مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی
سال:1397 | دوره:2 | شماره:6 |تعداد مقالات:8

از آنجایی که کشورهای منطقه خلیج فارس در سال های اخیر به تجهیز بیشتر توان دفاعی از طریق افزایش مخارج نظامی خود پرداخته اند، موضوع اقتصاد دفاع به یک بحث مهم و قابل توجه در منطقه مبدل گردیده است. با توجه به آنکه تجهیز نظامی هر یک از کشورهای منطقه می تواند هر دو اثر مثبت یا منفی را بر اقتصاد و نیز منطقه داشته باشد، لذا تقویت توان نظامی یک کشور می تواند برای دیگر کشورها، موضوع قابل مطالعه و مهمی به شمار آید. با اذعان به موارد فوق، تحقیق حاضر به روش توصیفی و تحلیل رگرسیون با استفاده از مدل پنل تاثیر متغیرهای هزینه های نظامی و مصرفی دولت بر روی رشد اقتصادی کشورهای منتخب منطقه خلیج فارس (ایران، عراق، کویت، بحرین، عمان، قطر، امارات متحده عربی و عربستان سعودی) طی سال های 2015-2004 میلادی، مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف اصلی تحقیق بررسی تاثیر هزینه های نظامی و مصرفی دولت بر رشد اقتصادی کشور های منطقه خلیج فارس است. بر اساس نتایج به دست آمده تأثیر مخارج مصرفی دولت بر رشد اقتصادی ایران نسبت به کشورهایی نظیر عربستان، امارات متحده عربی و عراق در سطح پایینی بوده است و از طرفی هزینه های نظامی کشورها اثری منفی بر رشد اقتصادی منطقه داشته است؛ ولی با توجه به اینکه اثر هزینه های نظامی تنها ایران بر رشد اقتصادی این کشور مثبت و معنی دار است و تاثیر هزینه های نظامی سایر کشورها بر رشد اقتصادی آن ها منفی است، می توان نتیجه گرفت که ایران در تخصیص مخارج نظامی دولت نسبت به مصرفی موفق تر از دیگر کشورها عمل کرده است.

ماهیت جنگ نیز همپای تحولات بنیادی در سایر پدیده های اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و سیاسی توأمان در حال دگرگونی هست. این دگرگونی گاه در قالب بسط و توسعه مفاهیم قدیم جنگ و سازگار ساختن آن ها با شرایط جدید و گاه در چارچوب نظریات جدید به وجود آمده است. ماهیت تهدیدات نوین و جنگ های آینده ایجاب می نماید که نیروهای مسلح کشورها به فکر سازمان دهی و طرح ریزی و جنگیدن به شکل گروهی و مشترک در قالب نیروی مشترک باشند تا با ایجاد هم افزایی بیشتر به نیازهای صحنه های جنگ های آینده به درستی پاسخ دهند. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی بومی تشکیل نیروی مشترک در نیروهای مسلح ج. ا. ا به رشته تحریر درآمده است. نوع تحقیق کاربردی و توسعه ای است و از حیث ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی به شمار می آید. در این پژوهش برای تحلیل داده ها و اطلاعات آماری جمع آوری شده از تلفیق دو روش ترکیبی با آمیخته استفاده شده است و در آخر نیز الگوی طراحی شده به روش دلفی در جامعه خبره تحقیق به آزمون و راستی سنجی قرار گرفته است. از نتایج به دست آمده در این تحقیق می توان به ابعاد، مولفه ها و شاخص های مختلف و رابطه بین آن ها اشاره نمود که الگوی بومی تشکیل نیروی مشترک در نیروهای مسلح ج. ا. ا را شکل می دهند.

از روش های مورد استفاده جبهه استکبار جهت نفوذ، تضعیف و براندازی حکو مت ها خصو صاً در جوامع اسلامی، برپایی فتنه در میان امت اسلام است که به طور خاص با بهره گیری از عناصر غفلت زده یا مغرض داخلی درصدد رسیدن به اهداف خود می باشند. از این رو درک ماهیت، عوامل، آثار و روش های برخورد با فتنه برای برون رفت از آسیب های آن، بسیار مهم است. نهج البلاغه به عنوان انعکاسی از شیوه های رفتاری امام علی (علیه السلام) در مهار انواع فتنه در دوران حکومت آن حضرت به عنوان منبعی غنی می تواند محققان را در این عرصه یاری نماید. به ویژه آن که اگر بخواهیم بدون برخورد نظامی و بکارگیری روش های سخت و اعمال هزینه های زیاد، انواع فتنه را در جامعه سامان بخشیم، می بایست از راهبردهایی که آن حضرت برای مهار فتنه از این منظر به کار برده اند، بهره جوییم. بدین منظور در پژوهش حاضر از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد تحلیل محتوای عرفی با رهیافت استقرائی بهره گرفته شده است که پس از استخراج مقوله ها از داده ها و تحلیل آن ها، اهم راهبردهای مواجهه فرهنگی با فتنه از منظر نهج البلاغه که دربردارنده جذب حداکثری و دفع حداقلی باشند، استخراج گردند. بر اساس یافته های پژوهش راهبردهای فرهنگی مواجهه با فتنه عبارتند از: رفق و مدارا، آگاه سازی، اعطاء حقوق، افشاگری، احتیاط، ملامت، ارعاب و قطع رابطه که هر کدام از این راهبردها با توجه به اقتضائات موجود، توسط امام علی(علیه السلام) به کارگیری شده اند.

نظریه پردازی تجربیات مدیران راهبردی، با توجه به ماهیت پیچیده و رفت وبرگشتی پدیده های سازمانی و مدیریتی، مستلزم شناسایی فرآیندها و تبیین های اثرگذار بر آن برای دستیابی به روشی مناسب است. بدین منظور، هدف پژوهش حاضر دستیابی و ارائه الگوی نظریه پردازی تجربیات مدیران راهبردی کشور با شناسایی و تعیین عناصر و مؤلفه های مهم و تاثیرگذار بوده است. پژوهش حاضر که از نوع کاربردی و توسعه ای است، با بهره گیری از آمار توصیفی و استنباطی، تحلیل کمی و کیفی و ابزار گردآوری داده های کتابخانه ای و میدانی، فرایندها و تبیین های اثرگذار بر نظریه پردازی تجربیات مدیران راهبردی در جمهوری اسلامی ایران شناسایی و رتبه بندی شدند. جامعه آماری پژوهش حاضر اساتید و اعضای هیأت علمی دانشگاه های شهر تهران می باشد و برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده گردید. نتایج یافته ها نشان می دهد ابعاد مؤثر نظریه پردازی تجربیات مدیران راهبردی عبارتند از: «مفهوم سازی»؛ «تدوین چارچوب مفهومی»؛ «آزمون روابط میان عناصر»؛ «تلخیص نتایج و تحلیل آن ها»؛ «استخراج چارچوب مفهومی برای تدوین نظریه» و «نوشتن نظریه».

از آنجائیکه یکی از دغدغه های مهم صاحب نظران مدیریت و سازمان در چند دهه ی اخیر، شناسایی عوامل تاثیرگذار بر عملکرد سازمان ها بوده است و معنویت در محیط کار و عدالت سازمانی از جنبه های مهم و تاثیرگذار محسوب می شوند، مقاله حاضر با هدف ارائه مدل تاثیرگذاری معنویت و عدالت سازمانی بر عملکرد سازمانی با روش توصیفی – پیمایشی و از نوع همبستگی به رشته تحریر درآمده است و سعی در بررسی تاثیر 4 بُعد کار با معنا، احساس تعلق و همبستگی در سازمان، هم سویی با ارزش های سازمانی و دینداری و 4 بعد عدالت توزیعی، عدالت رویه ای، عدالت تعاملی و عدالت اطلاعاتی بر عملکرد سازمانی دارد. برای آزمون یاد شده از یک پرسشنامه ی محقق ساخته متشکل از 52 سوال استفاده شد که ضریب آلفای کرونباخ آن با استفاده از نرم افزار SPSS، 967/0 محاسبه شد. نمونه آماری تحقیق با استفاده از جدول مورگان تعداد 130 نفر برآورد شد. با توجه به نتایج حاصل از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف و نرمال بودن داده های تحقیق و کفایت نظری نمونه تحقیق حاصل از آزمون KMO و بارتلت از تحلیل عاملی تائیدی با استفاده از نرم افزار LISREL بهره جویی شد که نتایج تحقیق بدین قرار می باشد. معنویت در محیط کار 7/55% بر عملکرد سازمانی تاثیرگذار و عدالت سازمانی 3/35% بر عملکرد سازمانی تاثیرگذار است. این اعداد نشان دهنده ی این است که در سازمان های تولیدی نیروهای مسلح که یکی از آن ها مورد بررسی قرار گرفت، معنویت در کار نقش مهمی بر عملکرد سازمانی دارد.

یکی از دلایل عدم توفیق مدیریت و کنترل راهبردی در انتخاب راهبردهای مناسب، اجرا و کنترل مؤثر آن ها، ضعف در تعیین دانش مورد نیاز و به تبع آن اتخاذ رویکرد مدیریت دانش و همچنین تعیین و ایجاد نظام دانشی و اطلاعاتی مناسب با آن در سطح راهبردی می باشد. مقاله حاضر با هدف تعیین میزان اثرگذاری رویکرهای متفاوت مدیریت دانش بر عوامل کنترل راهبردی جهت تقویت نظام کنترل راهبردی به رشته تحریر درآمده است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی پیمایشی است. با توجه به نرمال نبودن داده ها از آزمون فریدمن برای تعیین ارجحیت رویکردهای مختلف مدیریت دانش استفاده شد. جامعه آماری، شامل 55 نفر از خبرگان وزارت خانه مورد مطالعه و بعضی از سازمان های تابعه آن در امور راهبردی و مدیریت دانش بوده که 47 نفر از ایشان به سئوالات پرسشنامه پاسخ داده اند. یافته های پژوهش نشان داد که "رویکرد انسان گرا" نسبت به "رویکرد فناوری گرا" اثر بیشتری بر عوامل و نظام کنترل راهبردی دارد. .

از میان همة عبادات، حج و مناسک آن جایگاه ویژه ای دارد. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در راستای احیای حج ابراهیمی تحت رهنمودهای بنیان گذار جمهوری اسلامی و ادامه آن حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی)، مطالعات فراوانی انجام گرفت که این مقاله درصدد بررسی این اصلاحات و تجربیات می باشند. هدف اصلی مقاله حاضر تدوین «الگوی راهبردی در اداره امور حج ابراهیمی بر اساس گفتمان امام ورهبری، قانون اساسی، تجارب جمهوری اسلامی ایران و بهره گیری از تجارب موفق بشری است». در این راستا، کلیه بیانات و مکتوبات حضرت امام خمینی، حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در رابطه با سازمان حج و اصول قانون اساسی و سایر اسناد بالادستی مورد مطالعه قرار گرفتند. در حوزه میدانی، کلیه مدیران و خبرگان مرتبط که در مجموع 45 نفر برآورد گردیدند، انتخاب شدند. روش های گردآوری اطلاعات روش کتابخانه ای و روش تحقیق میدانی در این پژوهش از روش های متنوع تحقیق کیفی ازجمله تحلیل محتوا، تحلیل گفتمان، رویکرد تفسیری و نظریه مبنایی استفاده شده است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که در اندیشه و بیانات ولی فقیه «حج تجلّی گاه توحید و نفی شرک» است و دارای آثار راهبردی بسیار مهمی در تمدن سازی اسلامی می باشد.

حیاتی ترین عنصر هر جامعه برای رشد و پیشرفت همه جانبه، فرهنگ و تعاملات نظام مند فرهنگی است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نظام حکومتی، الگویی منحصر به فرد را در جهان مطرح کرده است که تحقق آن نیازمند ارائه دقیق و مشخص مبانی و ترسیم دقیق و روشن مسیر و راهِ دست یابی به اهداف است. انقلاب اسلامی ایران، انقلابی فرهنگی است و در تمام اسناد بالادستی و بیانات حضرت امام خمینی (ره) و حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی)، همواره به «فرهنگ» به عنوان حیاتی ترین عنصر رشد و پیشرفت همه جانبه اشاره شده است. مقالة حاضر با هدف «واکاوی الگوی مدیریت راهبردی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» به رشته تحریر درآمده است و بر آن است تا با بررسی مبانی نظری «فرهنگ» و «مدیریت راهبردی فرهنگی»، اصول و مبانی آن را با تکیه بر آموزه های دینی شناخته و ضمن استخراج مؤلفه ها و شاخص های مؤثر در مدیریت راهبردی فرهنگی و ارتباط بین آن ها، به «الگوی مدیریت راهبردی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» دست یابد. پژوهش حاضر در حوزة مبانی و مؤلفه ها، «توسعه ای»، و در حوزة شاخص ها و مدل سازی «کاربردی» است و با توجه به اهمیت الگوی موردنظر و وجود داده های کمّی و کیفی، از «روش کیو» استفاده شده است. بر اساس نتایج تحقیق، بیست ویک راهبرد برای برای واکاوی «الگوی مدیریت راهبردی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران» پیشنهادگردیدند.