پژوهش در پزشکی
سال:1388 | دوره:33 | شماره:4 |تعداد مقالات:12

آشنایی با ماخذ و مبانی طب سنتی اسلام و ایران برای پژوهشگرانی که در این شاخه از دانش به تحقیق می پردازند، اهمیت ویژه ای داشته و پنجره جدیدی را برای پژوهش های نوین به روی علاقه مندان می گشاید.سوالی که همواره برای بسیاری از پژوهشگران این حوزه مطرح بوده، این است که آیا مطالب اصلی و بنیادین علمی و تخصصی مندرج در کتابهایی همچون الحاوی رازی، قانون ابن سینا، صیدنه بیرونی، ذخیره خوارزمشاهی و دیگر منابع مشابه آنها، توسط خود نویسنده، کشف و تحصیل شده یا از منابع دیگری استخراج و گردآوری شده اند؟از دیرباز که به مطالعه و تحقیق در مبانی طب سنتی می پرداختیم، به این نتیجه رسیده بودیم که مرجع اصلی کتاب های گرانمایه ای همچون الحاوی رازی، قانون ابن سینا، صیدنه بیرونی، ذخیره خوارزمشاهی، جامع ابن البیطار، قرابادین آبیر عقیلی خراسانی و دیگر کتاب های همسان آنها، در ارتباط با داروشناسی و درمان، کتاب دیسقوریدس بوده است.

سابقه و هدف: از دست دادن دور کردن و خم کردن مفصل شانه در ضایعات شبکه بازویی زندگی روزمره را تحت تاثیر خود قرار می دهد و چندین روش انتقال تاندون برای اعاده عملکرد شانه از قبیل روش های Bateman، Hartman،Saha  و آرترودز مفصل شانه استفاده شـده است که خیلــی موثر نبوده اند. در این مطالعه، برای برقراری و اعاده عملکرد مفصل شانه از انتقال آزاد عضله گراسیلیس استفاده شد.روش بررسی: تحقیق به روش کارآزمایی بالینی روی چهار بیمار با آسیب در ریشه های فوقانی شبکه بازویی و به منظور اعاده عملکرد مفصل شانه با استفاده از انتقال آزاد عضله گراسیلیس انجام شد. بیماران با آسیب ریشه های فوقانی شبکه بازویی که زیر 40 سال سن داشتند، ولی ضایعه عروقی و یا محدودیت حرکت در مفصل شانه نداشتند، برای این منظور انتخاب شدند. بیماران پس از انتقال عضله به مدت 3 هفته آتل داشته و سپس به مدت چهار هفته تحت فیزیوتراپی قرار گرفته و به مدت یک سال تحت پیگیری قرار گرفتند و نتایج آن بر روی شکست جراحی و میزان ابداکشن و فلکشن به جلوی شانه مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: 4 بیمار با میانگین 31 سال مورد بررسی قرار گرفتند. همگی آنها مرد بودند. شکست جراحی وجود نداشت. زمان ایجاد اولین انقباض 3.4±0.8 ماه و میزان ابداکشن برابر 14±90 درجه و خم شدن به سمت جلو شانه نیز حدود 90 درجه به دست آمد.نتیجه گیری: به نظر می رسد که استفاده از انتقال آزاد عضله گراسیلیس برای برقراری ابداکشن و فلکشن به قدام شانه در صورتی که از تکنیک مناسب استفاده شود، مفید خواهد بود.

سابقه و هدف: تنگی شریان کلیه یکی از عوامل هیپرتانسیون ثانویه می باشد. با توجه به عوارض شناخته شده در این بیماران و احتمال تاثیر مثبت و به منظور تعیین تاثیر آنژیوپلاستی شریان کلیه بر عملکرد دیاستولی در بیماران با تنگی شریان کلیه این تحقیق انجام گرفت. روش بررسی: این تحقیق با طراحی کار آزمایی بالینی از نوع مقایسه قبل و بعد بر روی 35 بیمار واجد شرایط انجام شد. بیماران با تنگی شریان کلیه (بالای 70 درصد تنگی در آنژیوگرافی یا بالای 50 درصد با فشارخون کنترل نشده) که تحت آنژیوپلاستی شریان کلیه قرار گرفته بودند، قبل و 6 ماه بعد از آنژیوپلاستی تحت داپلر اکو وTissue Doppler قرار گرفتند و معیارهای اکو شامل (IVRT) Isovolumic Relaxation Time، (DT) Deceleration Time، E/A، E/Ea  و عملکرد دیاستولی مورد بررسی و تغییرات آن با آزمون ویل کاکسون مورد قضاوت قرار گرفت.یافته ها: تحقیق بر روی 35 بیمار شامل 11 (4/31 درصد) مرد و 24 (6/68 درصد) زن انجام گرفت. سن بیماران 2/10±6/59 سال بود. آنژیوپلاستی شریان کلیه بر روی IVRT و E/A تاثیری نداشت، ولی DT را به میزان 9/54±9/30 میلی ثانیه (P<0.002) و E/Ea را به میزان 0.9± (p<0.04) 0.44 کاهش داد.نتیجه گیری: به نظر می رسد که آنژیوپلاستی شریان کلیه تغییری در نوع عمل دیاستولی ایجاد نمی کند، ولی باعث کاهش E/Ea که به عنوان پارامتری جهت ارزیابی عملکرد دیاستولی می باشد، می شود.

سابقه و هدف: با توجه به شیوع و عوارض تشخیص نادرست یا عدم تشخیص پارگی پرده های جنینی (PROM) و نتایج مثبت و منفی کاذب بالای روش های سنتی تشخیصی موجود، این تحقیق با هدف تعیین قدرت اوره و کراتینین ترشحات سرویکوواژینال در تشخیص این عارضه در زنان باردار مراجعه کننده به بیمارستان خاتم الانبیاء شهر گنبد در سال 1387 انجام گرفت.روش بررسی: در این کارآزمایی بالینی - تشخیصی، 84 خانم باردار تک قلو بین هفته های 41-20 حاملگی با شکایت آبریزش واژینال بررسی شدند. زنان در دو گروه 42 نفری پارگی قطعی پرده های جنینی (PROM) و پرده های جنینی سالم (شاهد) که از نظر سن بارداری همسان شده بودند، قرار گرفتند. ترشحات فورنیکس خلفی واژن با 5 میلی لیتر نرمال سالین استریل تهیه و اوره با روش فتومتری آنزیمی یا اورآز و کراتینین با روش رنگ سنجی شیمیایی سینتیکی ژافه اندازه گیری شد. یافته ها با آمار توصیفی و تحلیلی ارایه گردید.یافته ها: مقدار اوره ترشحات سرویکوواژینال در گروه PROM و شاهد به ترتیب 27/4±7/14 و 5/1±9/2 میلی گرم در دسی لیتر بود. با تعیین حد آستانه ای 7 میلی گرم در دسی لیتر، حساسیت ، ویژگی، ارزش پیشگویی مثبت، ارزش پیشگویی منفی و صحت اوره ترشحات سرویکوواژینال در تشخیص PROM 100 درصد به دست آمد. کراتینین ترشحات سرویکوواژینال در گروه PROM و شاهد به ترتیب 4/0±4/1 و 1/0±2/0 میلی گرم در دسی لیتر بود. با تعیین حد آستانه ای 55/0 میلی گرم در دسی لیتر، حساسیت، ویژگی، ارزش پیشگویی مثبت، ارزش پیشگویی منفی و صحت کراتینین ترشحات سرویکوواژینال در تشخیص پارگی 100 PROM درصد به دست آمد.نتیجه گیری: به نظر می رسد دو روش سنجش اوره و کراتینین ترشحات سرویکوواژینال می توانند به عنوان روش هایی آسان، جدید، سریع و مطمئن جهت تشخیص پارگی پیش از موعد پرده های جنینی مورد استفاده قرار بگیرند.

سابقه و هدف: بعضی تحقیقات اخیر تایید نموده اند که کارآیی دستگاه های گلوکومتر در اندازه گیری میزان قندخون لثه حین معاینات معمول پریودنتال دارای کاستی هایی است. لذا مطالعه حاضر به منظور تعیین قدرت دستگاه گلوکومتر Accu-chek در تشخیص قندخون متعاقب probing در مقایسه با گلوکومتر Elite نسبت به روش استاندارد انجام گرفت.روش بررسی: این تحقیق با طراحی تشخیصی (diagnostic) انجام گرفت. 50 بیمار شامل 27 فرد غیردیابتی و 23 فرد دیابتی که حداقل دارای یک ناحیه خونریزی متعاقب probing بودند، در این مطالعه شرکت کردند. پس از انجام تست قندخون ناشتا در آزمایشگاه، در بخش دندانپزشکی، ناحیه مورد نظر ایزوله شده و probing توسط پروب ویلیامز انجام شد. سپس سر حساس نوار در تماس با خون قرار گرفت و میزان قندخون توسط هر دو دستگاه گلوکومتر Accuchek و Elite تعیین گردید. در نهایت تشخیص دیابت به روش های استاندارد گلوکومتر (خون مویرگی انگشت  Capillary Blood Glucose (CBG)وGingival Crevicular Blood glucose(GCBG)  با تشخیص قطعی به روش Fasting Plasma glucose (FPG) مورد مقایسه قرار گرفتند و ارزش پیش بینی مثبت و منفی هر یک از دستگاه های گلوکومتر تعیین و مورد قضاوت آماری قرار گرفت.یافته ها: تحقیق بر روی 50 فرد (28 زن و 22 مرد) با میانگین سنی 3/11±6/39 سال انجام گرفت. ارزش پیش بینی مثبت گلوکومتر  Accu-chekوElite  در تشخیص دیابت 100 درصد و ارزش پیش بینی منفی آنها به ترتیب 93 و 6/90درصد بود. هم چنین میزان همبستگی آنها عالی و لیکن میزان هم خوانی روش ها و دستگاه ها به لحاظ آماری معنی دار نبود (P<0.08).نتیجه گیری: دقت دو دستگاه مورد مطالعه در اندازه گیری قندخون شیار لثه ای مشابه است و خون شیار لثه ای متعاقب معاینات معمول پریودنتال می تواند وسیله مناسبی برای تشخیص دیابت توسط گلوکومتر باشد، ضمن آنکه روشی آسان و ایمن برای غربالگری بیماران دیابتی در مطب دندانپزشکی می باشد. ولیکن باید در نظر داشت که ارزش پیش بینی منفی تکنیک GCBG از نظر بالینی قابل قبول نمی باشد.

سابقه و هدف: با توجه به شیوع و روند روبه افزایش هپاتیت مزمن  Bو اهمیت درمان و بویژه عوامل مساعد کننده در درمان این بیماران و نقش احتمالی پلی مورفیسم های ژن مانوز متصل به لکتین (MBL) با بهبودی در این بیماران و به منظور تعیین نقش این پلی مورفیسم ها در درمان مبتلایان هپاتیت B بهبودنیافته و بهبودیافته، این تحقیق در مرکز تحقیقات گوارش و کبد بیمارستان طالقانی انجام شد.روش بررسی: در این مطالعه مورد - شاهدی، 100 بیمار دارای عفونت مزمن هپاتیت  Bتحت درمان بهبودنیافته (گروه مورد)، 100 بیمار هپاتیت B بهبودیافته (گروه شاهد اول) و 100 نمونه کنترل سالم (گروه شاهد دوم) که از لحاظ سن و جنس متناسب با افراد مورد بودند، انتخاب شدند DNA ژنومی از خون نمونه ها استخراج شد و پلی مورفیسم های زیر در ژن مانوز متصل به لکتین (MBL) به روش PCR-RFLP تعیین گردید: دو جهش نقطه ای در ناحیه پروموتر در موقعیت -550 (G به C)، -221 (C به G) و یک جهش نقطه ای در ناحیه غیرترجمه ای +4 (T به C) و 3 جهش نقطه ای در کدون های 54، 52 و 57 در اگزون 1 ژن MBL بترتیب در موقعیت های نوکلئوتیدی 223، 230 و 239. میزان عدم مواجهه با پلی مورفیسم ها مورد قضاوت آماری قرار گرفت.یافته ها: فراوانی آلل  +223Tدر کدون +52 در بیماران هپاتیت B مزمن و بیماران خودبخود بهبود یافته به ترتیب 22/0 و 37/0 بود، که حاکی از ارتباط معنی دار بین این پلی مورفیسم در ژن مانوز متصل به لکتین در دو گروه بیماران مزمن و افراد خودبه خود بهبود یافته بود. در ارتباط با سایر پلی مورفیسم ها ارتباط معنی داری در گروه های مورد مطالعه مشاهده نگردید.نتیجه گیری: از آنجایی که کدون +52 ژن مانوز متصل به لکتین ارتباط معنی داری میان بیماران مبتلا به هپاتیت B مزمن با هپاتیت B بهبود یافته دارد، می توان گفت ژنوتایپ هتروزیگوت کدون (C/T) +52 احتمالا نقش بازدارنده در مزمن شدن بیماری هپاتیت B دارد.

سابقه و هدف: با توجه به شیوع و روند روبه افزایش عمل هیپ و عدم اطلاع از نتایج آن درمرکز آموزشی درمانی اختر و به منظور تعیین نتایج تعویض کامل مفصل ران، این تحقیق طراحی و روی مراجعین به بیمارستان اختر تهران طی سال های 1364 تا 1384 انجام شد.روش بررسی: تحقیق به شیوه مطالعه داده های موجود انجام شد. پرونده بیماران واجد شرایط مورد بررسی قرار گرفت و سن، جنس، اندیکاسیون جراحی، استفاده از سیمان، میزان بقای ده ساله بر مبنای بررسی رادیولوژیک و بررسی بالینی و میزان (Harris Hip Score) HHS بیماران ثبت گردید. بیمارانی که حداقل یک  سال پیگیری داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند. میزان بقای ده ساله تعیین شد و نقش عوامل مرتبط با آن بوسیله آزمون کای دو (c2) و آزمون دقیق فیشر مورد قضاوت آماری قرار گرفت.یافته ها: تعداد 235 هیپ در 210 بیمار مورد جراحی قرار گرفت. سن بیماران 8/16±5/55 بود. 49 درصد بیماران مرد و 51 درصد زن بودند. میزان بقای ده ساله بر حسب استفاده یا عدم استفاده از سیمان و نیز معیار سنجش (بالینی و رادیوگرافیکی) بین 85-60 درصد متغیر بود (P<0.2) و میزان HHS برابر 7/15±8/78 بود. جراح، روش جراحی و BMI نقشی در میزان موفقیت درمانی نداشتند.نتیجه گیری: به نظر می رسد میزان بقای تعویض کامل مفصل ران در این بیمارستان کمتر از مطالعات دیگران بوده است و بررسی بر روی علل این امر توصیه می شود.

سابقه و هدف: به کارگیری روش تحلیل الگوهای غذایی می تواند با منعکس کردن رفتارهای تغذیه ای افراد، اطلاعات بیشتری را در زمینه اتیولوژی تغذیه ای بیماری های مزمن از جمله چاقی در اختیار محققین قرار دهد. هدف این مطالعه، تعیین الگوهای غذایی غالب و چاقی عمومی و شکمی در زنان بزرگسال ساکن شمال شهر تهران در سال 1386 بود.روش بررسی: دراین مطالعه مقطعی، 460 زن 50-20 ساله ساکن مناطق تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در شمال شهر تهران به روش نمونه برداری تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شدند. دریافت های غذایی در یک سال گذشته با پرسش نامه نیمه کمی بسامد خوراک گردآوری شد. وزن و قد و دور کمر طبق دستورالعمل های استاندارد اندازه گیری و نمایه توده بدن (BMI) محاسبه شد. چاقی عمومی به صورت  BMI≥30 kg/m2 و چاقی شکمی به صورت دور کمر ≥88 سانتی متر تعریف شد. با روش تحلیل عاملی الگوهای غذایی غالب تعیین شدند. رابطه الگوهای غذایی غالب با چاقی عمومی و شکمی با روش رگرسیون لجستیک بررسی شد.یافته ها: دو الگوی غذایی غالب الگوی شامل غذایی سالم و الگوی غذایی ناسالم شناسایی شدند. بعد از تعدیل اثر عوامل مخدوش کننده، افرادی که در بالاترین چارک الگوی غذایی ناسالم قرار داشتند، به طور معنی داری احتمال بیشتری برای ابتلا به چاقی عمومی (نسبت شانس: 3.70، P<0.01) و چاقی شکمی (نسبت شانس: 4.01، P<0.01) داشتند و افرادی که در بالاترین چارک الگوی غذایی سالم قرار داشتند، احتمال کمتری برای ابتلا به چاقی عمومی و چاقی شکمی داشتند.نتیجه گیری: الگوهای غذایی غالب زنان مورد مطالعه با چاقی عمومی و چاقی شکمی مرتبط بود. انجام مطالعات آینده نگر برای تأیید این یافته ها ضروری است.

سابقه و هدف: با توجه به افزایش فزاینده تعداد زنان یائسه در دنیا و افزایش امید به زندگی تا حدود 75 سال و عوارض متعدد ناشی از بروز یائسگی بویژه یائسگی زودرس و همچنین نقش بسیار حساسی که زنان در استحکام خانواده دارند، این مطالعه برای تعیین شیوع سن یائسگی و عوامل مرتبط با آن برروی زنان سطح شهر تهران در سال 1384 انجام گرفت.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی - مقطعی، 1500 زن 55-45 ساله ساکن در 100 بلوک از بلوک های شهر تهران که به روش تصادفی چندمرحله ای انتخاب شده بودند، بررسی شدند. زنان باید حداقل از 10 سال گذشته در یکی از مناطق 22 گانه شهر تهران ساکن بوده و سابقه عمل جراحی رزکسیون تخمدان یکطرفه یا دو طرفه، رحم برداری، سرطان، بیماری های قلبی - عروقی، دیابت، فشارخون، بیماری عصبی، بستری در بیمارستان و مصرف داروهای هورمونی نمی داشتند. ابزار مطالعه پرسش نامه ای بود که به روش مصاحبه تکمیل شد. از اعتبار محتوی جهت اعتبار واز آزمون مجدد برای پایایی آن استفاده شد. مشخصات فردی و شیوع سن یائسگی در نمونه ها تعیین و میزان واقعی آن بر آورد شد و عوامل مرتبط با سن یائسگی از طریق نرم افزار SPSS تحلیل آماری شد. برای تعیین ارتباط بین متغیرها از آزمون های t، آنالیز واریانس یک راهه، آزمون کای دو استفاده شد.یافته ها: میانگین سن زنان مورد مطالعه 4/3±4/49 سال، سن اولین قاعدگی 6/1±5/13 سال، سن ازدواج 7/4±9/18 سال، سن اولین حاملگی 7/4±6/20 سال و میانگین تعداد فرزندان 68/1±75/3 نفر بود. سن یائسگی در زنان یائسه شهر تهران 9/3±13/47 سال بود که با احتمال 95 درصد سن واقعی یائسگی زنان شهر تهران در محدوده 8/46 تا 2/50 سال قرار داشت. عوامل موثر بر کاهش سن یائسگی شامل مصرف سیگار، تحصیلات پایین زنان و همسران آنها، مصرف قرص های ضدبارداری و طول مصرف آن، نحوه تصرف منزل مسکونی و سابقه یائسگی زودرس در فامیل نزدیک بود.نتیجه گیری: سن یائسگی در زنان ایرانی در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بسیار پایین است. با توجه به اینکه عوامل متعدد مرتبط با آن شناخته شده است، ولی در این زمینه تناقضاتی وجود دارد؛ در نتیجه انجام تحقیقات بیشتر در نقاط مختلف کشور لازم و ضروری است.

سابقه و هدف: دردهای حاد پس از عمل یکی از بدترین دردهایی است که انسان ها تحمل می کنند و این درد هر قدر شدیدتر باشد، پاسخهای همودینامیک و متابولیک نامطلوب تری برای بیماران ایجاد می نماید. هدف از این مطالعه، بررسی شیوع روش های بی دردی بعد از عمل الکتیو ارتوپدی در بیمارستان آیت اله طالقانی بود.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی، 100 بیماری که تحت عمل جراحی الکتیو ارتوپدی قرار گرفته بودند، از نظر شیوع و شدت درد و شیوع کاربرد روش های بی دردی بعد از عمل الکتیو ارتوپدی بررسی شدند. شدت درد بیماران با کمک مقیاس دیداری درد  (Visual Analog Scale) اندازه گیری شد.یافته ها: 68 بیمار (68 درصد) نیازمند درمان درد نشدند. شایع ترین روش مورد استفاده جهت بیهوشی، روش بیهوشی عمومی و پس از آن روش بیهوشی نخاعی بود. شایع ترین روش بی دردی، استفاده از اثرات باقی مانده روش اسپاینال بود.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که لازم است به میزان گسترده تری از روش های بی دردی پس از عمل جراحی استفاده کرد و این موضوع، نیازمند دقت نظر و بازنگری در روش های مرسوم بی دردی پس از عمل جراحی است.

با توجه به اهمیت پزشکی و درمانی کژدم ها در طب سنتی ایران و شناخت عوارض و تظاهرات بالینی بیان شده در این منابع، گوناگونی و کاستی های موجود در نحوه پیش گیری، کنترل و درمان، ضمن مروری بر درمان گزش کژدم زدگی به روش سنتی به نقد و بررسی آن اقدام گردیده است. هدف از این مطالعه بررسی نظرات و شناساندن هر چه بیشتر طب ملی و سنتی در کنترل این جانوران زهری می باشد. تحقیق به روش مروری از نوع تشریحی انجام گرفت. با کاربرد واژه های کلیدی در اینترنت و سایت های مرتبط و استفاده از مجلات علمی پژوهشی داخل کشور و هم چنین با استفاده از منابع طب سنتی در ایران جستجوی مقالات و پژوهش ها انجام شد. در نهایت منابع واجد شرایط انتخاب و ضمن نقد و بررسی این مطالعات به ارایه راه حل های مشکل مزبور در درطب سنتی ایران اقدام گردید و یافته های بدست آمده در قالب یک مقاله مروری ارایه گردید. قدمت کژدم زدگی برابر با تاریخ ایران زمین است و انعکاس آن در منابع طب سنتی ابعاد وسیعی دارد. طب سنتی در این مورد نظراتی دارد که در مواردی متعدد می تواند راهگشا باشد. نگرش جدید به این مساله با توجه به منابع طب سنتی، موجب ارتقای کنترل و پیشگیری از کژدم زدگی می شود. در نتیجه مسئولین و پژوهشگران را به طرف کاهش موارد و یا عوارض ناشی از آن بر اساس منابع سنتی پزشکی که گامی در جهت خود باوری ملی است، رهنمون می گرداند.

سابقه و هدف: انسفالیت ساقه مغز بیماری ناشایعی است که به دنبال عفونت ایجاد می شود، اما بروز بیماری به دنبال ابتلا به ویروس جدید آنفلوانزای (H1N1) A در دنیا نادر و در ایران نیز اولین موردی می باشد که به گزارش آن اقدام شده است.گزارش مورد: پسر 10 ساله ای با علائم ضعف عضلانی پیشرونده، کاهش سطح هوشیاری و تب به بیمارستان مراجعه نموده و به دلیل نیاز به حمایت تنفسی، تحت ونتیلاسیون مکانیکی قرار گرفت. نتایج CT اسکن مغز و الکتروانسفالوگرام (EEG) طبیعی بود، اما در MRI، انسفالیت ساقه مغز گزارش شد. تست سرولوژیک PCR تشخیص آنفلوانزای (H1N1) A را مشخص کرد. بیمار پس از 27 روز بستری بدون مشکل نورولوژیک خاص از بیمارستان مرخص شد.نتیجه گیری: با توجه به شیوع و روند رو به افزایش آنفلوانزای نوع  (H1N1) A، بررسی بیماری های همراه آن را توصیه می نماید.