اقیانوس شناسی
سال:1398 | دوره:10 | شماره:39 |تعداد مقالات:15

هدف اصلی این پژوهش، مقایسه پروفایل اسیدهای چرب گونه های غالب ماهیان خور گوبان بود. ماهیان محتوی درصد بالایی از اسیدهای چرب چند غیر اشباع امگا-3 می باشند که یک ماده مغذی برای انسان به شمار می رود. نمونه برداری در دو فصل تابستان و زمستان 1393 و از سه ایستگاه صورت گرفت. نتایج نشان داد که در ماهیان مورد مطالعه، پالمتیک و اولئیک اسید فراوان ترین اسید چرب اشباع و تک غیر اشباع بودند. میزان اولئیک اسید در سارم دهان بزرگ (Scomberoides commersoniannus)، ماهی لچه دهان نارنجی (Thryssa vitrirostris) و حسون (Saurida tumbil) بیشتر از سایرین بود (05/0P≤ ). میزان اسیدهای چرب چند غیر اشباع، در ماهی لچه دهان نارنجی و شورت نسبت به سایر گونه ها اختلاف معنی دار داشت (05/0P≤ ). میزان اسید های چرب امگا-3 در ماهی شورت و امگا-6 در لچه دهان نارنجی و شورت بالاتر از سایر ماهی ها بود (05/0P≤ ). در مجموع، ماهی لچه دهان نارنجی و سارم دهان بزرگ دارای بیشترین میزان اسید اولئیک بوده و بیشترین میزان اسیدهای چرب امگا-3 و 6 نیز در شورت و لچه دهان نارنجی مشاهده شد. بنابراین فیله ماهیان سارم دهان بزرگ، لچه دهان نارنجی و شورت از لحاظ اسیدهای چرب چند غیر اشباع امگا-3 و امگا-6 منبع غنی غذایی به شمار می روند.

بنادر دروازه های تجارت هستند و نقش تعیین کننده در بازارهای رقابتی جهانی و جریان سرمایه گذاری به درون فضای ملی، جذب زیرساخت های تجاری و مبادلات دریایی را فراهم می آورند. از یک سو با توجه به وظیفه اصلی بنادر، خدمات رسانی به شناوران و پسکرانه و نقش استراتژیک آنها برای اقتصاد و بازرگانی بین المللی کشورها، مهم تلقی می شوند و از سوی دیگر، توسعه و سودآوری بنادر مستلزم جذب سرمایه گذاری خارجی می باشد تا انتقال سرمایه، تکنولوژی و تخصص به وقوع بپیوندد. بندر چابهار با دارا بودن موقعیت استراتژیک جغرافیایی، بسترهای قابل توجهی را برای سرمایه گذاری اقتصادی فراهم نموده است. بنا به دلایل فوق، موضوع "شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در بنادر (مورد کاوی: بندر چابهار)" به عنوان موضوع این پژوهش انتخاب شده است. تحقیق حاضر به صورت کمی انجام شده است؛ به این صورت که 67 زیرعامل شناسایی شده از طریق تحقیقات محققان داخلی و خارجی با بکارگیری تکنیک دلفی فازی به 39 عامل مهم تر کاهش یافته و در قالب 7 عامل اصلی "اقتصادی، سیاسی و حقوقی، فرهنگی و اجتماعی، طبیعی و جغرافیایی، تشویقی و حمایتی، درون سازمانی، فنی" طبقه بندی شده، سپس با استفاده از تکنیک AHP اولویت بندی شده است. بر اساس نتایج حاصل از تکنیک AHP، عوامل اصلی "اقتصادی، سیاسی و حقوقی، تشویقی و حمایتی" به ترتیب سه عامل اصلی مهم تر و زیرعوامل "تحریم های بین المللی، سطح دانش فنی و دسترسی به تکنولوژی پیشرفته در جامعه، دسترسی به گذرگاه ها و آب های بین المللی، ارتباطات سیاسی با سایر کشورها به ترتیب چهار زیرعامل مهم تر و مؤثرتر در جذب سرمایه گذاری خارجی در بندر چابهار می باشند.

در این مطالعه بخشی از رسوبات اقیانوسی نئوتتیس در جنوب غرب ایران در بخش فوقانی سازند گورپی و بخش تحتانی سازند پابده در برش چینه شناسی گنداب واقع در جنوب خاور ایلام مورد بررسی قرار گرفت. در این برش بخش فوقانی سازند گورپی عمدتا از مارن و آهک آرژیلی و بخش تحتانی سازند پابده از آهک های آرژیلی تشکیل شده است. به منظور معرفی گونه های شاخص متعلق به نانوپلانکتون های آهکی و زون های زیستی، 65 نمونه اسلاید در این توالی مطالعه شد که در نتیجه منجر به تشخیص چهار زیست زون گردید. در نتیجه این مطالعه 25 گونه متعلق به 18 جنس از نانوپلانکتون های آهکی شناسایی شد. بر اساس زیست زون های به دست آمده بازه زمانی رسوبات از اواخر ماسترشتین (late Maastrichtian) تا پالئوسن پیشین (early Danian) است و مرز کرتاسه-پالئوژن در برش گنداب در رأس سازند گورپی قرار داشته و با پایان زون زیستی (CC26) (UC20bTP-UC20d TP) از نانوپلانکتون های آهکی منطبق است.

سازمان بین المللی دریانوردی (ایمو) به عنوان سازمان صلاحیت دار در موضوعات گوناگون دریایی شناخته می شود. بسیاری از این زمینه ها، منشاء در کنوانسیون حقوق دریاها دارد. یکی از این موضوعات، مساله مسئولیت مدنی ناشی از آلودگی دریا است. اهمیت این مساله در شناسایی و عملی نمودن روند جبران خسارت وارده بر اشخاص و محیط زیست دریایی است. بر همین مبنا، این پژوهش به بررسی عملکرد ایمو به عنوان سازمان صلاحیت دار در باب مساله مسئولیت مدنی ناشی از آلودگی دریا پرداخته است. به طور کلی ایمو از بدو تاسیس با مساله محیط زیست دریایی و مقابله با آلودگی آن مرتبط بوده است. مساله مسئولیت مدنی ناشی از آلودگی دریا نیز به ویژه پس از حادثه نفتی توری کنیون مورد توجه قرار گرفت. نتیجه این امر ابتدا در نهادسازی ایمو و ایجاد کمیته موقتی، فرعی و سپس ارتقاء این کمیته به رکن اصلی و دائمی ایمو، نمود پیدا کرد. پس از آن اسناد صادر شده از سوی مجمع و شورای ایمو بر اهمیت مسئولیت ناشی از آلودگی صحه گذاشت و آن را به یکی از موارد مورد توجه جامعه دریایی تبدیل نمود. ماحصل این فرایند، تدوین چهار کنوانسیون بود. این کنوانسیون ها آلودگی ناشی از نفت، مواد مضر و خطرناک و آلودگی ناشی از سوخت کشتی را تحت پوشش قرار می دهند و نظام حقوقی منحصر به فرد و کاملی را در باب مسئولیت ناشی از آلودگی دریایی به وجود آورده اند که در صورت اجرایی شدن هر چهار کنوانسیون، عملا قریب به اتفاق حوادث ناشی از الودگی دریایی را تحت پوشش قرار خواهند داد.

گستردگی و اهمیت روز افزون عوامل ریسک در صنعت حمل و نقل دریایی، هدف اصلی این مطالعه است. در این تحقیق، عوامل اثرگذار بر کشتی های نفتکش وارده به پایانه های نفتی دریایی کشور جمهوری اسلامی ایران مورد ارزیابی قرار گرفته است. این مطالعه از نظر نوع کیفی و از نظر هدف کاربردی و توسعه ای و از نظر ماهیت یک پژوهش توصیفی و پیمایشی است. این تحقیق از مهرماه 1396 تا آذرماه 1397 با انجام مطالعات میدانی و با استفاده از پرسشنامه های تخصصی و مصاحبه های حضوری صورت گرفته است. قلمرو مکانی تحقیق اکثر بنادر و پایانه های نفتی دریایی و شرکت ملّی نفتکش ایران و شرکت نفت فلات قاره ایران و جامعه آماری آن کشتی های نفتکش تحت مالکیت کشور جمهوری اسلامی ایران، متخصصین، کارشناسان و خبرگان مستقر در خشکی و شاغل در دریا شناسایی و تعیین گردیدند. در این مطالعه با استفاده از روش دلفی فازی مهم ترین عوامل ریسک در کشتی های نفتکش بعد از غربال کردن از بین 43 عامل مهم ریسک انتخاب و دسته بندی شده اند. در این راستا، تعداد هفت معیار اصلی و 15 عامل زیرمعیار ریسک در قالب Fuzzy TOPSIS کاربردی و نظرات پنل خبرگان دلفی برای ایمنی کشتی، خدمه و کارکنان آنان طبقه بندی شده اند. با توجه به اینکه اغلب روش های قدیمی ارزیابی ریسک پیرامون موضوع این تحقیق فقط به مطالعه دو قطب اصلی یعنی پیامد و احتمال در ارزیابی ها پرداخته اند و با توجه به اینکه این دو عامل اصلی به صورت جامع به تمام جنبه های خطرات پروژه نمی-پردازند، در این مقاله برای اطمینان بیشتر و دقیقتر و تضمین ارزیابی و رتبه-بندی ها از روش Fuzzy TOPSIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد در رتبه بندی عوامل ریسک و با در نظر گرفتن معیار های ارزیابی، به ترتیب اهمیت، عوامل انسانی، ماشین آلات و مخازن کشتی و ایمنی به عنوان مهمترین عوامل ریسک آفرین در بروز حوادث در عملیات کشتی های نفتکش شناخته می شود.

سطح مواد معدنی از جمله روی در آرتمیا جهت رشد و نمو لارو ماهیان حائز اهمیت می باشد. در تحقیق حاضر غنی سازی جلبک Dunaliella salina با روی سولفات و تاثیر آن بر میزان انباشت روی در Artemia parthenogenetica مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا میزان غنی سازی جلبک D. salina در 2 آزمایش بررسی شد. در آزمایش اول از 4 غلظت صفر (شاهد)، 4/0، 8/0 و 6/1 میلی گرم بر میلی لیتر روی در 4 زمان 1، 6، 12 و 24 ساعت استفاده شد. در این مرحله میزان تجمع روی در جلبک وابسته به غلظت روی و زمان غنی سازی بود. با توجه به نتایج مرحله اول در آزمایش دوم از 3 غلظت 8/0، 6/1 و 2/3 میلی گرم روی سولفات در کنار تیمار شاهد به مدت زمان یک ساعت استفاده شد. بیشترین (µ g g-1 9/2± 264) و کمترین (µ g g-1 7/0± 72) میزان روی در جلبک در تیمار 2/3 و تیمار شاهد مشاهده شد. از نتایج آزمایش دوم برای بررسی میزان انباشت روی در آرتمیا استفاده شد و براساس نتایج، میزان روی در آرتمیا در تیمارهای آزمایشی اختلاف معنی داری با تیمار شاهد داشتند (05/0 > P). بیشترین (µ g g-105/2± 59/89) و کمترین (µ g g-1 6/4± 89/50) انباشت روی به ترتیب در تیمار 2/3 میلی گرم و تیمار شاهد مشاهده شد. براساس نتایج جلبک D. salina قابلیت بالایی برای غنی سازی با روی سولفات دارد و همچنین سبب افزایش معنی داری در میزان روی در آرتمیا می-شود. بنابراین پیشنهاد می شود از جلبک غنی شده با روی برای بهبود میزان انباشت روی در بدن آرتمیا استفاده شود.

در مطالعه حاضر بخشی از رسوبات اقیانوس نئوتتیس (در شرق ایران) جهت مطالعات دیرینه بوم شناسی برمبنای نانوفسیل های آهکی، در سازند بغمشاه در برش های چینه شناسی بیرگ و دهشک مورد بررسی قرار گرفت. ضخامت سازند در برش های مذکور به ترتیب 830 و 896 متر بوده و عمدتاً متشکل از مارن و سنگ-آهک های رسی می باشد. مطالعه نانوفسیل ها، منجر به شناسایی 71 گونه از 36 جنس در برش چینه شناسی بیرگ و 55 گونه از 26 جنس در برش چینه شناسی دهشک شده است. نانوفسیل های شناسایی شده دارای تنوع و حفظ شدگی متوسط تا نسبتاً خوب بوده و گونه های شاخص نشانگر آب و هوای گرم بوده و مؤید این است که حوضه رسوبی نهشته های مطالعه شده در عرض های جغرافیایی پایین تا متوسط با عمق کم واقع بوده است. در ضمن حوضه اقیانوسی مذکور از نوع الیگوتروفیک با باروری کم می باشد.

این پژوهش جهت معرفی و بررسی گسترش زمانی نانوپلانکتون های آهکی در بخشی از رخساره اقیانوسی (پهنه ی زمین درز سیستان) در برش چینه شناسی چهکند انجام شده است. نهشته های بررسی شده شامل 332 متر ماسه سنگ و شیل و مارن و گاهی آرژیلیت وتوف می باشد. در این برش 114 نمونه برداشت شد و به روش اسمیر اسلاید آماده سازی و سپس بر اساس نانوفسیل های آهکی مطالعه گردید. مطالعه نانوفسیل های آهکی این توالی منجر به شناسایی 14 جنس و 40 گونه و تعیین زیست زون های NP18 تاNP20 شد. بر اساس مطالعات انجام شده، سن نهشته های برش چینه شناسی چهکند، ائوسن پسین پیشنهاد می شود.

در این پژوهش سازند دلیچای در برش تپال بر اساس نانوفسیل های آهکی تعیین سن می گردد. سازند دلیچای در این برش با ماسه سنگ قرمز در قاعده شروع و به ترتیب با لایه های مارن و تناوب آهک ماسه ای و شیل و شیل آهکی پوشیده می شود و بطور تدریجی به آهک های چرتی سازند لار تبدیل می گردد. این سازند بطور ناپیوسته بر روی سیلت ستون های سازند شمشک قرار می گیرد. در این بررسی تعداد 60 نمونه برداشت و به روش اسمیر اسلاید آماده سازی گردید. بر اساس مطالعه نمونه های برداشت شده، 13 جنس و 32 گونه از نانو فسیل های آهکی شناسایی شد که با زیست زون های CC1 تا CC5 با بازه زمانی بریازین تا بارمین پیشین مطابقت دارد. علاوه بر نانوفسیل های آهکی، 8 جنس و 13 گونه از Didemnid Ascidian spicules)) شناسایی و معرفی گردید.

در تحقیق حاضر تغییرات مکانی و زمانی دما و شوری سطحی در خلیج اماندسن و دریای بوفورت واقع در قطب شمال کانادا، با استفاده از داده های CTD جمع آوری شده در گشت های تحقیقاتی CASES و CFL مورد بررسی قرار گرفت. بررسی نقشه-های پهنه بندی دما و شوری سطحی که با استفاده از تکنیک کریجینگ به دست آمد و همچنین نقشه های نقطه ای، نشان داد که به طور کلی شوری در خلیج اماندسن بیشتر از دریای بوفورت است. در زمانی که فراجوشی رخ ندهد (پاییز 2004)، شوری در جنوب دریای بوفورت به علت تاثیرپذیری از رواناب رودخانه مکنزی، کمینه است. در بهار 2004 و پاییز 2007 وقوع فراجوشی به علت انتقال آب های نسبتا شور و گرم تابستانی آرام به سطح، منجر به افزایش قابل توجه شوری سطح گردید. فراجوشی پاییز 2007 به حدی قوی بود که اثرات آن حتی تا تابستان سال آینده باقی ماند و باعث ذوب یخ های موجود و تعویق تشکیل یخ در پاییز 2008 گردید.

توسعه آب شیرین کن های ساحلی طی چند دهه اخیر باعث افزایش تخلیه انواع فاضلاب های شور و سنگین در محیط های دریایی شده است. به منظور کاهش خسارات زیست محیطی و افزایش ترقیق این پساب ها از انواع تخلیه کننده های تک مجرایی و چند مجرایی در حالت مستغرق استفاده می گردد. در این پژوهش با شبیه سازی فرایند تخلیه در آزمایشگاه رفتار جریان آشفته در حالت تخلیه مستغرق مورب از نازل 45 درجه با کمک تکنیک اسکن لیزری آشکارساز جریان آغشته به فلورسنت مورد تحلیل قرار گرفت. پروفیل غلظت جریان و طیف اضمحلال انرژی جنبشی آشفتگی در امتداد مسیر و نیز مقطع زمانی جریان در موقعیت حداکثر ارتفاع جت ترسیم و مورد تفسیر قرار گرفت. پروفیل غلظت، گوسی و دارای رفتار خود همسان بوده و تطابق آبشار انرژی جنبشی آشفتگی با قانون عمومی 3/5-کولموگروف به خوبی مشاهده شده است. مقطع زمانی غلظت در نقطه ماکزیمم ارتفاع بیانگر حضور همیشگی بسته های جریان در مرکز آن است که این موضوع نشا ن دهنده غلبه رفتار جت مانند در نقطه حداکثر ارتفاع جریان می باشد.

در این تحقیق، روند تغییرات غلظت مواد مغذی، کلروفیل a و همچنین فراسنج های فیزیکوشیمیایی آب دریا در طی 11 دوره نمونه برداری ماهیانه از اسفند 95 الی اسفند 96 در سواحل مکران مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری از 6 ایستگاه در 2 ترانسکت عمود بر ساحل واقع در پسابندر و بریس انجام شد. تعداد 594 نمونه جمع آوری و آنالیز گردید. در طول مدت نمونه برداری میانگین غلظت کل برای نیتریت، نیترات، سیلیکات و فسفات به ترتیب 11/0± 30/0، 66/0± 47/1، 24/1± 81/2 و 11/0± 57/0 میکرومول بر لیتر و برای کلروفیل a 20/0± 52/2 میکروگرم بر لیتر به دست آمد. بین دو ترانسکت مورد مطالعه اختلاف معنی داری (05/0p˂ ) در برخی پارامترها از قبیل pH، شفافیت آب، نیترات و سیلیکات وجود دارد ولی در برخی دیگر از قبیل شوری، هدایت الکتریکی، دما، نیتریت و فسفات هیچ گونه اختلاف معنی داری مشاهده نشد. نتایج نشان داد که لایه بندی ستون آب در دوره مونسون وجود دارد ولی از آبان ماه تا اسفند اختلاط ستون آب غالب می باشد. به نظر می رسد که پدیده مونسون هم به صورت مستقیم و هم غیر مستقیم تاثیرات خود را بر روی بسیاری از فراسنج های مورد بررسی اعمال می کند.

خصوصیت فتوکاتالیستی دی اکسید تیتانیوم در حذف آلاینده ها می تواند به وسیله اصلاح نانوذرات TiO2 با دوپ کردن یون نقره بهبود یابد. در مطالعه حاضر سنتز سریع و زیست سازگار نانوذرات Ag-TiO2 با استفاده از عصاره آبی گیاه بومی حرا (Avicennia marina) به عنوان عامل کاهش دهنده و تثبیت کننده گزارش می شود. برای بررسی مشخصات محصولات سنتز شده از تکنیک های مختلف پراش پرتو ایکس (XRD)، میکروسکوپ الکترونی روبشی گسیل میدانی (FE-SEM) و اسپکتروفتومتر ماورابنفش-مرئی (UV-visible DRS) استفاده شد. نتایج XRD حضور فاز آناتاز و روتایل TiO2 و همچنین Ag را در نانوذرات سنتز شده با استفاده از عصاره آبی گیاه حرا تایید نمود. تصاویر FE-SEM نشان داد که ذرات Ag به صورت یکنواخت بر روی سطح TiO2 قرار گرفته اند. با استفاده از آنالیز UV– Visible DRS، انرژی باند گپ نانوذرات سنتز شده با طول موج 420 =λ و 400 =λ نانومتر به ترتیب برابر 95/2 و 09/3 الکترون ولت به دست آمد. نتایج نشان داد عصاره آبی گیاه بومی حرا می تواند برای تولید زیستی نانوذرات TiO2 دوپ شده با نقره بسیار مناسب باشد.

موج شکن ها به شکل گسترده ای برای محافظت سازه های واقع شده در نواحی ساحلی مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطالعه، الگوی جریان عبوری از روی موج شکن های مشبک با استفاده از نرم افزار فلوتریدی مورد بررسی قرار گرفته است. برای آشفتگی میدان جریان از مدل های آشفتگی استاندارد و RNG استفاده گردیده است. بر اساس نتایج مدل سازی، مدل آشفتگی استاندارد از دقت بیشتری برخوردار است. در این تحقیق تاثیرات نسبت عرض ناحیه متخلخل به عمق آب، نسبت ضخامت دیواره متخلخل جلویی به عمق آب، تخلخل ناحیه میانی و نوع موج گسیل شده به سمت موج شکن مذکور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مدل سازی نشان می دهد که با افزایش مقدار تخلخل، روند تغییرات ضریب بازتاب به صورت نزولی دنبال می شود. با افزایش پارامتر بدون بعد، مقدار ضریب بالاروی با یک شیب تند افزایش می یابد همچنین تغییرات ضریب نیرو در مقابل برای بخشی از مدل ها با افزایش رو به رو شد و برای بخش دیگری از نتایج مدل سازی با کاهش همراه است.

در این مطالعه شبیه سازی عددی سه بعدی آبشستگی تحت اثر جریان یکطرفه در مجاورت پایه های استوانه ای با استفاده از نرم افزار اوپن فوم توسعه داده شد. بدین منظور، معادلات حاکم بر جریان سیال و رسوب به صورت دوفازه با رویکرد اویلر-اویلر بر فضای محاسباتی با روش حجم محدود گسسته سازی شده و با استفاده از حل گر SedFoam-2 حل شدند. مدل سازی تا زمان تعادل آبشستگی صورت گرفته و عمق آبشستگی در بالادست پایه با داده های آزمایشگاهی و روابط تجربی موجود مقایسه شد. در این میان اختلافی برابر با 8% بین نتایج مدل عددی و آزمایشگاهی دیده شد. خطوط جریان و بردارهای سرعت نیز برای مشاهده تغییرات میدان جریان در فرآیند آبشستگی مورد بررسی قرار گرفتند. شیب حفره آبشستگی در جهت طولی و عرضی جریان مورد بررسی قرار گرفت و مشاهده شد که شیب حفره در طرفین پایه در جهت عرضی یکسان بوده در حالی که در جهت طولی، شیب حفره آبشستگی در بالادست در مقایسه با شیب حفره در پایین دست بیشتر است که در راستای نتایج آزمایشگاهی موجود در ادبیات فنی است.