پژوهش های کاربردی زراعی
سال:1399 | دوره:33 | شماره:4 (پیاپی 129) |تعداد مقالات:7

این آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی شامل سه سطح دور آبیاری در مرحله زایشی (7، 14 و 21 روز) و عامل فرعی شامل سه رقم (گلدشت، پدیده و KWS) بودند. صفات مورد مطالعه در این تحقیق شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی، شاخص برداشت، درصد و عملکرد روغن بودند. نتایج نشان داد که افزایش دور آبیاری از 7 به 14 روز تفاوت معنی داری در صفات مورد مطالعه ایجاد نکرد، اما افزایش دور آبیاری از 7 به 21 روز باعث کاهش تعداد دانه در غوزه (5/22 درصد)، وزن هزار دانه (41/12 درصد)، عملکرد دانه (78/7 درصد)، عملکرد زیستی (41/11 درصد) و عملکرد روغن (25/19 درصد) شد. تمامی صفات مورد مطالعه (به جز تعداد دانه در غوزه) تحت تأثیر رقم قرار گرفتند. بیشترین درصد روغن به طور مشترک متعلق به ارقام KWS (33 درصد) و پدیده (7/30 درصد) بود. ارقام گلدشت و KWS به طور مشترک بیشترین عملکرد دانه (به ترتیب 1868 و 1768 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (به ترتیب 2/521 و 4/583 کیلوگرم در هکتار) را داشتند. همچنین در بین اجزای عملکرد، وزن هزار دانه همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه داشت. بر اساس نتایج این تحقیق، جهت صرفه جویی در مصرف آب دور آبیاری 14 روز در مرحله زایشی گلرنگ و ارقام گلدشت و KWS مناسب منطقه بیرجند تشخیص داده شد.

اثر تنش کم آبی و محلول پاشی نانو کود کلاته آهن و منگنز بر خصوصیات عملکردی و شاخص های فلورسانس کلروفیل گیاه ماش رقم پرتو در کشت تابستانه مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه به صورت طرح کرت های خرد شده (اسپیلت پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمار های آزمایشی شامل سطوح مختلف تنش کم آبی در 3 سطح و محلول پاشی عناصر نانو کلات آهن و منگنز در 10 سطح بود. نتایج نشان داد که بین سطوح تنش کمبود آب و محلول پاشی نانو کلات آهن و منگنز از نظر بیشتر صفات مورد بررسی و همچنین اثرات متقابل آن ها برای همه ی صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود داشت. محدودیت آبی عملکرد کوانتومی فتوسیستم II را به دلیل افزایش فلورسانس اولیه در شرایط سازگار شده با تاریکی (F0) و کاهش فلورسانس حداکثر در شرایط سازگار شده با تاریکی (Fm) و فلورسانس متغیر (Fv) کاهش داد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که کمترین میزان صفات عملکردی در تیمار قطع آبیاری در مرحله زایشی و عدم استفاده از نانو ذرات بود و تیمار عدم اعمال تنش و محلول پاشی سطوح مختلف نانو کلات آهن و منگنز به ویژه تیمار یک در هزار نانو کلات آهن و تیمار تلفیقی سه در هزار نانو کلات آهن و سه در هزار نانو کلات منگنز در بین تیمارهای مورد مطالعه بیشترین کارایی را داشتند. بنابراین، عوارض جانبی ناشی از کمبود آب می تواند در این منطقه و مناطق مشابه با محلول پاشی این نانو کلات ها کاهش یابد.

در آزمایش های چندمکانی به علت وجود اثرمتقابل ژنوتیپ در محیط انتخاب ژنوتیپ های دارای پایداری وسیع در مکان های مختلف دشوار بوده و استفاده از روش GGE بای پلات می تواند سودمند باشد. هدف از انجام این پژوهش انتخاب لاین های برتر گندم نان بهاره با عملکرد دانه بالا، مقاوم به بیماری های زنگ زرد و قهوه ای و دارای صفات مطلوب زراعی از میان خزانه دریافتی از مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ICARDA) در اقلیم معتدل کشور بود. برای این منظور 50 ژنوتیپ گندم نان (با احتساب رقم پارسی به عنوان شاهد) در سال زراعی 96-95 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار در سه ایستگاه کرج، کرمانشاه و زرقان مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرمتقابل ژنوتیپ در محیط از نظر آماری معنی دار بود. مقایسه میانگین ژنوتیپ ها نشان داد که ژنوتیپ شماره 32 بیشترین عملکرد و ژنوتیپ شماره 25 کمترین عملکرد را داشتند. بررسی هم زمان پایداری و عملکرد ژنوتیپ ها با استفاده از بای پلات مختصات محیط متوسط نشان داد که ژنوتیپ های 32، 18، 24، 28، 31، 14، 33، 19، 29 و 2 دارای بالاترین عملکرد بودند که از میان آن ها، ژنوتیپ های 32، 18، 24، 14، 29 و 2 دارای عملکرد دانه پایدارتری بودند. در نهایت با در نظر گرفتن واکنش به بیماری و سایر خصوصیات مطلوب مورد نظر، تعداد هشت ژنوتیپ با شماره های 32، 24، 28، 14، 33، 19، 29 و 2 به عنوان لاین های برتر انتخاب و به آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی سراسری اقلیم معتدل برای مطالعات تکمیلی هدایت شدند.

برای ارزیابی اثر کاربرد کود دامی و سبز بر ویژگی های عملکرد کمی و کیفی کنجد آزمایشی در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی کشاورزی ارگانیک دانشگاه رازی به صورت کرت های یک بار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 96-1395 اجرا شد. تیمارها شامل کود دامی (صفر (FM0)، 10 (FM10) و 20 (FM20) تن در هکتار) به عنوان عامل اصلی و کود سبز (عدم کاربرد کود سبز، کشت شنبلیله، شبدر برسیم و ماشک گل خوشه ای) به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان دهنده تأثیر مثبت کودهای دامی و سبز بر عملکرد و اجزای عملکرد کنجد و عدم تأثیر آن ها بر محتوای روغن دانه بود. در تیمارهای FM10 و FM20 نسبت به FM0 به ترتیب تعداد شاخه در بوته حدود 20 و 21 درصد، کپسول در بوته 11 و 31 درصد، وزن هزار دانه 4 و 5 درصد، وزن خشک کل 25 و 34 درصد و عملکرد دانه 19 و 38 درصد افزایش یافت. کاربرد کود سبز نیز سبب بهبود عملکرد شد، اما اختلاف بین گونه های مختلف کود سبز معنی دار نبود. بیشترین عملکرد دانه (1929 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 20 تن کود دامی در هکتار و کاربرد کود سبز شنبلیله و کمترین آن (918 کیلوگرم در هکتار) در شرایط شاهد به دست آمد. نتایج مشخص کرد استفاده از کود دامی و انتخاب گونه مناسب کود سبز با تأمین ترکیب متعادلی از عناصر غذایی، راهکار مناسبی برای بهبود رشد و تولید کنجد است، بنابراین امکان تولید پایدار این گیاه در سیستم های کشاورزی کم نهاده وجود دارد.

با هدف تعیین رابطه بین صفات نموی و عملکرد دانه گندم دوروم(Triticum turgidum L. var. durum) تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل، تعداد 154 لاین گندم دوروم در شرایط قطع آبیاری از مرحله چکمه ای (Z, 4. 5) در سال زراعی 92-1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آبادغرب کشت شدند. بر اساس تنوع در تعداد روز تا ظهور سنبله و رسیدن فیزیولوژیک تعداد 39 ژنوتیپ گزینش و در سال زراعی 93-1392 همراه با رقم ساجی در شرایط تنش خشکی آخر فصل و آبیاری نرمال کشت شدند. روند تغییرات مراحل نموی جوانه انتهایی ساقه اصلی با نمونه گیری های متوالی تا مرحله تشکیل سنبلچه انتهایی با کالبد شکافی انجام و ثبت شد. لاین ها برای طول مراحل نموی تنوع بالایی نشان دادند. در لاین های سریع الرشد برجستگی های دوگانه و سنبلچه انتهایی بترتیب با حداقل 475 و 691 درجه روز رشد ظاهر شدند. در شرایط بدون تنش، افزایش طول دوره لازم تا ظهور برجستگی دوگانه، سبب افزایش طول مراحل نموی تا گرده افشانی و افزایش عملکرد دانه شد. در شرایط تنش خشکی، افزایش طول مرحله رویشی تا برجستگی دوگانه، عملکرد دانه را کاهش داد. افزایش مجموع زمان تغییر مرحله رویشی به زایشی سبب کاهش طول مرحله طویل شدن ساقه، افزایش زمان تا ظهور برگ پرچم وکاهش عملکرد دانه شد. در مجموع، تنش خشکی سبب کاهش دوره رشد و نمو و عملکرد دانه شد. کاهش عملکرد دانه بسته به ژنوتیپ متفاوت بود. ژنوتیپ های با دوره رویشی کوتاه تر و واجد توان تغییر سریع مرحله رویشی به زایشی در شرایط تنش خشکی آخر فصل عملکرد دانه بهتری داشتند.

بمنظور بررسی اثرتقسیط مقادیرمختلف نیتروژن برعملکرد علوفه تر و دانه ژنوتیپ های تریتیکاله، آزمایش اسپلیت فاکتوریل با سه تکرار در دو ایستگاه قراخیل (مرکز) و بایع کلا (شرق) مازندران با تغذیه آب باران درسال زراعی 96-1395 اجرا شد. عامل اصلی شش ژنوتیپ ET-89-1، ET-89-7، ET-89-9، ET-89-12، ET-89-13، ET-89-16 و عامل فرعی فاکتوریل سه سطح نیتروژن خالص (50، 70 و 90 کیلوگرم درهکتار از منبع اوره) در سه سطح تقسیط (مراحل کاشت + طویل شدن ساقه ها، کاشت + ظهورسنبله و پنجه زنی +ظهورسنبله با نسبت 50%: 50%) بود. در مرحله خمیری دانه ها صفات ارتفاع گیاه، عملکرد علوفه تر و خشک، میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلسیم علوفه اندازه گیری و در رسیدگی عملکرد دانه تعیین شد. براساس نتایج اثرمکان درتمامی صفات مورد مطالعه بجز نیتروژن و کلسیم علوفه معنی دار بود. ایستگاه بایع کلا با عملکرد دانه (9/5) نسبت به قراخیل(6/5) و ایستگاه قراخیل در علوفه تر (6/48) نسبت به بایع کلا (3/43) تن درهکتار تفاوت معنی داری نشان دادند. بین ژنوتیپ ها، ET-89-13 در متوسط دومنطقه با 5/50 و 1/6 تن درهکتار دارای بیشترین عملکرد علوفه و دانه بود. بین سطوح نیتروژن، مصرف 90 کیلوگرم درهکتار نیتروژن بیشترین علوفه و دانه را تولید کرد. اثر تقسیط نیتروژن برعملکرد علوفه غیرمعنی دار و بر عملکرد دانه معنی دار و در مقایسه میانگین ها در پنجه زنی+ ظهورسنبله با 6 تن درهکتار دانه تفاوت معنی دار آماری با دیگرتیمارها داشت. برای شرایط مشابه آب و هوایی و حصول بیشترین عملکرد علوفه و دانه ژنوتیپ ET-89-13 با مصرف 90 کیلوگرم درهکتار نیتروژن به ترتیب با تقسیط کاشت + بساقه رفتن و پنجه زنی + ظهور سنبله قابل توصیه می باشد

در این پژوهش، اثر روش کنترل شیمیایی، تلفیق کنترل شیمیایی و مکانیکی و شاهد علف های هرز بر پراکنش مکانی گونه های تاج خروس ریشه قرمز و تاج ریزی سیاه در مزرعه ذرت مورد ارزیابی قرار گرفت. قطعه زمینی به ابعاد 21×25/56 متر انتخاب و هر یک از روش های مورد بررسی در یک سوم زمین اجرا شد. شمارش تراکم گونه های موردمطالعه در ابتدا و پایان فصل رشد ذرت در محل شاخص هایی که به فاصله 5/2×87/1 در زمین تعبیه شده بودند، انجام شد. در هر مرحله شمارش گونه ها از 270 نقطه انجام شد. بررسی پراکنش مکانی گونه ها، با استفاده از تکنیک های آمار مکانی و تحلیل واریوگرام صورت گرفت. مدل واریوگرام برازش داده شده به تراکم گونه ها در ابتدا و پایان فصل رشد و در هر سه شرایط کنترل علف های هرز، با توجه به درصد خطای RMSE در اغلب موارد با مدل کروی مطابقت داشت. تطابق با مدل کروی ثبات مکانی لکه های علف های هرز را نشان می دهد. اعمال کنترل تلفیقی موجب کاهش دامنه تأثیر تاج خروس ریشه قرمز و تاج ریزی سیاه در پایان فصل رشد به ترتیب حدود 5/15 متر (48 درصد) و 8/2 متر (30 درصد) شد. درحالی که در شاهد علف های هرز دامنه تأثیر این گونه ها به ترتیب حدود 5/0 متر (6 درصد) و 2 متر (17 درصد) در پایان فصل رشد افزایش یافت. در کنترل شیمیایی نیز دامنه تأثیر تاج خروس ریشه قرمز در پایان فصل رشد 68/0 متر کاهش و دامنه تأثیر تاج ریزی سیاه 60/0 متر افزایش یافت.