مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی
سال:1397 | دوره:2 | شماره:5 |تعداد مقالات:6

مقاله حاضر با هدف تبیین گفتمان امام و رهبری در حوزه تبدیل دستاوردهای علم و فناوری به ثروت، با استفاده از پژوهش کیفی و رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد انجام شده است. در این مقاله، از نرم افزار مکس.کیودا برای کد گذاری و تحلیل محتوای کمی و کیفی کلیه آثار و فرمایش های مرتبط با علم و فناوری حضرت امام خمینی (ره) و حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) استفاده شده است. بر اساس آنچه که در این پژوهش گذشت می توان بیان نمود که در شرایط علی اثرگذار بر اقتدار علمی، فناوری و نوآوری شامل ارزش والای تولید ثروت از راه پیشرفت علمی مبتنی بر عدالت، استقلال اقتصادی و نفی سلطه بیگانه و شرایط مداخله گر شامل نگاه اقتصادی به علم و فناوری، امنیت اقتصادی، حرمت مالکیت و سرمایه های مشروع و اقتصاد رقابتی سالم، شفاف و بدون رانت و متغیرهای زمینه ای شامل خودباوری و اعتماد به نفس، نظام ملی نوآوری، افزایش و توسعه پژوهش، مرزشکنی و مرجعیت علمی تعیین شده اند. سرانجام رفاه اقتصادی و اجتماعی، تولید ثروت، غرور ملی و اقتدار ملی از انتظارات و پیامدهای این گفتمان شناسایی شده است.

یکی از واقعیت های انکارناپذیر، نقش اساسی اندیشه ها، آرا، نظرات، رهنمودها و تدابیر حضرت امام خمینی (رحمه اله علیه) در تنظیم راهبردهای دفاعی- امنیتی کشور است. بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر تدوین الگوی اقتدار دفاعی- امنیتی بر اساس گفتمان حضرت امام خمینی (رحمه اله علیه) می باشد که با بهره گیری از روش توصیفی، تحلیلی و داده بنیاد، با انجام مطالعات نظری تلاش شده است به شیوه ای علمی و روشمند، گفتمان حضرت امام خمینی (رحمه اله علیه) حول محورهای راهبردی ارائه شود تا بتواند تمامی فعالیت های حوزه اقتدار دفاعی- امنیتی را هم راستا و هماهنگ نماید. نوع تحقیق، کاربردی و توسعه ای و ابزار گردآوری داده ها در بخش اسنادی، فیش برداری و در بخش میدانی، پرسشنامه محقق ساخته می باشد. جامعه آماری پژوهش تعداد 30 نفر از خبرگان که به صورت تصادفی هدفمند انتخاب شدند، می باشند. جهت استخراج داده ها از روش نظریه مبنایی، تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان و جهت اعتبارسنجی و تایید مولفه ها و شاخص ها از نظر خبرگان استفاه شده است. بر اساس نتایج تحقیق، اقتدار دفاعی - امنیتی مبتنی بر گفتمان حضرت امام خمینی (رحمه اله علیه) در ابعاد سیاسی، اقتصادی، نظامی، اجتماعی- فرهنگی و علمی فناوری دارای 9 محور، 22 مولفه و 132 مفهوم می باشد.

مدیریت، رهبری و فرماندهی یکی از عرصه هایی است که فصل مشبعی از مطالب کتب و مقالات را به خود اختصاص داده است و صاحب نظران مدیریت هر کدام از منظرهای مختلف به این موضوع نگریسته اند. مقاله حاضر درصدد آن است تا معیارها و ویژگی های مطلوب فرماندهی و مدیریت را از منظر امام خامنه ای (مدظله العالی) به عنوان رهبری که با وجود مشکلات و ناملایمات توانسته است با تدبیر و شایستگی این انقلاب را به سلامت به سرمنزل مقصول برساند، شناسایی و معرفی نماید. روش حاکم بر این تحقیق، بر تحلیل محتوا استوار است، در این روش که از نوع روش تحقیق کیفی است، برای استخراج مفاهیم و مقوله ها و تعداد کاربرد آن ها، تحلیل متون مربوط به بیانات و مکتوبات امام خامنه ای، از منابع مختلف و مستند، صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که برمبنای اندیشه های امام خامنه ای، ویژگی ها و معیارهای مطلوب مدیران و فرماندهان را در دو بخش کلی می توان دسته بندی نمود: بخش عمومی (شامل 6 بعد و 28 مقوله) و بخش خاص مشتمل بر 4 بعد اعتقادی - معرفتی (با 9 مولفه)، اخلاقی - رفتاری (با 17 مولفه) سیاسی - اجتماعی (با 10 مولفه) و حوزه شغلی- حرفه ای (با 18 مولفه).

باتوجه به اینکه رهبران انقلاب اسلامی، مبلغانی برجسته و صاحب نظر در امر تبلیغ هستند و امتیاز برخورداری از اندیشه آنان، به عنوان شایستگی کلیدی و مزیت راهبردی جمهوری اسلامی ایران مطرح است، بررسی نقش و جایگاه هدایتی منظومه فکری ولایت فقیه در اداره امور تبلیغات جمهوری اسلامی از اهمیت بسزایی برخوردار است. مقاله حاضر با رویکردی توصیفی، تحلیلی به ارکان جهت ساز مدیریت راهبردی تبلیغات در گفتمان حضرت امام خمینی و حضرت امام خامنه ای می پردازد. نتایج تحلیل گفتمان نشان داد که دال مرکزی، «اسلامی بودن تبلیغات» است و سایر مفاهیم ازقبیل تاثیر بر مخاطب، رساندن پیام اسلام و انقلاب اسلامی، تعالی بخشی به تربیت انسان، مقابله با تبلیغات دشمنان، مصونیت بخشی و رفع آسیب های تبلیغاتی به دال مرکزی مرتبط می باشد. درنهایت پس از استخراج مفاهیم گفتمانی در قالب اصول، اهداف و سیاست ها، چارچوب ارکان جهت ساز مدیریت راهبردی امور تبلیغات به تفکیک 4 اصل (با مقوله محوری «تاثیرگذاری بر مخاطب برای نیل فرد و جامعه به کمالات»)، 4 هدف (در دو گروه: کنشی- ایجابی، واکنشی- سلبی) و 9 سیاست با کمک روش داده بنیاد ارائه شدند.

یکی از مزیت های رقابتی جمهوری اسلامی ایران حمل ونقل دریایی است. حوزه ای که با تکیه بر موقعیت سوق الجیشی کشور (دسترسی در شمال و جنوب به دریا)، تجارب گذشته خود و همچنین دانش و تجربه بین المللی و حکم فرمایی مدیریت علمی، یکپارچه و در راستای منافع ملی، می تواند نقش پر رنگی در توسعه اقتصادی و شکوفایی کشور و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی ایفا کند. هدف تحقیق حاضر تدوین و تحلیل تجارب گذشته مدیریتی نظام جمهوری اسلامی در حوزه حمل ونقل دریایی و ارائه الگوی راهبردی برای اداره آن می باشد. بدین منظور با مطالعه و بررسی برنامه های پنج ساله توسعه، اسناد فرادستی، طرح ها و برنامه های مصوب در حوزه حمل ونقل دریایی و در نهایت با انجام مصاحبه های عمیق از خبرگان، تجربیات مدیریتی جمهوری اسلامی ایران ثبت و تجزیه وتحلیل شدند. این تحقیق از نوع کاربردی- توسعه ای و به روش کیفی انجام شده است که تعداد 101 زیرمولفه حاصل از کدگذاری محوری جهت تبیین مولفه های ابعاد مدیریتی حاصل شد. 39 مولفه جهت تبیین اقدامات و جهت گیری های ضروری در امور شش گانه مدیریتی حمل ونقل دریایی استحصال شد. از مهم ترین مولفه های ابعاد مدیریتی می توان به «تقویت نگاه سیستمی و یکپارچه در حمل ونقل دریایی»، «درک الزامات برنامه ریزی»، «بازنگری قوانین و مقررات»، «تبیین و توسعه فرهنگ دریایی» و «تسهیل فرایند ترانزیت کالا از طریق حذف بروکراسی های زائد» اشاره کرد.

مدیریت دانش ابزاری موثر در بهبود ساختار سازمانی، ارتقاء سطح خدمات و افزایش توان رقابتی سازمان ها است. مهم ترین مرحله مدیریت دانش، شناخت ویژگی های دانش راهبردی است که خلاء آن در هدف اصلی این تحقیق محسوس است. در واقع هدف تحقیق حاضر کمک به دستیابی به الگوی تدوین تجارب و دانش راهبردی مدیران نظام ج.ا.ا می باشد که با رویکرد آمیخته (کیفی و کمی) انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، افراد و مدیرانی در سطوح راهبردی و سیاست گذاری حاکمیتی و دستگاه های کشوری و لشکری نظام جمهوری اسلامی ایران هستند و تعدادی از آن ها نیز در تهیه رساله های نظام حکومتی الگو به عنوان استاد فعالیت نموده اند که در قالب یک نمونه 103 نفری مورد آزمون قرارگرفتند. ابزار اصلی این پژوهش ابتدا مطالعه اسناد و مدارک، سپس مصاحبه آزاد و در نهایت پرسشنامه محقق ساخته بوده است. با استفاده از آزمون های آماری، 20 ویژگی دانش راهبردی و 20 ویژگی افراد و مدیران دارای این دانش در سه دسته تنظیم شد. این سه دسته عبارتند از: ویژگی های مقدماتی (منبعثی)، ویژگی های میانی (نتیجه ای/ خرد) و ویژگی های نهایی (پیامدی / کلان). همچنین ویژگی های دانش راهبردی و آشنایی به علوم مدیریت، ویژگی های عمومی و تخصصی و ویژگی های فردی برای افراد و مدیران دارای دانش راهبردی مشخص شد.