نقد زبان و ادبیات خارجی (پژوهشنامه علوم انسانی)
سال:1396 | دوره:14 | شماره:19 |تعداد مقالات:14

مقاله حاضر بر آن است تا با بررسی عبارات و استعارات مرتبط با شطرنج و دشواریهای برخواسته از آن در شعر خاقانی شروانی، شاعر بزرگ سبک آذربایجانی قرن ششم هجری، و آبراهام کولی شاعر برجسته مکتب شعری متافیزیک قرن هفدهم میلادی انگلستان نشان دهد که این دو با وجود فاصله مکانی و زمانی بسیاراز یکدیگر در واقع از تمهیدات فکری و شعری مشابهی در ارائه ایده های خود بهره می جستند و با استفاده از استعارات دور از ذهن به ویژه در رابطه با شطرنج به آن چه جامه عمل می پوشانند که ساموئل جانسون، شاعر و منتقد بزرگ قرن هجدهم انگلستان آن را با بیانی مذمت آلود "به یوق در آوردن ناساز ترین عقاید با جبر و زور" می خواند و تی. اس. الیوت، یکی از بزرگترین شعرای مدرنیست معاصر انگلستان و احیا کننده تفکر شعر متافیزیک در قرن بیستم، با خشنودی از آن به "تلفیق فکر و احساس" یاد می کند. نتیجه کارهر دو شاعر نوعی از شعر است که فکر را به شدت چالش می کشد و احساسات را عمیقا در بر می گیرد. مقاله در بررسی موضوع از مفاهیم الیوتی "یکپارچگی شعور" و "همبسته عینی" و همین طور بررسی مفهومی سبک آذربایجانی شعر و شعر متافیزیک در بافت تاریخی آن بهره می برد.

مفهوم امر نا/مأنوس که سابقه ی حضورش دست کم به طور مشخص به مقاله ی 1919 زیگموند فروید و با همین عنوان برمی گردد، در قرن اخیر، بار دیگر مورد توجه نظریه پردازان قرار گرفته است. امر نا/مأنوس در سالهای اخیر از وابستگی محض به حوزه زیبایی شناسی و روانشناختی آنگونه که فروید سعی در تبیین آن داشت رها شده و به موضوعی میان-حوزه ای به منظور توضیح و تشریح تشویشهای عصر مدرن همچون مهاجرت، جنسیت، تاریخ و غیره تبدیل شده است. مارگارت اتوود (-1939)، نویسنده ی کانادایی در زمره ی نویسندگان معاصری است که به بازخوانی مقوله ی تاریخ پرداخته-اند. آنچه اتوود را از نویسندگان دیگر متمایز می کند نحوه ی بازخوانی وی از مقوله ی تاریخ است. این مقاله سعی در بررسی رمان سرگذشت ندیمه اتوود از طریق خوانش امر نا/مأنوس دارد. در رمانهای اتوود، تاریخ امری روایی است که از طریق خوانش امر نا/مأنوس می توان به واقعیتهای نمودناپذیر در ارتباط با شکل گیری هویت پی برد. امر نا/مأنوس، تاریخ را که به مثابه موضوعی آشنا، مشخص و مسلم است به مسأله ای ناآشنا، نامعین و مورد تردید بدل می کند. فروید و ژان-فرانسوا لیوتاراز جمله نظریه پردازانی هستند که ازآنها به منظورتبیین مفهوم امر نا/مأنوس و ارتباط آن با تاریخ استفاده می شود. مقوله ی زبان و حافظه ازمحورهای اصلی این مقاله اند. در فضای امر نا/مأنوس، زبان و حافظه دارای ماهیت معلق هستند به نحوی که در بررسی تاریخ بستری فراهم می کنند تا تفسیرها و برداشتهای مسلم و تغییرناپذیر در مورد رخدادهای شخصی و جمعی به امری ناآشنا، نامعین و مورد تردید و در نهایت نمودناپذیر تبدیل گردند.

اریش دراخ نخستین زبانشناسی است که الگوی ترتیب اجزای جمله در زبان آلمانی را در بیش از هشتاد سال پیش ارائه کرد. از آن زمان تاکنون، از یک سو الگوی در ابتدا ساده ی دراخ و از سوی دیگر تحولات زبانی، زبانشناسان را بر آن داشت تا در پی بسط و گسترش این مدل باشند. الگوی ارائه شده از سوی این زبانشناس آلمانی امروزه می بایست مدل های پیچیده ای از جمله های زبان آلمانی را در خود جای دهد. در این مقاله علاوه بر معرفی این الگو، انواع جمله ها در زبان آلمانی را معرفی و ترتیب قرارگرفتن سازه ها در این مدل را نشان می-دهیم. همچنین سعی خواهیم کرد قرار گرفتن اجباری و اختیاری سازه ها در هریک از جایگاه های تعیین شده در این الگو را نشان دهیم. نتایج این پژوهش نشان می دهد، الزاما تمامی جایگاه های الگو نباید اشغال باشند. همچنین جایگاه فعل و نوع جمله از حیث پایه و یا پیرو در تعیین جایگاه و ترتیب سازه ها نقش دارد.

مقاله حاضر بر این فرض استوار است که مهاجرت (چه به شکل تبعیدگونه و اجباری اش و چه به شکل خودخواسته و غیراجباری اش) تجربه تکان دهنده و تروماتیکی است که به شکل گیری سوژه های زخم خورده می انجامد. روان زخمِ حاصل از مهاجرت، «روان زخمِ دیاسپوریک»، یا «روان زخم بی در کجایی»، همچون بسیاری دیگر از انواع روان زخم، فرا نسلی بوده و نه تنها در زندگی نسل اول مهاجران که اغلب در تجربه زیستی نسلهای بعد نیز نمایان گشته و هویت هیبریدیِ به ظاهر یکه و یکدست آنها در دیاسپورا را به چالش می کشد. از آنجا که در نگاه بسیاری از منتقدین نظریه روان زخم، ادبیات در قالبهای مختلف خود (از شرح حال خود نوشت و شهادت نامه گرفته تا داستان کوتاه و رمان) تا حد زیادی قابلیت بازنماییِ روان زخم و ارتباط چالش برانگیز آن با روایت و روایت پذیری را دارد، این مقاله برآنست تا با برقراری پلی میان دو حوزه نظری (یعنی نظریه روان زخم و مطالعات دیاسپورا) و بهره گیری از متن ادبی سه گانه «هِما و کاشیک» («اولین و آخرین بار»، «آخر سال»، و «رفتن به ساحل») از مجموعه داستانی خاک غریب اثر جومپا لاهیری (نویسنده آمریکایی هندی تبار) به بررسی امکان و چگونگی بازنمایی ادبی روان زخم مهاجرت در ادبیات دیاسپوریک پرداخته و از این طریق راه را برای تحقیق و تفحص بیشتر در این حوزه کمابیش نوظهور هموارتر نماید. در راستای رهیابی به همین اهداف است که مقاله، در چهارچوبی میان رشته ای، ابتدا به بررسی آراء نیکولاس آبراهام و ماریا توروک در باب«درون فکنی»، «الحاق»، و «سردابه» پرداخته و سپس می کوشد تا با اشاره به مقوله «کنش معوقی» که در سه گانه لاهیری به اجرا در آمده و بالاخص با تاکید ویژه بر موتیف شبحِ مادرِ مرده که محور اصلی هر سه داستان را تشکیل می دهد، تحلیلی روانکاوانه از مساله روان زخم مهاجرت و چگونگی بازنمایی آن در سه گانه لاهیری ارائه کند. مقاله حاضر بر این ادعاست که روان زخم حاصل از مهاجرت و ترکِ (روانی) سرزمین مادری که از منظر روانشناختی به مثابه کندن یا کنده شدن از شبحِ مادری مُرده بوده واز اینرو پروسه ای بس دردناک و طولانی است تنها در ورای نسل ها و آنهم فقط در صورت تمایل سوژه مهاجر به اذعان، پذیرش، و مواجهه معوق با دردِ آن پذیرش و در نتیجه شروع احتمالی پروسه دیرهنگام سوگواری امکان التیام می یابد-امکانی که البته ممکن است هر آینه به دلیل فعال شدنِ غیر ارادی مکانیزم دفاعی سوژه، نیاز مبرمش به سردابه سازی و حفاظت از آن، و تمایلش به فرار از مواجه با درد منتفی شده، به تعویق افتاده، و یا وارد چرخه معیوب برون ریزی در نسل های بعد شود.

مهارت خواندن و درک مطلب یکی از مهمترین مهارتهای زبان انگلیسی، به ویژه در سطح آکادمیک می باشد. این مهارت به تنهایی و در کنار مهارتهای دیگر و از زوایای مختلف در حوزه آموزش و همچنین سنجش مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از مولفه های مورد تحقیق، در زمینه سنجش آموزشی، زیرمهارتهای ساختاری مهارت خواندن است. آنچه در پژوهش حاضر بررسی می شود نوع، گستردگی و درجه دشواری این زیرمهارتها و همچنین دشواری سوالات با استفاده از مدل تشخیصی شناختی جی دینا[1] است. سنجش تشخیصی شناختی[2]، چارچوب نظری جدیدی در حوزه روانسنجی است که بر خلاف مدلهای سنتی سنجش، به جای رتبه بندی آزمودنی ها بر اساس عملکردشان در آزمون، اطلاعاتی در مورد آزمودنی و تسلطش بر زیرمهارتهای یک حوزه و همچنین خود سوالات آزمون ارائه می دهد. به منظور انجام این پژوهش، سوالات بخش خواندن و درک مطلب آزمون ورودی دانشگاه در مقطع کارشناسی ارشد انتخاب شد و زیرمهارتهای آزمون از طریق سه منبع، مطالعات انجام شده قبلی حوزه، تکنیک فکرگویی و همچنین داوری متخصصین حیطه، استخراج گردید. این زیرمهارتها به همراه پاسخنامه های آزمون مورد نظر در بسته جی دینا (Ma & de la Torre, 2017) در نرم افزار برنامه نویسی R تجزیه و تحلیل شدند. چهار زیرمهارت از این آزمون استخراج و در ادامه، دشواری و گستردگی این زیرمهارت ها و پس از آن دشواری برخی سوالات[3] به روش سنجش تشخیصی شناختی گزارش شد. در پایان، دلایل احتمالی نتایج به دست آمده در مقایسه با دیگر مطالعات این حوزه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.

امروزه مصرف به ویژگی مهمی برای فهم جامعه پسا مدرن بدل شده است؛ به طوری که از زوایای مختلف قابل بحث و بررسی است. اگر چه نگرش اولیه به مصرف، صرفاً اقتصادی بوده، اما اندیشمندان قرن بیستم، بیش از همه بر شکل فرهنگی مصرف تاکید کرده، و مصرف فرهنگی را شاخص ترین مسئله جامعه معاصر دانسته اند. مصرف و رسانه سبک زندگی ما را شکل داده، نیازها و تمایلات ما را جهت دهی کرده و مواد لازم برای تولید تخیلات و رویاهای ما را فراهم می کنند. پژوهش حاضر مفاهیم مصرف و رسانه را به تفصیل در رمان روانی آمریکایی اثر برت ایستن اِلیس از منظر آرا و آموزه های ژان بودریار بررسی می کند. در رمان پسامدرن آمریکا به ویژه در نویسندگانی نظیر اِلیس، خواننده با مفاهیم غالبی همچون مصرف و رسانه مواجه می شود. در این تحقیق هدف پژوهشگر تحلیل تاثیرات ناشی از مصرف و رسانه بر روی شخصیت های اصلی رمان روانی آمریکایی و واکنش متقابل شخصیت ها در قبال مصرف و رسانه است. در آثار اِلیس، جامعه پسا مدرن آمریکا، جامعه ای سطحی و نمایش گونه قلمداد می گردد که افراد انسانی در آن مصرف کنندگانی صرف هستند که با تقلید از فرهنگ القایی رسانه ها به تقلید از یکدیگر پرداخته و از نظر ذهنی، احساسی و اخلاقی رو به زوال می روند. در این رمان، کنش های شخصیت اصلی رمان بر مبنای حوادثی است که در رسانه های جمعی شاهد آن بوده است. تکیه کلام او این است: مصرف می کنم، پس هستم. تاثیر رسانه و مصرف را حتی در ضرب آهنگ روایی روانی آمریکایی نیز می توان مشاهده نمود.

در حال حاضر در نظریه ها و تحقیقات یادگیری خودتنظیم که بخوبی پرورش یافته اند، باورهای انگیزشی فراگیران بعنوان پیش درآمدی بر استفاده از راهبردها در نظر گرفته می شوند. بر همین اساس هدف این تحقیق بررسی قدرت پیش بینی کننده پنج عامل انگیزشی (علاقه به تکلیف، انتظار پی آمد، خودکارآمدی، هدف گرایی و اسناد علّی) در یادگیری زبان بر پتانسیل دانشجویان کارشناسی برای استفاده از راهبردهای خودتنظیمی است. برای این منظور، داده هایی از 308 دانشجوی دانشگاه که از سطوح مختلف مهارتی برخوردار بودند، جمع آوری شد. شرکت کنندگان به نسخه فارسی یک ابزار جدید به نام پرسشنامه یادگیری خودتنظیم زبان (SRLLQ) پاسخ دادند که حاوی ابعاد باورهای انگیزشی و راهبردهای خودتنظیمی است. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که تنها هدف گرایی، انتظار پی آمد و خودکارآمدی، پیش بینی کننده های قوی توانایی فراگیران برای استفاده از راهبردهای خودتنظیمی بودند. اگرچه تنها سه باور انگیزشی دارای اثرات پیش بینی کننده قابل توجهی بودند، این یافته بطور کلی نقش کلیدی باورهای انگیزشی را در هدایت و کنترل تلاش های زبان آموزان جهت یادگیری که به نوبه خود به بهبود عملکرد تحصیلی منجر می شود، تایید می کند. بر اساس این یافته ها، توصیه های متعددی جهت راهنمایی در زمینه تقویت پیشرفت زبان دوم زبان آموزان در دانشگاه ها به ذینفعان ارائه می شود.

مفهوم وطن در مطالعات مربوط به مهاجرت نقش محوری دارد. مهجا کهف (-1967) نویسنده مسلمان سوری ساکن ایالات متحده در رمان دیاسپورایی خود، دختری با روسری نارنجی (2006)، ثبات مفهوم وطن را به چالش می کشد. تلاش قهرمان او، خدرا، برای یافتن وطن در محدوده های جغرافیایی معین، از جمله آمریکا، سوریه، عربستان سعودی، و کویت با ناکامی مواجه می شود. او در می یابد که به عنوان یک فاعل دیاسپورایی او باید به جای اقناع میل به وطن ثابت جغرافیایی در پی تطمیع تمایل به توطن و ریشه دواندن باشد. شرکت در اجتماع فراملی مسلمانان در آیین های دینی مثل سفر حج و نماز جماعت این امکان را به خدرا می دهد که فضایی ترامکانی، با محوریت دین و تعدد و تکثر فراملی امت مسلمان، برای خود ایجاد کند. مطالعه پیش رو ترامکانیت را راهکاری برای برون رفت از چالش وطن در دیاسپورا معرفی می کند. جیمز کلیفورد، آوتار براه، تیم اوکس و لوییزا شاین، و کاترین بریکل و آیونا داتا از جمله نظریه پردازان عمده این تحقیق می باشند.

مقاله حاضر تلاش دارد تا با استفاده از تعریف لوییز آلتوسر از مفهوم «ایدئولوژی»، «فراخوانده شدن»، «ابزارهای فشار حکومتی» و «ابزارهای ایدئولوژیک حکومتی»، شعر مشهور ایمامو امیری باراکا «به یاد رادیو» را مطالعه و بررسی کند. بنا به تعریف آلتوسر، «ایدئولوژی بازنماییِ روابط خیالی افراد با شرایط وجودی خودشان» است. به عبارتی دیگر ایدئولوژی رابطه افراد با واقعیت خارج را مخدوش می سازد. در شعر باراکا «به یاد رادیو»، رسانه (رادیو) به عنوان یک ابزار ایدئولوژیک مخاطبین خویش شامل همه سفیدپوستان و سیاه پوستان را فراخوانده و آنها را تبدیل به سوژه هایی ایدئولوژیک می کند که بدون هیچ گونه مقاومتی ایدئولوژی طبقه حاکم (سفیدپوستان) را پذیرفته اند. باراکای جوان به عنوان شاعر، نگاهی حزن آمیز به کودکی خویش دارد (زمانی که با علاقه به رادیو گوش می کرده است)، و با خشم و بدبینی برنامه های رادیو در طی چند دهه گذشته را مورد انتقاد قرار می دهد زیرا سیاه بودن را بد دانسته و برای نرمال بودن از سفیدپوستان کورکورانه تقلید کنند. مطالعه این شعر نشان می دهد که ابزارهای ایدئولوژیک حکومتی به شکلی نمادین و پنهان در قالب برنامه های رادیویی عمل می کنند

این جستار بر اساس راهبرد خوانش بوم گرایانه به کنکاش مقوله ی "محیط زیست" در رمان روایت ندیمه (1985) اثر مارگارت اتوود می پردازد. نقد بوم گرا که تقابل دو قطبی را برنمی تابد، محدود به روش شناختی مشخصی نیست و در تعامل و تقاطی با دیگر نظریه ها، طرحی نو می افکند. متغیرهایی چون؛ طبیعت، طبقه و جنسیت در رمان مورد نظر تعیین کننده ی فرادستی یا فرودستی انسان و غیر انسان است. با توجه به رابطه ی خاص میان قهرمانان داستان و محیط فیزیکی، تقارن سلطه بر زنان و بهره کشی از محیط زیست در بحث اکوفمینسیم، نشان دهنده ی دغدغه ی ایدئولوژی سرکوب گر جنسیتی و طبقاتی و توجیه کننده ستم و سلطه است که با استثمار طبیعت همسوئی دارد. تحلیل اِنتروپی "طبیعت" و"فرهنگ" نیز نمایان گر زوال این دو مقوله در داستان است. بر اساس خوانش بوم گرایانه به ویژه موج دوم و سوم آن می توان نتیجه گرفت که گفتمان زیست محیطی اتوود خاصیتی فرایندگونه دارد، با قابلیت بازتاب فریاد تمام گروه های فرودست در روابط انقیاد و سلطه. این رمان پادآرمانشهری مخوف را به تصویر می کشد که در آن نوشتن و روایت کردن رمز ماندگاری و بقای راوی است. در این میان محیط زیست عاملی برای ساخت متن است و در خلق آن نقش فاعلیت دارد.

مقاله حاضر به بررسی چگونگی تاثیر مقوله «فضا» در سیاست های فرهنگی-اجتماعی عصر معاصر می پردازد. نویسنده با استفاده از رویکرد جغرافیای فرهنگی و با بهره گیری از نظریه منتقدانی نظیر دیوید هاروی و سارا آپستون درپی پاسخ به این پرسش بنیادی است که آیا با فروپاشی مرزهای نژادی/فرهنگی ادراک جمعی از مقوله فضا نیز دستخوش تغییر شده یا همچنان پایبند نظام خطی-اقلیدسی استعماری است؟ بدین منظور نویسنده به بررسی رمان پرفروش خانه شن و مه (1999) نوشته آندری دیوبوس می پردازد. چنین استدلال می شود که با وجود گسترش تنوع نژادی-فرهنگی، فروپاشی مفهوم «ملت» و پایان «خلوص فرهنگی» و «همگنی اجتماعی» در دهه های اخیر، همچنان نوعی ادراک اقلیدسی از«فضا» بر گستره اجتماعی، سیاسی و فرهنگی غرب حاکم است، که انگاره دوگانه «ما/آنها» را برجسته می کند و غیرمستقیم به نوعی «آپارتاید» دست می زند، اما این بار از نوع فرهنگی و در مرکز امپریالیسم. این تناقض درحالی موجود است که گفتمان پسامدرنیسم بر پایه نوعی «پسافضا» استوار است و با ادراک خطی (مرزبندی شده) امپریالیسم از فضا و ایدئولوژی انسان گرایی لیبرال آن همخوانی ندارد.

آلژیرداس ژولین گرماس، معناشناس فرانسوی، در حوزه نشانه معناشناسی نوین تلاش های فراوانی را در جهت ارائه الگویی منسجم به منظور مطالعه روایت به کار بسته است. به زعم وی آنچه در شناخت متون ادبی اهمیت دارد، تحلیل مکانیکی اثرادبی نیست؛ بلکه باید به بررسی سیر تولید متن تا انتقال و دریافت معنا بپردازیم. یعنی باید نظام های ی گفتمانی متن را که شامل سه گونه هوشمند، احساسی و رخدادی می شوند مورد مطالعه قرار دهیم. دراین بررسی برآنیم تا بر اساس الگوی مطالعاتی گرماس با تحلیل نشانه معناشناسی رمان "و اگر حقیقت داشت" نوشته مارک لوی، رمان نویس معاصر فرانسوی، به بررسی نحوه تولید معنا در نظام های ی گفتمانی روایی حاکم بر آن پرداخته و به این سوال پاسخ دهیم که: چگونه کنش، شوش و جریانات نامنتظر باعث شکل گیری گفتمان در رمان "و اگر حقیقت داشت" شده و انواع نظام های هوشمند، احساسی و رخدادی را ایجاد کرده اند. این رمان را به سبب منطق روایی حاکم بر آن می توان از دیدگاه نظام های گفتمانی هوشمند، احساسی و رخدادی مورد تحلیل قرار داد.

گفتار حاضر به بررسیِ وجود تنش فرهنگی بین صدای معارض و گفتمان غالب در آثار منتخبی از سال بلو[1]، رمان نویس معاصر آمریکایی، می پردازد. به منظور این کار، از دیدگاه ماتریالیسم[2] فرهنگی که در خوانش و تحلیل آثار ادبی بسیار روشنگر است استفاده می شود. اساس دیدگاه ماتریالیسم فرهنگی بر این اصل استوار است که رابطه ی آثار ادبی با بستر فرهنگی ای که در آن تولیدشده و لاجرم بازتاب کننده ی مبانی آن می باشند، تنش آمیز است. در مقابل، نظام فرهنگی حاکم برای حفظ جایگاه و بقا خود، ناگزیر باید اصول خود را تکرار و تثبیت کند و این کار را با معقول و مقبول جلوه دادن آموزه های خود انجام می دهد. همچنین به عنوان بازیگر اصلی درصحنه ی تعاملات و تعارضات فرهنگی، این نظام باید با صداهایِ نو ظهور معارض و مخالف که تهدیدی برای تمامیت آن هستند، کنار بیاید و این کار را با ملحوظ یا محاط کردن تعارض در درون خود انجام می دهد تا از این طریق ضمن پرهیز از تنش آشکار، صدای معارض را حتی به ابزاری برای تحکیم و تکرار اصول خود نگاه دارد. در آثار سال بلو وجود صدای معارض ازآن جهت بسیار بارز است که این نویسنده از یک پیشینه ی فرهنگی مذهبی متفاوت (او از خانواده ی یهودی و مهاجر بود) برخوردار بود و ارزش های اعتقادی خود را در تضاد با ارزش های حاکم در جامعه می دید. در همین راستا بود که او برآن شد تا با در پیش گرفتن سبک و سیاقی ظاهراً متفاوت از نویسندگان هم عصر خود در صورت و محتوای رمان هایش، ضمن تعارض با روال سایر، در حفظ ارزش ها نیز قدم بردارد. لذا، محور اصلی بحث ما صحه گذاشتن بر این امر است که، علی رغم ادعای متفاوت و معارض بودن، صدای معارض سال بلو در قالب آثار او، درنهایت در درون صدای غالب قرارگرفته و بازتاب مبانی فرهنگ حاکم در جامعه ی آمریکای روزگار او هستند زیرا بر اساس دیدگاه ماتریالیسم فرهنگی، متن در حصار زمانی روزگار خود محاط است و نمی تواند از آن فراتر رود اگرچه می تواند در مقابل فشار سرکوبگرانه ی آن مقاومت کند

رویکرد تجربی علم جغرافیا به فضا، نظریه پردازان بی شماری را بر آن داشته که به مطالعه ی بینا رشته ای این سازه بپردازند. با توجه به این بازنگری، مطالعه ی فضا که پیش از این جایگاهی ثانویه نسبت به زمان در روایت داشت، فراتر از روایت شناسی کلاسیک و ساختارگرایانه به روایت شناسی پساساختارگرایانه نیاز دارد. چرا که بازسازی این سازه با توجه به زبان و زمان متن، در ارتباط با تجربه ی خواننده از محیط پیرامون، در ذهن وی نمود می یابد. با در نظر گرفتن معدود مطالعاتی که در زمینه ی مکان، فضا و جغرافیای ادبی در زبان فارسی صورت گرفته است، منبع قابل ذکری به تمییز نظریه های ساختارگرایان و پساختارگرایان در حیطه ی ساختار فضا نپرداخته است. پژوهش حاضر، با هدف بررسی تأثیر نظریه های تجربی علم جغرافیا بر این مبحث، ضمن بازشناسی و مقایسه ی اصطلاحات ساختارگرایان و پساساختارگرایان، به ترتیب اهمیت نقش شخصیت و خواننده در ساختار فضای روایت را تبیین می نماید.