علوم و فناوری بذر ایران
سال:1399 | دوره:9 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

هدف این پژوهش اثر پوشش دادن بذر جو دوسر برهنه (Avena sativa L. ) از غلات علوفه ای مهم، با آمیلوز و آگار بر جوانه زنی و شاخص های فیزیولوژیک در تنش قلیا بود که به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های تصادفی اجرا گردید. فاکتورها شامل فاقد پوشش، پوشش با آگار و آمیلوز، سطوح مختلف تنش قلیا با کربنات سدیم و بی کربنات سدیم به نسبت 9 به 1 (مقادیر0-90 میلی مولار با pH های 6-10) و زمان های 7 روز در پتری دیش و 20 روز در گلدان بودند. قوه نامیه، فعالیت آمیلاز، سرعت جوانه زنی، رشد، مواد معدنی و کلروفیل a و b ارزیابی شد. پوشش دارسازی بذرها با افزایش مقاومت گیاه در تنش های محیطی مثل تنش قلیا ارتباط داشت. آمیلوز و آگار از مواد در دسترس و ارزان هستند که برای پوشش دار کردن بذرهای جو دوسر استفاده و باعث کاهش اثر تنش قلیا با بهبود قوه نامیه، فعالیت آمیلاز، سرعت جوانه زنی، رشد، جلوگیری از تجزیه کلروفیل و کاهش جذب عناصر معدنی، در تنش قلیا شدند. پوشش آمیلوزی برای کشت بذرها در شرایط عادی و تنش قلیا و پوشش آگاری برای حفظ قوه نامیه بذر و رشد دانه رست در مقادیر بالاتر قلیا، مناسب تر بود.

به منظور بررسی تأثیر تلقیح زیستی بذر بر برخی شاخص های جوانه زنی زیره ی سبز تحت تنش خشکی آزمایشی دو عاملی انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل پرایمینگ در 9 سطح (4 سویه باکتری سودوموناس فلورسنس (PF1، PF2 CHA0و PF75)، 4 سویه قارچ تریکودرما هارزیانوم (T29، T36، T39 و T40) و پرایم نشده) و تنش خشکی در سه سطح (صفر، 3-و 6-بار) بود. نتایج نشان داد که با افزایش پتانسیل اسمزی، شاخص های جوانه زنی بذر کاهش یافت. در هر سه سطح پتانسیل اسمزی، بذور تلقیح شده نسبت به بذور تلقیح نشده درصد جوانه زنی و طول ریشه چه بالاتری داشتند. در سطح تنش3-بار، بیشترین جوانه زنی (66/86 درصد) و شاخص وزنی بنیه گیاهچه (93/11) از تیمار T36به دست آمد، این تیمار توانست جوانه زنی را بیش از 35 درصد نسبت به بذر تلقیح نشده افزایش دهد. در تنش 6-بار، بیشترین جوانه زنی (68/76 درصد) مربوط به تیمار T29 بود که تفاوت معنی داری با T36(83/75 درصد) و T39 (83/75 درصد) نشان نداد و کمترین درصد جوانه زنی (55 درصد) از تیمار پرایم نشده بدست آمد. در هر سه سطح تنش بیشترین شاخص طولی بنیه گیاهچه از بذرهای تلقیح شده با CHA0 به دست آمد. همچنین در سطوح تنش صفر و 3-بار، بیشترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه مربوط به قارچ T36 (08/13 و 93/11 به ترتیب در سطوح صفر و 3-بار) و کمترین شاخص وزنی بنیه در هر سه سطح تنش از تیمار تلقیح نشده بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده تیمار T36 مناسبترین سویه برای بهبود و کنترل اثرات تنش خشکی در زیره سبز بود.

این پژوهش جهت ارزیابی پاسخ جوانه زنی بذور یازده گونه مریم گلی (Salvia sp) نسبت به پرایمینگ با اسید جیبرلیک و پیش سرمادهی طی سال 1396 در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع ایران به صورت اسپیلیت و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار انجام شد. تیمارهای مورد استفاده شامل شاهد، 2 سطح از تیمار پرایمینگ با اسید جیبرلیک 500 میلی گرم در لیتر (طی 24 و 48 ساعت) و 2 سطح از تیمار پیش سرمادهی در دمای 4 درجه سانتی گراد (2 و 4 هفته) بود و درصد و سرعت جوانه زنی به عنوان صفات فیزیولوژیکی گونه های موردنظر مطالعه شدند. بر اساس نتایج حاصله، با پرایمینگ بذور به مدت 24 ساعت در اسید جیبرلیک، مقادیر درصد و سرعت جوانه زنی آنها نسبت به شاهد افزایش معنی داری یافت؛ اما استفاده از این تیمار به مدت 48 ساعت سبب تغییر معنی داری در صفات فوق نسبت به شاهد نگردید. از سوی دیگر، پیش سرمادهی بذور به مدت 2 هفته نیز سبب افزایش معنی دار صفات فوق نسبت به شاهد شد؛ در حالی که صفات مذکور با اعمال تیمار پیش سرمادهی به مدت 4 هفته نسبت به شاهد، اختلاف معنی داری به لحاظ آماری با یکدیگر پیدا نکردند.

به منظور ارزیابی اثر قارچ کش های مختلف بر قابلیت انبارداری بذرهای ذرت علوفه ای آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در زمان در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار در آزمایشگاه بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل قارچ کش (تبوکونازول، کربوکسین تیرام، رورال تی اس، دیفنوکونازول و شاهد)، دما (5 و 25 درجه سلسیوس) و مدت انبارداری (12 ماه) بود. برای ارزیابی کیفیت بذر، از آزمون جوانه زنی و آزمون سرما استفاده شد. همچنین، قابلیت بازدارندگی قارچ کش ها در مقابل شیوع بیمارگرهای پنی سیلیوم، فوزاریوم و آلترناریا طی انبارداری بررسی شد. در این مطالعه، درصد جوانه زنی بذرها در طول دوره انبارداری در تمامی تیمارهای مورد بررسی ثابت بود، اما نتایج حاصل از آزمون سرما نشان داد که کیفیت بذرهای ذرت با افزایش طول دوره انبارداری در هر دو دمای 5 و 25 درجه سلسیوس پس از مدتی (بسته به نوع قار چ کش) کاهش یافت. همچنین، تمامی قارچ کش های مورد استفاده (به استثنای دیفکونازول و رورال تی اس در دمای 25 درجه سلسیوس) باعث حفظ قدرت بذرهای ذرت در طی انبارداری شدند. قارچ کش رورال تی اس از لحاظ جلوگیری از رشد و توسعه بیمارگرهای قارچی از کارایی بیشتری برخوردار بود، اما با توجه به نتایج آزمون سرما دو قارچ کش کربوکسین تیرام و تبوکونازول در حفظ کیفیت بذرها در طی انبارداری از عملکرد بهتری برخوردار بودند.

به منظور مطالعه خصوصیات جوانه زنی بذرهای گندم رقم چمران حاصله از پایه های مادری تیمار شده با سطوح مختلف نیتروژن و محلول پاشی سیتوکینین تحت تأثیر تنش گرمای انتهای فصل، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کاربرد مقادیر صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و سه سطح محلول پاشی هورمون سیتوکینین (صفر، 50 و 100 میکرومولار) روی گیاه مادری که در دو تاریخ کشت (تاریخ کاشت بهینه و تاریخ کاشت با تأخیرکه جهت مواجه شدن گیاه با تنش گرمای انتهای فصل) بودند. نتایج نشان داد اثر محلول پاشی سطوح مختلف هورمون سیتوکینین بر گیاه مادری، تنها بر درصد و یکنواختی جوانه زنی، زمان لازم برای 90 درصد جوانه زنی، شاخص طولی قدرت و تحرک ذخایر بذر و وزن هزار دانه اثر معنی دار نشان داد. نتایج اثرات متقابل نشان داد که تیمار مصرف نیتروژن در تاریخ کشت دیر هنگام (تنش) بیشترین سرعت جوانه زنی (03/0 جوانه در روز) را داشت. بیشترین درصد جوانه زنی (100 درصد) گندم در تاریخ کشت توصیه شده و سطوح بالای سیتوکینین و نیتروژن و کمترین مقدار آن (66 درصد) از تاریخ کاشت دیر هنگام (تنش)، 150 کیلوگرم نیتروژن و عدم کاربرد سیتوکینین به دست آمد.

به منظور بررسی اثر دما و رطوبت نگهداری بر مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه سیاهدانه (Nigella sativa L. )، پژوهشی در سال 1396 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رطوبت نسبی محیط در سه سطح (33، 75 و 100 درصد)، دمای نگه داری در چهار سطح (30، 35، 40 و 45 درجه سلسیوس) و مدت زمان نگه داری در چهار سطح (24، 48، 72 و 96 ساعت) و تیمار شاهد بود. نتایج نشان داد، افزایش دما و رطوبت نگهداری موجب کاهش درصد و سرعت جوانه زنی، طول و وزن خشک ریشه چه، ساقه چه و گیاهچه، شاخص طولی و وزنی قدرت و نیز موجب افزایش مدت زمان جوانه زنی و میزان هدایت الکتریکی شد. در بین تیمارهای مورد استفاده بیش ترین افت شاخص های جوانه زنی، در تیمار رطوبت نسبی 100 درصد، دمای 45 درجه سلسیوس و 96 ساعت مشاهده شد و در سطوح ملایم تیماری، خواب بذور سیاهدانه رفع شد و جوانه زنی افزایش یافت. نتایج برازش مدل رگرسیونی خطی فاکتورهای آزمایشی با شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه سیاهدانه نشان داد، همه صفات مورد بررسی به جزء متوسط زمان جوانه زنی با سه متغیر مستقل مورد بررسی در این آزمایش رابطه رگرسیونی خطی معنی-دار داشتند.

تاتوره یکی از گیاهان مهم دارویی از نظر تولید آلکالویدها مختلف می باشد. عمده ترین مانع برای تکثیر این گیاه، طولانی بودن خواب بذر و مشکل جوانه زنی بذور آن می باشد. جهت رفع مشکل جوانه زنی در این گیاه، پژوهش حاضر به صورت یک آزمایش فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. عامل اول شامل دو اکوتیپ تاتوره (همدان و اصفهان)، عامل دوم شامل سه سطح تیمارهای فیزیکی شکست خواب (عدم خراش دهی، خراش دهی با کاغذ سمباده و گرمادهی مرطوب حمام بن ماری 7 روز دمای 60 درجه سانتی گراد، خراش دهی با کاغذ سمباده و سرمادهی خشک 7 روز دمای 4 درجه سانتی گراد) و عامل سوم شامل پنج سطح تیمارهای شیمیایی شکست خواب (عدم کاربرد تیمار شیمیایی، سودسوزآور 20 درصد، سودسوزآور 20 درصد و جیبرلین 500 قسمت در میلیون، سودسوز آور 20 درصد و نیترات پتاسیم 300 قسمت در میلیون، سودسوز آور 20 درصد و جیبرلین 500 قسمت در میلیون و نیترات پتاسیم 300 قسمت در میلیون بود. نتایج نشان داد که اثر متقابل بین اکوتیپ ها و تیمارهای مختلف شکست خواب، برای بیش ترصفات بجز صفات تعداد برگ در بوته، وزن تر ریشه چه، طول ساقه چه و وزن تر ساقه چه معنی دار شد. طبق نتایج بدست آمده، تیمار شیمیایی سودسوز آور 20 درصد و جیبرلین500 قسمت در میلیون، بهترین تیمار شکست خواب برای بذر تازه برداشت شده تاتوره بود. بنابراین استفاده از این تیمار، بدون داشتن خسارت معنی دار به بذور، جهت شکست خواب حدود 80 درصدی این گیاه توصیه می شود.

گون یکی از گونه های چندساله است که در شیب های تند، از فرسایش خاک جلوگیری کرده و از برخی گونه های آن برای استحصال کتیرا استفاده می شود. هدف از این تحقیق، بررسی تأثیر تیمارهای مختلف بر شکست خواب بذرهای چهار گونه از جنس گون بود تیمارها شامل سرمای 4 درجه سانتی گراد خشک و مرطوب با دوره های 15 و 30 روزه، خراش دهی با سنباده و چهار سطح غلظتی اسیدجیبرلیک بود. گونه های مورد مطالعه شامل A. brevidens، A. podolobus، A. caragana، Astaragalus. cyclophyllus می باشند. تیمار سرمادهی مرطوب 15 روزه موثرترین تیمار در افزایش درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بذرهای چهار گونه بود. البته تیمار خراش دهی نیز همانند تیمار سرمادهی مرطوب 15 روزه، در تمام گونه ها بجز گونه A. podolobus درصد جوانه زنی را افزایش داد. کمترین سرعت جوانه زنی مربوط به تیمارهای جیبرلین بود درنتیجه متوسط زمان جوانه زنی طولانی تری را نشان داد. با توجه به این که خراش دهی و سرمادهی کوتاه مدت باعث افزایش درصد جوانه زنی اکثر گونه ها شده بنابراین، خواب در گونه های مورد مطالعه ترکیبی از خواب فیزیکی و فیزیولوژیکی است. از بین گونه ها، گونه A. caragana بیشترین میزان درصد و سرعت جوانه زنی را نشان داد که بیانگر داشتن کمترین مقاومت برای جوانه زنی و سازگاری بالاتر آن با اکثر مناطق مرتعی کشورمان است.

به منظور بررسی پاسخ علف هرز مهاجم گل گندم زرد (Centaurea solstitialis) به عوامل محیطی (دما، خشکی و شوری)، سه آزمایش جداگانه (طرح کاملاً تصادفی) در سال 1398 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در 6 تکرار انجام گرفت. تیمارهای دما شامل (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سلسیوس)، تنش خشکی شامل (0، 2/0-، 4/0-، 6/0-، 8/0-، 1-و 2/1-مگاپاسکال) و تنش شوری شامل (0، 50، 100، 150، 200، 250، 300 و 350 میلی مولار) بود. جوانه زنی در دمای 25 (%94)، 20(%33/93) و 30 درجه سلسیوس (%92) بود. کمترین جوانه زنی در دمای 35 (%66/22) و در دمای 40 درجه سلسیوس جوانه زنی کاملاً متوقف گردید. بر اساس برآورد معادله لجستیک سه پارامتره(x50)، کاهش% 50 جوانه زنی و سرعت جوانه زنی به ترتیب در سطح تنش خشکی 70/0-و 46/0-مگاپاسکال به دست آمد. شوری مورد نیاز برای کاهش% 50 صفات درصد جوانه زنی (35/182میلی مولار) و سرعت جوانه زنی (57/130 میلی مولار) بود. شناخت بیولوژی بذر علف هرز گل گندم زرد می تواند در مدیریت سبز شدن آن در مزرعه کمک نماید.

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر استفاده از مواد ضدعفونی کننده شامل قارچ کش کاربوکسین تیرام، حشره کش ایمیداکلوپرید به همراه پلیمر، GA3و قارچ تریکودرما (پرتو ندیده و جهش یافته با اشعه گاما دز 250 گری) بر سرعت جوانه زنی، درصد جوانه زنی نهایی، طول گیاهچه و شاخص ویگور بذر پیاز در آزمایشگاه تکنولوژی بذر موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند انجام گردید. نتایج نشان داد که بالاترین درصد جوانه زنی نهایی(99%) بااستفاده از ترکیب 2 گرم ایمیداکلوپرید وکاربوکسین تیرام و4 گرم پلیمر به همراه ppm1000 جیبرلیک اسید به دست آمد. استفاده از GA3 به تنهایی و یا به همراه مواد ضد عفونی کننده شیمیایی و قارچ تریکودرما در پوشش بذر، سبب بهبود صفات مورد بررسی شد. استفاده از قارچ تریکودرما پرتو ندیده باعث کاهش صفات مذکور گردید. تاثیر منفی پوشش بذر با تریکودرما هنگامی که ازقارچ جهش یافته استفاده شد تا حدودی تعدیل گردیداما نسبت به تیمار شاهد کاهش در میانگین صفات مشاهده شد.