تصمیم گیری و تحقیق در عملیات
سال:1399 | دوره:17 | شماره:4 (پیاپی 67) |تعداد مقالات:8

یکی از فناوری های نوظهوری که پیش بینی می شود تاثیرات شگرفی بر توسعه ی جوامع داشته باشد، فناوری اینترنت اشیا می باشد. نظر به چشم اندازهای پیش روی این فناوری و تلاش کشور برای توسعه ی آن، ضروری است تا برای سیاستگذاری آن اقدام گردد. نظام نوآوری فناورانه یکی از مهم ترین رویکردهای پویا در سیاستگذاری فناوری های نوین می باشد. در این دیدگاه با تحلیل کارکردهای متنوعی که بر روی توسعه ی یک فناوری تاثیرگذار می باشند، مسیر مناسب پیشرفت فناوری تبیین می گردد. به همین دلیل بر اساس مطالعات پیشین این حوزه، 10 عامل اصلی تاثیرگذار بر توسعه ی فناوری های نوظهور شناسایی گردید و با استفاده از روش پویایی های سیستم و دیماتل فازی نحوه ی اثرگذاری عوامل دهگانه بر یکدیگر شناسایی شد و تعاملات میان این کارکردها مدل گردید. 4 عامل شکل گیری بازار، بسیج منابع، بهره برداری از رژیم موجود و سیاستگذاری و ایجاد هماهنگی بیش ترین تاثیر مستقیم را بر سایر عوامل دارا بودند. همچنین 5 عامل سیاستگذاری و ایجاد هماهنگی، شکل گیری بازار، فعالیت های کارآفرینانه، ایجاد ساختار و بسیج منابع دارای بیش ترین تاثیر به صورت کلی بودند. با توجه به محدودیت منابع در یک سیستم، باید عمده ی توجه سیاستگذار بر عواملی باشد که بیش ترین تاثیر مستقیم و کل و نیز بیش ترین روابط و حلقه های بازخوردی را دارا می باشند که در این تحقیق چهار عامل شکل گیری بازار، بسیج منابع، فعالیت های کارآفرینانه و سیاستگذاری و ایجاد هماهنگی می باشند. با توجه به ماهیت پویای توسعه ی فناوری، این مدل می تواند در فرایند تصمیم گیری برای توسعه ی اینترنت اشیا به سیاستگذاران کشور یاری رساند.

هدف مساله زمان بندی ناوگان چندپایانه ای (MDVSP) انجام سفرهای برنامه ریزی شده با استفاده بهینه از منابع موجود می باشد. این مساله در مدیریت سیستم حمل ونقلی بسیار با اهمیت است. یکی از راهکارهای مفید برای مدیریت بهتر چنین سیستمی در نظر گرفتن محدودیت های شرایط واقعی مساله است. یکی از محدودیت هایی که در کاربردهای واقعی مساله MDVSP دیده می شود، محدودیت متوازن سازی پایانه ها می باشد. به منظور متوازن سازی تعداد ناوگان عزیمت شده از هر پایانه و همچنین تعداد رانندگان تخصیص یافته به هر پایانه، در این مقاله محدودیت جدیدی پیشنهاد شده است. این نرمال سازی از تجمع بیش از حد ناوگان در یک یا چند پایانه و ترافیک ناشی از آن جلوگیری کرده و باعث توازن منابع بین پایانه ها می شود. با افزودن این محدودیت به مدل مساله، یک مدل گسترش یافته برای مساله MDVSP پیشنهاد شده است که در آن محدودیت متوازن سازی به صورت یک محدودیت نرم مدل سازی شده است. با توجه به این که در کاربردهای واقعی این مساله با نمونه های بزرگ-مقیاس مواجه هستیم، برای حل مساله با در نظر گرفتن محدودیت جدید، از رویکرد تجزیه به همراه ایده های مزایده-محور استفاده شده است. برای ارزیابی مدل و روش حل ارایه شده از نرم افزار CPLEX به منظور مقایسه نتایج استفاده شده است. نتایج محاسباتی نشان می دهد که رویکرد پیشنهادی می تواند در زمان مطلوب مساله موردنظر را با دقت مناسب حل کرده و همزمان محدودیت مورد نظر را برآورده سازد.

در این پژوهش یک مساله یکپارچه انتخاب تأمین کننده و سیاست موجودی برای یک شرکت توزیع دارو در ایران با انبارهای چندگانه در مکان های مختلف بررسی شده است. در این مساله انبارهای پخش با تقاضای تصادفی دارو توسط خرده فروش مواجه اند و موجودی داروی خود را توسط یک یا چند تأمین کننده برآورده می نمایند که در یک مجموعه کاندیدای مشخص با قیمت، ظرفیت، کیفیت و خصوصیات اختلال متفاوت قرار دارند. به علاوه انبارها ممکن است به جهت اهمیت موجودی دارو، در صورت مواجهه با کمبود، موجودی شان را از سایر انبارهای همکار تأمین نمایند. با این توصیف مساله این پژوهش یک مساله یکپارچه انتخاب تأمین کننده چندمنبعی و تعیین اندازه سفارش با لحاظ نمودن انتقال جانبی بین انبارهاست. به علاوه، مزایای تأمین چندمنبعی و انتقال جانبی بین انبارها در کاهش ریسک مواجهه با کمبود به علت تقاضای احتمالی و اختلال تأمین کننده تاکنون با نگاه کمی در بحث دارو مورد بررسی قرار نگرفته است. به جهت NP-hard بودن مدل طراحی شده و پیچیدگی سیستم مساله، یک الگوریتم بهینه سازی شبیه سازی چندهدفه Sim-NSGA-II برای حل مدل ارایه شده است و با حل مدل، اثر اختلالات مختلف، انتقال جانبی و چندمنبعی بودن بر سیستم مورد بررسی قرار گرفته است.

طراحی شبکه زنجیره تأمین (SCND) از مسایل استراتژیک مدیریت زنجیره تأمین است که پیکربندی آن را معین میسازد. این مساله به طور عمده بر مکان و تعداد تسهیلات، ظرفیتها، انتخاب تکنولوژی، انتخاب تأمینکنندگان، تخصیص تسهیلات تولید و توزیع به بازار و. . . تمرکز دارد. اگرچه حل بهینه مساله SCND موجب کاهش قابل توجه در هزینه های زنجیره تأمین میگردد، اما قرار گرفتن این مساله در رده NP_Hard باعث میشود که در برخی از شبکهها (به خصوص در ابعاد بزرگ) دستیابی به پاسخ بهینه با استفاده از الگوریتمهای کلاسیک مقدور نباشد. در این تحقیق، به مدلسازی و ارایه رویکرد حل ترکیبی دقیق مبتنی بر روش تجزیه بندرز و الگوریتم ژنتیک برای مساله SCND چهارسطحی پرداخته میشود. رویکرد پیشنهادی سرعت حل را از الگوریتمهای فراابتکاری و تجزیه مساله، و تضمین همگرایی به جواب بهینه را از روش بندرز به ارث میبرد. در مساله SCND مورد نظر تحقیق، عمده تصمیمات طراحی و برنامهریزی در نظر گرفته شده است تا مدل و رویکرد حل پیشنهادی فراگیری بیشتری از مسایل واقعی مدیریت زنجیره تأمین داشته باشد. در بخش پایانی، چندین مساله آزمایشی در ابعاد مختلف به صورت تصادفی تولید شده و کارایی رویکرد حل پیشنهادی مورد ارزیابی قرار میگیرد. نتایج عددی نشان میدهد رویکرد حل پیشنهادی میتواند بر ضعف کندبودن روش کلاسیک تجزیه بندرز و ضعف بهینگی محلی الگوریتمهای فراابتکاری غلبه کند و مساله SCND را در مدت زمان قابل قبول حل نماید.

شاخص بهره وری مالمکوئیست (MPI) یکی از راه های تعیین پیشرفت و پسرفت عملکرد واحد ها در لحظه فعلی نسبت به لحظه قبل می باشد. این شاخص با به کار بردن مدل های کلاسیک DEA به محاسبه بهره وری واحدهای تصمیم گیرنده با ورودی ها و خروجی های چندگانه می پردازد. لکن در بسیاری از مسایل ارزیابی عملکرد، علاوه بر متغیرهای ورودی و خروجی، متغیرهای انعطاف پذیر نیز وجود دارند. در این مقاله می خواهیم شاخص بهره وری مالمکوئیست را برای زمانی که مساله شامل متغیر انعطاف پذیر نیز می باشد، توسعه دهیم.

جهانی شدن بازارها و تعدد انتخاب برای مشتریان موجب تشکیل زنجیره تامین شده است. در فعالیت های زنجیره تامین، ارزیابی مناسب بر اساس معیارها می تواند به شرکت ها در جهت حرکت به سوی توسعه کمک کند. سیستم مناسب برای اندازه گیری عملکرد، یک نیاز مهم جهت مدیریت موثر زنجیره تامین است. براین اساس ارزیابی عملکرد در راستای بهبود اثربخشی و کارایی زنجیره تامین برای شرکت ها، امری حیاتی است. این مقاله با استفاده از رویکرد سه مرحله ای تحلیل پوششی داده ها، اطلاعات جمع آوری شده از 16 شرکت برق که شامل سه بخش تولید، انتقال و توزیع می باشد را برای سال 1396 مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. نتایج نشان می دهد که شرکت های برق استان های تهران، خوزستان و سمنان دارای کارایی کل یک و استان های یزد، گیلان و سیستان و بلوچستان دارای کم ترین مقدار کارایی می باشند که لزوم توجه بیشتر به شرکت های دارای کارایی پایین احساس می گردد.

پایانه های کانتینری مکان هایی هستند که، محموله ها با استفاده از تجهیزات خاص از نقطه ای به نقطه ی د یگر منتقل می شوند. یکی از مهم ترین مسایل در برنامه ریزی عملیات ساحلی در پایانه های کانتینری، مساله برنامه ریزی پهلوگاه یا اسکله است، که تأثیر به سزایی در برنامه های جرثقیل ها، محوطه، انبار و مسیریابی کامیون ها دارد. این پژوهش شامل یک مدل برنامه ریزی پهلوگاه، با رویکرد برنامه ریزی هم زمان چند اسکله در یک بندر می باشد. برای حل این مدل، از الگوریتم بهبودیافته واکنش شیمیایی استفاده شده است. الگوریتمCRO، یک الگوریتم موثر برای جستجو راه حل های بهینه یا نزدیک بهینه است. این الگوریتم دارای جمعیت متغیر است که گاها الگوریتم را کند کرده و یا برخی عملگرهایش را غیرقابل استفاده می نماید. در این پژوهش تلاش شده تا جمعیت الگوریتم در بازه مناسبی حفظ شود. برای ارزیابی روش پیشنهادی، نتایج زمان بندی حاصل از روش پیشنهادی را با سه الگوریتم DE، GA و PSO بررسی می کنیم. با کاهش انتظار کشتی ها بندر مورد نظر می تواند با افزایش جلب رضایت شرکت های کشتیرانی در رقابت با بنادر، موفق تر عمل نموده و بهره وری و سود دهی بالاتری داشته باشد.

هدف از این مقاله رتبه بندی کامل واحدهای تصمیم گیری با استفاده از ترکیبی از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره و تحلیل پوششی داده هاست. از آنجایی که وزن ها نقش مهمی را در رتبه بندی گزینه ها توسط روش های تصمیم گیری چندمعیاره ایفا می کنند و اکثر این روش ها در استفاده از روش های وزن دهی دارای ضعف هستند، به همین منظور از قابلیت تحلیل پوششی داده ها در یافتن وزن ها استفاده می شود. بنابراین در مقاله حاضر با استفاده از مجموعه مشترک وزن ها در تحلیل پوششی داده ها، وزن معیارها را یافته و سپس با روش ویکور به رتبه بندی کامل گزینه ها می پردازیم.