IRANIAN JOURNAL OF APPLIED ECONOMICS
Year:2019 | Volume: | Issue: |Papers Count:6

این مقاله به دنبال بررسی اثر افزایش توسعه مالی، گسترش دولت الکترونیک، شهرنشینی و رشد اقتصادی بر مصرف برق در کشورهای گروه 20 در دوره زمانی 1980-2018 است. بدین منظور داده های مربوط به اقتصاد ایران نیز در مدل منظور شده و با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم یافته به صورت پانل، ضرایب موردنظر برآورد شده است. نتایج نشان می دهد که با افزایش شهرنشینی و رشد اقتصادی مصرف برق افزایش و با افزایش دولت الکترونیک و توسعه مالی مصرف برق کاهش می یابد. بر این اساس پیشنهاد می شود تا در برنامه ریزی برای افزایش ظرفیت تولید برق کشور به برنامه های جایگزینی نظیر توجه بیشتر به توسعه دولت الکترونیک و توسعه مالی همراه با افزایش ظرفیت تولید صنعت برق توجه شود.

فقر مسئله ای که طی سالیان طولانی وجود داشته و مبارزه با آن هم چنان یکی از اهداف بسیار مهم سیاست گذاران اقتصادی کشورهای جهان است. مقوله شناسایی ارتباط بین توسعه بازارهای مالی و کاهش فقر یکی از مباحثی است که در دهه های اخیر مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته است این مسئله زمانی بیشتر مطرح شد که تجربه برخی از کشورهای صنعتی نشان داد بازارهای مالی از جمله بازار سهام که به عنوان یک رکن مهم و حیاتی در اقتصاد هر کشور می تواند بر نرخ فقردر کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته موثر باشد به طوری که نقدشوندگی بازار سهام دارای نقش کلیدی در تجهیز و هدایت وجوه موجود در اقتصاد به سمت بخش های تولیدی و صنعتی و به تبع آن بهبود رشد اقتصادی و تغییر نرخ فقردارد. نقدشوندگی بازارهای سهام می تواند با کاهش ریسک نقدشوندگی سهام، تسهیل مبادلات، کاهش هزینه مبادلات، شفاف سازی اطلاعات و کاهش هزینه جمع آوری اطلاعات و از همه مهم تر کاهش ریسک نقدشوندگی سهام بر میزان انباشت پس اندازهای کوچک و بزرگ، جمع آوری نقدینگی های سرگردان، تبدیل این پس اندازهای به سرمایه گذاری در پروژه های سود آور و افزایش رشد اقتصادی بر نرخ فقر در جوامع در حال توسعه و توسعه یافته تاثیرگذار باشد. حال آنکه در کشورهای توسعه یافته نقدشوندگی سهام که خود عامل بسیار مهمی برای توسعه بازار سهام این کشورها و دست یابی به رشد اقتصادی بالا بوده فقر در این جوامع نه تنها از بین نرفته بلکه حتی گاهی تشدید یافته است. لذا با با علم به این مساله مهم این تحقیق به بررسی تاثیر نقدشوندگی بازار سهام (با استفاده از دو شاخص نسبت سرعت گردش سهام و حجم معاملات به تولید ناخالص داخلی) بر نرخ فقر (با استفاده از دو شاخص فقر نسبی و فقر مطلق) برای منتخبی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه با استفاده از داده های پانلی طی سال های 2018-2000. نتایج حاصل از هر دو روش FMOLS و DOLS می پردازد. نشان می دهد ضمن آنکه نقدینگی بازار سهام ارتباط معناداری با نرخ فقر چه در کشورهای در حال توسعه و چه در کشورهای توسعه یافته دارد اما با افزایش نقدشوندگی بازار سهام نرخ فقر در سطح جوامع پیشرفته صنعتی افزایش می یابد حال آنکه با افزایش نقدشوندگی بازار سهام نرخ فقر در سطح جوامع در حال توسعه کاهش می یابد.

سیاست مالی به دلیل توانایی آن در تحقق اهداف اصلی ثبات اقتصاد ملی، نقش مهمی در سیاست گذاری اقتصادی دارد. ابزارهای سیاست مالی، یکی از اصلی ترین ابزارهای اقتصادی برای دست یابی به رشد اقتصادی و غلبه بر موانع ثبات اقتصادی در نظر گرفته شده است. علاوه بر تأثیرات توزیعی و تخصصی سیاست مالی دارای اثرات پایداری مانند مخارج دولت و مالیات هایی است که تقاضای کل را تحت تأثیر قرار می دهد و از این طریق متغیرهای کلی اقتصادی و رشد اقتصادی را تحت تأثیر قرار می دهد. از این رو هدف این مطالعه بررسی اثرات غیرخطی سیاست مالی بر رشد اقتصادی در ایران طی دوره زمانی 1395-1367 (داده های فصلی) با رویکرد الگوی غیرخطی (نامتقارن) خود رگرسیون با وقفه های گسترده ( (NARDLاست. نتایج نشان داد که در ایران کسری بودجه اثر منفی بر رشد اقتصادی داشته است. براساس سایر نتایج این مطالعه، شوک های مثبت مخارج جاری دولت اثر مثبت و شوک های منفی اثر منفی بر رشد اقتصادی داشته است. براساس سایر نتایج این مطالعه، اثرات مخارج جاری دولت بر رشد اقتصادی نامتقارن بوده است، اما این تاثیر بر مالیات متقارن بوده است.

بهبود فضای کسب و کار از جمله شاخص های مهم اقتصاد هر کشور است که ضمن اثر مطلوب بر عملکرد اقتصادی بنگاه ها، می تواند از کانال ارتقای سطح تولید، رشد اقتصادی و افزایش سرمایه گذاری مستقیم خارجی، در تعیین سطح اشتغال موثر واقع شود. مطالعه حاضر با روش تحلیلی-توصیفی و مبتنی بر تکنیک اقتصاد سنجی داده های تابلویی به دنبال بررسی و تحلیل نقش بهبود شاخص کسب و کار بر اشتغال در 140 کشور جهان طی دوره زمانی 2005 تا 2018 است. در این راستا در کنار تصریح یک الگوی پایه در قالب 4 سناریو بر ویژگی گروه های مختلف از کشورها نظیر طبقه درآمدی و صادرکنندگی سوخت تمرکز شده است. نتایج حاصل از توصیف داده ها حاکی از آن است که در مجموع، روند حرکتی رشد در اشتغال و سهولت کسب و کار، روندی همسو و کاهشی است. در تفکیک کشورها براساس اقتصاد ایران، بطور دقیق رابطه مستقیم بین دو عامل دیده نمی شود و نمی توان بطور دقیق برای اقتصاد ایران رابطه ای مستقیم و یا غیرمستقیم بین دو عامل اشتغال و شاخص سهولت کسب و کار استنتاج نمود. هم چنین در تفکیک کشورها براساس ویژگی های صادرکنندگی سوخت و عضویت در اوپک، در هر دو گروه از کشورها، سطح نرخ رشد اشتغال و نرخ رشد سهولت کسب و کار بزرگتر از سایر کشورهاست. نتایج حاصل از برآورد الگوی پایه حاکی از آن است که سهولت کسب و کار، نرخ مشارکت و سطح عمومی قیمت ها اثری مثبت بر اشتغال دارند. نتایج حاصل از برآورد سناریوها نشان می دهد که نخست، در کشورهای با درآمد بالا، اندازه اثرگذاری شاخص سهولت کسب و کار بر کسب و کار تفاوت معناداری از کشورهای با درآمد پایین و به تبع آن از کشورهای با درآمد متوسط دارد. دوم، اثر سهولت کسب و کار بر اشتغال در اقتصاد ایران تفاوت معناداری با سایر کشورها ندارد. سوم، اندازه اثرگذاری در کشورهای صادرکننده سوخت و کشورهای عضو اوپک به طور معناداری بزرگتر از سایر کشورها است.

این مطالعه نقش درآمدهای نفتی و اعتبارات بخش بانکی با تأکید بر سیاست های پولی در اقتصاد ایران را در قالب یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی مورد بررسی قرارداده است. در این تحقیق از داده های واقعی سرانه فصلی مربوط به دوره 1375تا 1396 و تعدیل فصلی شده که به کمک فیلتر هدریک-پروسکات روند زدایی گردیده اند استفاده و برای استخراج مقادیر پارامترهای مدل تعادل عمومی از روش کالیبراسیون بهره گیری شده است. برای این منظور ابتدا مدل تصریح و معادلات هر بخش با توجه به مبانی نظری و برخی تحقیقات گذشته تبیین گردیدند. سپس بهینه یابی هر بخش با حل معادلات آن انجام و مدل موردنظر براساس واقعیت های اقتصادی ایران شبیه سازی گردید. مدل شبیه سازی شده به کمک گشتاورهای متغیرها، مورد برازش واقع که نتایج حاصله مؤید موفقیت نسبی مدل شبیه سازی شده با واقعیت های اقتصاد ایران بوده است. هم چنین توابع عکس العمل آنی مربوط به شوک درآمد نفتی دولت بر روی متغیرها مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حکایت از آن داشت که هرگونه شوک مثبت درآمدهای نفتی دولت افزایش تولید و تورم را به دنبال خواهد داشت که نتایج حاصله موافق با انتظارات تئوریک و واقعیات اقتصادی کشور هست.

اکثر تحقیقات انجام شده در خصوص تأثیر شوک قیمت نفت خام بر سایر بازارها در اقتصاد ایران، تنها یک بخش یا بازار را مدنظر قرار داده و اثرات آن به صورت جامع و همزمان مورد مطالعه قرار نگرفته است. لذا، در این مطالعه با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری ساختاری [i](SVAR) که امکان بررسی همزمان چندین شوک را فراهم می آورد، به بررسی اثرات شوک قیمت جهانی نفت خام و شوک قیمت جهانی طلا بر بازار سهام در ایران پرداخته شد. برای این منظور، داده های مورد نیاز بصورت فصلی طی دوره 94: 1-1370: 1 از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و تارنمای WDI بانک جهانی گردآوری شد. نتایج حاکی از آن است که شوک مثبت وارده بر قیمت جهانی نفت خام در کوتاه مدت اثر معنادار مثبت و در بلندمدت، اثر معنادار منفی بر شاخص کل قیمت سهام ایران دارد. هم چنین، شوک مثبت وارده بر قیمت جهانی طلا در کوتاه مدت و بلندمدت اثر معنادار منفی بر شاخص کل قیمت سهام ایران دارد. علاوه براین، با توجه به شناخت اغلب خانوارها از سرمایه گذاری در زمینه طلا نسبت به سایر بازارهای سرمایه، سرمایه گذاری در طلا به عنوان یک رقیب جدی برای بازار سرمایه است. بر این اساس واکنش شاخص قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران نسبت به شوک قیمت جهانی طلا شدیدتر از شوک قیمت جهانی نفت است. در نهایت، با توجه به اثرپذیری بازار سهام ایران از متغیرهای جهانی مانند نوسانات قیمت جهانی نفت خام و قیمت جهانی طلا، بیمه سهام سرمایه گذاران در مقابل نوسانات و شوک های ناگهانی پیشنهاد می شود.