محیط شناسی
سال:1389 | دوره:36 | شماره:54 |تعداد مقالات:13

تحقیق حاضر به بررسی شدت آلودگی فلزات سنگین(Ca ,Fe, Ni, Cd, Pb, Zn, As, Hg)  در رسوبات تالاب بامدژ (استان خوزستان) می پردازد. هدف اصلی این تحقیق کمی سازی شدت آلودگی در تالاب و اهداف جزئی آن جداسازی بخش انسان ساخت از طبیعی و مشخص کردن منشا عناصر سنگین است. در این تحقیق از روش آزمایشگاهی تفکیک شیمیایی و جذب اتمی استفاده شد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که بر اساس فرمول Igeo محیط تالاب از نظر آلودگی به فلزات آرسنیک، نیکل و سرب در طبقه آلودگی بسیار کم تا متوسط و از نظر آلودگی به فلزات آهن و روی در طبقه بدون آلودگی و از نظر آلودگی به فلز کادمیوم در طبقه آلودگی متوسط تا زیاد و از نظر آلودگی به جیوه در طبقه آلودگی بسیار شدید قرار می گیرد. بررسی درصد غلظت انسان ساخت و طبیعی عناصر مورد مطالعه در محیط تالاب نشان می دهد که عناصر کادمیوم و سرب بیشتر منشا انسان ساخت، و عناصر آهن، روی و نیکل منشا طبیعی دارند، همچنین کلسیم منشا معدنی دارد. نتایج آنالیز خوشه ای نشان می دهد که منشا سرب بیولوژیک است. نیکل و آهن نیز تحت ضریب تشابه بالا به هم متصل اند که نشان دهنده منشا زمینی نیکل است. منشا مواد آلی غیر طبیعی است و در نتیجه منشا جیوه و آرسنیک که با مواد آلی ارتباط دارند نیز غیر طبیعی است. در نهایت" 4 شاخه تشکیل شده در آنالیز خوشه ای تحت ضریب تشابه بسیار پایین بهم متصل می شوند که حاکی از عدم ارتباط بین این 4 شاخه و عناصر موجود درآنهاست.

در دهه های اخیر و در شروع قرن جدید یکی از نگرانی های مردم ساکن کره زمین و خصوصا کشورهای واقع در مناطق خشک از جمله کشور ما مساله آب است به گونه ای که دسترسی به آب با کمیت و کیفیت مناسب به یک چالش مهم تبدیل شده است. آب خروجی مخازن سدها نسبت به آب ورودی آنها به دلیل افزایش زمان ماند آب و ایجاد پدیده لایه بندی تغییر کیفیت می دهند. خصوصیات دمایی و پایداری آب مخازن سدها را می توان با استفاده از مدل های ریاضی پیش بینی کرد و در صورت پیش بینی مشکلات زیست محیطی، می توان از طرق مختلف برای تخفیف و تسکین آن، راه درمانی را در پیش گرفت. در این مقاله رژیم حرارتی مخزن سد در دست احداث بختیاری با استفاده از مدل CE-QUAL-W2 بررسی شده است. داده های ژرف شناسی مخزن سد، اطلاعات هواشناسی و هیدرولوژی مربوط به مخزن سد بختیاری تهیه شد. بر اساس تغییرات احتمالی در جریان آبدهی رودخانه سه سناریو برای سال های خشک، نرمال و تر تعریف شد. نتایج سال خشک نشان دهنده لایه بندی از اواخر فروردین تا اواخر شهریور بوده، اما نتایج سال نرمال نشان دهنده یک لایه بندی هفت ماهه از اواخر اردیبهشت تا اواخر آذر است در سال تر، به جز لایه های سطحی که تابع تغییرات ماهانه دما هستند، دمای لایه های میانی بیشتر تابع دمای آب ورودی بوده و مخزن به دلیل عدم تشابه کارکرد با سال های خشک و نرمال، تغییرات لایه بندی پیش بینی شده را تجربه نمی کند. در کلیه سناریو ها یک لایه راکد در زیر تراز آبگیر مشاهده می شود. هر چه تاثیر وجود سد روی رژیم آبی بیشتر باشد (سال خشک)، امکان نزدیکی شرایط به وضعیت دریاچه ای بیشتر است. اما با کاهش آثار سد روی رژیم جریان(سال مرطوب)، کیفیت آب خروجی از کلیه جهات بیشتر تحت تاثیر رژیم ورودی قرار می گیرد.

در این تحقیق، از جاذب های پوسته شلتوک و کربن فعال برای حذف یون سرب از محیط آبی در pH=6 استفاده شد. در سری آزمایش های بچ مشخصه هایی مانند زمان ماند و غلظت ورودی یون فلزی مورد مطالعه قرار گرفتند. بررسی زمان تعادل در غلظت های مختلف نشان داد که با کاهش غلظت اولیه محلول از 50 میلی گرم بر لیتر به 1 میلی گرم بر لیتر، زمان تعادل برای هر دو جاذب کاهش یافته و همگرا می شوند. در این حالت زمان تعادل کربن فعال و پوسته شلتوک به ترتیب برابر 45 و 60 دقیقه به دست آمد. همچنین با افزایش غلظت اولیه از 50 میلی گرم بر لیتر به 500 میلی گرم بر لیتر، زمان تعادل کاهش یافته و با هم برابر شدند. در این حالت زمان تعادل کربن فعال و پوسته شلتوک با هم برابر و مقدار آن 60 دقیقه به دست آمد. حداکثر زمان تعادل برای جاذب های کربن فعال و پوسته شلتوک به ترتیب برابر 90 و 120 دقیقه به دست آمد. بررسی بازده جذب در غلظت های مختلف نشان داد که با کاهش غلظت اولیه محلول، بازده جذب برای هر دو جاذب افزایش یافته و به هم نزدیک می شوند. حداکثر بازده جذب برای پوسته شلتوک و کربن فعال در غلظت اولیه 1 میلی گرم بر لیتر به دست آمد. بازده به دست آمده در این غلظت تقریبا برابر 98 و 7/99 درصد است. در این تحقیق، مدل های جذب سینتیک نیز مورد مطالعه قرار گرفت و مدل هو و همکاران (1996) در مقایسه با مدل لاگرگرن (1898) داده ها را بهتر توصیف کرد. همچنین، برازش مدل های ایزوترم جذب لانگمویر و فروندلیچ بر داده ها ی جذب نشان داد که مدل فروندلیچ داده های آزمایش را بهتر توصیف می کند.

گاز تولیدی در لندفیل ها، ناشی از تجزیه بی هوازی مواد آلی موجود در لندفیل است. گاز لندفیل دارای گاز گلخانه ای است. بنابراین انتشار گاز تولیدی در لندفیل به اتمسفر، سبب افزایش گرمایش جهانی و آثار مخرب زیست محیطی می شود. یکی از مشخصه های موثر بر نرخ تولید گاز در لندفیل ها میزان رطوبت محیط است. در این مطالعه لندفیل سراوان واقع در بیست کیلومتری جاده رشت، تهران، به عنوان لندفیل بی هوازی در دو محیط خشک و مرطوب به وسیله نرم افزار LandGEM مدل شده و میزان گاز خروجی در سال های مختلف محاسبه شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد نرخ تولید گاز در حالت مرطوب 85/3 برابر حالت خشک است. به طوری که حداکثر متان، دی اکسید کربن و ترکیبات آلی فرار غیرمتان (NMVOC) تولیدی در لندفیل، در حالت مرطوب بترتیب برابر 11700، 32110 و 500 تن در سال و در حالت خشک به ترتیب برابر 3043، 8349 و 130 تن در سال است. با توجه به میزان تاثیر رطوبت بر نرخ تولید آلاینده و میزان رطوبت منطقه، استفاده از سرپوش برای مهار آلاینده مورد بررسی قرار گرفته است. پوشش پیشنهادی در این مطالعه از نوع سرپوش مرکب است. طبق نتایج به دست آمده، این نوع سرپوش علاوه بر اکسیداسیون گاز متان به علت جلوگیری از نفوذ رطوبت به لندفیل، سبب کاهش نرخ تولید گاز و پساب می شود. سیستم طراحی شده دارای شبکه جمع آوری گاز از نوع غیر فعال و زهکشی به منظور جمع آوری پساب است. شبکه جمع آوری غیر فعال، سبب کاهش هزینه اجرای این سیستم بر روی لندفیل های موجود می شود. برای تصفیه پساب در این سیستم، پساب پس از جمع آوری، بر روی محل دپوی زباله در مکان های مشخص تخلیه می شود، تا از این طریق غلظت NH4 و مواد آلی موجود در پساب کاهش یابد.

استفاده از لاینرهای خاکی به دلیل توانایی دسترسی به مصالح مناسب در محل های دفن پسماند در بخش زیادی از ایران (بخصوص در منطقه کهریزک) و همچنین هزینه کمتر آنها نسبت به سایر لاینرها، در حال حاضر می تواند گزینه قابل قبولی باشد. مطالعات مختلف نشان می دهد که یکی از عوامل مهم در انتخاب لاینرهای خاکی، شرایط محلی و سازگاری لاینر با شیرابه تولید شده در محل مورد نظر است. رفتار هیدرولیکی لاینرهای خاکی که می توان آن را در نفوذپذیری لاینر خلاصه کرد در اندرکنش با شیرابه پسماند شهری به ویژگی های شیرابه و خاک مورد استفاده در لاینر وابسته است. این مساله بویژه در مورد خاک های دارای شوری بالا از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر همین اساس تغییرات نفوذپذیری لاینر خاکی متراکم شده با استفاده از خاک مورد نظر برای احداث لاینر در توسعه محل دفن کهریزک در تماس با شیرابه در مقیاس آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور آزمایش نفوذپذیری بر مبنای روش هد افتان بر روی نمونه های خاکی که به صورت درجا متراکم شده اند و با استفاده از شیرابه واقعی نمونه برداری شده از محل فعلی دفن زباله کهریزک انجام شد. نتایج نشان می دهد که با وجود آن که نفوذپذیری لاینر با گذشت زمان افزایش مختصری (حدود 3 برابر) نشان می دهد، مقدار آن همواره چند ده بار کمتر از نفوذپذیری لازم برای لاینرها (7-10×1 سانتی متر بر ثانیه) است. بنابراین این لاینر خاکی از لحاظ کنترل نشت شیرابه، کارایی لازم را داشته و می توان از خاک رس مورد آزمایش برای احداث لاینر خاکی متراکم شده بر اساس استانداردهای مربوط برای محل دفن کهریزک استفاده کرد.

تالاب ها علاوه بر دارا بودن ارزش های متعدد زیست بومی، از دیرباز دارای ارتباط تنگاتنگی با زندگی مردم بومی بوده و کالاها و خدمات بسیاری را در اختیار این جوامع گذاشته اند. تالاب بین المللی انزلی نیز از دیرباز چنین نقشی را برای نواحی اطراف خود داشته است اما متاسفانه علاوه بر مسایل و تخریب های ناشی از فشار فزاینده جمعیت بر منابع محدود تالاب، اجرای طرح های توسعه متفاوت در حوضه آبخیز آن، تاثیرات چشم گیر و مخربی را بر این اکوسیستم ارزشمند برجای گذاشته است. واضح است که در هنگام اجرای طرح های توسعه، در کنار منافع بدست آمده از طرح مورد نظر، ارزشهای محیط زیستی حایز اهمیت مربوط به منابع طبیعی اغلب به صورت برگشت ناپذیری تخریب شده، و یا از میان می روند. به همین دلیل، تبدیل ارزش های مختلف تالاب به ارزش های کمی و اقتصادی، می تواند کمکی برای تصمیم گیرندگان در مقایسه گزینه های مختلف و اتخاذ تصمیم صحیح باشد. با توجه به این که ارزش های غیر استفاده ای یک تالاب، معمولا کمتر مورد توجه تصمیم گیران قرار می گیرد و در تصمیم گیری ها دخالت داده می شود در این تحقیق برای تعیین ارزشهای غیراستفاده ای تالاب انزلی از روش ارزش گذاری مشروط استفاده شده است. برای ارزش گذاری اقتصادی تالاب با استفاده از روش های اقتصادسنجی و استفاده از نرم افزار Eviews به وسیله مدل لوجیت به برآورد حداکثر تمایل به پرداخت بر اساس قیمت های پیشنهادی اقدام شده است. بر این اساس، حداکثر تمایل به پرداخت پاسخ دهندگان برای یک دوره زمانی نامحدود که در زمان حال تنزیل شده است، سالانه برابر 92/8803 تومان برآورد شده است.

بندر انزلی یکی از شهرستان های استان گیلان است که به دلیل جاذبه های زیاد از مناطق تفریحی و گردشگری مهم است. بنابراین، مطالعه ارزش تفریحی آن می تواند در پیش بینی نیازها و رفع کمبودها و توسعه گردشگری در منطقه موثر باشد. هدف پژوهش حاضر، برآورد ارزش تفریحی تالاب انزلی، با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط است. برای بررسی عوامل موثر بر میزان تمایل به پرداخت افراد، مدل لوجیت به روش حداکثر درست نمایی برآورد شد. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه و مصاحبه حضوری با بازدیدکنندگان از تالاب انزلی جمع آوری شد. نتایج نشان داد که، ضرایب متغیرهای قیمت پیشنهادی، کیفیت زیست محیطی تالاب، درآمد و سن در سطح 5 ٪ معنی دار بودند، اما سایر متغیر ها در سطح 5 ٪ اثر معنی داری بر تمایل افراد به پرداخت ندارند. متوسط تمایل به پرداخت افراد برای ارزش تفرجی تالاب انزلی حدود 14900 ریال و ارزش تفریحی سالانه آن برابر 1490000000 ریال برآورد شد. همچنین، 60 ٪ افراد دارای انگیزه قوی برای مشارکت در امور بهینه سازی تالاب هستند. متغیر کیفیت زیست محیطی (ارزش زیست محیطی تالاب) نیز به طور معنی داری بر قبول ورودیه اثر مثبت دارد. با توجه به اهمیتی که مردم برای بازدید از محیط های جذاب قائلند و برای رسیدن به جامعه ای سالم و تداوم پیشرفت و توسعه اقتصادی، شایسته است که برنامه ریزان و مسولان به بهبود کیفیت محیط زیست، کنترل و نظارت جهت نیل به توسعه پایدار مناظر طبیعی منطقه توجه بیشتر داشته و با گسترش امکانات مناسب برای خانواده ها و بهبود بهداشت در این گونه فضاها به منظور بالابردن رفاه جامعه کمک بیشتری کنند.

در شهر های امروزی شبکه گسترده ای از تاسیسات مختلف نظیر آب، برق، گاز و لوله های جمع آوری فاضلاب وجود دارد. در اغلب اوقات محل و عمق کارگذاری تاسیسات بسیار ضعیف انجام شده و تعداد دفعات مورد نیاز برای انجام تعمیرات، یا اقدامات توسعه ای که نیاز به آسفالت شکافی معابر دارد، افزایش یافته و باعث ایجاد مشکلات ترافیکی و تحمیل هزینه های سنگین بر شهر و شهروندان می شود. استفاده از تونل تاسیسات شهری از چند دهه قبل در اکثر کشور های اروپایی و امریکایی آغاز شده است. در داخل کشور نیز از چند سال قبل اقداماتی صورت گرفته که از جمله می توان به تونل تاسیسات شهری منطقه 22 که برای نخستین بار در کلان شهر تهران در حال اجراست، اشاره کرد. در این تحقیق به بررسی شرایط زیست محیطی منطقه 22 شهرداری تهران و انجام مطالعات میدانی در ارتباط با تونل در حال تاسیس پرداخته و با توجه به مطالعات انجام شده عمده آثار ساخت این تونل بر محیط فیزیکوشیمیایی (هوا و صوت) تحمیل می شود. اندازه گیری کیفی آلاینده های هوا و صدا در دو فاز ساختمانی و بهره برداری انجام شد، سپس با استفاده از ماتریس تلفیقی (لئوپلد-ساراتوگا) تاثیر عملیات احداث تونل بر مشخصه های محیطی بررسی شد. با توجه به نتایج حاصل، ساخت تونل تاسیسات شهری در بخش اجتماعی و اقتصادی دارای آثار مثبت شاخص همچون ایجاد شغل و درآمد، افزایش تسهیلات رفاهی، بهبود سیستم حمل و نقل شهری و... است و در بخش فیزیکوشیمیایی دارای برخی آثار منفی همچون ایجاد آلودگی صوتی، آلودگی خاک و هواست که با انجام مدیریت صحیح و اجرای اقدامات اصلاحی مناسب آثار منفی قابل کاهش هستند.

استاندارد ISO 14001 به عنوان عنصری موثر و فعال در سیستم مدیریت شهری، عملکرد محیط زیستی سازمان ها را بهبود بخشیده، نظام مدیریت محیط زیستی را منسجم و استاندارد می سازد. با وجود فواید بسیاری که استقرار این نظام در سازمان ها دارد نگهداری آن نیز از ارکان اساسی است که عملکرد محیط زیستی سازمان به آن وابسته است. در این مطالعه از ارزیابی چند معیاره به منظور طراحی مدل ارزیابی عملکرد محیط زیستی سازمان ها برای نگهداری این استاندارد استفاده شد. در گام نخست با استفاده از مطالعه مقالات و پژوهش های انجام شده در این زمینه و نیز مصاحبه با مشاوران و ممیزان استاندارد ISO 14001 در شرکت های گواهی دهنده موانع و مشکلات مربوط به نگهداری این استاندارد شناسایی و بر اساس تجزیه و تحلیل این داده ها در نرم افزار Nvivo8بر پایه مراحل چرخه دمینگ از بین این موانع، 13معیار ارزیابی استخراج شد سپس با روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی معیارهای حاصل وزن دهی شدند و در گام بعدی برای ساخت مدل از روش ترکیب خطی وزنی (WLC) استفاده شد. مدل حاصل شده در شهرداری منطقه 7 تهران که بهمن 1387 موفق به اخذ گواهینامه استاندارد ISO 14001 شده بود اجرا شد و نتایج نشان داد که عملکرد این سازمان در نگهداری این نظام مدیریتی ضعیف بوده است. در این مطالعه پیشنهاد شد که به منظور بهبود عملکرد محیط زیستی سازمان ها، نگهداری این استاندارد در سازمان ها مورد تجدید نظر قرار گیرد.

این مقاله به ارزیابی شبکه مناطق حفاظت شده استان چهارمحال و بختیاری از نظر معرفی انواع تیپ ها و گونه های گیاهی خاص آن استان به عنوان جانشین تنوع زیستی کل پرداخته است. مطابق روش "برنامه ریزی سیستماتیک حفاظت" که در این تحقیق استفاده شده، در هر ارزیابی و برنامه ریزی حفاظت تنوع زیستی، دو نوع هدف تعریف می شود: درصدی از سطح کل منطقه مورد مطالعه که می تواند به حفاظت اختصاص یابد و درصدی از هر عنصر تنوع زیستی، یا جانشین آن که مورد نظر حفاظت است. در این تحقیق هدف نوع دوم مد نظر بوده و بر اساس ارزش های بوم شناختی و تهدیدهای موجود برای هر تیپ گیاهی محاسبه شده است. همچنین یک بار حضور در مناطق حفاظت شده به عنوان هدف حفاظتی هر یک از گونه های گیاهی نادر تعیین شد. از 36 تیپ و 52 گونه نادر گیاهی موجود در استان،19 تیپ و 33 گونه به طور کلی در مناطق حفاظت شده موجود معرفی نشده اند، 14 گونه فقط یک بار و 12 تیپ کمتر از حد اهداف تعیین شده در مناطق حفاظت شده، یا شکار ممنوع وجود دارند. مساحت کل مورد نیاز برای بر آورده شدن اهداف تعیین شده برای تمام تیپ های گیاهی 61/15 درصد از استان است که تقریبا دو برابر سطح مناطق حفاظت شده موجود (43/7 درصد) و کمی بیش از سطح حفاظتی موجود با احتساب مناطق شکار ممنوع (76/14 درصد) است. برای بر آورده شدن اهداف تعیین شده برای تیپ ها و گونه های گیاهی به جای بخش وسیعی از مناطق شکار ممنوع موجود که کارایی کمی در حفاظت تنوع زیستی گیاهی دارند اختصاص 18/8 درصد از سطح استان ترجیحا از بخش جنگلی به منظور پوشش دادن تیپ های گیاهی جنگلی و بخش هایی از کوه کلار و دره بازفت برای پوشش دادن گونه های گیاهی نادر پیشنهاد می شود.

به منـظور مدل سـازی توسعه شهری برای شـهر گـرگان طی دوره زمـانی1987- 2001 از روش مدل سازی رگرسیون لجستیک که از روش های برآورد تجربی است استفاده شد. برای انجام این عمل از سه گروه متغیر مستقل شامل متغیرهای اجتماعی، اقتصادی، بیوفیزیکی و کاربری زمین استفاده شد. برای حذف متغیرهای همبسته، کوواریانس بین متغیرها مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به نتایج تحلیل، متغیرهای فاصله از مناطق اداری، رفاهی و مناطق شهری به دلیل کوواریانس بیش از 9/0 از بین متغیرها حذف شد. برای بررسی صحت مدل سازی و ارزیابی متغیرها در مرحله حساسیت سنجی مدل به متغیرهای مستقل از روش ROC استـفاده شـد و میزان آن برای مدل با داده های کامل 87/0 برآورد شد. با بـهره گیری از تصویر احتمال حاصل از این مدل که احتمال تغییر کاربری به کاربری شهری را برای آینده نشان می دهد، الگوی رشد شهری منطقه مورد مطالعه برای سالهای 2010، 2020، 2030 و 2040 استخراج شد. برای استخراج این نقشه ها، مناطق با بالاترین احتمال از تصاویر احتمال جدا شدند. بر اساس حساسیت سنجی مدل به حذف متغیرهای مستقل با استفاده از ROC و مقایسه آن با مدل کامل، میزان اثر 10 متغیر مختلف بر رشد شهری گرگان مشخص شد. در بین متغیرهای مورد استفاده، کاربری های کشاورزی و مرتعی موثرترین داده ها برای رشد شهری گرگان در مقایسه با متغیرهای دیگر بودند که نشان از آن دارند کاربری های فعلی منطقه و بویژه تبدیل زمین های زراعی و مرتعی نقش مهمی در رشد شهری در گرگان داشته است.

ناکارامدی سیستم حمل و نقل در کلان شهرها از جمله تهران، علاوه بر ایجاد مسایل خاص ترافیکی، مسایل محیط زیستی مهمی همچون افزایش مصرف سوخت و در نتیجه از بین رفتن مقادیر زیادی از منابع تجدید ناپذیر طبیعی را بوجود می آورد. افزایش میزان مصرف سوخت در تهران به طور عمده ناشی از عدم وجود سیستم حمل و نقل منسجم و کارآمد است که این مساله خود از مهم ترین علت های کاهش منابع محیط زیستی کشور است. هدف اصلی این تحقیق تعیین نحوه استفاده بهینه و مطلوب از انواع وسایل سیستم حمل و نقل درون شهری برای کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش تخریب و غارت محیط زیست است. برای نیل به این هدف مقدار مصرف سوخت انواع وسیله نقلیه به ازای هر مسافر و سپس مقدار زمین معادل که تامین کننده میزان سوخت برای هر فرد است، با استفاده از روش جای پای اکولوژیکی محاسبه شد. نتایج بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که مترو با کسب 003/0 مترمربع زمین به ازای هر مسافر کمترین مقدار مصرف را، که معادل مقدار مصرف 1400 مسافر خودروی شخصی که بیشترین مقدار مصرف را دارا است به خود اختصاص داده است. به بیانی دیگر، بهترین توزیع مسافر آن است که به ازای هر یک مسافر مترو، 071/0 مسافر خوردور شخصی وجود داشته باشد. با در نظر گرفتن این تناسب و پیش بینی جمعیت در سال 1405 بهترین سناریو جهت به حداقل رساندن مصرف سوخت و کاهش منابع محیط زیستی برای انواع وسایل حمل و نقل مشخص شده است.

با وجود مطالعات گسترده ای که در زمینه های مختلف هنر، معماری، باستان شناسی و تاریخی منطقه تکاب افشار و محوطه باستانی تخت سلیمان تاکنون انجام شده است، در مورد ساختار های طبیعی تشکیل دهنده منظر منطقه و تاثیرگذاری این ساختارها و تعاملات بین آنها، اطلاعات اندکی موجود است. هدف از این مقاله معرفی و شناسایی نقش ساختارهای طبیعی در شکل گیری منظر فرهنگی تکاب افشار-تخت سلیمان با استفاده از پردازش و تفسیر داده های ماهواره ای TM، ETM+ و Quick bird و مستند سازی بستر طبیعی و تاریخی منطقه تخت سلیمان تکاب آذربایجان غربی است. این روش از جدیدترین شیوه های مطالعه و تحلیل پهنه های تاریخی، طبیعی است. در این روش تفاوت در معیارهایی چون بافت، اندازه، زمینه رنگی، شکل و الگوی عناصر و بررسی همایندی این معیارها و تطبیق آنها با ویژگی های ساختاری محیط و روی هم اندازی و تکمیل اطلاعات در سیستم نرم افزاری GIS بر اساس الگوهای مناسب با منطقه مورد مطالعه و تطابق با مطالعات میدانی تخصصی در زمینه های مختلف، مورد تحلیل قرار گرفته و منجر به تامین اطلاعات دقیق و گسترده محیط طبیعی و ساختارهای فیزیکی منظر ساز در منطقه می شود. با توجه به اهمیت مقوله نوین مرمت و حفاظت جامع محیطی مناظر فرهنگی، دستاوردهای این تحقیق راهگشای طرح حفاظت جامع و مرمت محیطی منطقه است. این روش هم اکنون در ارتباط با برخی از مناظر فرهنگی ثبتی در فهرست میراث جهانی در کشور ایران و در معدودی از کشورهای پیشرفته به کار برده می شود.