تحقیقات علوم زراعی در مناطق خشک
سال:1400 | دوره:3 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

به منظور برآورد ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و نوع اثر ژن، تعداد 15 دورگ حاصل از تلاقی پنج لاین و سه تستر به همراه والدین شان در دو شرایط آبیاری معمولی و تنش شوری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان طی سال زراعی 99-1398 مورد بررسی قرار گرفتند. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، تعداد روز تا 50 درصد گل دهی، تعداد روز تا رسیدن، طول خورجین، تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزاردانه و عملکرد دانه بودند. میانگین مربعات ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای اکثر صفات معنی دار بود که به ترتیب نشان دهنده تفاوت ارقام از نظر ترکیب پذیری عمومی و تلاقی ها از نظر ترکیب پذیری خصوصی بود. برآورد درجه غالبیت برای صفات ارتفاع بوته، تعداد روز تا 50 درصد گل دهی، تعداد خورجین در گیاه و وزن هزار دانه در شرایط آبیاری معمولی و صفت عملکرد دانه در شرایط تنش شوری کم تر از یک و برای بقیه صفات در هر دو شرایط آزمایش بزرگ تر از یک بود که به ترتیب دلالت بر وجود غالبیت ناقص و فوق غالبیت دارد. در دو شرایط آبیاری معمولی و تنش برای صفات طول خورجین، وزن هزاردانه و عملکرد دانه در گیاه والدین SPN193 و Dalgon در بین مواد آزمایشی بیش ترین مقدار ترکیب پذیری عمومی را به خود اختصاص دادند. دورگ هایSPN192 × Dalgon وSPN179 × RGS003 به ترتیب در شرایط آبیاری معمولی و تنش با برخورداری از بالاترین مقادیر ترکیب پذیری خصوصی از نظر صفت عملکرد دانه بهترین دورگ ها بوده و قابل توصیه می باشند.

بهره برداری پایدار از منابع آب، شناخت شرایط موجود، نحوه تخصیص و بهره برداری از آب امری اجتناب ناپذیر است. به همین منظور، الگوی کشت و منابع آبی حدود 913 هکتار از اراضی آبی دشت هنام الشتر استان لرستان در سال 1396 با استفاده از پیمایش زمینی و تصاویر ماهواره ای شناسایی شدند. همچنین، واحدهای هم آب تفکیک و هیدرومدول آبیاری الگوی کشت هر واحد بر اساس راندمان آبیاری سطحی منطقه تعیین و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از الگوی کشت نشان داد که گیاهان غالب منطقه را گندم و جو (444 هکتار)، یونجه و شبدر (153 هکتار) و چغندرقند (40 هکتار) تشکیل می دهند. میانگین اطلاعات 15 ساله نشان داد که گیاهان یونجه و جو با حدود 11000 و 3900 متر مکعب آب در هکتار به ترتیب بیشترین و کمترین نیاز آبیاری را در بین گیاهان الگوی کشت دارا بودند. تعداد 19 واحد هم آب تفکیک شد که متوسط سالانه هیدرومدول آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاهان در این اراضی 1/26 لیتر بر ثانیه در هکتار تعیین شد. همچنین، بر اساس برآورد حجم آب تحویلی و متوسط راندمان کاربرد آبیاری منطقه (30 درصد)، متوسط شاخص هیدرومدول واحدهای 19 گانه به مقدار 0/86 لیتر بر ثانیه در هکتار تعیین شد. نتایج نشان دادند تعداد 12 واحد از واحدهای 19 گانه هم آب، حجم آب تخصیص یافته آن بیشتر از هیدرومدول تعیین شده و در 7 واحد آن کمتر از هیدرومدول آبیاری است. با توجه به هیدرومدول آبیاری تعیین شده و حجم آب مصرفی گیاهان الگوی کشت، امکان افزایش عملکرد و کاهش تاثیر تنش خشکی ناشی از کم آبیاری زیرحوضه فراهم شده و کارایی مصرف آب ارتقاء می یابد.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و کود نیتروژن، بر تعدادی از خصوصیات کمی و کیفی بادرشبو، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای تحقیقاتی واقع در منطقه فیرورق از توابع شهرستان خوی در سال 1392 اجرا گردید. تیمارها شامل سه تاریخ کاشت (21 اردیبهشت، 15 خرداد و 31 خرداد) و چهار مقدار نیتروژن (صفر، 150، 225 و 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) بود. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت (به جز تعداد شاخه گل دهنده) تاثیر معنی داری بر تمامی صفات مورد مطالعه داشت. بیشترین بازده اسانس (0/38 درصد)، عملکرد اسانس (11/83کیلو گرم در هکتار) و وزن هزار دانه (2/09 گرم) در تاریخ کاشت 15 خرداد بدست آمد. کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن در مقایسه با تیمار شاهد تعداد شاخه گل دهنده، عملکرد ماده خشک و میزان اسانس را افزایش داد، در حالیکه کاربرد 300 کیلو گرم نیتروژن در هکتار سبب کاهش معنی دار میزان و عملکرد اسانس، وزن هزار دانه و عملکرد بذر گردید. کاربرد 150 کیلو گرم نیتروژن در هکتار در مقایسه با تیمار شاهد عملکرد اسانس را 80 درصد افزایش داد و بیشترین عملکرد اسانس در تاریخ کاشت 15 خرداد مشاهده شد. کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تاریخ کاشت 15 خرداد بدلیل استفاده بهینه از رطوبت خاک و شرایط دمایی مناسب علاوه بر کاهش مصرف کود شیمیایی و حرکت به سمت کشاورزی پایدار باعث بهبود صفات کمی و کیفی گیاه بادرشبو در شرایط آب و هوایی خوی شد. بنابراین این تیمار به عنوان تیمار برتر معرفی می گردد.

یکی از ابزارهای معتبر جهت مطالعه اثرات مدیریت بر تولیدات کشاورزی استفاده از مدل های رشد گیاهان زراعی است. به منظور تعیین اثر سطوح مختلف آبیاری بر رشد و تولید ارقام ذرت دانه ای و اعتبار سنجی مدل CERES-Maize، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی طی سال زراعی 97-1396 اجرا گردید. فاکتور اصلی سه سطح آبیاری (تامین 130، 100 و 70 درصد نیاز آبی) و فاکتور فرعی سه رقم ذرت (SC704, Simon, BC678) بود. صفات مورد ارزیابی شامل مراحل نمو فنولوژیک، شاخص سطح برگ، وزن خشک کل، عملکرد دانه ذرت و تبخیر و تعرق روزانه بود. نتایج ارزیابی مدل نشان داد که مقادیر nRMSE ارقام SC704، Simon و BC678 برای روز تا گرده افشانی به ترتیب 2/8، 1/7 و 1/9 درصد، برای روز تا رسیدن فیزیولوژیک 4/2، 4 و 4/6 درصد، برای وزن خشک کل 9/6، 7/0 و 13/4 درصد و برای عملکرد دانه 12/9، 5/2 و 6/1 درصد میانگین مقادیر مشاهده شده بود. میزان جذر میانگین مربعات خطا نرمال شده برای تبخیر و تعرق از 12/9 تا 35/5 درصد میانگین مشاهدات بود. با کاهش محتوای آب قابل دسترس گیاه در تیمار کم آبیاری در مقایسه با تیمارهای دیگر آبیاری، میزان تبخیر و تعرق تجمعی شبیه سازی شده به تدریج از تبخیر و تعرق اندازه گیری شده فاصله گرفت، به طوری که در تیمار تنش کمبود آب مدل میزان تبخیر و تعرق را بیشتر از شرایط مزرعه پیش بینی نمود. به طور کلی نتایج ارزیابی ها مشخص کرد که مدل CERES-Maize قادر است واکنش رشد و عملکرد ارقام ذرت را در شرایط رطوبتی مختلف خاک با دقت مناسبی پیش بینی کند و می توان از آن برای ارزیابی تاثیر رژیم های مختلف آبیاری در مزارع ذرت استفاده نمود.

به منظور بررسی تاثیر کاربرد کودهای زیستی همراه با علف کش متری بیوزین بر رشد و عملکرد گوجه فرنگی (Lycopersicon esculentum Mill. ) در حضور علف های هرز، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود انجام شد. تیمارها شامل: وجین و عدم وجین علف هرز، تلقیح نشاء با هر یک از باکتری های Pseudomonas fluorescens و Azotobacter crococum، کاربرد علف کش متری بیوزین در سه دز 500، 1000 و 1500 گرم از نوع تجاری در هکتار به صورت مجزا و در ترکیب با باکتری های P. fluorescens و A. crococum بودند. نتایج نشان داد که کاربرد A. crococum و P. fluorescens همراه با دز کم علف کش سبب افزایش جمعیت باکتری ها به ترتیب به میزان 57/89و 52/63درصد در مقایسه با شاهد دارای علف هرز گردید. دز بالای علف کش (1500 گرم در هکتار) به تنهایی و یا در ترکیب با کودهای زیستی سبب کاهش معنی دار کلونیزاسیون باکتری ها و رشد و عملکرد گوجه فرنگی گردید. نتایج نشان داد که کاربرد A. crococum و P. fluorescens در ترکیب با دز کم علف کش به ترتیب سبب افزایش 26/4 و 24/8 درصدی تعداد میوه رسیده در مقایسه با شاهد بدون علف هرز گردید. براساس نتایج آزمایش، کاربرد کودهای زیستی همراه با دزهای پایین علف کش متری بیوزین می تواند ضمن بهبود رشد و عملکرد گوجه فرنگی و کنترل مطلوب علف های هرز، گام مهمی در راستای نیل به اهداف کشاورزی پایدار از طریق کاهش مصرف علف کش و اثرات سوء زیست محیطی آن باشد.

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر کاربرد مالچ حاصل از باقی مانده مواد آلی موجود در پهنه جنگل، مزارع برنج، باغات چای و بادام زمینی و کمبود آب آبیاری بر خصوصیات مختلف مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی سورگوم علوفه ای در شرایط مزرعه انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال 1397 در مزارع منتخب تحقیقاتی منطقه دیلمان شهرستان سیاهکل زیر نظر گروه زراعت دانشگاه تربیت مدرس و کارشناسان ترویج جهادکشاورزی لاهیجان اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل سه سطح تنش کمبود آب بر اساس آبیاری 15، 30 و 45 درصد کم تر از ظرفیت زراعی و شش سطح مالچ آلی شامل بدون مالچ، مالچ کلش برنج، مالچ پوسته شلتوک برنج، مالچ پیله بادام زمینی، مالچ ضایعات چای و مالچ خاکبرگ بودند. نتایج نشان داد در شرایط تنش متوسط، تیمارهای مالچ کلش برنج و پوسته شلتوک برنج، در عملکرد علوفه تر و سرعت فتوسنتز گیاه به ترتیب 39/13 و 26/65 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان داد. همچنین، در شرایط تنش شدید، مالچ های کلش برنج، پوسته شلتوک برنج و پیله بادام زمینی، میزان بهره وری اقتصادی آب و وزن خشک علف های هرز را به ترتیب 63/48، 55/21 و 46/40 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. کاربرد مالچ مواد آلی به ویژه کلش برنج، پوسته شلتوک برنج و پیله بادام زمینی به ترتیب موجب جلوگیری از کاهش 6/08، 13/70و 16/75 درصد عملکرد دانه نسبت به شاهد تحت شرایط تنش متوسط شد. به طورکلی، مالچ مواد آلی در افزایش عملکرد دانه و علوفه تر، سرعت فتوسنتر، فعالیت آنتی اکسیدان ها و بهره وری آب و همچنین کاهش میزان علف های هرز مزرعه در شرایط تنش از توانایی بالایی برخوردار بوده و سهم بسزایی در بهبود مقاومت به خشکی در گیاه سورگوم علوفه ای دارد. در نهایت، استفاده از مالچ مواد آلی در کشت سورگوم علوفه ای تحت شرایط تنش خشکی فصلی توصیه می گردد.

نعناع فلفلی با نام علمی Mentha piperita از گیاهان دارویی معطر متعلق به تیره نعناعیان می باشد و با توجه به اهمیت خاصیت دارویی این گیاه، تاثیر محلول پاشی سالیسیلیک اسید روی تعدادی از ویژگی های نعناع فلفلی، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل به اجرا درآمد. به منظور پیاده سازی طرح موردنظر، محلول پاشی سالیسیلیک اسید با سطوح صفر، 5، 10، 50 و 100 میلی گرم بر لیتر و طی دو مرحله محلول پاشی صورت گرفت. ابتدا بعد از گذشت 8 هفته پس از کاشت استولون ها و در ادامه بعد از گذشت 14 روز پس از اولین محلول پاشی مرحله دوم آن انجام شد. صفات مورداندازه گیری در این پژوهش شامل میزان فنول، فلاونویید، فعالیت آنتی اکسیدانی، پرولین کل و همچنین برخی صفات فیزیولوژیک دیگر ازجمله کربوهیدرات، فعالیت آنزیم های کاتالاز، آسکوربات اکسیداز، پراکسیداز و پلی فنول اکسیداز و رنگیزه های فتوسنتزی بود. با آنالیز تجزیه واریانس داده ها مشاهده شد که تیمار گیاه نعناع با سطوح مختلف سالیسیلیک اسید روی اغلب صفات مورد بررسی به جز کربوهیدرات تاثیر معنی داری (p ≤ 0. 01) داشته است. سالیسیلیک اسید با غلظت 100 میلی گرم بر لیتر بیشترین تاثیر افزایشی را بر صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی موردسنجش نشان داد. با توجه به نتایج حاصل شده از این پژوهش به نظر می رسد محلول پاشی سالیسیلیک اسید روی گیاهان دارویی به ویژه گیاه نعناع فلفلی می تواند باعث افزایش ترکیبات آنتی اکسیدانی، تنظیم کننده های اسمزی و رنگیزه های فتوسنتزی شده و به عنوان یک روش امیدبخش و مقرون به صرفه به منظور افزایش محتوی متابولیت های ثانویه و بهبود خاصیت دارویی این گیاه به کار رود.

به منظور دستیابی به رویکردی برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، مطالعه ای دو ساله به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق شهرستان مشهد به اجرا درآمد. تاریخ های کشت (سه تاریخ کشت در سال اول و پنج تاریخ کشت در سال دوم) و ارقام کلزا (هایولا308، هایولا401، آرجی اس003 و زرفام) به ترتیب در کرت های اصلی و فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با کاهش فصل رشد (تاخیر در کشت) عملکرد دانه و اغلب اجزای عملکرد دانه از جمله ارتفاع بوته و وزن هزاردانه ارقام کلزا نسبت به تاریخ کشت پاییزه کاهش یافت. بیشترین عملکرد دانه در کشت انتظار و برای رقم هایولا401، 3611 کیلوگرم در هکتار بود که در مقایسه با بیشترین عملکرد دانه در تاریخ کشت پاییزه برای رقم زرفام (4708 کیلوگرم در هکتار)، 23/3 درصد کاهش نشان داد، گرچه این کاهش معنی دار نبود. با این وجود در کشت انتظار و برای بعضی از ارقام زودرس بهاره، پتانسیل عملکرد دانه مناسب به نظر می رسد به ویژه اگر منافع ناشی از حذف سه نوبت آبیاری پاییزه نیز مدنظر قرار گیرد. بر مبنای نتایج این آزمایش انتخاب مطلوب برای تاریخ کشت کلزا با حذف آبیاری های پاییزه، کشت انتظار است. کشت ارقام سازگار با این شرایط نیز اولویت بعدی برای تضمین موفقیت تولید است و در این رابطه ارقام بهاره زودرس نظیر هایولا308 و هایولا401 به علت سازگاری بیشتر به کاهش فصل رشد و عملکرد دانه بالاتر در این شرایط ترجیح دارند.

در مناطق خشک، کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودیت تولید محصول است. به طوری که در این مناطق، میزان آب در دسترس جهت کشت وزرع به شدت پایین است؛ بنابراین علاوه بر مدیریت آب باید با یکسری از روش ها بر خشکی غلبه کرده و تولید محصول داشت. علی رغم اینکه دزهای شدید اشعه فرابنفش بر گیاهان و جانوران دارای اثرات مضری است ولی دزهای خفیف اشعه فرابنفش راهکار مناسبی است تا حساسیت گیاه را به تنش های محیطی من جمله خشکی کاهش داد. به طوری که در اثر اعمال اشعه های خفیف UV-A و UV-B، سازوکارهای دفاعی اعم از آنزیمی و غیرآنزیمی نسبت به شاهد (بدون اعمال اشعه فرابنفش) افزایش می یابد و سبب بهبود صفات فیزیولوژیکی می گردد و از سویی بر صفات کمی و کیفی محصول تولیدی اثر مثبت دارد. علی رغم اینکه در بیشتر موارد تنش خشکی و اشعه فرابنفش به صورت مجزا اثرات زیان باری بر گیاه دارند ولی برهم کنش دو عامل فوق به طور هم افزایی عمل می کند تا سازوکار های دفاعی را در گیاه القا کنند، به طوری که اعمال اشعه فرابنفش موجب شد تا آسیب های احتمالی وارد شده توسط تنش بعدی (مثل خشکی) بر گیاه کاهش یابد.

به منظور بررسی تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژیکی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف کنجد، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه شخصی واقع در منطقه میامی (شهرستان شاهرود، استان سمنان) انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی زمان اعمال تنش خشکی (در مراحل رویشی، گلدهی و رشد دانه) به عنوان فاکتور اصلی و سه رقم کنجد (داراب، اولتان و دشتستان) به عنوان فاکتور فرعی بودند. نتایج نشان داد بیشترین (517 کیلوگرم در هکتار) و کمترین (456 کیلوگرم در هکتار) عملکرد دانه به ترتیب در زمان قطع آب در مرحله رشد دانه و رویشی مشاهده شد. در تمامی ویژگی های مورد ارزیابی به جز تعداد دانه در کپسول، بین ارقام مختلف کنجد تفاوت معنی داری وجود داشت. به طوری که رقم اولتان نسبت به ارقام داراب و دشتستان بالاترین عملکرد دانه (594 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (146 کیلوگرم در هکتار) را دارا بود. با این حال، رقم داراب در زمان قطع آب در مرحله ی رشد دانه، بیشترین عملکرد دانه (719 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (207 کیلوگرم در هکتار) را داشت، در حالی که رقم دشتستان در همین شرایط کمترین عملکرد دانه (251 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (57 کیلوگرم در هکتار) را نشان داد. در مجموع نتایج نشان داد که رقم اولتان مقاومت نسبی بالاتری را نسبت به تنش در مراحل مختلف دارد لذا این رقم برای منطقه محل آزمایش و شرایط مشابه توصیه می شود.

خشکسالی پدیده ای آرام و خزنده که خسارات زیادی و جبران ناپذیری به طبیعت وارد می کند و تمام اقلیم ها را تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از پیامدهای اقلیمی مهم برای زراعت، خشکسالی های پیاپی است که هر چند سال اتفاق می افتد و باعث کاهش عملکرد تولید به ویژه در شرایط کشاورزی دیم می شود. لذا این تحقیق باهدف پایش خشکسالی ها و تاثیر خشکسالی کشاورزی بر روی محصول استراتژیک گندم تحت شرایط کشت دیم و آبی در منطقه بجنورد انجام شد. در این راستا برای محاسبه شاخص های خشکسالی بارش استاندارد شده (SPI)، شاخص درصد نرمال (PN) و شاخص نمره Z (ZSI) از آمار و اطلاعات بارندگی ایستگاه هواشناسی بجنورد طی دوره زمانی 1384 تا 1398 استفاده شد. همچنین جهت ارتباط خشکسالی ها با محصولات کشاورزی از آمار و اطلاعات میزان سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد محصول گندم دیم و آبی طی دوره آماری 1362 تا 1398 استفاده شد. نتایج همبستگی پیرسون بین شاخص های خشکسالی با سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد محصول گندم دیم و آبی نشان داد که کمترین همبستگی مربوط به شاخص ZSI با عملکرد آبی به مقدار r=0/23 و بیشترین همبستگی مربوط به میزان تولید دیم با شاخص PN به مقدار r=0/73 می باشد. همچنین تغییرات زمانی سطح زیر کشت آبی و دیم گندم در منطقه بجنورد نشان می دهد، با گذشت زمان از سطح زیر کشت محصول گندم دیم به شدت کاسته شده است (شیب خط روند معادله منفی می باشد) که یکی از علت های اصلی آن کاهش ریزش های جوی و خشکسالی در منطقه می باشد که خسارات جبران ناپذیری بر کشاورزان وارد کرده است. نتایج تغییرات شاخص SPI روی سطح برداشت از اراضی کشت دیم و آبی نشان داد که در زمان ترسالی، برداشت محصول از اراضی زیر کشت دیم و آبی افزایش یافته است و در زمان خشکسالی میزان برداشت محصول کاهش یافته است؛ اما در مورد کشت آبی در سال هایی که خشکسالی رخ داده است، کاهش سطح برداشت آبی از شدت کمتری برخوردار بوده است و دلیل آن می تواند استفاده از روش های دیگر تامین آب برای کشت ازجمله حفر چاه های غیرمجاز و عمیق تر کردن چاه های کشاورزی باشد.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد در برخی غلات سردسیری آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس در سال 94-1393 انجام شد. تیمارها شامل غلات سردسیری در 6 سطح شامل: گندم نان رقم کوهدشت، گندم دوروم رقم سیمره، جو شش ردیفه رقم صحرا، جو دو ردیفه رقم خرم و جو لخت لاین 17، تریتیکاله رقم جوانیلو و عامل تنش خشکی در سه سطح شامل: عدم تنش خشکی (شاهد= 4/0-بار)، تنش خشکی متوسط (1-بار)، تنش خشکی شدید (4-بار) بودند. تنش خشکی در مرحله گلدهی آن ها اعمال شد. نتایج نشان داد که اثر غلات و تنش خشکی بر تمام صفات مورد مطالعه در سطح یک درصد معنی دار بود. این در حالی بود که اثر متقابل بر تمام صفات مورد مطالعه معنی دار نبود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که دامنه تغییرات عملکرد دانه در بین گونه ها از 25/1 تا 58/2 گرم در بوته متغیر بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه تریتیکاله نسبت به گندم دوروم 73 درصد بیش تر بود. همچنین مقایسه بین سطوح مختلف تنش خشکی نشان داد که با افزایش تنش خشکی تمام صفات مورد اندازه گیری در غلات مورد بررسی کاهش یافت. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در شرایط تنش شدید نسبت به شاهد به ترتیب حدود 32، 72 و 45 درصد کاهش یافت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بالا به عنوان معیارهای مهم می تواند در اصلاح ارقام گونه های گیاهی در نظر گرفته شود.