مطالعات رسانه ای
سال:1399 | دوره:15 | شماره:51 |تعداد مقالات:8

هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی پیامدهای احتمالی مثبت و منفی استفاده از شبکه کلاب هاوس در ایران است. اهمیت این بررسی در این است که رسیدن به شناخت درست از ابعاد مثبت و منفی استفاده از این شبکه می تواند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری 1400 تهدیدها و فرصت های احتمالی که استفاده از این شبکه مجازی می تواند برای کشور داشته باشد را تبیین نماید و کارشناسان، تصمیم گیران و مسیولان کشور در حوزه فضای مجازی را در انتخاب یک مواجهه درست، علمی و اصولی نسبت به این شبکه اجتماعی یاری نماید. روش پژوهش با استفاده از روش کیفی انجام شده و از طریق مصاحبه عمیق با کارشناسان، اطلاعات و داده ها جمع آوری گردیده است. همچنین از روش مقایسه دایمی برای تجزیه وتحلیل داده ها استفادهرشده است. نتایج پژوهش نشان می دهد؛ مصاحبه شوندگان معتقدند وجود کلاب هاوس در ایران دارای ابعادی مثبتی از قبیل: از حاشیه به متن آمدن صدای گروه های غیررسمی جامعه و سیاست، کاهش خبر و محتوای جعلی با تاکید بر روی اعتبار منابع، ایجاد امکان گفتگو بدون هرگونه مداخله و جذابیت بصری (غلبه منطق بر فریب)، توسعه فرهنگ گفتگو با ایجاد فضای محترمانه برای آن، بروز و ظهور به عنوان یک رسانه نخبگانی، اثرگذار بودن در عین فراگیر نبودن، مرتفع کردن مشکل سایر پلتفرم ها با ایجاد امکان گفتگو بدون غلبه ابزار، ایجاد یک رسانه عمیق و واقعی برای نخبگان و فرصت هایی همچون: کاهش مخاطبین شبکه های معاند و سلطنت طلب، ، ایجاد تحرک در رسانه های اصلی کشور از جمله صدا و سیما به منظور تسخیر مجدد مخاطبان تولیدات تحلیلی و عمیق، افزایش مودت و سرمایه اجتماعی است. همچنین این پلتفرم دارای ویژگی های منفی ای از جمله: فراگیر نبودن، فقدان قابلیت آرشیوی، دموکراتیک نبودن رسانه (در اتاق های گفتگو حق اقلیت به رسمیت شناخته نمی شود)، کم بودن تعداد کاربران آن نسبت به سایر پلتفرم های موجود، تک حسی بودن (پلتفرم صرفا صوتی-رادیو 24 ساعته)، آمریکایی بودن پلتفرم و تهدید اثرگذاری روی انتخابات 1400 (انتخابات مجازی-رسانه ای) و به چالش کشیدن صدا و سیما است.

پژوهش حاضر با هدف "شناسایی پیامدهای شفافیت رسانه ای در ایران" انجام شد. بدین منظور تعداد 48 نفر از مدیران، متخصصان و اساتید ارتباطات، رسانه، جامعه شناسی و حقوق با استفاده از نمونه گیری هدفمند نظری انتخاب شده و با روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته بود و جمع آوری یافته ها تا اشباع نظری اطلاعات ادامه یافت. یافته ها شامل 19 مقوله: "ارتقای فرهنگ مطالبه گری و پاسخگویی"، "ارتقای سرمایه اجتماعی حاکمیت"، "افزایش قانون مداری فردی و جمعی"، "ارتقای شاخص های توسعه فرهنگی"، "ارتقای شاخص های توسعه اجتماعی"، "ایجاد رونق اقتصادی پایدار"، "تحقق محیط زیست پایدار"، "تحقق جامعه پایدار"، "پیشگیری و مقابله فساد و جرم"، "شکل گیری و توسعه جامعه مدنی"، "افزایش کارآمدی حاکمیت"، "سیاستگذاری و وضع قوانین کارآمد"، "زمینه سازی تحقق حکمرانی خوب"، "شفافیت عمومی و حذف رانت اطلاعاتی"، "زمینه سازی تحقق دولت هوشمند"و. . . بود. یافته ها نشان داد که شفافیت رسانه ای باعث می شود هم مردم، هم مسوولان و هم حاکمیت نسبت به نقش ها، وظایف و عملکرد خود آگاهی، مسوولیت پذیری و پاسخگویی کامل داشته و با حذف دست های پشت پرده قدرت که همواره منافع ملی را به صورت آشکارا و پنهان در انحصار خود قرار داده اند، شرایطی فراهم شود که همه افراد جامعه از حقوق برابری در ایفای مسوولیت ها و بهره گیری از فرصت های اجتماعی بهره مند شده و در نهایت شاخص های توسعه پایدار در جامعه ارتقا یافته و در سایه بهره مندی از حکمرانی خوب ادامه حیات دهند.

در سال های اخیر و همگام با توسعه وب 3، و گسترش شبکه های اجتماعی در سطح وب موضوع میزان نفوذ و اثرگذاری این شبکه های بر ابعاد مختلف جامعه به یکی از مباحث مهم در سیاست ها و خط مشی های کشورهای مختلف از جمله ایران تبدیل شده است. این توسعه و نفوذ بیش از پیش نسبت به رسانه های سنتی محدودیت های مکانی و زمانی ارتباطات و تعاملات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را درنوردیده است. هدف این مقاله استخراج مهمترین آثار اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ناشی از تحولات آتی شبکه های اجتماعی مجازی و دسته بندی آن ها از نظر اهمیت و عدم قطعیت در آینده است. برای این منظور مراکز آینده پژوهی، مقالات، پایان نامه ها، مصاحبه ها و شبکه تلگرام مهمترین منابع مورد بررسی در مورد موضوع مورد نظر بودند. از این رو از روش کمی و کیفی و و ابزار فیش برداری به گردآوری مهمترین آثار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شبکه های اجتماعی مجازی در افق 1404 در ایران پرداخته شد. چارچوب نظری احصاء آثار مبتنی بر ترسیم تطورات وب تا سال 2025 از سوی مرکز ترند وان بوده است. یافته ها نشان می دهد که مهمترین مسایل شبکه های اجتماعی مجازی در افق 1404 ایران اینگونه است: در حوزه سیاسی به مسایلی چون میزان مطالبات سیاسی بیشتر-شکل گیری تجمعات سیاسی مجازی-افشاگری و اطلاع از روابط پنهانی و زیرپوستی؛ در حوزه اجتماعی ظهور روابط جدیدی از روابط بین جنسیتی، ظهور هویت دیجیتالی، رشد سرگرمی دیجیتالی از جمله مسایل اصلی پیش رو خواهد بود و در حوزه اقتصادی مسایلی چون رشد کارآفرینی دیجیتال و فرصت های شغلی، ایجاد نیاز کاذب در مشتریان، افزایش تبادلات تجاری اینترنتی و ایحاد فضای رقابت تجاری مهمترین مسایل شناسایی شده می باشد.

هدف کلی این پژوهش بررسی نقش شبکه استانی آفتاب در مشارکت سیاسی مردم شهر اراک است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه افراد واجد شرایط رای دادن شهر اراک می باشد که تعداد آنان براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 برابر با 458842 نفر است که از این میان، تعداد 400 نفر با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه گیری میدانی انتخاب شدند و در نهایت 400 پرسش نامه جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اعتبار صوری پرسش نامه با کسب نظر گروهی از متخصصان و اعتبار ساختاری آن با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گرفت و اصلاحات لازم در آن به عمل آمد. پایایی پرسش نامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ برابر93/0 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان می دهد که: بین میزان تماشای شبکه آفتاب و میزان مشارکت سیاسی رابطه مثبت و معنی دار وجود داشته و شبکه آفتاب توانسته در افزایش میزان مشارکت سیاسی مردم شهر اراک موفق عمل نماید. لذا پیشنهاد می شود شبکه استانی آفتاب با تولید و پخش برنامه هایی به منظور تقویت باورهای مردم نسبت به افزایش مشارکت سیاسی آنان در اداره جامعه می تواند نقش موثری را ایفاء نماید.

به باور توماس و زنانیکی نگرش ها فرآیندهای ذهنی مجزایی هستند که تعیین کننده پاسخ های واقعی و بالقوه هر شخص در دنیای اجتماعی محسوب می گردند. این پژوهش در صدد تحلیل تاثیرات فضای مجازی بر رفتارهای اقتصادی زنان تهرانی در دوره پسا تحریم، با استفاده از نظریات شبکه مجازی و رفتار اقتصادی است. نوع این پژوهش کاربردی است و روش اصلی پیمایش می باشد. جامعه آماری را زنان بالای بیست سال تهرانی تشکیل می دهند و با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه بوده است. پایایی ابزار جمع آوری داده ها با ضریب آلفای کرونباخ و با روایی محتوایی (روایی خبرگان) از طریق شاخص CVR یا ضریب لاوشه انجام شده است. نتایج نشان می دهد، رفتار اقتصادی که به عنوان متغیر وابسته و دارای بعدهای گرایش اقتصادی، کنش اقتصادی و شناخت اقتصادی است در حد متوسط رو به پایین بوده است. گرایش اقتصادی، کنش اقتصادی و شناخت اقتصادی زنان تهرانی مورد مطالعه در حد متوسط رو پایین است. ارتباط بین میزان استفاده از فضای مجازی و رفتار اقتصادی، کنش اقتصادی، گرایش اقتصادی معنادار بوده است و فرضیه مورد تایید قرار می گیرد ولی ارتباط بین میزان استفاده از فضای مجازی و شناخت اقتصادی معنادار نمی باشد و فرضیه مورد تایید قرار نمی گیرد. میزان مراجعه به وبلاگ ها، فروم ها و ویکی ها تاثیر مستقیمی بر رفتار اقتصادی دارند. میزان مراجعه به وبلاگ ها، به میکروبلاگ ها و فروم ها تاثیر مستقیمی بر کنش اقتصادی دارند.

نگاه توسعه انسانی به انسان به مثابه ظرفیتی است که باید شکوفا شود و این شکوفایی جز با توانمندسازی افراد حاصل نمی شود. یکی از اصلی ترین روش های توانمندسازی جوامع، کاهش و محدودسازی فقر می باشد. بدین منظور توجه سیاستگذاران توسعه، معطوف به بهبود شاخص های مرتبط با انواع فقر شده است. یکی از مهمترین شاخص ها، فقر انسانی است. در این راستا نهادهای مختلفی دارای قدرت اثر هستند که یکی از این ظرفیت ها، رسانه های جمعی و به ویژه تلویزیون می باشد. پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل موثر بر استفاده از مجرای سیمای جمهوری اسلامی ایران برای کاهش فقر انسانی انجام گرفته است. روش تحقیق مورد استفاده، آمیخته اکتشافی و با استفاده از راهبرد گونه شناسی است. جامعه آماری این پژوهش را صاحب نظران حوزه ارتباطات توسعه تشکیل داده اند. در بخش کیفی، نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری نظری 13 نفر و در بخش کمی 385 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب گردید. ابزار جمع آوری داده ها در بخش اول، مصاحبه نیمه ساختاریافته فردی و در بخش دوم پرسشنامه محقق ساخته بود. جهت بررسی روایی و پایایی ابزارهای اندازه گیری از شاخص های لازم استفاده شد. تحلیل داده ها بر اساس نتایج بخش کیفی و کمی و مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart-PLS انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل محیطی، انسانی، رسانه جمعی تلویزیون، برنامه ریزی، ویژگی های مخاطب و توانمندسازی فردی می توانند متغیر فقر انسانی را پیش بینی کنند. با توجه به مقدار به دست آمده برای شاخص برازش کلی مدل به میزان 0. 79، برازش مناسب مدل کلی تایید می شود.

هدف این مقاله تحلیل گفتمان سخنرانی های رییس جمهور وقت ایران (حسن روحانی) در دوران شیوع ویروس کرونا در کشور است. انتشار سریع ویروس کرونا، هرچند از منظرهای مختلف مورد تحقیق قرار گرفته است، فرصتی مناسب برای تجزیه وتحلیل سخنرانی های سیاست مداران در این همه گیری خاص نیز فراهم کرده است. در این مقاله سخنرانی های روحانی، از تاریخ 4 اسفند 1398 تا 8 اردیبهشت 1399 در هیات دولت و ستاد ملی مبارزه با کرونا، براساس نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف مطالعه شده است. با تلفیق کدگذاری کمی و کیفی، تلاش کردیم گره گاه های مرکزی و دال های اصلی را شناسایی و تحلیل کرده تا ساختار گفتمان کرونا در سخنرانی های روحانی گمانه زنی شود. همچنین، شیوه های بلاغی مورد استفاده توسط روحانی برای مفصل بندی این گفتمان را تحلیل کردیم. یافته ها نشان می دهد سه دال مرکزی در گفتمان رییس جمهور حول محور کرونا مفصل بندی شده است: کشور، دشمن و وضعیت استثنایی. بنابراین، مفصل بندی ساختاری گفتمان کرونا شبیه گفتمان هژمون در ایران است. ما همچنین تشریح کردیم که روحانی چگونه از کرونا به عنوان دال تهی برای تقویت گفتمان هژمون در ایران استفاده کرده است.

رشد سریع در استفاده از اینترنت در سال های اخیر بسیاری از فعالیت ها و مشکلات مرتبط با اینترنت از جمله جرایم و آسیب های ناشی از آن و مهم تر از همه نقض حریم خصوصی را سرعت بخشیده است. از این رو هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه سواد رسانه ای با حفظ حریم خصوصی در فضای مجازی توسط نوجوانان می باشد. روش مورد استفاده در پژوهش حاضر توصیفی همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دوره متوسطه منطقه 5 تهران (12-18) در سال تحصیلی 1399-1400را تشکیل می دهند و حجم نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 378 نفر است. همچنین جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج نشان داد که بین سواد رسانه ای در میان نوجوانان و سواد مجازی رابطه معناداری وجود دارد، به علت داشتن سطح معناداری کمتر از 0. 05 مورد تایید می باشد. لذا می توان گفت بین سواد رسانه ای در میان نوجوانان و سواد مجازی رابطه معناداری وجود دارد.