مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1386 | دوره:8 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

نارون (Ulmus L. spp.) از درختان مورد استفاده در فضای سبز مناطق مختلف جهان است که به وفور در فضای سبز اصفهان استفاده می شود. با توجه به مشاهده گوناگونی صفات بین درختان نارون موجود در سطح شهر اصفهان که ممکن است منشا محیطی یا ژنتیکی داشته باشد، در این پژوهش گوناگونی ژنتیکی 20 نمونه مختلف نارون از نواحی مختلف شهر اصفهان با استفاده از نشانگرهای مولکولی RAPD و ISSR مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 10 آغازگر تصادفی RAPD، 73 نوار تکثیر نمود که 70 نوار آن در بین نژادگان ها چندشکلی نشان دادند. الگوی نواربندی بر اساس وجود و عدم وجود نوارها به ترتیب با یک و صفر نشان داده شدند و داده ها توسط نرم افزار NTSYS (نسخه 02/2) تجزیه و تحلیل شدند. به منظور ارزیابی تشابه ژنتیکی بین نمونه ها، ضرایب تشابه مختلف مانند دایس ، جاکارد و SM محاسبه شدند و سپس آزمون تطابق مانتل با هدف گزینش بهترین ضریب تشابه انجام گرفت و در نهایت دندروگرام بر اساس ضریب تشابه جاکارد و الگوریتم UPGMA ترسیم شد. نژادگان (DN4) در دندروگرام به دست آمده به طور کامل از سایر نمونه ها جدا شد. گروه بندی نژادگان ها نشان داد که تشابه به نسبت زیاد ژنتیکی در نمونه های هر منطقه بود. از بین 16 آغازگر ISSR مورد استفاده، 7 آغازگر چندشکلی قابل قبولی نشان دادند و در مجموع 117 نوار چند شکل تولید نمودند. پس از تجزیه خوشه ای نژادگان ها، دو نمونه DN4 و AN5 از سایر نمونه ها جدا شدند که نشان دهنده تفاوت ژنتیکی این دو نمونه با سایرین می باشد. تجزیه به مولفه های اصلی نیز نتایج تجزیه خوشه ای را تایید نمود. نتایج به دست آمده از ترکیب داده های دو نشانگر در بیشتر موارد، نتایج به دست آمده از نشانگرها را به صورت انفرادی تایید نمود که می تواند به دلیل تشابه نسبی نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل مستقل هر یک از نشانگرها باشد. نتایج کلی این پژوهش نشان داد که درختان ناحیه جنوبی اصفهان دارای یکنواختی ژنتیکی بیشتری هستند.

گل های نرگس بومی ایران از قدیمی ترین گل های زینتی بوده که قدمت آن ها به قبل از تاریخ هجری می رسد. در این مطالعه تنوع ژنتیکی و قرابت بین و درون جمعیت های گل نرگس بومی (استان های خراسان جنوبی، خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد، فارس، گلستان و مازندران) و ارقام وارداتی با استفاده از نشانگرهای RAPD بررسی گردید. از میان 50 آغازگر تصادفی، تنها 14 آغازگر بین نژادگان ها قطعات چند شکلی مطلوب نشان دادند. برای ارزیابی تنوع ژنتیکی با استفاده از نرم افزار NTSYS با روش ضریب تطابق ساده مبتنی بر گروه بندی UPGMA، تجزیه خوشه ای انجام شد. ضریب کوفنتیکی بین ماتریس تشابه و دندروگرام در حد r=0.97 به دست آمد. میانگین کل تشابه نشانگرهای RAPD مورد آزمایش برابر 81/0 و برای دو زیرخوشه بومی و غیربومی به ترتیب برابر 88/0 و 48/0 بود. نژادگان ها در 9 گروه مجزا قرار گرفتند. چهار گروه عمده شامل: 1- «شهلا کازرون»، «شهلا بیرجند»، «شهلا کوه سفید کهکیلویه»، «شهلا گچساران»، «شهلا شیراز1 »، «شهلا دیل آرو کهکیلویه»، «شهلا برم الوان کهکیلویه»، «شهلا شیراز 2»، «شهلا بهبهان»، «شهلا شمال» و «شهلا اهواز» 2- «مسکینک بهبهان»، «مسکینک اهواز» و «مسکینک کازرون» 3- «پنجه گربه ای بهبهان»، «پرپر گچساران»، «پرپر شمال»، «پنجه گربه ای اهواز» و «پرپر بهبهان». جمعیت های «مسکین بهبهان»، «پرپر شیراز» و چهار رقم وارداتی هر یک به طور انفرادی گروه های مجزایی را به خود اختصاص دادند. هر یک از گروه های به دست آمده ویژگی های منحصر بفردی از خود بروز دادند. تشابه جمعیت  های غیر بومی در حد قابل قبول و تشابه جمعیت های بومی به نسبت بالا بود. نظر به اینکه گسترش پایه ژنتیکی نیازی اساسی در اصلاح گیاهان به شمار می رود، این مطلب قابل اهمیت است. از میان آغازگرهای تصادفی به کار رفته، 96 UBC- با توالی 5'-GGCGGCATGG-3' توانست 21 جمعیت گل نرگس بومی ایران را به دو گروه متمایز تفکیک کند. شناسایی نشانگر ذکر شده می تواند با حذف زمان مورد انتظار برای به گل رفتن، به نحو موثری در گزینش نژادگان های مذکور، مورد استفاده واقع گردد.

یکی از مشکلات پرورش ژربرا به ویژه در فصل زمستان کاهش کیفییت گل پس از برداشت است. در این پژوهش اثر چهار غلظت هومیک اسید (0، 100، 500 و 1000 میلی گرم در لیتر) در محلول غذایی بر ویژگی های مورفولوژیک و فیزیولوژیک ژربرا رقم «مالیبو» بررسی گردید. کاربرد هومیک اسید (500 و 1000 میلی گرم در لیتر) تجمع کلسیم را در برگ و ساقه گل افزایش داد که منجر به افزایش عمر پس از برداشت و کاهش ناهنجاری خمش گردن نسبت به شاهد داشت به نحوی که عمر پس از برداشت در تیمار 1000 میلی گرم در لیتر تا 66/3 روز افزایش یافت. همچنین کاربرد هومیک اسید توانست پایداری غشای یاخته ای را افزایش دهد و به دنبال آن درصد نشت یونی و آنتوسیانین از گلبرگ ها به صورت معنی داری کاهش یافت. میزان پرولین در محل خمش تحت تاثیر نوع تیمار قرار نگرفت. اثر مثبت هومیک اسید می تواند به دلیل اثر مستقیم شبه هورمونی آن و یا اثر غیر مستقیم آن در افزایش جذب کلسیم باشد که به افزایش مقاومت مکانیکی دیواره یاخته ای، ثبات بیشتر غشای یاخته ای و تداخل احتمالی در تولید اتیلن انجامیده است.

خودناسازگاری گامتوفیتیک در بادام توسط یک مکان ژنی با چندین شکل آللی کنترل می شود. در این مطالعه، آلل های خودناسازگاری 16 رقم بادام ایرانی و 6 رقم بادام خارجی به وسیله تکنیک پی سی آر ساده و مرکب و با استفاده از ترکیب آغازگرهای الیگونوکلئوتیدی متفاوت مورد ارزیابی قرار گرفت. با استفاده از آغازگرهای AS1II و AmyC5R در پی سی آر ساده 9 آلل خودناسازگاری شناخته شده S1، S2، S3، S5/10، S7، S9، S11، S12، S13 در رقم های مورد بررسی، شناسایی گردید. همچنین چهار باند با اندازه متفاوت از محصول پی سی آر مربوط به آلل های خودناسازگاری شناخته شده در رقم های ایرانی «مامایی»، «ربیع»، «سهند، «شیربادام»، «حاج میرزایی» و «خورشیدی» تکثیر شد که ممکن است مربوط به آلل های جدید ناسازگاری باشد. نتایج به دست آمده از کاربرد سه آغازگر AS1II، AmyC5R و CEBASf در پی سی آر مرکب مشابه نتایج پی سی آر ساده بود. به علاوه این روش قادر بودآلل Sf رقم های خودسازگار «توئونو»، «جنکو» و «فالسا بارس» را شناسایی کند. از 32 آلل خودناسازگاری موجود در رقم های بادام ایرانی 28 آلل با استفاده از این دو روش مشخص گردید. در 12 رقم هر دو آلل خودناسازگاری و در 4 رقم تنها یک آلل شناسایی گردید. در بین رقم های بادام ایرانی آلل های خودناسازگاری S2، S3، S7،S10  وS13  فراوانی بیشتری را نشان دادند. این تکنیک یک روش مکمل برای شناسایی آلل های خودناسازگاری با استفاده از دی ان ای ژنومی رقم های بادام فراهم می کند.

بر اساس توصیف نامه های معرفی شده 37 همگروه سیر ایرانی و 3 همگروه سیر خارجی با استفاده از 12 صفت مورفولوژیک مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه خوشه ای با استفاده از روش UPGMA توانست بیشتر همگروه های مورد بررسی را با توجه به منشا جغرافیایی آنها در گروه های جداگانه ای قرار دهد که نشان دهنده ارتباط بین صفات مورفولوژیک و پراکنش جغرافیایی همگروه های مورد بررسی می باشد. طبق این بررسی همگروه های سیر ایرانی در 4 گروه و همگروه های سیر خارجی در 3 گروه قرار گرفتند. گروه اول شامل 9 همگروه از غرب کشور با سوخ و سوخک های بزرگ و سفید رنگ بود. در گروه دوم که 4 همگروه سیر ایرانی قرار داشتند، همگروه خاف بالاترین تعداد سوخک ها را دارا بود. همگروه های قرمز آذرشهر، قرمز شهرکرد و تبریز گروه سوم را تشکیل دادند. گروه چهارم با 19 همگروه سیر ایرانی و تنوع درون گونه ای قابل ملاحظه، بزرگترین گروه را در دندروگرام به دست آمده تشکیل داد که همگروه های شمال و جنوب کشور با یک فاصله محسوس جدا از هم، در این گروه قرار گرفتند. همبستگی های معنی داری بین بعضی از ویژگی های مورد مطالعه مشاهده شد.

جهت بررسی میزان ریزش پیش از برداشت در پرتقال «ایتالیایی»، ابتدا چند قطعه باغ در مناطق مختلف شهرستان ساری انتخاب شد و درصد ریزش پیش از برداشت و میانگین ریزش در این باغ ها محاسبه شد. نتایج نشان داد که در مناطق مختلف، به طور متوسط 7% از میوه های بالغ در فاصله کوتاهی پیش از برداشت ریزش می کنند. با توجه به عملکرد متوسط پرتقال «ایتالیایی» در سال پر محصول، سالانه بیش از 5 تن میوه در هکتار در فاصله کوتاهی پیش از برداشت ریخته و از بین می روند. به منظور بررسی امکان کاهش ریزش پیش از برداشت پرتقال ایتالیایی (Citrus sinensis cv. ‘Italian’)، آزمایشی به صورت بلوک های کامل تصادفی با 7 تیمار و 4 تکرار در دو منطقه از شهرستان ساری (بهارستان و مهدشت) به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل: 1-شاهد 2-2,4-D و اوره 2.4-D -4 و سولفات روی 2.4-D-5 و ساکارز 2.4-D-6 و GA3-7 GA3 و اوره بودند. از زمان محلول پاشی (هفته آخر آبان) تا زمان برداشت (هفته اول بهمن)، هر هفته تعداد میوه های ریزش کرده شمارش و در پایان درصد ریزش میوه در تیمارهای مختلف محاسبه شد. در هر دو منطقه میزان ریزش در همه تیمارها به جز تیمار 7 نسبت به شاهد کاهش معنی داری نشان داد. در باغ بهارستان تیمارهای 2، 3 و 5 به ترتیب با 64%، 60% و 65% کاهش ریزش نسبت به شاهد و در باغ مهدشت تیمار 2 با 66% کاهش ریزش نسبت به شاهد بیشترین اثر را داشتند. بنابراین در میانگین 60% کاهش ریزش، برابر با 3 تن افزایش عملکرد در هکتار برای باغدار می باشد.