علوم کشاورزی
سال:1386 | دوره:13 | شماره:1 (ویژه نامه) |تعداد مقالات:26

از آنجا که فعالیت واحدهای گاوداری شیری صنعتی از جمله فعالیت های مهم بخش کشاورزی بوده و آگاهی از وضعیت و میزان بازدهی اقتصادی آن میتواند در زمینه تصمیم گیری در خصوص سرمایه گذاری در این بخش و نیز برنامه ریزی های اقتصادی موثر واقع شود، لذا در این مطالعه از طریق برآورد شاخص های مالی و اقتصادی مربوطه، سودآوری این نوع فعالیت ها مورد بررسی قرار می گیرد. در این رابطه تعدادی از واحدهای گاوداری شیری صنعتی در استان تهران به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفته و ملاحظه گردید که میانگین شاخص های مالی و اقتصادی مربوطه نشان گر وجود سودآوری و توجیه مالی و اقتصادی این نوع فعالیت ها می باشد. در تحلیل حساسیت مربوطه نیز دامنه سودآوری واحدها مورد توجه قرار گرفته که نتایج نشان دهنده آن است که سیاست های مربوط به حفظ ثبات درآمدهای حاصل از واحدهای گاوداری، نسبت به تثبیت قیمت نهاده های تولیدی از اهمیت و اولویت بیشتری برخوردارند. همچنین نتایج نشان داد که تفاوت نسبی میزان شاخص های مالی نسبت به شاخص های اقتصادی مربوطه، بیانگر اهمیت ارایه تسهیلات و کمک های اعطایی از سوی دولت به تولیدکنندگان بوده که توصیه می گردد که جهت استمرار سودآوری این واحدها و تشویق و حمایت از تولیدکنندگان، اجرای این نوع سیاست ها ادامه یابد.

برتری اقتصادی توام با تجارت آزاد نسبت به اقتصادی با محدودیت های تجاری یکی از عقاید پذیرفته شده در بین اقتصاددانان است. با این وجود دولت ها مخصوصا در کشورهای در حال توسعه همواره به دلایل مختلفی از جمله حمایت از صنایع و بخش های داخلی با ایجاد موانع تجاری اقدام به حمایت های گسترده از آنها کرده اند که از جمله مهم ترین این ابزارها حمایت های تعرفه می باشد. با این وجود نقش موثر دولت در مذاکرات چند جانبه تجاری در بلوک های منطقه ای و یا در فرایند الحاق به سازمان جهانی تجارت در جهت کاهش تعرفه ها – که بدون شک ملاحظات استراتژیک بخش های داخلی اقتصاد را نیز مدنظر دارد – مستلزم آگاهی کامل از پتانسیل ها و توانمندی های اقتصادی – تجاری کشور در بخش های مختلف اقتصادی است تا به آن وسیله بتواند مزیت ها و عدم مزیت های نسبی خود را به درستی تعیین کرده و عاقلانه به سمت آزادسازی تجاری گام بردارد. یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی کشور که بایستی از این فرآیند تاثیر پذیرد بخش کشاورزی ایران است. در تحقیق حاضر به منظور تحلیل روند حمایت تعرفه ای در طی سال های 84-1363 در ابتدا گزارشی از این روند در طی دوره و در بین فصول مختلف مشمول موافقت نامه محصولات کشاورزی (AOA) ارایه می شود و سپس به تحلیل این گزارش و یافتن خصوصیات اصلی نظام تعرفه ای بخش کشاورزی ایران، نقاط ضعف و کاستی ها و همچنین نقاط قوت آن می پردازیم. نتایج حاصله نشان می دهد که طی مدت مورد مطالعه اولا: حمایت تعرفه ای بخش کشاورزی ایران از حمایت تعرفه ای بخش کشاورزی در تمامی کشورهای توسعه یافته و بسیاری از کشورهای در حال توصعه بیش تر بوده است، ثانیا: حمایت تعرفه ای محصولات کشاورزی در اکثر سال ها بیش از محصولات غیر کشاورزی بوده است و ثالثا: حمایت تعرفه ای محصولات فرآوری شده بیش از محصولات اولیه کشاورزی بوده است. نتایج دیگر حاکی از بالا بودن نوسانات تعرفه ای، شکاف عمیق بین میانگین اسمی و وزنی تعرفه ها و هم چنین پراکندگی بالای تعرفه ها بین فصول مختلف محصولات کشاورزی در طی دوره می باشد. لذا نظام بهینه و بلندمدت تعرفه ای که با نوسانات و پراکندگی پایین و به منظور کاهش اصولی تعرفه ها و تاکید برحمایت محصولات اولیه کشاورزی طراحی گردد، می تواند گام موثری در ایجاد بستر مناسب به منظور گسترش روابط تجاری بخش کشاورزی در ایران باشد.

هدف این تحقیق، بررسی عوامل تاثیرگذار بر دانش فنی گندم کاران پیرامون مدیریت آب زراعی می باشد. در تحقیق حاضر از روش توصیفی همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق را گندم کاران آبی کار شهرستان نهاوند که جمعا 15364 نفر بودند، تشکیل دادند. تعداد 375 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای تناسبی به عنوان نمونه های آماری تعیین گردیدند. روایی محتوایی پرسش نامه توسط پانل متخصصان به دست آمد. هم چنین آزمون پایایی، به وسیله یک مطالعه راهنما برای به دست آوردن ضریب اعتبار پرسش نامه انجام شد و ضریب کرونباخ آلفا 0.81 برای پرسش نامه به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که بین متغیرهای سن، سابقه فعالیت های کشاورزی و سابقه کشت گندم با دانش فنی گندم کاران پیرامون مدیریت آب زراعی رابطه منفی و معنی داری وجود دارد. در حالی که بین متغیرهای سطح تحصیلات، عملکرد، میزان اراضی کشاورزی، اراضی زیر کشت گندم آبی، وضعیت اقتصادی، میزان تماس های ترویجی، میزان استفاده از کانال های ارتباطی و میزان مشارکت اجتماعی با دانش فنی گندم کاران پیرامون مدیریت آب زراعی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. شایان ذکر است که بین میانگین دانش فنی گندم کاران پیرامون مدیریت آب زراعی از نظر استفاده از خدمات ترویجی، نوع مالکیت زمین زراعی، نوع منبع آب و نوع روش آبیاری اختلاف معنی داری وجود دارد. متغیرهای میزان عملکرد گندم، میزان استفاده از کانال های ارتباطی، میزان استفاده از تماس های ترویجی، میزان منزلت اجتماعی و متغیر وضعیت اقتصادی گندم کاران 60.6 درصد از تغییرات در میزان دانش فنی گندم کاران پیرامون مدیریت آب زراعی را تبیین می کنند.

در این تحقیق میزبان کاربری اینترنت در فعالیت های آموزشی – پژوهشی دانشجویان و عوامل موثر بر کاربرد آن مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق از نوع مطالعات همبستگی بوده و برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از پرسش نامه استفاده گردید. جامعه آماری تحقیق 244 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای انتخاب شده که در سال تحصیلی 85-84 در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران مشغول به تحصیل بوده اند. ابزار تحقیق از لحاظ روایی بر اساس نظر متخصصان و اعتبار پرسش نامه نیز با اجرای آزمایشی آن (Pilot test) انجام گردید که آلفای کرونباخ محاسبه شده (%79) بود. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل آماری، نشان می دهد که کاربرد اینترنت در فعالیت های آموزشی – پژوهشی مزایای زیادی دارد. از جمله می توان به صرفه جویی در وقت، دست یابی به اطلاعات روزآمد و منابع متنوع اشاره نمود. عوامل موثر بر کاربرد اینترنت عبارتند از: موارد آشنایی با اینترنت، استفاده از اینترنت در مقاطع قبلی تحصیلی، آشنا بودن به زبان انگلیسی، آشنایی با برنامه های اینترنت، آشنایی با موتورهای جستجوگر، آشنایی با کامپیوتر، سن افراد و معدل دانشجویان با %99 اطمینان، هم چنین تشویق و ترغیب اساتید، لحاظ کردن درس اینترنت در فهرست دروس دانشگاهی با %95 اطمینان دارای رابطه می باشند. افزون بر این، متغیرهای مستقل در تحلیل رگرسیون حدود %42 از تغییرات متغیر وابسته یعنی میزان کاربرد اینترنت را توجیه می نماید.

این تحقیق به منظور دست یابی به سه هدف: 1) امکان کاربرد روش غیرشیمیایی (کنترل زراعی) هرس علیه آفت سرشاخه خوار هلو، 2) ارزیابی هم زمان شدت هرس در سه اندازه برای کنترل آفت سرشاخه خوار هلو و عملکرد کمی و کیفی محصول هلو، 3) توصیه شدت هرس مناسب برای باغات هلو، در منطقه قزوین انجام گردید. این آزمایش طی سال های 81-1380 در مزرعه تحقیقاتی فیض آباد و در طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار برای هلو معمولی و هلو انجیری اجرا شد. شدت هرس شامل سربرداری ¼ و ½ و ¾ طول تمام شاخه ها و زمان هرس قبل از گل دهی درختان بوده است. فاکتورهای مورد ارزیابی شامل وزن میوه، حجم میوه، تعداد سرشاخه آلوده و تعداد میوه آلوده بوده است. نتایج آزمایش نشان داد که، هرس در کنترل آفت سرشاخه خوار هلو و افزایش کمیت و کیفیت میوه موثر است. افزایش شدت هرس با کاهش خسارت آفت و بهبود خواص کمی و کیفی میوه هلو همراه بوده است، به طوری که کم ترین میزان خسارت آفت و بالاترین وزن و حجم میوه در سطوح هرس ¾ و ½ طول تمام شاخه ها به دست آمد.

شپشک نخودی Sphaerolecanium prunastri (Fonscolombe) یکی از آفات مهم بادام در استان چهار محال و بختیاری می باشد. کفشدوزک ها از مهم ترین دشمنان طبیعی این آفت در منطقه به حساب می آیند. در سال های 1378-1380 در مناطق بادام کاری استان، به ویژه در شهرستان شهرکرد، که بالغ بر 7000 هکتار بود، در بازدیدهای هفتگیی و با روش ضربه زدن (تکان دادن شاخه ها)، کفشدوزک های شکارگر شپشک نخودی جمع آوری و با استفاده از کلیدهای معتبر و بر اساس مرفولوژی خارجی و ژنیتالیای نر شناسایی گردیدند. گونه های شناسایی شده از سه زیر خانواده، چهار قبیله و هفت جنس می باشند. در میان کفشدوزک های فوق گونه Exochomus quadripustulatus L. در باغات بادام آلوده به شپشک نخودی دارای بیش ترین جمعیت بوده است. حشرات کامل زمستان گذران این کفشدوزک از اواسط اسفند به تدریج فعال می شوند. اوج جمعیت و حداکثر فعالیت این کفشدوزک در اواسط فروردین بوده و از این مرحله به بعد جمعیت سیر نزولی پیدا می کند. همزمان با کاهش جمعیت حشرات کامل، لاروهای این کفشدوزک از اوایل اردیبهشت فعالیت شکارگری خود را شروع نموده و جمعیت آنها رو به فزونی می گذارد اوج جمعیت لاروها از اواخر اردیبهشت تا اواسط خرداد بوده و در اواخر خرداد جمعیت لاروها به حداقل خود می رسد. حشرات کامل نسل بهاره از اواسط خرداد خروج از شفیره ها را آغاز می نمایند. جمعیت حشرات کامل این نسل به سرعت افزایش یافته و در اوایل تا اواسط تیر به حداکثر خود می رسد. حشرات بالغ نسل زمستان گذران از اواسط مهر بر روی شاخه های درختان ظاهر شده و فعالیت آنها در اواسط آبان به اوج خود می رسد.

کنه تارتن دولکه ای Tetranychus urticae Koch یکی از مهم ترین آفات محصولات گلخانه ای به خصوص خیار است که برای مبارزه با آن اجرای یک برنامه مبارزه تلفیقی (ارقام مقاوم، مبارزه بیولوژیک و...) ضروری است. طی این تحقیق پارام ترهای زیستی و جمعیتی کنه تارتن دولکه ای بر روی سه رقم خیار گلخانه ای (سینا، سلطان، و فادیا) با بیش ترین سطح زیر کشت بررسی گردید. به این منظور، پارام ترین دوره رشد، نرخ بقا، بارآوری، طول عمر افراد بالغ، نرخ ذاتی افزایش، و دوره هر نسل بر روی بوته های خیار پنج برگی در اتاق رشد با دمای 25±0.5 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 65±5 درصد و دوره روشنایی 16 ساعت در شبانه روز با روش های قفس گیره ای و دیسک های برگی اندازه گیری شد. نتایج نشان دادند، رقم فادیا باعث بیش ترین دوره رشد (11.07±2.4 روز)، کم ترین میزان بارآوری (10.33±1.02 ماده) و نرخ بقا (%90.3±9)، پایین ترین مقدار (0.155±0.01) rm، کمترین طول عمر بالغین (6.4±2.6 روز) و کوتاه ترین مدت هر نسل (9.93±0.84 روز) در جمعیت T. urticae نامطلوب ترین رقم برای رشد این گونه بوده؛ ولی بر خلاف آن رقم سینا مناسب ترین رقم برای استقرار کلنی کنه T. urticae شناخته شد.

گونه های مختلف بی مهرگان بزرگ (از جمله حشرات) که در کف آب ها زندگی می کنند از نظر حساسیت شان به فاکتورهای زنده و غیر زنده متفاوت عمل می کنند. شاخص زیستی (Biotic Index) که توسط Hilsenhoff (1988) ارایه شده است. بر اساس شناسایی بندپایان، ناجورپایان (Amphipods) و جورپایان (Isopods) آبزی در سطح خانواده عمل می نماید و در این ارتباط یکی از استدلال های اصلی برای مطالعه حشرات آبزی پی بردن به کیفیت محیط زیست آنها در آبهای مختلف (رودخانه ها، دریاچه ها، چشمه ها و غیره) می باشد. فن آوری به کارگیری جمعیت حشرات آبزی برای نشان دادن درجه آلودگی توده آب های مختلف بیش از نیم قرن است که وجود دارد و این موضوع بر اساس توانمندی های زیستی موجودات زنده ای که به عنوان شاخص آلودگی و سطح مختلف آن به کار می روند بنا شده است. در طی سال های 85-1384 تحقیقاتی به منظور برآورد شاخص زیستی دریاچه پریشان منطقه کازرون (جنوب ایران) با به کارگیری فون حشرات آبزی صورت گرفت که در مجموع 38 خانواده حشره از 30 کد زیستگاهی دریاچه جمع آوری و شناسایی شدند، سپس با استفاده از فرمون Hilsenhoff یعنی BI=Sniai/N، شاخص زیستی این دریاچه محاسبه گردید. در این فرمول ni تعداد نمونه در هر خانواده از حشرات، ai رتبه تحمل به آلودگی هر خانواده (از جدول ها به دست می آید) و N مجموع کل نمونه های جمع آوری شده می باشد. تحمل حشرات آبزی به آلودگی ها (ai) بر اساس تحقیقات Hilsenhoff (1987) بین عدد 0 تا 10 رتبه بندی شده است که این اعداد بر اساس عکس العمل های این موجودات به مواد آلی آلوده کننده آب در شرایط مختلف آزمایشگاهی و صحرایی به دست می آید. عدد صفر نشان دهنده تحمل ناپذیری یا حساسیت شدید موجود زنده به غلظت های پایین اکسیژن محلول در آب، اعداد بین 2 تا 9 درجه های متفاوت تحمل موجود زنده را به غلظت اکسیژن محلول در آب و عدد 10 تحمل بال و بقای بالا و بقای موجود زنده را در آلودگی های بالای آب نشان می دهد. در تحقیق صورت گرفته بر روی دریاچه پریشان، شاخص زیستی این دریاچه عدد 5.62 به دست آمد که با استفاده از جدول مربوط به برآورد کیفیت آب بر اساس شاخص زیستی، کیفیت آب این دریاچه در حد متوسط و آلودگی آب به مواد آلی نسبتا معنی دار می باشد.

برنج از جمله گیاهانی است که نیاز آبی زیادی داشته و تحقیقات فراوانی در زمینه های مدیریت زراعی، به زراعی و به نژادی برای کاهش میزان آب مصرفی آن انجام شد. در این تحقیق آب مصرفی گیاه برنج در منطقه درودزن – فارس مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور شش نقطه از شبکه آبیاری و زهکشی درودزن به منظور تعیین آب مصرفی زراعت برنج انتخاب گردید. ابتدا کل دوره رشد گیاه برنج به سه مرحله: خزانه، آماده سازی و دوره رشد در زمین اصلی تقسیم گردید و سپس مقدار آب مصرفی در هر مرحله مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش مقدار آب مصرفی در دوره رشد برنج در زمین اصلی با استفاده از اندازه گیری های مزرعه ای تعیین و سپس با توجه به ویژگی های مزارع و روش های متداول در منطقه مورد مطالعه، مقدار آب مصرفی در دو مرحله خزانه و آماده سازی زمین نیز برآورد گردید. مجموع مقادیر به دست آمده در سه مرحله گفته شده مقدار آب مصرفی در کل دوره رشد و نمو گیاه برنج را برای مزارع مورد نظر مشخص نمود. نتایج بررسی نشان داد که مقدار آب مصرفی در مزارع شالیزاری به میزان زیادی تحت تاثیر مقدار نشت و نفوذ عمقی خاک مزارع و هم چنین طول دوره رشد گیاه قرار دارد. در نهایت بیش ترین و کم ترین مقدار آب مصرفی گیاه برنج به ترتیب 14523 و 10177 متر مکعب در هکتار به دست آمد.

در این تحقیق هدایت هیدرولیکی غیر اشباع خاک با استفاده از تغییرات حجم آب خروجی نسبت به زمان در دستگاه صفحات فشاری در فشارهای 0.3، 1، 5، 10 و 15 بار اندازه گیری گردید و از سه روش ون گنوختن، ساکستون و همکاران و زندپارسا برای تخمین هدایت هیدرولیکی غیراشباع خاک 20 نمنه خاک مختلف استفاده شد. خاک های به کار رفته در این تحقیق از مناطق اطراف مرودشت و فسا در استان فارس تهیه گردید و دارای تنوع بافتی مناسب بودند. نتایج نشان داد که روش تجربی ساکستون و همکاران در اکثر خاک ها با مقادیر اندازه گیری شده تفاوت قابل توجهی داشت. روش ون گنوختن دارای کمترین اختلاف با مقادیر اندازه گیری شده بود، اما بین این روش و روش زند پارسا تفاوت قابل توجهی وجود نداشت. لذا از روش زندپارسا که بر اساس سطح مایع – بخار اطراف ذرات خاک ایجاد شده است به عنوان روشی جدید برای تخمین هدایت هیدرولیکی غیراشباع خاک می توان استفاده نمود. از مزایای این روش آن است که از معادله ون گنوختن برای تخمین منحنی مشخصه آب خاک استفاده می شود. در صورت کاربرد این روش می توان ضخامت آب اطراف ذرات خاک و سطح مایع – بخار اطراف ذرات خاک را در رطوبت های مختلف خاک برآورد نمود. هم چنین برخلاف روش ون گنوختن که حتما نیاز به مقدار هدایت هیدرولیکی اشباع خاک دارد، می توان با استفاده از این روش در صورت عدم اطلاع از مقدار هدایت هیدرولیکی اشباع خاک، مقدار هدایت هیدرولیکی غیر اشباع خاک را در رطوبت های مختلف برآورد نمود.

آب برای آبیاری شالیزارهای گیلان در حال کاهش می باشد. با کم شدن آب ورودی به شالیزار، عمق آب غرقاب نیز کم می شود. در این مطالعه، راه هایی که به صرفه جویی آب آبیاری کمک می کند تا با راه حل های موجود در سطح حوزه مطابقت پیدا کند، بررسی می شود. به منظور بررسی تاثیر مقدار آب ورودی بر عملکرد برنج رقم هاشمی، تحقیقی با چهار تیمار آبیاری و سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی واقع در موسسه تحقیقات برنج کشور – رشت بر روی واریته هاشمی اجرا گردید. نتایج به دست آمده از تحقیق های انجام شده به منظور اثر آب ورودی بر عملکرد محصول برنج رقم هاشمی، نشان داد که صرفه جویی آب به طور متوسط 40 درصد، فقط با کاهش 10 درصد عملکرد محصول گردید. بهره وری آب و راندمان مصرف آب به ترتیب 0.75-0.28 و 0.92-0.29 کیلوگرم محصول به ازای هر متر مکعب آب ورودی بود. با استفاده از آب صرفه جویی شده در یکجا برای آبیاری می توان به صورتی دیگر بر مجموع تولید برنج افزود. اگر این کار انجام نشود، راهبرد صرفه جویی آب در سطح حوزه به طور بالقوه مجموع تولید برنج به مقدار بالا را تهدید می کند.

به منظور بررسی تاثیر رورش مصرف کود نیتروژن بر صفات مورفولوژیکی و عملکرد کمی گیاه دارویی بادرنجبویه، آزمایشی در سال 1383 تحت شرایط مزرعه ای اجرا شد. این آزمایش با دو سطح 4.5 و 6 درصد کود نیتروژن خالص (از منبع اوره) و محلول پاشی بر اندام هوایی گیاه، دو سطح 60 و 90 کیلوگرم در هکتار از کود نیتروژن از طریق خاک و تیمار شاهد (تیمارها در سه تقسیط از مراحل رشد اعمال شدند) اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. در پایان دوره رشد رویشی و آغاز گل دهی میانگین برخی صفات چون ارتفاع بوته، تعدد پنجه در بوته، طول برگ، عرض برگ، قطر ساقه اصلی، مساحت کانوپی هر بوته، تعداد ساقه های جانبی، طول میان گره، طول ریشه، وزن ریشه، نسبت اندام هوایی به زیرزمینی و عملکرد ماده خشک اندازه گیری شد. نتایج این آزمایش نشان داد که اثرات سطوح مختلف کود بر ارتفاع بوته، تعداد پنجه در بوته، قطر ساقه، مساحت سایه انداز گیاهی، طول ریشه، وزن ریشه، نسبت اندام هوایی به زیرزمینی و عملکرد ماده خشک در سطح 1 درصد و عرض برگ در سطح 5 درصد معنی دار بود. بیش ترین میزان صفاتی چون ارتفاع بوته، تعداد پنجه در بوته، مساحت سایه انداز گیاه، طول ریشه و وزن ریشه مربوط به تیمار 90 کیلوگرم کود نیتروژن (استفاده از طریق خاک) بود. هم چنین بیش ترین میزان عملکرد بیولوژیکی مربوط به تیمار 60 کیلوگرم کود نیتروژن (استفاده از طریق خاک) بود. تیمار 6 درصد محلول پاشی بر روی شاخ و برگ گیاه دارای بیشترین میزان نسبت به اندام هوایی به اندام زیرزمینی بود.

در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران، بخش کشاورزی محور توسعه اقتصادی است و آمار و اطلاعات مستند نشان گر مزیت نسبی این بخش نسبت به سایر بخش های اقتصادی می باشد. بر این اساس، بیش ترین بهره وری نیروی کار و ارزش افزوده به ازای هر واحد سرمایه گذاری، اختصاص به کشاورزی دارد. در این میان، زیربخش زراعت و باغبانی به واسطه وابستگی امنیت غذایی کشور به آن مورد توجه ویژه است. زیربخش زراعت و باغبانی استان مرکزی با حدود 371 هزار هکتار سطح زیر کشت محصولات سالانه و دایمی از جایگاه اقتصادی و اجتماعی مهمی برخوردار است ولی برخی چالش ها و مسایل مانع از بهره برداری کامل از ظرفیت های آن شده است. تحقیق حاضر که با روش پیمایشی انجام شده، به دنبال شناخت این چالش ها و مسایل و راهکارهای مرتفع ساختن آنها می باشد. جامعه آماری شامل مدیران، کارشناسان و مروجین واحدهای زراعی و باغی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی است. حجم نمونه کارشناسان و مروجین با استفاده از فرمولن کوکران و مدیران به صورت سرشماری تعیین شد، که تعداد آنها 104 نفر گردید. یافته های تحقیق نشان داد، که چالش ها و مسایل بیرونی بیش از چالش ها و مسایل درونی مانع توسعه زراعت و باغبانی استان مرکزی شده است. مهم ترین چالش و مساله بیرونی «ضعف قوانین حمایت از عدم خرد شدن و اجباری شدن رعایت اندازه اقتصادی واحدهای تولیدی» و «ضعف زیر نظام های بسته بندی، حمل و نقل، بازاریابی و بازاررسانی محصولات کشاورزی» می باشد. از جانب دیگر، نتایج آزمون تحلیل عاملی چالش ها و مسایل توسعه زراعت و باغبانی نشان می دهد، که «کشاورزی سنتی و معیشتی» 49.3 درصد واریانس مشترک بین عامل اول و سایر متغیرها را تبیین کرده و تاثیرگذارترین عامل در تبیین چالش ها و مسایل زیربخش زراعت و باغبانی استان مرکزی می باشد. یکی از مهم ترین متغیرهای تعریف کننده عامل یاد شده، «پایین بودن اطلاعات و مهارت های فنی کشاورزان» بوده و مهم ترین راه کارهای کاهش یا رفع مساله فوق، توسعه برنامه های آموزشی و ترویجی کشاورزان و استفاده از توانایی و مهارت کارشناسان برای مشاوره در مزارع شناخته شده است.

به منظور تعیین همبستگی میان برخی از صفات و اجزای عملکرد در ذرت و نیز روابط علت و معلولی بین آنها در سطوح مختلف فسفر، آزمایشی با دو سطح صفر (P.، حد بحرانی) و 150 (P150، تنش زیادبود) کیلوگرم در هکتار P2O5 به اجرا گذاشته شد. همبستگی عملکرد دانه و شاخص برداشت در سطوح مختلف فسفر مثبت و معنی دار بود، لیکن عملکرد کاه (عملکرد بیولوژیک بدون دانه) همبستگی منفی و معنی داری با شخص برداشت نشان داد. جهت تعیین سهم آن دسته از صفات که بیش ترین تاثیر را بر عملکرد دانه و کاه، و شاخص برداشت داشتند، از رگرسیون مرحله ای استفاده شد. مدل های برآورد شده نشان دادند که عملکرد دانه و عملکرد کاه بخش عمده تغییرات شاخص برداشت را در سطوح فسفر توجیه نمودند (r2³0.98**). اجزای عملکرد شامل تعداد بلال در واحد سطح، تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف و وزن صد دانه بیش ترین میزان تغییرات در عملکرد دانه را داشتند (r2³0.99**). در میان سایر صفات، عملکرد بیولوژیک بیشترین همبستگی را با عملکرد کاه نشان داد. تجزیه علیت شاخص برداشت نشان داد که عملکرد دانه اثر مستقیم مثبت و بالا (1.04)، و عملکرد کاه اثر مستقیم منفی و پایینی (-0.15) در سطوح مختلف فسفر بر شاخص برداشت بر جای گذاشت. در میان اجزای عملکرد، وزن صد دانه در P. و P150 (به ترتیب 0.48 و 0.56) بیش ترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشت. این صفت هم چنین بیشترین اثر غیر مستقیم را از طریق سایر صفات بر عملکرد دانه بر جای گذاشت، به طوری که مجموع اثرات مستقیم و غیر مستقیم آن در P. و P150 به ترتیب به میزان 1.74 و 2.0، حداکثر بود. در میان صفات موثر بر عملکرد کاه، اثر مستقیم عملکرد بیولوژیک در حد صفر مثبت و بالا، و در شرایط 150 کیلوگرم فسفر، منفی و پایین بود (2.37 و -0.28 به ترتیب در P. و P150)، که نشان دهنده کاهش سهم دانه در عملکرد بیولوژیک و در نتیجه کاهش شاخص برداشت با افزایش در میزان فسفر قابل جذب بیش از حد مورد نیاز برای گیاه می باشد.

به منظور بررسی کشت مستقیم برنج در خاک پادلینگ شده یک دستگاه خطی کار دستی در موسسه فنی و مهندسی کشاورزی شناخته شد. این دستگاه فاقد موزع مجزا بوده و دارای 4 مخزن مجزا می باشد که بر روی استوانه ها (مخازن ) 2 ردیف سوراخ ایجاد شد. نیروی محرکه موزع ها از طریق یک چرخ پارویی تامین می شد. آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تیمار شیوه کاشت نشایی با دست (T1)، کشت مستقیم به صورت دست پاش (T2) و کشت مستقیم با استفاده از خطی کار استوانه ای (T3) در سه تکرار در مزرعه آزمایشی واقع در موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران (آمل) انجام شد. نیروی کششی، راندمان مزرعه ای، ظرفیت موثر زراعی، ضریب یکنواختی پاشش بذر، نیروی کارگری مورد نیاز برای کاشت و وجین، عملکرد و اجزا عملکرد اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد عملکرد تیمار (T1 روش نشایی) بالاتر بوده و اختلافات مشاهده شده در سطح آماری %5 معنی دار می باشد. عملکرد روش خطی کاری نسبت به روش دست پاش بالاتر می باشد، ولی اختلاف مشاهده شده در سطح آماری 5 درصد معنی دار نیست. نیروی کارگری و همچنین زمان مورد نیاز برای کشت یک هکتار با به کارگیری خطی کار در مقایسه با روش نشاء کاری به ترتیب به یک هفتم و یک بیستم کاهش می یابد.

به منظور بررسی تاثیر کود دامی، کود نیتروژنه و سویه های باکتری بر عملکرد دانه رقم ویلیمز سویا آزمایشی دو ساله (1372-1371) در 3 سطح کود دامی خشک (صفر، 5 و 10 تن کود دامی در هکتار)، 3 سطح کود نیتروژن (صفر، 30 و 60 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و سه سویه باکتری تثبیت کننده نیتروژن (شامل سه فرم تجارتی به نام های هلی بیوآگرمی (سویه اول)، گریپ (سویه دوم) و اسوفیکس (سویه سوم) به همراه شاهد (بدون مصرف باکتری) در قالب طرح کرت های نواری خرد شده (استریپ اسپیلت پلات) در چهار تکرار در کرج انجام شد. کرت های اصلی از کود نیتروژنه (A) در نوار افقی و کود دامی (B) در نوار عمودی، هر کدام در سه سطح و کرت های فرعی از سویه های باکتری (C) در چهار سطح تشکیل شده بود. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد بهتر است در صورت استفاده از سویه های باکتریایی از مصرف کودهای نیتروژنی و دامی اجتناب شود و یا مقادیر کمی از این کودها مصرف شود، ولی در صورت عدم استفاده از سویه های باکتریایی برای حصول عملکرد قابل قبول باید از کودهای دامی و نیتروژنی استفاده کرد. نتایج موید افزایش عملکرد دانه در حضور سویه های اول، دوم و سوم بود. این نسبت افزایش نسبت به شاهد به ترتیب برابر 68، 95 و 93.7 درصد بود. از سویی نتایج به دست آمده ضمن تاکید بر ضرورت تعیین آستانه مصرف معقول کرد در شرایط استفاده از سویه های باکتریایی برای پیش بینی پاسخ سویه ها در شرایط وجود مواد آلی در خاک نشان داد که سویه های باکتری پاسخ متنوعی به شرایط مختلف نشان می دهند، ولی در مجموع سویه دوم چه در شرایط عدم مصرف کود و چه در شرایط مصرف کود سبب تولید بیش ترین عملکرد دانه شد و استفاده از آن نسبت به دو سویه دیگر بیش تر توصیه می شود. هم چنین نتایج این تحقیق بر ضرورت آنالیز مرکب این قبیل داده ها تاکید می کند تا اثر سال از سایر تیمارها جدا شود.

در این تحقیق، مقاومت به پوسیدگی چوب راش ایرانی استیله شده در برابر قارچ مولد پوسیدگی سفید Tramets versicolor مورد بررسی قرار گرفت. چوب راش ایرانی (Fagus orientalis) که چوبی کم دوام می باشد با انیدرید استیک در دماها، زمان ها و غلظت های مختلف بدون حضور کاتالیزور اصلاح گردید. مقدار واکنش استیلاسیون با محاسبه درصد افزایش وزن (WPG) و درصد افزایش حجم (VC) بعد از استخراج با حلال (استن) تعیین گردید. درصد افزایش وزن های (WPGs) مختلفی تحت شرایط مختلف به دست آمد. VC به طور خطی با افزایش WPG افزایش یافت. مقاومت به پوسیدگی چوب راش استیله شده بر اساس استاندارد ASTM D1413 مورد بررسی قرار گرفت. کاهش وزن (WL) به خاطر پوسیدگی کاهش یافت هنگامی که WPG افزایش یافت. %17 WPG به عنوان آستانه مصونیت از پوسیدگی چوب راش ایرانی استیله شده محاسبه گردید.

در این مطالعه، برخی از ویژگی های فیزیکی چوب درخت تبریزی که با استفاده از روغن بزرک تیمار حرارتی شده، مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور سه سطح حرارت و دو سطح زمان برای مقایسه تاثیر زمان و دما بر خواص مورد بررسی، انتخاب گردید. تهیه نمونه های آزمونی با استفاده از آیین نامه استانداردهای ISO صورت گرفت. نتیجه این پژوهش حاکی از تاثیر معنی دار دمای تیمار و هم چنین عدم وجود تاثیر معنی دار زمان بوده است و نشان دهنده آن است که به طور کلی استفاده از تیمار حرارتی با روغن داغ در دمای 220 درجه سانتی گراد طی زمان 4.5 ساعت، بهترین عملکرد را از میان شش تیمار اعمال شده را دارا می باشد. تاثیر متقابل دما – زمان تنها در جذب آب نمونه ها مشاهده شد. کاهش میزان رطوبت چوب از 6.02 درصد در نمونه های شاهد به 3.91 درصد در نمونه های تیمار شده طی زمان 4.5 ساعت و دمای 220 درجه سانتی گراد تقلیل یافت. کم ترین میزان هم کشیدگی شعاعی، مماسی و حجمی در نمونه های تیمار شده در دمای 220 درجه سانتی گراد مشاهده شد. میزان جذب آب چوب که در نمونه های بدون تیمار در حدود 117 درصد بود نیز در نمونه های تیمار شده در دمای 220 درجه سانتی گراد و زمان 6 ساعت به کمترین میزان خود، یعنی به حدود 24.94 درصد، رسید. در این شرایط بهبود کارایی ضد هم کشیدگی نیز حاصل می گردد. تغییرات رنگ نیز به عنوان پارامتر کیفی مورد توجه قرار گرفت که نشان می دهد نمونه های چوب تبریزی پس از تمامی تیمارها، رنگ تیره ای به خود می گیرند.

در این مطالعه از آرد چوب راش به عنوان تقویت کننده پلی اتیلن با دانسیته بالا، به منظور تولید فرآورده چند سازه استفاده شده است. درصد تقویت کننده در چهار سطح 10، 20، 30 و 40 درصد و ابعاد ذرات تقویت کننده در 4 سطح مش، با سایزهای 40، 60، 80 و 100 با پلی اتیلن دانسیته بالا ترکیب شدند. هم چنین از انیدرید مالئیک پلی اتیلنی به عنوان عامل جفت کننده استفاده گردید. کامپوزیت حاصل با دو روش اکستروژن و قالب گیری تزریقی رزین تولید شد. نتایج حاصل نشان داد که در 10 درصد تقویت کننده و اندازه مش 60، جذب آب پس از 24 ساعت غوطه وری در کامپوزیت آرد چوب راش با پلی اتیلن سنگین کم ترین درصد جذب آب را داشته است. هم چنین در 10 درصد تقویت کننده و اندازه مش 40 کمترین درصد واکشیدگی ضخامت پس از 1 ساعت غوطه وری در کامپوزیت آرد چوب راش با پلی اتیلن سنگین مشاهده شد.

این تحقیق با هدف بررسی امکان جایگزینی خمیر نیمه شیمیایی سولفیت خنثی باگاس به جای بخشی از خمیر حاصل از چوب برای تولید کاغذ روزنامه در مجتمع چوب و کاغذ مازندران انجام گرفته است. پخت خمیر به روش نیمه شیمیایی سولفیت خنثی با مصرف مواد شیمیایی مورد استفاده در کارخانه چوب و کاغذ مازندران به میزان %20 بر اساس ماده خشک مصرفی و زمان 40 دقیقه و دمای 170 درجه سانتی گراد انجام پذیرفت. سپس خمیر کاغذ باگاس توسط پالایش گر PFI Mill تا درجه روانی 400±25CSF پالایش و برای اختلاط با خمیر کاغذ CMP کارخانه چوب و کاغذ مازندران مورد استفاده قرار گرفت. از خمیر باگاس به نسبت های 20، 30، 40 و 100 درصد (باگاس خالص)، با خمیر کاغذ CMP کارخانه چوب و کاغذ مازندران با درجه روانی 350±15CSF مخلوط شد. به عنوان نمونه شاهد، خمیر الیاف بلند وارداتی سفید شده با درجه روانی 550±15CSF در سطح 20 درصد با خمیر CMP کارخانه مخلوط گردید. از هر نمونه خمیر، کاغذ دست ساز 60 گرمی تهیه گردید. در نهایت خواص مقاومتی کاغذهای دست ساز با استفاده از استاندارد TAPPI اندازه گیری شد. بررسی ها نشان داد که هر چه میزان مصرف خمیر کاغذ باگاس افزایش یابد، شاخص های مقاومتی کاغذ حاصله از قبیل مقاومت در برابر کشش، شاخص مقاومت در برابر ترکیدن و طول پاره شدن افزایش می یابد. تنها استثنا موجود، مربوط به شاخص مقاومت در برابر پاره شدن می باشد، علت این موضوع را می توان به وجود 20 درصد خمیر الیاف بلند در نمونه شاهد مربوط دانست که یکی از عوامل عمده افزایش این شاخص مقاومتی می باشد نامید.

برای مطالعه اثر جذب آب بر خواص خمشی (مدول الاستیسیته و مدول گسیختگی) مواد مرکب ساخته شده از پلی اتیلن سنگین و پرکننده های لیگنوسلولزی، پودر پلی اتیلن سنگین (به عنوان رزین) به صورت خام و ضایعاتی آماده شده و با پرکننده هایی از مواد لیگنوسلولزی مثل خاک سنباده MDF، خاک اره نراد، آرد پوسته برنج و خاک اره تخته خرده چوب با نسبت ثابت %60 وزن پرکننده در مخلوط کن با دور بالا با هم مخلوط شده اند. تخته هایی از مخلوط حاصل با استفاده از روش خشک مخلون / پرس گرم در دما و فشار ثابت ساخته شد. نمونه های خمشی از تخته های مذکور بر اساس استاندارد ASTM D7031-04 تهیه شده و در آب مقطر (20±2oC) غوطه ور گردیدند. بعد از یک و چهار هفته نمونه های غوطه ور شده تحت آزمون خمشی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مدول الاستیسیته و مقاومت خمشی تحت اثر نوع پلی اتیلن سنگین (خام یا ضایعاتی)، نوع پر کننده لیگنوسلولزی و زمان غوطه وری قرار می گیرد.

یون های فلزی موجود در خمیرهای شیمیایی – مکانیکی بر اثر واکنش با لیگنین موجود در ساختار الیاف کاغذ، میزان روشنی را کاهش داده و سبب افزایش ویژگی هایی از جمله زردی می شوند. هدف از این تحقیق بررسی و تعیین میزان تغییر مشخصه زردی نمونه های کاغذهای شیمیایی – مکانیکی تولید شده در کارخانه چوب و کاغذ مازندران بر اثر تیمار با برخی از یون های فلزی عناصر واسطه و راه های کاهش آن می باشد. ویژگی زردی در خمیرهایی که با فرآیند مکانیکی یا شیمیایی – مکانیکی ساخته می شوند به منظور بررسی میزان کهنگی و سایر پارامترهای روشنی مربوط به این نوع خمیرها مناسب می باشند.نمونه های کاغذ به دو صورت رنگبری شده و رنگبری نشده از کارخانه تهیه شدند و سپس توسط دو ماده شیمیایی زیر تیمار گردیدند که عبارتند از: 1- ابتدا با عامل کی لیت کننده EDTA در سطوح غلظتی مختلف آغشته شدند. این عمل سبب خنثی سازی یون های موجود در نمونه های کاغذ CMP شده و در نتیجه یون های فلزی موجود که سبب افزایش روند کهنگی و زردی می شوند، خنثی شدند.2- پس از خشک شدن نمونه های آغشته شده با EDTA، نمونه ها با محلول های حاوی یون های فلزی عناصر واسطه آغشته شدند.نتایج نشان دادند که بیش ترین تاثیر در افزایش زردی، متعلق به یون Fe2+ و کم ترین تاثیر متعلق به یون Al3+ می باشد. یون Al3+ همانند یک یون بی اثر، تاثیر چندانی در افزایش زردی نداشت. هم چنین با آغشتگی نمونه ها در غلظت های مختلف ماده EDTA، کاهش چشم گیری در اثر منفی یون های فلزی مسبب افت روشنی و افزایش زردی ایجاد شد.به منظور بهبود پارامترهای روشنی و جلوگیری از افزایش مشخصه هایی مانند زردی روش هایی مانند متیلاسیون (4) یا حذف عوامل تولید زردی (کینون ها) (2) نیز پیشنهاد شده است.

شناسایی چوب ها به سبب شباهت های ظاهری که بین آنها وجود دارد از پیچیدگی خاصی برخوردار است. در این تحقیق، مقاطع عرضی ده گونه از چوب های پراکنده آوند جنگل های شمال ایران (هیرکانی) با لوپ به دقت مورد مطالعه قرار گرفت و گونه هایی که به لحاظ آناتومی در مقطع عرض با یکدیگر متشابه بودند در یک گروه قرار گرفتند. همه ده گونه چوب مورد مطالعه به غیر از گردو جزء چوب های پراکنده آوند بودند و به 4 گروه مجزا 1. راش (Fagus orientalis) و چنار (Platanus orientalis) 2. ممرز (Carpinus betulus) و توسکا (Alnus glutinosa) 3. لرگ (Pterocarya fraxinifolia)، خرمندی (Diospyros lotus)، گردو (Juglans regia) و انجیر (Ficus carica) 4. صنوبر (Populus nigra) و توس (Betula alba) تقسیم شدند. جدا از رنگ و بافت گونه ها، وضوح یا عدم وضوح دوایر رویشی، نوع پره چوبی و قابل رویت بودن آن، آرایش آوندها، وجود یا عدم وجود پارانشیم های طولی چهار صفت مهمی هستند که در شناسایی ماکروسکوپی این ده گونه از پراکنده آوند ایران نقش مهمی را نیز ایفا می نمایند.