علوم کشاورزی
سال:1380 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

در کشور ما بیماری هلندی نارون، که دامنه انتشار آن در سال های اخیر از جنگل های شمال البرز به دامنه های جنوبی آن منتقل و درختان زینتی در پارک ها و فضاهای داخل شهری مخصوصا در تهران بزرگ را به نابودی کشانده، پدیده ای همه جایی و بد فرجامی است، که نام بیماری مرگ نارون، به درستی به آن داده شده است. طغیان های جهانی این بیماری در درختان نارون ابتدا در اروپا و نخستین آن در کشور هلند در سال 1918 بروز کرد که از این جهت نام بیماری هلندی نارون Duch elm disease به آن داده شده است.به طور کلی در برنامه تحقیق، با هدف دستیابی به مدیریت تلفیقی (IPM) مبارزه و پیشگیری بیماری مرگ نارون، با توجه به خصوصیات زیست محیطی قارچ عامل بیماری (Ophiostoma ulmi (Buism))، تعیین ارتباط های بین گونه ای آن با میزبان های درختی و حشرات ناقل آن Scolytidae ضرورت اصولی داشته و در موارد زیر انجام گردیده است:- خصوصیات زیستی عامل قارچی بیماری O. ulmi و جنبه های بیماری زایی و روند انتشار آن در منطقه.- خصوصیات میزبانی درختان نارونیان (Ulmaceae) نسبت به قارچ بیماری زا و وابستگی آن به میزبان در رفتارهای زیستی از نوع حساسیت و مقاومت درختان نسبت به بیماری در شرایط گلخانه ای و طبیعی (پارک، جنگل و غیره).- خصوصیات زیست محیطی حشرات ناقل اسکولیتیده مخصوصا گونه Scolytus multistriatus (March.) فعال در منطقه، و هم بستگی های زیستی آن ها با عامل قارچی بیماری مرگ نارون، شناسایی گونه های کنترل طبیعی اسکولیت ها و ارزیابی نقش کلیدی و حمایت از کارایی آن ها از طریق قطع سمپاشی های متداول.- بررسی مقایسه ای کاربرد سموم شیمیایی در مبارزه مستقیم با بیماری مرگ نارون و شرایط کاربرد آن در جهت کاهش مصرف و تامین سلامت محیط زیست.- مبارزه مستقیم با عامل بیماری O.ulmi در مدیریت تلفیقی (IPM) با به کاربری عوامل باکتریایی Pseudomonas spp. و با تلفیقی از کاربرد سموم شیمیایی گروه بنزیمیدازول به روش تزریقی.- پیش گیری غیر مستقیم بیماری در مدیریت تلفیقی با شناختی از روند مقاومت میزبانی نارونیان و شرایط تقویت کننده میزبان های درختی و دشمنان طبیعی حشرات ناقل اسکولیتیده و سایر آفات جنبی، از جمله برگ خوار نارون (Xanthogaleruca luteola (Muller))، با حذف برنامه های مبارزه شیمیایی متداول در پارک ها و سایر فضاهای سبز شهری.- تاکید بر اعمال به موقع روش های بهداشتی، (Sanitation) که در ضمن تقویت کننده استراتژی مورد نظر در مدیریت تلفیقی مبارزه و پیشگیری بیماری مرگ نارون و قابل توصیه در مناطق مختلف کشور می باشد.

با توجه به کمبود مواد اولیه چوبی در سطح کشور، توسعه آتی صنایع سلولزی در مقیاس ملی، بر مبنای به کارگیری مواد اولیه لیگنو سلولزی غیرچوبی با گاس (تفاله نیشکر) استوار خواهد بود. تعیین شاخه مناسب صنایع سلولزی با توجه به ماده اولیه مذکور، مستلزم برخورداری از یک الگوی مستدل و حتی الامکان جامع می باشد. بدین منظور در ابتدا، معیارهای واجد اهمیت جهت توسعه آتی صنایع سلولزی شناسایی گردیده و درجه اهمیت هر یک تعیین شد. سپس با وجود سه گزینه بالقوه و مجموعا 17 معیار، ماتریس تصمیم گیری تشکیل گردیده و داده های مورد نیاز، طی انجام تحقیق محاسبه و استخراج گردید.در مرحله بعد، با توجه به تعدد معیارهای کمی و کیفی مورد نظر و به منظور رتبه بندی گزینه های موجود از مدل های ریاضی تصمیم گیری های چند شاخصه استفاده گردید. نتایج به کارگیری مدل TOPSIS در حالت فازی حاکی از آنست که صنایع تولید خمیر و کاغذ چاپ و تحریر، صنعت تولید تخته فیبر با دانسیته متوسط و صنعت تولید نئوپان به ترتیب در اولویت اول تا سوم قرار می گیرند.

رویش بذر نقطه آغاز زندگی در بسیاری از گیاهان است و روش های صحیح انتخاب بذر و تولید آن اثر زیادی بر روی محصول می گذارد. در این روش بررسی های مزرعه ای و متعاقب آن آزمون های آزمایشگاهی به منظور ارزیابی بنیه بذری هفت لاین سورگوم علوفه ای مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش مزرعه ای با استفاده از طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به منظور برآورد سبز مزرعه در سال 1377 در کرج پیاده گردید. بذرهای هر لاین در هر تکرار در 4 خط به طول 7 متر به صورت خطی در پشته هایی به فاصله 65 سانتی متر از همدیگر کشت گردید که بعد از سبز شدن درصد سبز مزرعه در هر کرت اندازه گیری شد. سپس در مرحله 6-4 برگی تنک گردید که فاصله بوته ها در روی ردیف به 6 سانتی متر رسید، مواظبت های در حال رشد هر یک به موقع خود انجام گرفت. در مرحله رسیدگی کامل بذری از هر هفت لاین نمونه گیری به عمل آمد و در آزمایشگاه با استفاده از طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار آزمون های جوانه زنی استاندارد، سرما، پیری تسریع شده و هدایت الکتریکی بر روی بذرها اجرا گردید. از پژوهش انجام شده بر روی لاین های داخلی سورگوم علوفه ای می توان نتیجه گرفت که لاین های KFS1، KSF2 و KFS4 در میان دیگر لاین ها با اختلاف معنی داری از بنیه بذری بالایی برخوردار می باشند و همچنین درصد سبز بیشتری را به خود اختصاص داده اند و در نهایت محصول علوفه تر و خشک بالایی را تولید نمودند.

به منظور تعیین سهم پارامترهای رشد در تشکیل عملکرد دانه 9 رقم جو شامل پنج رقم شش ردیفه 4 رقم دو ردیفه در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه چوکوروا – ترکیه مورد آزمایش قرار گرفتند. هدف از این بررسی تعیین مهمترین اجزا موثر و سهم هر یک از آن ها در تشکیل عملکرد دانه و به دست آوردن گیاه مورد نظر برای به کارگیری در طرح به نژادی بود. آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید. بر این اساس ضرایب معادله رگرسیون چند متغیره بین میانگین عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، طول گیاه و وزن دانه در سنبله به عنوان متغیر وابسته و کلیه صفات دیگر به عنوان متغیرهای مستقل و با استفاده از برنامه های کامپیوتری محاسبه گردید. در روش رگرسیون چند متغیره 12 صفت به روی هم 81.8 درصد تغییرات عملکرد دانه را تعیین نمودند. صفاتی مانند شاخص برداشت و وزن هزار دانه بر روی هم 65.1 درصد عملکرد دانه سهم داشتند. شاخص برداشت به تنهایی 72.7 درصد تغییرات عملکرد دانه را توضیح نمود. وزن هزار دانه به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد و 12 صفت بر روی هم 93.1 درصد تغییرات در وزن هزار دانه را معین کرد، صفاتی که ارتباط خیلی زیادی با وزن هزار دانه داشتند، عملکرد دانه، مساحت سطح برگ پرچم بود که 85.5 درصد تغییرات را در وزن هزار دانه تعیین نمودند. 12 صفت مستقل بر روی هم 80 درصد تغییرات در شاخص برداشت را توضیح داد، صفاتی که همبستگی بالایی با شاخص برداشت داشتند عملکرد دانه، وزن دانه در سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هکتولیتر بود که 54.7 درصد تغییرات را نشان دادند تمامی صفات مستقل 86.4 درصد تغییرات در طول گیاه و 91.2 وزن دانه در سنبله را توجیه نمودند. در این آزمایش مهمترین اجزا عملکرد دانه در درجه اول وزن هزار دانه و پس از آن شاخص برداشت می باشند. در ارقام مورد بررسی، صفاتی مانند وزن دانه در سنبله، شاخص سطح برگ پرچم، وزن هزار دانه و شاخص برداشت، بیشترین ارتباط را با عملکرد بالا دارند و در برنامه های به نژادی برای بهبود عملکرد دانه جو به عنوان مبنایی برای انتخاب قابل توصیه می باشند.

تحقیق حاضر به جدا سازی و شناسایی باکتری های تثبیت کننده ازت در مزارع برنج استان گیلان با هدف آشنایی با سویه های بومی تثبیت کننده در منطقه و بررسی راندمان تثبیت اختصاص دارد. در این تحقیق از 40 نمونه خاک غرقابی استفاده شد و نمونه ها در محیط های انتخابی – اختصاصی باکتری های تثبیت کننده ازت کشت داده شدند و از مجموع آن ها 27 نمونه باکتری تثبیت کننده همیار از جنس های باسیلوس، سودوموناس، انترباکتر و سراشیا شناسایی شد. نتایج حاصل از ارزیابی تثبیت ازت با روش احیای استیلن نشان دهنده آن است که باکتری های جداسازی شده نسبت به باکتری های هم زیست و آزادزی از راندمان کمتری برخوردار هستند.

کامپیوترهای پرقدرت با نرم افزارهای گرافیکی و مدیریت اطلاعات از فن آوری های لازم در کشاورزی دقیق می باشند. فعالیت هایی نظیر آشکار سازی عملکرد و نمونه برداری های در حال حرکت روی خاک، داده های زیادی را در مورد تغییرات محصول و شرایط خاک نقاط مختلف مزرعه فراهم می نمایند. این داده ها می بایست پردازش شده و به شکل نقشه عملکرد یا سایر نقشه های توزیع عوامل زراعی در آیند تا قابل بهره برداری گردند. هدف این تحقیق برنامه نویسی یک نرم افزار برای تجزیه و تحلیل اطلاعات فشردگی حاصل از کار یک کاوشگر خاک بوده که متعاقبا داده ها را به نقشه فشردگی تبدیل نماید. یک برنامه به زبان C++ مرکب از حدود 2000 خط برنامه نوشته شد و با یک الگوی شبیه سازی ارزیابی آن به انجام رسید. برای آزمایش نرم افزار یک واحد حس گر الکتروهیدرولیک اندازه گیری نیرو ساخته شد. بعد از تحریک حس گر، سیگنال های خروجی آن به نرم افزار نوشته شده که بر روی یک کامپیوتر پنتیوم نصب بود ارسال می گردید. اجرای هر قسمت از برنامه از یک روند نمای ویژه تبعیت نموده و برای شروع هر بخش یک شمایل یا انتخاب روی صفحه نمایش اصلی موجود می باشد. هم زمان با کار کاوشگر پیشروی دامنه نقشه فشردگی خاک بر روی صفحه نمایش مشاهده می گردد. بعد از انجام هر آزمایش و ایجاد فایل مربوطه، جداول داده ها و نمودار تغییرات فشردگی با عمق قابل دسترسی می باشد. نتایج نشان داد که این نرم افزار می تواند در ترکیب یک ابزارسازی دقیق برای کاوشگری در خاک به کار رود. به نظر می رسد تسهیلات موجود در آن دارای اعتبار لازم و برابر با نرم افزارهای تهیه نقشه اطلاعات جغرافیایی (GIS) می باشد.

در فروردین سال 1373 ضمن بازدید از یک مزرعه گندم در منطقه داراب فارس که به شدت مورد حمله سن Dolycoris baccarum قرار گرفته بود یک دسته تخم این سن از روی علف هرز Silene conoidea L. که به فراوانی داخل زراعت گندم دیده می شد جمع آوری گردید که از آن دو عدد زنبور متعلق به جنس Trissolcus (یک نر و یک ماده) خارج گردید. با توجه به منابع موجود مشاهده شد که این گونه برای دنیا جدید است. از آن تاریخ به بعد تا سال 1378 این زنبور را نتوانستیم در هیچ نقطه دیگری از ایران بیابیم. در اردیبهشت سال 1378 طی بازدیدی از مزارع گندم منطقه تویسرکان در مسیر تویسرکان به کنگاور دو دسته تخم پارازیته شده سن گندم (Eurygaster integriceps) جمع آوری گردید که از آن ها منحصرا زنبور فوق الذکر خارج شد. در فاصله بین دو تاریخ جمع آوری این زنبور توانسته بودیم طی تماسی با موزه بریتانیا دریابیم که این زنبور در مجموعه آن موزه موجود نیست و از طرف دیگر تنها نمونه های موجود نیز به شوروی سابق ارسال شده بودند و لذا نمونه ای برای ارایه توصیف این گونه در دست نبود. در حال حاضر پانزده نمونه از آن به شکل یک ماده (Holotype)، یک نر (Allotype) و سیزده عدد شامل یک نر و دوازده ماده (Paratypes) در کلکسیون بخش حشرات زیان آور گیاهان موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی نگهداری می شوند. این گونه جدید به افتخار دوست فقیدم شادروان دکتر مرتضی اسماعیلی Trissolcus esmailii sp.n. نام گذاری شد.در پایان اضافه می نماید که شواهد و قرائن حاکی از آن است که این زنبور می تواند منطقه انتشار وسیعی به ویژه در مناطق جنوبی ایران داشته باشد که امید است در آینده ای نزدیک سایر مناطق انتشار آن روشن گردند.(توصیف گونه ای این زنبور به زبان انگلیسی ارایه شده است).