مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان (طبیب شرق)
سال:1389 | دوره:12 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

در حال حاضر حجم زیادی از مقالاتی که هر ماه به دفتر "مجله" می رسند مطالعاتی هستند که با استفاده از پرسشنامه انجام شده اند. عنوان بسیاری از آن ها ارزیابی آگاهی یا نگرش افراد در مورد مسایل مختلف پزشکی - بهداشتی است. برخی نیز پس از یک مداخله نه چندان مهم نظیر آموزش مسواک زدن در مناطق توسعه نیافته، آموزش استفاده از پشه بند در مناطق مالاریاخیز و یا آموزش خودآزمایی پستان جهت غربالگری کانسر پستان در زنان به ارزیابی آگاهی افراد توسط پرسشنامه می پردازند. اما آیا این ها واقعا تحقیق اند. شاید چند دهه قبل تر از این، سنجش آگاهی و نگرش افراد در مورد مسایل مختلف، کاری بسیار باارزش و نوین محسوب می شد؛ اما آیا امکان دارد که با آموزش، آگاهی افراد در مورد یک پدیده آموختنی بیشتر نشود؟ اگر امکان دارد چرا ما فرزندانمان را به مدرسه می فرستیم؟بدون در نظر گرفتن موضوع این مطالعات، در اکثر این مقالات از پرسشنامه های خودساخته استفاده می شود. اگرچه ساختن پرسشنامه بسیار آسان و ساده به نظر می رسد اما معتبر ساختن آن بسیار دشوار است و البته زمانی طولانی می طلبد. برخی به اشتباه از پرسشنامه های معتبر که جهت غربالگری (Screening) بیماری ها طراحی شده اند بهره می برند؛ غافل از این که این پرسشنامه ها صرفا جهت غربالگری طراحی شده اند و تشخیص نهایی طبق معمول با پزشک است.

مهمترین دغدغه مراکز آموزش عالی ارتقا کیفیت آموزش است و جهت بهبود آن تلاش های گسترده ای انجام می گیرد. از آن جایی که یکی از پارامترهای موثر بر ارتقا کیفیت آموزش، اساتید می باشند، این مراکز جهت تعیین شایستگی اساتید خود ملاک هایی را مشخص می کنند تا عملکرد آن ها را هر ترم یا هر سال تحصیلی مورد ارزشیابی قرار دهند. در این مطالعه که در سال تحصیلی 82-81 در دانشکده پزشکی زاهدان انجام شده است، معیارهای استاد خوب از نظر دانشجویان و اساتید این دانشکده مورد بررسی قرار گرفته است.

زمینه و هدف: سل یکی از معضلات مهم بهداشتی بسیاری از کشورهای در حال توسعه و فقیر دنیا می باشد. در حال حاضر یکی از مشکلات اساسی در درمان بیماری سل موضوع مقاومت دارویی است. در این مقاله مروری تلاش شده است تا شیوع موارد مقاوم به دارو اعم ازMultiple Drug Resistant ، Extensively Drug Resistant  و Totally Drug Resistant  در ایران بررسی شود.مواد و روش کار: برای استخراج منابع لازم از مقالات موجود در PUBMED و Scopus و ژورنال های علمی ایرانی از سال 1970 تا 2010 (اسفند 1388) که موارد سل مقاوم به دارو را گزارش کرده بودند استفاده شد. واژه های مورد جستجو شامل سل، مقاومت دارویی و ایران بود.یافته ها: درمورد مقاومت دارویی سل در ایران در منابع بررسی شده مقالات نسبتا زیادی منتشر شده بود اما تنها مقالاتی مورد مطالعه قرار گرفتند که در آن ها موارد سل مقاوم به چند دارو، سل مقاوم به اکثر داروها و سل مقاوم به تمام داروها گزارش شده بود. در این مطالعات شیوع سل مقاوم به چند دارو در استان های مختلف کشور 9/27-5/0 درصد گزارش شد. شیوع سل مقاوم به چند دارو در بیمارستان مسیح دانشوری 4/5 درصد بود که از میان آن ها 6/10 درصد مقاوم به اکثر داروها بودند.نتیجه گیری: نتایج برگرفته از مطالعات گزارش شده نشان داد که سل مقاوم به دارو در ایران رو به گسترش است و در حال حاضر پیدایش سوش های مقاوم به اکثر داروها و سل مقاوم به تمام داروها، یک تهدید جدی در برنامه درمان بیماری سل و کنترل آن می باشد.

زمینه و هدف: یبوست و اختلال کنترل ادرار از مشکلات شایع دوران کودکی می باشند. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی میزان بهبودی اختلال کنترل ادرار بعد از درمان یبوست در کودکان می باشد.مواد و روش کار: این مطالعه نیمه تجربی در سال 88-87 بر روی 48 کودک 20 ماهه تا 11 ساله مراجعه کننده به بیمارستان حضرت علی اصغر زاهدان که دارای اختلال کنترل ادرار و یبوست عملکری بودند، انجام شد. پس از تشخیص، بیماران به مدت یک تا سه ماه تحت درمان یبوست قرار گرفتند. امتیازبندی بیماران بر اساس سیستم نمره بندی اختلالات ادراری قبل و سه ماه بعد از درمان یبوست انجام و نتایج مقایسه گردید. اطلاعات استخراج شده از فرم های اطلاعاتی کدگذاری شده و توسط نرم افزار SPSS-17 مورد پردازش قرار گرفت. جهت بررسی متغیرها از آزمون t زوجی و تست رتبه ای علامت دار ویلکاکسون استفاده گردید.یافته ها: از 48 کودک مورد بررسی 4/35 درصد پسر و 5/64 درصد دختر بودند. میانگین امتیاز اختلال کنترل ادراری قبل و بعد از درمان یبوست اختلاف آماری قابل توجهی را نشان داد (p=0.001). گرچه مقایسه تغییرات امتیاز اختلال کنترل ادراری بر حسب جنس و بر حسب گروه های سنی کمتر و بیشتر از پنج سال از نظر آماری اختلافی نشان نداد (p=0.43). شب ادراری و بی اختیاری مدفوعی به طور قابل ملاحظه ای در دختران و پسران بعد از درمان کاهش پیدا کرد (p=0.003). هم چنین تعداد دفعات اجابت مزاج قبل و بعد از درمان اختلاف آماری قابل توجهی نشان داد (p=0.001).نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که درمان یبوست می تواند در بهبود اختلال کنترل ادراری در کودکان موثر باشد. مطالعات گسترده تر و با حجم نمونه بیشتر در این زمینه توصیه می شود.

زمینه و هدف: سندرم ترک به مجموعه علایمی اطلاق می شود که با قطع یک باره یا تدریجی مصرف موادمخدر بعد از استفاده طولانی مدت آن، در فرد معتاد ایجاد می شود. این مطالعه با هدف تعیین اثر داروی رها و بربرین در دوزهای سمی و غیرسمی در مقایسه با داروی کلونیدین برکاهش علایم سندرم ترک مرفین در موش سوری انجام گردید ه است.مواد و روش کار: برای انجام این تحقیق 140 سر موش نر سوری، نژاد Balb/c با سن تقریبی دو ماه و در محدوده وزنی 90- 70 گرم مورد استفاده قرار گرفت، موش ها به طور تصادفی به دو دسته تقسیم شدند: دسته اول n=35 (گروه دریافت کننده دارو n=21 و گروه کنترل n=14) و دسته دوم n=105 (گروه دریافت کننده دارو n=91 وگروه کنترل n=14). در تمامی گروه ها با تزریق دوزهای فزاینده مرفین وابستگی فیزیکی ایجاد شد و سپس با تزریق نالوکسان علایم سندرم ترک ایجاد گردید؛ آن گاه آثار فارما کولوژیک داروی رها، بربرین و کلونیدین بر رفتار موش های سوری بررسی گردید و هم چنین میزان آلکالوئیدهای تام و بربرین موجود در داروی رها نیز مورد اندازه گیری قرار گرفت.یافته ها: میانگین آلکالوئیدهای تام و بربرین در داروی رها به ترتیب 120 و 72/5 میلی گرم در پنج میلی لیتر به دست آمد. درجه الکلی داروی رها طبق روش استاندارد 34/19 درصد به دست آمد. دوز سمیت حاد برای داروی رها 4 ml/kg و برای بربرین 40 mg/kg مشخص گردید. در مجموع در مورد داروی رها افزایش درصد وقوع رفتار سنگینی پلک و بی حرکتی درمقایسه با گروه کنترل (آب مقطر) معنی دار بود (016/0 .(p=هم چنین داروی رها و بربرین بر روی درصد وقوع رفتارهای بوکشیدن مداوم، تمیزکردن بدن و ایستادن روی دو پا طی 15 دقیقه، تفاوت معنی داری نداشتند (p=0.089).نتیجه گیری: نتایج نشان داد که داروی رها و بربرین تا نزدیک دوز سمی درکاهش علایم سندرم ترک مرفین اثری ندارد. بنابراین مصرف این دارو در انسان، با توجه به عدم تاثیر آن در موش سوری نیازمند تحقیقات بیشتری می باشد.

زمینه و هدف: ناشنوایی شایعترین اختلالی می باشد که میلیون ها نفر را در سراسر جهان با فراوانی حدود یک در هزار تولد جدید، تحت تاثیر قرار داده است. اخیرا مشخص شده است که یک ژن جدید به نام DFNB59 که پروتئین پژواکین را کد می کند، در ایجاد ناشنوایی عصبی نقش دارد. هدف این مطالعه تعیین فراوانی جهش ها در ژن DFNB59  در 93 دانش آموز ناشنوا در استان سیستان و بلوچستان می باشد.مواد و روش کار: در این مطالعه توصیفی آزمایشگاهی 93 دانش آموز مبتلا به ناشنوایی غیرسندرمی از استان سیستان و بلوچستان، شامل 53 پسر و 40 دختر در محدوده سنی 25-7 سال به روش تصادفی آسان انتخاب واز هر یک پنج میلی لیتر خون گرفته شد؛ DNA خون به روش استاندارد فنل کلروفرم استخراج گردید. فراوانی جهش ها را در ژن DFNB59، در نواحی رمزگذارآن (اگزون 7-2)، به روش PCR-SSCP/HA مورد بررسی قرار دادیم.یافته ها: در نمونه های مورد مطالعه هیچ گونه جهش بیماری زا تشخیص داده نشد، اگرچه یک نوع چندشکلی 793 C>G در سه نمونه از 93 دانش آموز مورد مطالعه (%2/3) شناسایی گردید.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه هیچ گونه ارتباطی بین جهش های ژن DFNB59 و ناشنوایی در استان سیستان و بلوچستان نشان نداد.

زمینه و هدف: سلامت معنوی یکی از مفاهیم بنیادین در بیماری های مزمن است، که با ایجاد معنا و هدف در زندگی به عنوان رویکردی مهم در ارتقا سلامت عمومی و کیفیت زندگی در نظر گرفته می شود. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط سلامت معنوی و کیفیت زندگی در مبتلایان به مولتیپل اسکلروزیس مراجعه کننده به انجمن MS ایران طرح ریزی شد.مواد و روش کار: این مطالعه همبستگی توصیفی بر روی 236 بیمار 57-20 ساله عضو انجمن MS ایران که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند در سال 1387 انجام شد. اطلاعات از طریق پرسشنامه های سلامت معنوی و کیفیت زندگی جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها توسط آزمون t مستقل و ضریب همبستگی پیرسون انجام و p£0.05 معنی دار تلقی گردید.یافته ها: سلامت معنوی در اکثر این بیماران در حد متوسط (%97/9) بود. بین سلامت معنوی در بعد مذهبی و کیفیت زندگی در بعد روانی ارتباط معنی داری وجود داشت. در بعد وجودی نیز با کیفیت زندگی در هر دو بعد جسمی (p=0.04) و روانی (p£0.0001) ارتباط معنی داری مشاهده شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج می توان به ضرورت تقویت بعد معنوی سلامت به عنوان عاملی تاثیرگذار بر کیفیت زندگی در این بیماران پی برد. این نکته کلیدی در کشوری با باورهای فکری، فرهنگی و مذهبی مانند ایران می تواند در طراحی برنامه های مراقبتی - درمانی برای این گونه بیماران مفید و ضروری باشد.

زمینه و هدف: دیابت نوع 2 یکی از شایع ترین و پرعارضه ترین بیماری ها در دنیا می باشد. راهکارهای درمانی مناسب می تواند عوارض این بیماری را کاهش دهد. هدف از این مطالعه تاثیر تلفیق دو روش تن آرامی و موسیقی درمانی بر قندخون ناشتا، HbA1c تری گلیسیرید، کلسترول و فشارخون مبتلایان به دیابت نوع 2 می باشد.مواد و روش کار: این مطالعه نیمه تجربی در سال 87 بر روی 75 بیمارمبتلا به دیابت نوع 2، مراجعه کننده به درمانگاه دیابت شهرستان زاهدان انجام شد. نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شد. در نهایت 73 نفر مطالعه را کامل نمودند که از این تعداد 28 نفردر گروه مداخله و 45 نفردر گروه کنترل قرار گرفتند. قندخون ناشتا، HbA1c، تری گلیسیرید، کلسترول و فشارخون بیماران قبل و بعدازمداخله اندازه گیری و ثبت گردید. در این میان گروه مداخله به مدت سه ماه تحت برنامه های منظم تن آرامی (آرامش عضلانی، آرامش تنفسی و تجسم هدایت شده) و موسیقی درمانی که شامل ده جلسه 45 دقیقه ای و تمرین در منزل بود، قرار گرفتند.یافته ها: نتایج نشان دادکه تلفیق دو روش تن آرامی و موسیقی درمانی به طور معنی داری باعث کاهش قندخون ناشتا (p=0.03)، فشارخون سیستولیک (p=0.02) و دیاستولیک (p=0.0001) در گروه مداخله گردیده است.نتیجه گیری: تلفیق دو روش تن آرامی و موسیقی درمانی روش مناسبی جهت کنترل دیابت می باشد لذا پیشنهاد می شود که درمان های روانی درکنار درمان های جسمی برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 درنظر گرفته شود.

زمینه و هدف: بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور با توجه به شرایط خاص سلامتی به مراقبت های دندانپزشکی بیشتری نیاز دارند. هدف از این مطالعه بررسی سطح سلامت دندانی و سپس ارزیابی نیازهای درمانی این بیماران در شهر زاهدان در سال 88 بود.مواد و روش کار: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی، 75 بیمار مبتلا به تالاسمی ماژور (42 پسر و 33 دختر با میانگین سنی 24/6±79/10 سال) به روش پی در پی از مرکز دندانپزشکی اجتماعی و 75 نفر به عنوان گروه شاهد از همراهان افراد مراجعه کننده به دانشکده دندانپزشکی زاهدان انتخاب شدند. گروه شاهد از نظر سن و جنس با گروه مورد همسان سازی شدند. متغیرهای مورد مطالعه سطح تحصیلات بیمار و والدین آن ها، وضعیت پوسیدگی و نیاز به درمان های دندانپزشکی بود. هم چنین تحلیل آماری با استفاده از آزمون c2 و t انجام شد.یافته ها: در افراد مبتلا به تالاسمی، میانگین تعداد دندان های پوسیده و از دست رفته (d=2.24، m=0.13، D=2.49، M=0.52) نسبت به گروه کنترل d=2.13، m=0.05، D=0.97، M=0.35) افزایش نشان داد. در بررسی نیازهای درمانی در بیماران مبتلا به تالاسمی، بیشترین نیاز درمانی مربوط به درمان پالپ و در گروه کنترل ترمیم دندان بود.نتیجه گیری: با توجه به شیوع بالای پوسیدگی دندان در مبتلایان به تالاسمی ماژور، اقدامات پیشگیری، آموزش بهداشت و درمان های دندانپزشکی جهت این افراد موردنیاز می باشد.

زمینه و هدف: ایجاد باکتریمی گذرا در حین کارهای دندانپزشکی عامل مهم شروع کننده اندوکاردیت عفونی می باشد. هدف از این مطالعه تعیین میزان آگاهی والدین کودکان مبتلا به بیماری های قلبی درباره اهمیت پیشگیری از ایجاد پوسیدگی دندانی و ارتباط آن با سلامتی کودکانشان می باشد.روش کار: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی مقطعی، جهت جمع آوری اطلاعات در سال 1383 به کلینیک های قلب شهرستان زاهدان مراجعه شد و از 320 نفر از والدین کودکان مبتلا به بیماری قلبی (125 پدر و 195 مادر) به طور تصادفی در خواست شد که پرسشنامه تهیه شده را تکمیل نمایند. سوالات پرسشنامه در مورد مشخصات دموگرافیک والدین و نیز پرسش هایی به منظور تعیین میزان آگاهی آن ها در مورد بهداشت دهان و دندان و ارتباط آن با بیماری قلبی بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تست های آماری من ویتنی یو و کروسکال والیس استفاده شد.یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که میانگین نمره آگاهی 1/10±3/21 از 100 نمره بود. آگاهی پدران (7/8±4/24) نسبت به مادران (3/10±23/19) و آگاهی خانواده های شهرنشین (8/9±5/22) نسبت به روستایی (2/11±51/14) بیشتر بود (p<0.001). هم چنین بیشترین میزان آگاهی مربوط به افراد با سطح تحصیلات دیپلم و بالاتر و در گروه های سنی 40-31 سال بود و آگاهی والدین اکثرا از طریق پزشک یا دندانپزشک کسب گردیده بود.نتیجه گیری: با توجه به نتایج، میزان آگاهی افراد مورد مطالعه در مورد ارتباط بین بهداشت دهان و پیشگیری از اندوکاردیت کم بود.

زمینه و هدف: آلوپسی آرئاتا بیماری التهابی مزمنی است که فولیکول مو را درگیر می کند. آلوپسی آرئاتا به دو نوع محدود و گسترده تقسیم بندی می شود. هدف از این مطالعه مقایسه جنبه های دموگرافیک آلوپسی آرئاتا بین دو گروه محدود و گسترده می باشد.مواد و روش کار: این مطالعه توصیفی - تحلیلی در سال 86 بر روی 306 بیمار مبتلا به آلوپسی آرئاتا انجام شد. بیماران به دو گروه آلوپسی آرئاتای محدود و گسترده تقسیم شدند و متغیرهای سن، جنس، سن شروع بیماری، طول مدت بیماری و سابقه خانوادگی در بین دو گروه مقایسه شد.یافته ها: از 306 بیمار مورد بررسی 8/58 درصد مذکر و 2/41 درصد مونث بودند. از کل بیماران بررسی شده 247 نفر (%7/80) درگیری محدود و 59 نفر (%2/19) درگیری گسترده داشتند. میانگین سنی اولین درگیری در گروه محدود 12±9/21 و در گروه گسترده 12±8/15 سال بود. متوسط دوره بیماری در گروه محدود 7/18 ماه و در گروه گسترده 71 ماه بود.نتیجه گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر آلوپسی آرئاتا گسترده در سنین پایین تری شروع می شود و دوره طولانی تری داشته و سابقه فامیلی مثبت در اقوام درجه یک بیشتر می باشد. وجود سابقه فامیلی و درگیری ناخنی در این مطالعه بیشتر از مطالعات مشابه بود.