مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی
سال:1382 | دوره:2 | شماره:3 (پیاپی 7) |تعداد مقالات:10

در مطالعه حاضر که در آن بخشی از داده های مربوط به سرفه مزمن حاصل از دو پژوهش مقطعی توصیفی - تحلیلی «طرح ملی سلامت و بیماری» که در سالهای 1370 و 1378 اجرا گردید مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، سعی گردیده است تا با تحلیل داده های پایه مربوط به سرفه مزمن، امکان ارایه تصویری از وضعیت موجود فراهم شده و با مقایسه اطلاعات دو نوبت طرح، روند تغییرات سنی مبتلایان به سرفه مزمن مشخص گردد. در این دو مطالعه که در آن 1.1000 خانوارهای کشور به روش خوشه ای مورد نمونه گیری قرار گرفتند، داده های مرتبط با سرفه مزمن به ترتیب در سال 1370 از افراد 2 تا 69 سال (44659 نفر) و در سال 1378 از افراد 2 سال به بالا (55585 نفر) اخذ شدند. مقایسه نتایج دو طرح ملی سلامت و بیماری با فاصله زمانی 8 سال نشان داد که در کل کشور شیوع سرفه مزمن کاهش شدیدی یافته است؛ به طوری که از 4.5% در سال 1370 به حدود یک سوم یعنی 1.8% در سال 1378 تقلیل یافته است. آنالیز کوهورت تولد نشان داد که به طور کلی با بالا رفتن سن میزان شیوع سرفه مزمن افزایش می یابد اما در هر یک از گروه های سنی نسبت افراد مبتلا به سرفه مزمن پس از یک دوره 8 ساله، علی رغم مسن تر شدن به شدت کاهش یافته است. از سوی دیگر در کل شاهد افزایش شیوع سرفه مزمن در کوهورتهای سنی بالاتری می باشیم. این روند معکوس در مطالعه مقطعی موید وجود یک اثر (birth cohort) قوی است. نتیجه آن که تاثیر سن بر روی سرفه مزمن در هر دو سال 70 و 78 معنی دار و دارای روند فزاینده با افزایش سن می باشد، گرچه اثر در کوهورتهای سنی بالای 25 سال مشهودتر است.

شرایط کار در صنعت قالیبافی باعث شده اختلالات اسکلتی - عضلانی (MSDs) از جمله مشکلات شغلی شایع در این حرفه باشد. به علت گستردگی این صنعت در کشور، بهبود شرایط کار و پیشگیری از وقوع MSDs می تواند تاثیر مهمی در اقتصاد، تولید و افزایش درآمد ملی داشته باشد. تحقیق حاضر با هدف تعیین شیوع علایم اختلالات اسکلتی - عضلانی در اندامهای گوناگون بدن قالیبافان، ارزیابی پوسچر کار قالیبافان و ایستگاه های کار قالیبافی، تعیین ریسک فاکتورهای ارگونومیک و فردی موثر در وقوع اختلالات اسکلتی - عضلانی و ارایه دستورالعملهای کیفی طراحی ایستگاه کار قالیبافی انجام گرفته است.در این مطالعه، با انجام یک بررسی فعال بر روی 1439 بافنده که به طور تصادفی از 9 استان کشور انتخاب شدند، شیوع علایم اختلالات اسکلتی - عضلانی و ریسک فاکتورهای موثر در وقوع آنها مورد مطالعه قرار گرفت. جمع آوری داده ها با روش مصاحبه و مشاهده با استفاده از پرسشنامه و چک لیست انجام پذیرفت. برای تعیین ریسک فاکتورهای موثر در وقوع علایم اختلالات اسکلتی - عضلانی از آزمونهای کای دو و آنالیز رگرسیون لوژستیک چند گانه استفاده شد. نتایج مشخص ساخت که شیوع علائم اختلالات اسکلتی - عضلانی در جامعه مورد مطالعه بالا بوده و بیش از شیوع آن در جمعیت عمومی کشور است (p<0.0001). آزمون رگرسیون لوژستیک مشخص ساخت عوامل ارگونومیک موثر در وقوع علایم اختلالات اسکلتی - عضلانی عبارتند از نوع دار، پوسچر کار، ساعات کار روزانه، نوع نشستنگاه و نوع بافت و همچنین عوامل فردی موثر شامل سن، جنس، وضعیت تاهل و سابقه کار می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده، دستورالعملهای کیفی طراحی ایستگاه کار ارایه گردید و بر اساس آن ایستگاه کار قالیبافی قابل تنظیم، طراحی و ساخته شد. آزمایشهای اولیه بر روی دار و ایستگاه کار نشان داد که طراحی جدید تا حد زیادی پوسچر کار را بهبود بخشیده است و برای بافندگان قابل قبول می باشد. نتیجه گیری کمی در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.

آسیبهای ناشی از کرمهای پهن فاسیولا و دیکروسولیوم در سیستم کبد و مجاری صفراوی انسان و حیوان گاه تا مراحلی گسترش می یابد که امکان ادامه حیات فیزیولوژیک برای این ارگان حیاتی از بین می رود. میزان شیوع بالای فلوکهای کبدی در حیوانات کشتارگاهی و همچنین گزارش موارد انسانی فاسیولیازیس خصوصا در استان گیلان طی سالهای بعد از اپیدمی 1368 و عدم امکان دسترسی به نمونه های پاتولوژیک انسانی، انگیزه بررسی آسیبهای ایجاد شده ناشی از ترماتدهای شایع کبدی را در مخازن حیوانی قوت بخشید. در این بررسی که از بهار 1381 تا پایان تابستان 1382 انجام گرفت، از دو استان خوزستان و گیلان تعداد 30 کبد آلوده به ترماتدهای کبدی جمع آوری گردید. در مشاهدات ظاهری و تهیه برشهای هیستولوژیک، طیف وسیعی از تغییرات بافتی در پارانشیم کبد، از آسیبهای خفیف تا انسداد کامل مجاری صفراوی، تغییرات ساختمانی گسترده و اختلال در عملکرد طبیعی کبد و سیستم صفراوی مشاهده گردید. از آنجایی که بیشتر دانش پاتولوژی ما در ارتباط با فاسیولیازیس و دیکروسولیازیس متکی بر یافته های حیوانی است، با شناخت دقیق مراحل پاتوژنز در مدل های حیوانی می توان تصویر بهتری از تابلوی پاتولوژیک این انگل ها را در انسان ترسیم نمود.

پدیده دردناک خشونت علیه زنان که در ابعاد گوناگون جسمانی و روانی در سراسر جهان سلامت جسم و جان و روان زنان را به خطر می اندازد و حقوق انسانی آنان را مورد تجاوز قرار میدهد، در گسترده ترین نوع خود در قالب خشونت خانگی Family Violence بروز می کند. بر اساس آمارهای جهانی، وسعت مرگ و میر و ناتوانی بر اثر خشونت در میان زنانی که در سنین باروری هستند، با مرگ و میر و ناتوانی سرطانها برابر، و از تلفات ناشی از سوانح رانندگی و بیماریهای عفونی بیشتر است.این مطالعه به صورت مقطعی، توصیفی و تحلیلی است  و برخی از اطلاعات آن به صورت گذشته نگر جمع آوری شده است. هدف از بررسی شناسایی علل و عوامل ایجاد کننده خشونت در خانواده، بویژه خشونت اعمال شده نسبت به زنان است. بدین منظور این پژوهش در بخش زنان سازمان پزشکی قانونی تهران انجام گرفته است. زنان مورد مطالعه افرادی بودند که به دلیل صدمات و جراحات ناشی از ضرب و شتم به دست همسر خود، اقدام به شکایت نموده و از طریق دادگاه خانواده برای تشخیص میزان جراحات و دریافت گواهی طول درمان به این سازمان معرفی شده بودند.در این مطالعه تعداد 120 زن خشونت دیده فیزیکی به صورت تصادفی انتخاب شدند و طی دو هفته از طریق مصاحبه با آنان و تکمیل پرسشنامه اقدام به گردآوری اطلاعات گردید. عوامل زمینه ساز اصلی در نزاع خانوادگی از پنج جنبه مختلف مورد بررسی قرار گرفت: مشکلات اخلاقی و تربیتی (ویژگیهای تربیتی خانوادگی فرد)، مشکلات اقتصادی، دخالت خانواده شوهر، مشکلات جنسی و اختلاف فرهنگی و طبقاتی (سطح تحصیلات و امکانات رفاهی). مصاحبه شوندگان در هر یک از حیطه های مورد بررسی به ترتیب 79.2%، 54.2%، 39.2%، 13.3%، و 10% را به عنوان مهمترین عامل خشونت ذکر کردند. برخی از زنان چندین عامل را مشترکا زمینه ساز خشونت در خانه دانستند. عوامل فردی و خانوادگی که در این مطالعه به عنوان عوامل تشدید کننده و یا مداخله مورد توجه قرار گرفتند عبارتند از سن زن، تحصیلات زن و تحصیلات مرد.

دانش آموزان درصد قابل توجهی از جمعیت را تشکیل می دهند که در سن رشد هستند و به علت خصوصیات جسمانی، روانی و اجتماعی بسیار آسیب پذیرند. از کمبودهای تغذیه ای شایع در بین دانش آموزان کشور ما کمبود کلی مواد غذایی است که موجب تاخیر رشد کودکان می گردد.هدف این مطالعه تعیین وضعیت تغذیه دانش آموزان مدارس ابتدایی شهر بندرعباس به روش تن سنجی بود. نوع مطالعه مقطعی، حجم نمونه 1300 نفر، روش نمونه گیری خوشه ای و شاخصهای مورد استفاده وزن برای سن، وزن برای قد و قد برای سن بود و پایین افتادن این شاخصها کمتر از نقطه دو انحراف معیار استاندارد SD)2-( مرز سو تغذیه در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که سو تغذیه حاد در کل دانش آموزان 15.7%، سو تغذیه مزمن یا از رشد بازماندگی 11.7% و میزان کم وزنی 12.2% است. بین وضعیت تغذیه دختران و پسران ارتباط معنی دار آماری وجود نداشت. میزان هر سه نوع تغذیه با افزایش سن و پایه تحصیلی افزایش می یابد. دانش آموزانی که سابقه آموزش تغذیه داشتند، از وضعیت بهتری برخوردار بودند.افزایش سطح آگاهیهای تغذیه ای دانش آموزان، تشکیل پرونده بهداشتی و ثبت منحنی رشد و پیگیری آن بخصوص در سنین و مقاطع تحصیلی بالاتر و مداخلات تغذیه ای از قبیل طرح تغذیه رایگان دانش آموزان به منظور کاهش سو تغذیه توصیه می گردد.

توکسوپلاسموز از جمله بیماریهای مشترک انسان و حیوان است که انتشار وسیعی دارد. این بیماری در اثر آلودگی به تک یاخته انگلی توکسوپلاسما گوندیی ایجاد می شود. از مهمترین روشهای تشخیص این بیماری، تکنیکهای سرولوژیکی از جمله روش ایمونو فلوروسانت آنتی بادی غیر مستقیم (IFA) و ELISA می باشد. هدف از انجام این مطالعه مقایسه دو روش IFA و ELISA  به منظور تعیین شیوع آنتی بادی ضد توکسوپلاسمایی در خانمهای باردار بوده است.در این مطالعه توصیفی - مقطعی، طی چهار ماه (از مهر تا دی ماه 1380) از 600 زن باردار مراجعه کننده به زایشگاههای الزهرا و ایزدی شهر قم نمونه خون تهیه شد. پس از خونگیری و جداسازی سرم، نمونه های سرم به روشهای IFA و ELISA مورد آزمایش قرار گرفت.از تعداد 600 نمونه سرم مادران آزمایش شده به روش ELISA IgG- تعداد 257 نفر (42.8%) و با روش IgG-IFA تعداد 246 نفر (41%) دارای آنتی بادی IgG اختصاصی بودند. همچنین مقایسه بین دو روش IFA و ELISA نشان می دهد 246 مورد (41%) در هر دو روش جواب مثبت و 343 مورد (57.2%) در هر دو روش جواب منفی داشتند و تنها 11 مورد (1.8%) با روش ELISA جواب مثبت دادند که در روش IFA منفی بودند. در این مطالعه تاثیر عوامل مختلفی که ممکن است در میزان شیوع عفونت توکسوپلاسمایی دخالت داشته باشد، مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصله با آزمون Chi-square ارزیابی شد.این نتایج نشان می دهد اگر چه انتقال عفونت توکسوپلاسمایی در این شهر همانند سایر نقاط جهان و ایران صورت گرفته است، اما درصد قابل توجهی از زنان باردار ) 57.2%با روش ELISA و 59% با روش (IFAفاقد هر گونه مصونیت اکتسابی در مقابل این عفونت بودند. بنابراین بررسی وضعیت ایمنی و انجام آزمایشهای اختصاصی قبل از ازدواج و نیز آموزش و آگاه نمودن مردم منطقه به ویژه زنان باردار از برنامه های آموزش بهداشت و مراقبتهای دوران بارداری، ضروری به نظر می رسد. از طرفی با توجه به میزان هماهنگی بین دو تست IFA و ELISA (98.2%)، چنین نتیجه گیری می شود که اولا ارزش تشخیصی دو روش تقریبا برابر است و ثانیا روش ELISA به علت حساسیت و ویژگی بالا، تکنیک ساده تر و هزینه کمتر، جهت غربالگری عفونت توکسوپلاسمایی ارجح می باشد.

انتظار می رود بیماری ایسکمی قلبی عامل حدود 40% مرگها و در راس 15 علت بار جهانی بیماریها در سال 2020 باشد. آنژین صدری ناپایدار یکی از خطرناک ترین حالات ایسکمی قلبی است. با توجه به رابطه میان سبک زندگی و این بیماری، تعدیل سبک زندگی عامل مهمی در بهبود پیش آگهی آن است. آموزش بهداشت باید ضمن ارایه آگاهی لازم درباره عوامل خطر قابل تغییر، نگرش بیماران را به نحوی تغییر دهد که رفتارهای ارتقا دهنده سلامتی را در پیش گیرند. آگاهی از میزان اطلاعات و وضعیت نگرش و سبک زندگی بیماران برای برنامه ریزی آموزش بهداشتی در این زمینه ضروری است. این مطالعه به روش توصیفی برای بررسی میزان آگاهی، وضعیت نگرش و سبک زندگی این بیماران در دو بیمارستان اصلی دانشگاهی شهر مشهد بر روی 180 بیمار با استفاده از Sequential Sampling انجام شده است.شرکت کنندگان به 82 سوال پرسشنامه پاسخ دادند. یافته ها بر پایین بودن سطح کلی آگاهی درباره نقش قلب، علل بیماری، درمانها، اجزا تبعیت از پزشک و رفتارهای زیان بار و مشدد درد قلبی دلالت دارند. در این میان 80% افراد از استرس به عنوان عامل خطر بیماری قلبی نام می برند. نگرش افراد در زمینه درک شدت بیماری و حساسیت فردی برای ابتلا مجدد و میزان کنترل شخصی بر سلامتی نسبتا پایین است. موانع مهم انجام رفتار بهداشتی، فقدان کلاسهای آموزشی، غیر قابل تحمل بودن هزینه خدمات درمانی و موانع خانوادگی می باشد. این پژوهش، لزوم آموزش به بیمار توسط کارکنان مراقبتهای بهداشتی، توجه پزشکان به باورهای بیماران خود و ارایه توصیه های دقیق و برنامه ریزی شده به ایشان را مورد تاکید قرار می دهد.

یکی از مشکلات مهم کنترل مالاریا در دنیا مقاومت پلاسمودیوم فالسیپاروم به کلروکین و بعضی دیگر از داروهای ضد مالاریا در اغلب مناطق اندمیک مالاریای فالسیپاروم است.در ایران در دو مطالعه انجام گرفته به روش in-vivo در مناطق مالاریا خیز جنوب کشور در سالهای 55-1347 پلاسمودیوم فالسیپاروم در مقابل کلروکین حساس بوده است.در مطالعاتی که طی سالهای 80-1362 توسط واحد تک یاخته شناسی دانشکده بهداشت با همکاری کارکنان و مسوولان مالاریای استانهای مالاریا خیز جنوب شرقی ایران انجام گرفته است و میزان حساسیت پلاسمودیوم فالسیپاروم بروش های in-vivo و in-vitro به کلروکین و چند داروی متداول ضد مالاریای دیگر تعیین شده است، آثار وجود سویه های مقاوم پلاسمودیوم فالسیپاروم به کلروکین در بررسیهای سال 1362 در ایرانشهر ظاهر شده و به تدریج میزان موارد مقاوم و سطح مقاومت در منطقه افزایش یافته است، بطوریکه در شهرستان ایرانشهر میزان مقاومت از 5.7% در سطح R1 در سال 1362 به 51.2% در سطوح R11, R1 و R111 رسیده است.در مطالعات انجام گرفته در شهرستان بندرعباس و در مواردی در شهرستان کهنوج، میزان مقاومت از 32.5% در سطوح R11, R1 در سالهای 66-1365 به 64.8% در سطوح R11, R1 و R111 در سالهای 75-1373 رسیده و تا سالهای 80-1379 بین 68% تا 84% در نوسان بوده است.در بررسی به روش micro in vitro با استفاده از کیت های استاندارد سازمان بهداشت جهانی، میزان مقاومت پلاسمودیوم فالسیپاروم به کلروکین، آمودیاکین، سولفادوکین - پیریمتامین (فنسیدار) مفلوکین و کنین به ترتیب در 281، 72، 39، 44 و 72 نمونه 33.4%، 15.2%، 17.9%، 2.2% و صفر بوده است. در این بررسی پلاسمودیوم فالسیپاروم به کنین کاملا حساس بود.در 88 بیمار مبتلا به مالاریای فالسیپاروم که به روش in-vivo مقاوم به کلروکین بودند درمان با سولفادوکسین - پیریمتامین (فنسیدار) به تنهایی و یا همراه با آمودیاکین انجام گرفته است. 13.6% موارد انگل به فنسیدار هم در سطوح R1 و R11 مقاوم بود.مقاومت پلاسمودیوم فالسیپاروم به مفلوکین را که به طور پراکنده در مواردی به روش in-vitro در مناطق مالاریا خیز دیده شده است، با توجه به این که این دارو در آن زمان هیچوقت در ایران مورد استفاده قرار نگرفته بود. می توان مقاومت ذاتی و یا موارد وارده و یا انتقال از وارده در نظر گرفت.در این مطالعه که حساسیت پلاسمودیوم ویواکس به کلروکین به روش in-vivo تمدید شده 28 روزه، جمعا در 827 بیمار از سال 1373 لغایت 1380 انجام گرفته است، در تمام موارد انگل به دارو حساس بوده و میانگین زمان پاک شدن خون از انگل 2.78 روز بوده است.بررسی میزان حساسیت پلاسمودیوم فالسیپاروم به کلروکین و بعضی دیگر از داروهای ضد مالاریا در بیمارانی انجام گرفته است که شخصا و یا از طریق مراکز درمانی و آزمایشگاه های مالاریای مناطق مالاریا خیز، به آزمایشگاه های بررسی مقاومت دارویی مالاریا در ایستگاههای تحقیقات بهداشتی بندرعباس و ایرانشهر مراجعه کرده و یا معرفی شده اند. با این ترتیب عده ای از آنان قبلا سابقه درمان با کلروکین داشته اند و احتمالا پس از شکست درمان و ظهور مجدد بیماری تحت بررسی مقاومت دارویی قرار گرفته اند. تعدادی از موارد مالاریای فالسیپاروم که در مراکز دیگر به درمان با کلروکین جواب داده اند معرفی نشده و در نتایج این بررسیهای منظور نگردیده اند، با این ترتیب به احتمال قوی میزان مقاومت پلاسمودیوم فالسیپاروم به کلروکین در کل بیماران مبتلا به مالاریای فالسیپاروم در مناطق تحت بررسی کمتر از ارقام به دست آمده در این مطالعات است. سویه های مقاوم اولیه پلاسمودیوم فالسیپاروم به احتمال قوی توسط مهاجران و مسافران افغانستانی و پاکستانی به مناطق مالاریا خیز ایران وارد شده و انتشار آنها توسط آنوفل انجام گرفته است.