مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی
سال:1382 | دوره:2 | شماره:2 (پیاپی 6) |تعداد مقالات:12

تعداد مصرف کنندگان تزریقی مواد در کشور بیش از 200،000 نفر تخمین زده می شود. در ایران HIV/AIDS ارتباط تنگاتنگی با مصرف تزریقی مواد دارد. حدود 60% از افراد آلوده از طریق رفتارهای پرخطر همراه با مصرف تزریقی مواد مبتلا شده اند. هدف از این مطالعه بررسی رفتارهای جنسی غیر بهداشتی معتادان، اقدامات موجود برای کاهش آسیب های ناشی از این رفتارها و شناسایی روشها و اقدامات مطلوب بوده است.برای انجام این مطالعه از روش های مطالعه کیفی استفاده شد. این مطالعه در 6 محله از شهر تهران با جمعیت حدود 400،000 نفر انجام شد که از نظر شرایط فرهنگی، اجتماعی، تاریخچه، ساختار و میزان شیوع مصرف تزریقی مواد و ارتکاب جرم متفاوت بودند. 81 نفر از افراد کلیدی بخشهای مختلف هر محله و 154 نفر از معتادان تزریقی به طرق هدفمند، فرصت طلب و گلوله برفی انتخاب و به طور فردی یا گروهی مورد مصاحبه قرار گرفتند. از مطالعه مردم نگاری (اتنو گرافیک) نیز برای مشاهده شرایط زندگی معتادان تزریقی استفاده شد.در یک محله با سطح بالاتر اقتصادی اجتماعی به معتاد تزریقی دسترسی پیدا نشد. در پنج محله دیگر روابط جنسی غیرقانونی در معتادان تزریقی، معمول و شایع گزارش شد. این روابط بیشتر با روسپیان بوده و داشتن شرکای متعدد جنسی نیز شایع است. دسترسی به روسپیان آسان است؛ اغلب آنها معتاد بوده و تقریبا در نیمی از موارد به طور تزریقی مواد مصرف می کنند. استفاده از کاندوم در این روابط معمول نیست. ارتباط جنسی معتادان تزریقی با هم جنس نادر گزارش شده است. موردی از استفاده از کاندوم در این گونه روابط گزارش نشد. خدمات بهداشتی جهت کاهش رفتارهای جنسی غیر بهداشتی معتادان به ندرت وجود دارد. معتادان، عمدتا حمایتهای مالی و دادن مواد به معتادان را جهت پیشگیری از خودفروشی، و ساماندهی روسپیان و آموزش آنها، و توزیع کاندوم را پیشنهاد نموده اند.وسعت و شدت یافتن مصرف تزریقی مواد در سالهای اخیر و ارتباط آن با بیماری های عفونی منتقله از راه خون، ضرورت اقدامات سریع برای کنترل مصرف تزریقی مواد و عوارض آن را مطرح می نماید. با توجه به شیوع بالای رفتارهای جنسی مخاطره آمیز و عدم استفاده از کاندوم در معتادان تزریقی، آموزش رفتارهای بهداشتی جنسی و توزیع کاندوم از طریق Outreach و مراکز درمانی معتادان، آموزش و موظف نمودن مراکز بهداشتی به برخورد فعال با عوارض بهداشتی مصرف مواد و در اختیار گذاشتن رایگان کاندوم به کلیه مراجعه کنندگان علاوه بر خانواده های تحت پوشش توصیه می شود.

هدف از انجام این مطالعه بررسی گذشته نگر وجوه اپیدمیولوژیکی بیماری کالاآزار در بین بیماران گزارش شده به مرکز بهداشت استان اردبیل از 3 ماهه چهارم سال 1375 تا پایان سال 1380 بوده است.تعداد کل بیماران گزارش شده 602 نفر بود اما با توجه به این که بررسی وضعیت بیماران فقط در آنهایی میسر بود که در بیمارستان بستری شده و دارای سابقه بودند، برای تعداد 293 نفر که پرونده آنها از بیمارستانهای اردبیل، مشکین شهر و گرمی اخذ گردید، براساس مدارک و مستندات موجود در پرونده ها و مراکز بهداشت نسبت به تکمیل پرسشنامه ها اقدام گردید. همچنین به دلیل ناقص بودن تعداد 76 پرونده، در نهایت اطلاعات مربوط به 217 پرسشنامه وارد برنامه کامپیوتری Epi-info2002 شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.تعداد کل بیماران گزارش شده (602 نفر) در مقایسه با مطالعه مشابه در سال های 69-1364 (1051 نفر) کمتر بوده است که احتمالا ناشی از کاهش میزان ابتلا در مشکین شهر و یا عدم گزارش کامل موارد بیماری می باشد ولی در عوض تعداد موارد بیماری در شهرستان های گرمی و بیله سوار افزایش داشته است. نسبت ابتلای جنس مذکر به مونث در کل بیماران 1.4 و در بین بیماران بستری شده 1.5 برابر بود. 74% بیماران (160 نفر) زیر 2 سال و 93% آنها (201 نفر) زیر 5 سال سن داشتند. فقط سن 4 نفر از بیماران (1.8%) بالای 10 سال بود. بیشترین بیماران از لحاظ محل بستری مربوط به شهرستان اردبیل و از لحاظ محل سکونت مربوط به شهرستان گرمی بودند. 87.5% بیماران روستانشین بوده، بیشترین مراجعه در ماههای سرد سال و کمترین مراجعه در فصل تابستان صورت گرفته است. بیشترین روش تشخیصی به کار گرفته شده، به خصوص در سال های اخیر تست آگلوتیناسیون مستقیم (DAT) بوده و نتیجه آن در 77% از بیمارانی که این آزمایش را انجام داده بودند، با تیتر 1.1600≤ مثبت بوده است.BMA هم در 30 نفر از مبتلایان به کالاآزار صورت گرفته است که در 26 مورد (87%) مثبت بوده است. 58% بیماران در فاصله یک ماه و 93% آنها (182 نفر) در فاصله 4 ماه از شروع علایم بیماری تشخیص داده شده اند.شایعترین علایم بالینی به ترتیب کم خونی، تب، اسپلنومگالی و بی اشتهایی (همگی بالای 90%) و سپس سوتغذیه، سرفه، هپاتومگالی، اسهال، استفراغ، لنفادنوپانی، خونریزی، زردی، ادم و آسیت، و علت اصلی مراجعه در 6 نفر (3%) تب و تشنج بوده است. مهمترین علایم آزمایشگاهی، آنمی )با میانگین هموگلوبین8.9 g/dl )، ESR بالا )با بالاترین میزان ثبت شده mm 140 در ساعت اول( و سپس ترومبوسیتوپنی و نوتروپنی بود. آنزیم های کبدی هم در حدود یک سوم بیماران افزایش داشت. برای درمان بیماران در 96% موارد از گلوکانتیم و در بقیه که مربوط به موارد عود یا شکست درمان بوده، از آمفوتریسین B استفاده شده است. 95.8% بیماران با حال عمومی خوب از بیمارستان مرخص و 3% بیماران (6 نفر) فوت نموده اند. توضیح این که علت مرگ در پرونده ها دقیقا بیان نشده بود.بر اساس یافته های فوق بیماری کالاآزار هنوز هم یکی از مشکلات بهداشتی مهم استان اردبیل و به خصوص جمعیت روستانشین آن بوده و به ویژه در شهرستانهای گرمی و بیله سوار نیاز به اقدامات کنترلی جدی داشته و در کنار آن توسعه امکانات بهداشتی و درمانی و آموزش پرسنل درگیر و مردم ضرورت دارد.

کشور ایران در مرحله گذر اپیدمیولوژیک (epidemiological transition) بیماریها قرار دارد. تغییر در شیوه زندگی منجر به افزایش بیماریهای مزمن به خصوص بیماریهای قلبی و عروقی، دیابت و پوکی استخوان شده است. بیماریهای فوق عمدتا در زمینه بی تحرکی و تغذیه نامناسب رخ می دهند. در گزارش [USDHHS 2000] Healthy People 2010 افزایش فعالیت فیزیکی در جوانان در صدر اولویتهای بهداشتی قرار گرفته است زیرا یک نوجوان تمایل دارد سطح فعالیت فیزیکی خود را تا بزرگ سالی حفظ کند و شیوه زندگی اساسا در این دوران شکل می گیرد. در ایران مطالعه ای در زمینه اندازه گیری میزان فعالیت فیزیکی دختران و فرآیند تصمیم گیری (مراحلی که بیان کننده وضعیت تصمیم گیری و اقدام به عمل در مسیر تغییر شیوه زندگی است) انجام نشده است. در این مطالعه که به روش مقطعی انجام شده 457 دانش آموز دختر دبیرستانی منطقه 2 آموزش و پرورش شهر تهران از 4 گروه دبیرستان دولتی، دبیرستان غیرانتفاعی، هنرستان و کار و دانش دولتی و هنرستان و کار و دانش غیر انتفاعی به روش (proportional to size) و به صورت خوشه ای (Cluster sampling) انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی با تکمیل یک پرسشنامه توسط دانش آموزان صورت گرفت و متغیرهای مورد نظر: سن، تحصیلات پدر و مادر، رده تحصیلی، نوع مدرسه (براساس مدارس چهارگانه)، فعالیت فیزیکی در محیط کار (مدرسه)، فعالیتهای ورزشی، فعالیت فیزیکی در اوقات فراغت، فرآیند تصمیم گیریی، میزان ساعات اختصاص یافته در هفته به فعالیتهای نشسته (دیدن تلویزیون، کار با کامپیوتر، انجام تکالیف مدرسه)، موانع و محرکهای انجام فعالیت، آگاهی، نگرش، و فعالیتهای شایع در اوقات فراغت بودند. نتایج نشان داد میزان امتیاز فعالیت بدنی در محیط کار (مدرسه) به طور متوسط 2.21 بود (که از حداقل امتیاز قابل قبول برای فعالیت که 2.75 است به طور معنی داری کمتر است (p<0.001) میزان متوسط امتیاز فعالیت های ورزشی 2.73 بود (که از حداقل امتیاز قابل قبول 2.33 بطور معنی داری بیشتر است (p<0.001) و میزان متوسط امتیاز فعالیت بدنی در اوقات فراغت 2.5 بود (که با حداقل امتیاز قابل قبول که 2.5 است تفاوت معنی داری ندارد). حداکثر تمام امتیازات 5 است. از جهت فرآیند تصمیم گیری 58.6% دانش آموزان در مرحله قبل از قصد (precontemplation) و مرحله قصد (contemplation)  و 24.7% در مرحله عمل (action) و نگهداری (maintenance) بودند. عوامل موثر بر فعالیت موارد زیر بودند:الف موانع: 1- نداشتن وقت کافی 2- نبودن یک دوست به عنوان همراه 3- نبودن مکان مناسب در نزدیکی محل سکونت 4- بی حوصلگیب- محرک ها: 1- علاقه شخصی 2- تمایل به کاهش وزن 3- همراهی با دوستان 4- حمایت والدین  

هدف از این مطالعه بررسی تاثیر واکسیناسیون هپاتیت B بر روی نتایج آزمایش آنتی ژن سطحی هپاتیت B در اهداکنندگان خون می باشد. در این مطالعه، 18 داوطلب مصون نشده، (10 مرد، 8 زن) که میانگین سنی شان بین (58-21) سال بود، یک دوز واکسن نوترکیب (Heberbiovac-HB) به میزان  20gµ به طور عضلانی دریافت نمودند. نمونه های خون کلیه داوطلبان قبل از تزریق اولین دوز واکسن (روز صفر) و سپس در روزهای 1، 3، 5، 7 بعد از واکسیناسیون جمع آوری شد، سپس آزمایش آنتی ژن سطحی هپاتیت B بر روی نمونه های سرم داوطلبان توسط شش نوع کیت (بهرینگ، ارگانون، دیاسورین، اکیوپار، تری نیتی و رادیم) انجام شد.در این مطالعه 7 نفر (39%) از 18 داوطلب نتایج مثبت HBsAg را نشان دادند، به طوری که تکرار آزمایش به روش Duplicate نیز آنرا تایید نمود. بیشترین موارد مثبت HBsAg در روز پنجم و هفتم با کیت تری نیتی حاصل شد. نتایج این بررسی نشان می دهد، افرادی که به تازگی واکسن هپاتیت B دریافت می کنند، ممکن است آزمایش HBsAg شان مثبت می گردد. لذا توصیه می گردد، حداقل 7 روز از اهدای خون اجتناب نمایند.

بیمارستان همیشه مکانی نیست که بیماران در آن بهبود یابند بلکه گاهی به دلیل عدم کنترل موثر عوامل بیماریزا موجب بروز یا تشدید عفونتها یا بیماریها در بیماران می گردد. این حالت که تحت عنوان عفونتهای بیمارستانی نامیده می شود تقریبا تمام افراد بستری شده در بیمارستانها را تهدید می کند. سوسریها به دلیل رفتارهای زیستی خاص خود می توانند باعث بروز عفونتهای بیمارستانی در بین بیماران بستری گردند.در این تحقیق به بررسی عفونتهای بیمارستانی در بیمارستانهای امام خمینی (ره) و شریعتی دانشگاه علوم پزشکی تهران جهت ارایه راههای کنترل پرداخته شده است.بدین منظور سوسریهای جمع آوری شده پس از تشخیص و ثبت مشخصات محل جمع آوری، به آزمایشگاه منتقل گردید و در آنجا عمل جداسازی قارچ و باکتری طبق اهداف پیش بینی شده از سطوح خارجی بدن و دستگاه گوارش آنها صورت می گرفت. برای تعیین سطح حساسیت سوسری آلمانی، یک سری تست های حساسیت به حشره کشهای متداول در بهداشت به دو روش تست های مرگ و میر و ضربه ای انجام شد. در این مطالعه جمعا 77 کلنی قارچ رشته ای، مخمری و مخمر مانند و آکتینوسیت از سطح خارجی بدن و 83 کلنی قارچ رشته ای و مخمری و مخمر مانند از دستگاه گوارش سوسریها جداسازی و شناسایی گردید. از اورگانیسمهای خطرناک جدا شده در این مطالعه می توان آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس فومیگاتوس را نام برد. مطالعه باکتری شناسی نشان داد که صددرصد سوسریهای آلمانی مورد برسی حامل فلور غنی میکروبی بودند. باکتریهای غالب جدا شده از سوسریها در این تحقیق عبارت بودند از: کلبسیلا، پسودوموناس، پروتئوس، سیتروباکتر، آنتروباکتر و اشرشیا. بررسی حساسیت آنتی بیوتیکی این میکروبها نیز وجود انواع مقاوم باکتریهای بیماریزا را به اثبات رساند. مقاومت دارویی در میکروبهای جدا شده حاکی از آن بود که سوسریها این آلودگی را از محیط بیمارستان کسب نموده اند. نتایج بدست آمده نشان می دهند که سوسریها قادرند باکتریهای بیماریزای دو یا چند مقاومتی بیمارستانی را به خوبی با خود حمل کنند.نتایج تست های مرگ و میر نسبت به حشره کشهای مختلف نشان داد که سوسریهای هر دو بیمارستان نسبت به حشره کش پرمترین شدیدا مقاوم، به حشره کش آیکون متحمل و نسبت به سایر حشره کشهای مورد تست حساس می باشند. براساس نتایج تستهای ضربه ای، سوشهای هر دو بیمارستان شدیدا به پرمترین مقاوم، به دلتامترین متحمل، به آیکون متحمل و به سولفاک کاملا حساسند.

هدف اصلی این بررسی، تعیین رفتار زنان هنگام شکست در اجرای برنامه تنظیم خانواده بود. در این مطالعه که به روش مقطعی انجام شد، کلیه زنان باردار 49-15 ساله تحت پوشش و ساکن در روستاهای دارای خانه بهداشت فعال شهرستان نجف آباد (62 روستا) مورد بررسی قرار گرفتند. تعداد این زنان 788 نفر بود. اطلاعات از طریق مصاحبه حضوری با مادران باردار و پرونده خانوار، گردآوری و در پرسشنامه ثبت گردید و سپس با آزمونهای آماری t و χ2 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.براساس نتایج بدست آمده رفتارهای مخاطره آمیز، در بارداریهای ناخواسته یا ناشی از شکست برنامه تنظیم خانواده در مقایسه با حاملگیهای خواسته 44.3 بار بیشتر رخ داده است. 105 نفر (31.72%) از زنان با حاملگی ناخواسته، اقدام یا اقداماتی ناموفق را در جهت ختم بارداری انجام داده اند. این اقدامات به روشهای مختلفی صورت گرفته است. 35% از روشهای فیزیکی شامل وارد نمودن ضربه، بلند کردن اجسام سنگین و یا استفاده از اجسام غیر طبی واژینال، 28.6% از روشهای تزریقی و 9.5% از روشهای خوراکی: شامل خوردن داروهای گیاهی و شیمیایی، و بقیه تواما از دو یا چند روش استفاده نموده اند. رفتار زنان 91% از حاملگیهای خواسته و 45% از حاملگیهای ناخواسته کاملا مطلوب بوده است. ارتباط بین چگونگی رفتار و خواسته یا ناخواسته بودن بارداری معنی دار بود (p=0.001) همچنین بین سواد و رفتار زنان نسبت به حاملگی ارتباط معنی داری وجود داشت (p=0.001).با توجه به یافته های پژوهش بیش از یک سوم زنان هنگام مواجهه با بارداری ناخواسته یا شکست در تنظیم خانواده، اقدامات مخاطره آمیزی را انجام داده اند، این اقدامات قطعا سلامت جسمی و روانی آنها و خانواده شان را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین بایستی به نقش پیگیری و استفاده از فنون مشاوره و حمایت زنان واجد شرایط بیش از پیش اهمیت داده جامعه را از عوارض حاملگی های ناخواسته آگاه نمود.

مطالعات گذشته نگر و آینده نگر نشان داده اند که افزایش هموسیستئین خون، یک عامل خطرزای قوی و مستقل برای بیماریهای قلبی عروقی است. برخی شواهد گویای این است که هموسیستئین خون در بیش از یک سوم بیماران قلبی بالا است. نیز افزایش 5 میکرومول در لیتر هموسیستئین خون با بالا رفتن خطر بیماریهای قلبی (60% در مردان و 80% در زنان) همراه بوده است. در این مطالعه مقطعی، افزایش هموسیستئین خون در 348 بیمار 65-35 ساله (157 زن و 191 مرد) مبتلا به ایسکمی قلبی، مراجعه کننده به مطب یک پزشک فوق تخصص قلب و عروق در تهران، مورد بررسی قرار گرفت. غلظت هموسیستئین پلاسما با استفاده از دستگاه HPLC به روش استاندارد داخلی )تعدیل شده روش (Vester and Rasmussen اندازه گیری و داده ها با بهره گیری از نرم افزار آماری SPSS(version 9) و آزمون t مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه، تجزیه و تحلیل شد.میزان هموسیستئین خون در 18.96% نمونه طبیعی (<8.µmol/l) در 27.52% نسبتا بالاµmol/l)  8 تا 12>) و در 50.52% بالا µmol/l)  12 تا 25 (< بود. همچنین 2.8% بیماران دارای میزان هموسیستئین خون µmol/l 25 ≤ (بالا بودن غیرطبیعی به سبب نقص ژنتیکی در متابولیسم هموسیستئین) بودند. میانگین هموسیستئین خون مردان µ mol/l) 6.04±12.05) به طور معنی دار بالاتر از زنان µmol/l) 5.6±(10.58  بود ) آزمون t مستقل،0.02 (p=. افزایش میزان هموسیستئین خون در بیماران مورد مطالعه 78.04% بود که به میزان قابل توجهی بیش از مقادیر افزایش هموسیستئین خون در بین بیماران قلبی عروقی برخی کشورها (47-30%) است. نتایج این مطالعه بیانگر لزوم اجرای مطالعات جمعیتی گسترده تر به منظور تعیین میزان هموسیستئین خون در جامعه و شناسایی و درمان افراد با مقادیر هموسیستئین خون بالا است. از سوی دیگر با وجود این که سن، جنس، شیوه زندگی و داروها، ممکن است سطح هموسیستئین پلاسما را تحت تاثیر قرار دهند، عوامل عمده تعیین کننده میزان هموسیسئین در بیشتر افراد تغذیه ای و ژنتیکی هستند. بنابراین این امر حایز اهمیت می باشد که دامنه تغییرات هموسیستئین پلاسما در بیماران قلبی و رابطه آن با نماگرهای ژنتیکی و دریافت رژیمهای غذایی متفاوت مشخص شود.

سنجش کیفیت خدمات پیش شرط اساسی برای بهبود کیفیت است. انتظارات و ادراک بیماران از کیفیت خدمات در انتخاب بیمارستان، وفاداری آنها به سازمان و قصد خرید مجدد نقش مهمی دارد. تا نیازهای کیفیت مشخص نگردند خدمات اصلاح نمی شود. مطالعات نشان می دهند مشتریان به لحاظ تماس نزدیک با ارایه دهندگان خدمت و مشارکت در فرایند خدمت در موقعیت مناسبی برای سنجش کیفیت خدمات هستند. لذا این مطالعه به منظور سنجش کیفیت خدمات براساس ادراک و انتظار بیماران در بیمارستانهای زنجان صورت گرفت.تحقیق به صورت مقطعی (cross-sectoinal) انجام پذیرفت و از ابزار سروکوال SERVQUAL استفاده شد. برای بررسی پایایی و قابلیت اطمینان ابزار از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است.از لحاظ پایایی و همبستگی درونی عبارات پرسشنامه در شش بعد کیفیت خدمات ضریب آلفا 94% بود. توانایی پزشکان و کارکنان بیمارستان در ایجاد اعتماد و اطمینان در مشتری و داشتن مهارت و صلاحیت حرفه ای کافی مهمترین بعد کیفیت خدمات ارزیابی شد (1.30-(SQ=  تفاوت بین میانگین انتظارات و ادراک در همه ابعاد از نظر آماری معنی دار بود.حادترین مساله پیش روی بیمارستانها توانایی پزشکان و کارکنان بیمارستان برای ایجاد اطمینان، جلب اعتماد بیماران و تواضع و مهارت حرفه ای کافی آنهاست. توصیه می شود که پزشکان به طور کامل شرایط بیماری را به بیماران شرح دهند و پزشکان و کارکنان در ارایه خدمات درمانی شوونات انسانی را رعایت نمایند و به دانش روز مجهز باشند.