پژوهش های رشد و توسعه پایدار (پژوهشهای اقتصادی)
سال:1384 | دوره:5 | شماره:16 |تعداد مقالات:10

برای تحلیل کارآمدی همه رشته ها و معارف از جمله اقتصاد اسلامی، لازم است در ابعاد گوناگون، بدنه های تئوریک کافی استخراج گردد و به چالشها و سوالات مربوطه پرداخته شود. اینها خود در عین حال عناصر اولیه نظریه پردازی در رشته ها و معارف مختلف مانند اقتصاد اسلامی و امثال آن را نیز تشکیل خواهند داد. مقاله حاضر که به طرح این گونه مسایل و توضیح مقدماتی آنها می پردازد، در قالب یک مقدمه و سه بخش اصلی (سوالات اولیه، مبانی و پیش فرض ها، تدوین نطریه و ارزیابی آن) تدوین گردیده است. نتیجه کلی این مقاله آن است که اقتصاد اسلامی به عنوان یک رویکرد علمی و پژوهشی مستقل قابلیت تولید نظریه قابل رقابت با دیگر پرادایم های اقتصادی را دارد. نتیجه دیگر این مقاله آن است که دستگاه تئوری پردازی در اقتصاد اسلامی هم در مقام کشف و هم در مقام داوری ابزارهای آزمون علمی لازم برای تئوری های مربوطه را دارا می باشد.

دستیابی به عرضه باثبات مواد غذایی و تامین امنیت غذایی جامعه یکی از مهمترین اولویتهای راهبردی ملی، با توجه به سند چشم انداز بیست ساله کشور است که باید با رویکردی نو مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله سعی شده است متغیرهای مهم و موثر بر عرضه باثبات مواد غذایی، روابط حاکم میان آنها و بردار ویژه ارجحیت آنها با استفاده از روشها و تکنیکهای تصمیم گیری چند شاخصه (MADM) با ساختاری رده ای در سه سطح "گسترده عرضه ثبات مواد غذایی با تکیه بر تولید از منابع داخلی به عنوان رکن اصلی امنیت غذایی (هدف تصمیم گیری)"، عوامل موثر بر عرضه مواد غذایی بر اساس نتایج مطالعات امنیت غذایی در سطح بین المللی شامل جمعیت، تولیدات، قیمت، صادرات و واردات و درآمد ملی "و" متغیرهای موثر بر عرضه باثبات مواد غذایی شامل محیط تولید (اقلیم و خاک)، فناوری، اقتصاد تولید، الگوی تولید، ساختار تولید و الگوی مصرف که از یافته های این پژوهش است، تعیین گردد. در این تحقیق، از تکنیک AHP برای تعیین بردار ارجحیت متغیرها با توجه به ماتریس های مقایسات زوجی مراحل مختلف استفاده شده است. همچنین در هر مرحله، شاخص سازگاری به منظور اعتبار نتایج محاسبه شده است.

در این مقاله، تقاضا برای انواع سوخت (گازوئیل، نفت کوره و گاز طبیعی) و جایگزینی بین آنها در نیروگاه های حرارتی تولید برق کشور، مورد بررسی قرار می گیرد. بدین منظور از یک تابع هزینه کوتاه مدت غیر هموتتیک ترانسلاگ استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که «ضریب بار»، یک متغیر اثرگذار بر تقاضای سوخت است و مقادیر سهم سوختها وجود دارد و تقاضای انواع سوخت نسبت به تغییرات قیمت آنها بیکشش می باشد. تورش تغییرات فنی در جهت استفاده از گاز طبیعی و کاهش مصرف گازوئیل و نفت کوره عمل کرده و الگوی تورش مقیاس، در جهت افزایش شدت مصرف گازوئیل و نفت کوره و کاهش شدت مصرف گاز طبیعی بوده است. از طرف دیگر، با افزایش سطح محصول، بهره وری جزیی متوسط گازوئیل و نفت کوره کاهش، و بهره وری جزیی متوسط گاز طبیعی افزایش می یابد. با فرض بازده ثابت نسبت به مقیاس، تقاضای گازوئیل و نفت کوره نسبت به تغییرات سطح تولید، کاملا با کشش و تقاضای گاز طبیعی، نسبت به تغییرات مقدار تولید بیکشش می باشد.

یکی از بخشهای اصلی در اقتصاد آموزش و پرورش توجه به تخصیص اعتبارات می باشد. در این مطالعه، یک مدل برنامه ریزی آرمانی خطی و از نوع وزنی برحسب شهرستان و مقطع تحصیلی (ابتدایی، راهنمایی و متوسطه) برای توزیع اعتبارات عمرانی در آموزش و پرورش استان گیلان طراحی گردیده است.ضمن بررسی مطالعات انجام شده، به دو شاخص مهم، یکی ضریب بهره برداری از کلاس و دیگری تراکم دانش آموزان در کلاس دست یافتیم. طبق تابع هدف، این دو ضریب در مدل مینیمم می گردد. در جهت تعیین محدودیت های مدل: محدودیت اعتبارات، محدودیت تعداد دانش آموزان در هر کلاس، محدودیت استفاده از فضای آموزشی و محدودیت ساخت کلاس را مد نظر قرار داده ایم. سپس مدل آرمانی پیشنهادی را با استفاده از نرم افزار Lingo در 16 شهرستان استان گیلان حل نمودیم و در نهایت برای رسیدن به یک هدف بلند مدت مطلوب در راستای اهداف برنامه سوم توسعه اقتصادی، از مدل برای یک دوره پنج ساله استفاده شد.نتایج حاکی از آن است که با توجه به تعداد کلاسهای مورد نظر و تعداد کلاسهای تخریبی و استیجاری در مقاطع مختلف، مدل مورد نظر توانسته است مقطع متوسطه را به اهداف برنامه توسعه اقتصادی برساند و مقطع ابتدایی و راهنمایی را نیز به اهداف مورد نظر نزدیک نماید.

کشورهای در حال توسعه از نظر ساختار اقتصادی ویژگیهای مشابه ای هستند که از آن جمله می توان به ترکیب تولید آنان که بیشتر محصولات کشاورزی و سنتی را شامل می شود، اشاره نمود. برای انتقال از مرحله تولید سنتی به تولید صنعتی و طی مراحل توسعه اقتصادی، واردات تکنولوژی مناسب، زمینه ساز تحول صنعتی و اجتماعی است. در چنین شرایطی شناسایی اثرات تکنولوژی نهفته در کالاهای سرمایه ای وارداتی و واسطه ای بر رشد اقتصادی، از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مقاله لا استفاده از روش هم انباشتگی جوهانسن (1988) و الگوی تصحیح خطای برداری، اثرات بلند مدت و کوتاه مدت طی دوره زمانی (82-1338) برای اقتصاد ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. همچنین از دو ابزار تجزیه واریانس خطای پیش بینی و توابع عکس العمل آنی جهت تحلیل پویای ها استفاده شده است. نتایج در کوتاه مدت و بلند مدت همگی انتظارات نظری را مورد تایید قرار می دهند. در کوتاه مدت هیچ گونه رابطه علیت از واردات واسطه ای به تولید ناخالص داخلی غیر نفتی وجود ندارد، اما یک رابطه ضعیف علیت از واردات سرمایه ای به تولید ناخالص داخلی مشاهده می گردد. در بلند مدت اثر نهاده های وارداتی واسطه ای و سرمایه ای به میزان پنج درصد قابل ملاحظه می باشد.

این مقاله به بررسی سیاستها و برنامه های بلند مدت صادرات نفت، گاز طبیعی و فرآورده ها بر اساس الگوی بهینه سازی جریان انرژی با رعایت ملاحظات زیست محیطی می پردازد. در این مطالعه بازارهای جهانی گاز طبیعی و فرآورده های نفتی جداگانه بررسی شده و ترکیب بهینه سبد صادراتی انرژی کشور برای یک افق 25 ساله مشخص شده است. به این منظور از سه سناریوی قمیتی شامل ادامه روند موجود، افزایش قیمتها و کاهش قیمتها و از سه سناریوی نرخ تنزیل شامل نرخ تنزیل، متوسط، بالا و پایین استفاده شده است.نتایج به دست آمده بیانگر این مطلب است که به طور کلی صادرات نفت گاز، بنزین نفت کوره، سوخت جت، میعانات گازی و گاز طبیعی در طرح بهینه اولویت اقتصادی دارند. صادرات گاز طبیعی به هر دو روش انتقال با خط لوله و صادرات به شکل LNG در طرح بهینه توصیه می شود. برای فرآورده نفت سفید تولید به میزان مصرف داخلی و برای نفتا؟ واردات پیشنهاد می شود. صادرات نفت خام در مقایسه با صادرات فرآورده ها هیچگونه اولویتی ندارد و تبدیل آن به فرآورده به دلیل ارزش افزوده بیشتر، مناسبتر است. همچنین این بررسی نشان می دهد که صادرات فرآورده ها در مقایسه با صادرات گاز طبیعی سودآوری بیشتری برای کشور دارد.

طلا همواره به عنوان فلزی گرانبها مورد توجه بشر بوده است، بنابراین پیش بینی قیمت آن از اهمیت فراوانی برخوردار است. در چند دهه گذشته که روشهای ابتکاری و هوش مصنوعی متداول نشده بودند، برای پیش بینی قیمت طلا معمولا از روشهای آماری مانند رگرسیون، ARIMA، نمو هموار، میانگین متحرک و … استفاده می شد. در دهه اخیر با رشد روشهای ابتکاری و هوش مصنوعی، روشهای شبکه های عصبی و منطق فازی برای پیش بینی قیمت طلا مورد استفاده قرار گرفته و زمینه وسیعی برای تحقیقات آتی فراهم ساخته است. در این تحقیق پس از بررسی اهمیت تاریخی طلا در مالیه بین الملل، عرضه و تقاضای طلا و رابطه دلار و طلا، عوامل موثر بر نوسانات قیمت طلا بررسی شده و از روش شبکه های عصبی فازی بر مبنای مدل تاکاگی- سوگنو برای پیش بینی قیمت طلا استفاده شده است. مقایسه نتایج پیش بینی با روش شبکه های عصبی فازی با روش رگرسیون نشان دهنده برتری شبکه های عصبی فازی در پیش بینی قیمت طلا بر روش رگرسیون است.