علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1397 | دوره:20 | شماره:2 (مسلسل 77) |تعداد مقالات:20

زمینه و هدف: صنعت پتروشیمی همانند برخی از صنایع دیگر به عنوان یکی از آلوده کننده­ های محیط زیست محسوب می­ شود که فاضلاب­ های حاوی نیتروژن آمونیاکی این صنایع می­ تواند باعث آلودگی آب و محیط زیست شود. هدف از این مطالعه حذف دو مرحله­ ای نیتروژن آمونیاکی از پساب پتروشیمی کرمانشاه با استفاده از باکتری­ های بومی تثبیت شده بر روی کربن فعال گرانولی می­ باشد. روش بررسی: این مطالعه به صورت پیوسته و به مدت 60 روز بهره برداری در دو رآکتور با حجم موثر هر کدام 7/1 لیتر انجام شده است. رآکتورهای مورد استفاده به صورت بستر ثابت و با جریان روبه بالا مورد بهره ­ برداری قرار گرفته­ اند. از کربن فعال تثبیت شده با باکتری­ های نیتریفایر و دنیتریفایر به عنوان بستر استفاده شده است. اثر غلظت اولیه آمونیاک و نیترات (mg/l200-50) و زمان ماند (h 3-1) در pH 8 و دمای 3± 28 درجه سانتی گراد مورد بررسی قرار گرفت. یافته­ ها: نتایج نشان داده است که با افزایش زمان ماند در هر رآکتور، راندمان نیتریفیکاسیون و دنیتریفیکاسیون افزایش یافته است. ماکزیمم سرعت نیتریفیکاسیون و دنیتریفیکاسیون به ترتیب Kg NH4+/m3. d 69/2 و Kg NO3-/m3. d 49/2بوده است. بیش ترین میزان نیتریفیکاسیون و دنیتریفیکاسیون در زمان ماند 3 ساعت بوده که حذف آمونیاک و نیترات با راندمان 5/99 درصد حاصل شده است. بحث و نتیجه­ گیری: این مطالعه نشان داده است که باکتری­ های بومی تثبیت شده بر روی کربن فعال گرانولی و استفاده از آن در یک رآکتور پیوسته رشد چسبیده با جریان روبه بالا توانایی بالایی در حذف آمونیاک داشته است.

زمینه و هدف: آلودگی به هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای یکی از شایع ترین آلودگی ها در منطقه نفت خیز استان خوزستان می باشد. هدف از مطالعه بررسی و تعیین میزان هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای در خاک کارخانه ی بهره برداری و نمک زدایی هفت شهیدان مسجدسلیمان بود که نمونه برداری از خاک، از (7) ایستگاه در دو فصل زمستان و بهارسال 94-93 انجام شد. روش بررسی: نمونه خاک پس از جمع آوری و انتقال به آزمایشگاه، همگن شده و PAHs موجود در آن ها استخراج و با استفاده از دستگاه GC-MS مقادیر 16 ترکیب PAHs اندازه گیری شدند. علاوه بر آن مقادیر pH، EC، مواد آلی و دانه بندی موجود در خاک مورد سنجش قرارگرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد میانگین PAHs خاک ایستگاه 1 الی 7 در فصل زمستان به ترتیب 81/265، 78/55، 04/31، 33/46، 61/62، 70/33، ND و در فصل بهار 82/310، 69/63، 12/38، 36/55، 14/77، 62/44، ND میلی گرم بر کیلو گرم وزن خشک بودند. بین میزان PAHsموجود در خاک و مقادیر پارامترهای EC و pH در سطح 01/0 همبستگی منفی و با مواد آلی همبستگی مثبت مشاهده شد. بحث و نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از نسبت های مولکولی PAHs نشان داد که منشأ PAHs کلیه ایستگاه ها مخلوطی از منابع پایرولیتیک و پتروژنیک می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در ایستگاه های شماره(1، 2، 5، 6) به علت نزدیکی به تأسیسات و مخازن و نشت نفت (نفت ریزی)غلظت ترکیبات PAHs در آن ها بالا است. طبق نتایج حاصل در تمامی ایستگاه ها ترکیبات بنزو بی فلورانتن، بنزو کا فلورانتن، دی بنزو (ah) آنتراسن، و فنانترن بالاتر از استاندارد کیفی خاک کانادا می باشد.

زمینه و هدف: بازیافت آب، به عنوان یکی از راه کارهای تاثیر گذار برای برون رفت از بحران آب تلقی می­ شود. امروزه تکنیک­ ها و روش­ های متنوعی برای طراحی سیستم­ های تخصیص آب توسعه داده شده­ اند. بنابراین آب مورد استفاده در صنایع، تا سطح قابل قبولی کاهش پیدا می­ کند. روش بررسی: تکنولوژی پینچ آبی، یک تکنیک سیستماتیک برای آنالیز شبکه های آبی و کاهش هزینه های مربوطه است. همچنین این تکنیک در به حداقل رساندن هزینه­ ها، ایجاد رابطه میان هزینه عملیاتی و هزینه سرمایه­ ای در کنار رعایت استاندارد های محیط زیست مورد استفاده قرار می­ گیرد. روش پینچ آبی اهداف بهینه سازی را تعیین می­ کند، همچنین تغییرات مناسبی را نیز جهت طراحی شبکه­ ای با امکان به حداکثر رساندن استفاده مجدد آب، احیا-استفاده مجدد/ بازچرخانی پیشنهاد می­ دهد. یافته ها: در مقاله حاضر شبیه سازی و بهینه سازی شبکه آب یک پالایشگاه نفت با استفاده از نرم افزار اسپن واتر Aspen Water و روش گرافیکی-ریاضی به اسم جدول الگوریتم مرکب (CTA) برای مدل استفاده مجدد/بازچرخانی مورد بررسی قرار گرفت که منجر به کاهش چشمگیر مصرف آب تازه و پساب شد. سپس روش توسعه جدول الگوریتم مرکب (ECTA) برای ارایه مدل احیا-استفاده مجدد/بازچرخانی ارایه شد. بحث و نتیجه گیری: با استفاده از روش جدول الگوریتم مرکب در به حداقل رساندن نرخ جریان آب تازه، پساب و هزینه های مربوط به تامین آب تازه و تخلیه پساب در مقایسه با اسپن واتر نتایج بهتری ارایه شد. سپس توسعه یافته روش جدول الگوریتم مرکب با به کار گیری واحد احیا در کنار استفاده مجدد/بازچرخانی نتایج موفقیت آمیزی در بهینه سازی شبکه آب به دست آمد.

زمینه و هدف: اخیرا توجه زیادی به توسعه سوخت­ های جایگزین به منظور رسیدن به استاندارد آلایندگی و کاهش وابستگی به سوخت­ های فسیلی معطوف گردیده است. بیودیزل و اتانول به عنوان سوخت­ های جایگزین عمده (مهم) که از منابع تجدیدپزیر بدست می­ آیند مورد توجه زیادی قرار گرفته­ اند. این سوخت­ ها میزان اکسیژن خوبی دارند بنابراین پتانسیل بسیار بالایی برای کاهش آلایندگی دارند. روش بررسی: در این تحقیق به بررسی تاثیر مشخصه های بار و سرعت موتور و همچنین درصدهای مختلف اختلاط سوخت­ های دیزل، بیودیزل و اتانول بر روی مصرف سوخت ویژه موتور دیزل OM 314 پرداخته شد. طراحی آزمایش­ ها با استفاده از روش آماری سطح پاسخ پایه ریزی شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که با افزایش بار اعمالی به موتور مصرف ویژه سوخت در تمام اختلاط­ های سوختی کاهش یافتو با افزایش میزان بیودیزل و اتانول در سوخت­ های اختلاط یافته، مصرف ویژه سوخت ترمزی نسبت به سوخت دیزل افزایش پیدا کرد به طوری که کم­ ترین میزان مصرف ویژه سوخت ترمزی موتور به میزان g/kW. h156 در حالت بار کامل و در سرعت دورانی 2453 دور بر دقیقه و برای سوخت گازوییل خالص (D100B0E0) رخ داد. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که بیش­ ترین میزان مصرف ویژه سوخت در بار اعمالی 20 درصد موتور و سرعت دورانی 2800 دور بر دقیقه برای مخلوط حجمی 4/0 لیتر بیودیزل و 4/0 لیتر اتانول در یک لیتر گازوییل (D58B18E24) و به مقدار 413 گرم بر کیلو وات ساعت رخ داد.

زمینه و هدف: امروزه آلودگی محیط زیست به خصوص آلودگی اکوسیستم­ های آبی، جوامع انسانی و سایر موجودات زنده را درگیر مشکلات جدی نموده است. همراه با رشد روز افزون جمعیت، به طبع استفاده از موادشیمیایی نیز در بخش­ های مختلف صنعتی، خانگی و کشاورزی افزایش یافته است. ترکیبات مختل کننده غدد درون ریز یا ترکیبات شبه استروژنی به علت ایجاد اثرات منفی در انسان و حیوانات (ماهیان ودوزیستان) شایان توجه­ اند. این مطالعه به منظور تعیین غلظت ترکیبات نونیل­ فنول و بیسفنولA در نمونه­ های آب مصب 9 رودخانه سواحل جنوب­ غربی منتهی به دریای خزر و بررسی هم­ بستگی این ترکیبات با مقادیر اکسیژن­ خواهی شیمیایی (COD)، اکسیژن خواهی بیولوژیکی (BOD) و pH انجام پذیرفت. مواد و روش­ ها: در این مطالعه میزان پارامترهای مختلف براساس روش­ های استاندارد آب و پساب اندازه گیری شد. و برای استخراج بیسفنول­ A و نونیلفنول در نمونه­ های آب رودخانه از روش جداسازی مایع-مایع استفاده گردید. و میزان بیسفنول­ A ونونیل فنول با دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا اندازه­ ­ گیری شد. یافته­ ها: نتایج نشان می دهد مصب رودخانه آستارا دارای مقادیر بالایی از پارامترهای مورد مطالعه نسبت به سایر ایستگاه­ ها می­ باشد که این می­ تواند به علت عبور رودخانه از مرکز شهر آستارا و ورود فاضلاب­ های شهری و خانگی به داخل رودخانه باشد. نتایج آزمون هم­ بستگی نشان داد که هم­ بستگی مثبت و معنی­ داری بین مقادیر COD و BOD با مقادیر بیسفنولA و نونیل­ فنول در نمونه­ های مورد مطالعه مشاهده گردید، هم­ چنین هم­ بستگی منفی (معکوس) و معنی­ داری بین مقادیر pH با مقادیر بیسفنولA و نونیل­ فنول در نمونه­ های مورد مطالعه دیده شد. بحث و نتیجه گیری: وجود این ترکیبات شبه استروژنی در مقادیر کم نیز اثرات منفی در سلامت جوامع زیستی ایجاد می­ کند، لذا نگرانی در ارتباط با حضور این آلاینده ها در منابع آبی کشور وجود دارد.

زمینه و هدف: در سال های اخیر در موضوع اندرکنش خاک و آلودگی تحقیقات وسیعی صورت گرفته، اما در زمینه فرایند اندرکنش آلاینده های فلز سنگین و نانورس ها تحقیقات قابل توجهی انجام نشده است. آلاینده فلز سنگین سرب، به­ عنوان یکی از آلاینده­ های فلز سنگین متداول در پروژه­ های ژئوتکنیک زیست­ محیطی شناخته شده است. از سوی دیگر هر چند برای قابلیت نگه­ داری آلاینده­ های فلزی توسط خاک از سوی پژوهش­ گران معادلاتی ارایه شده است، اما در زمینه قابلیت نگه­ داری، نانورس­ ها و هم­ چنین تأثیر حضور کربنات بر معادلات قابلیت نگه­ داری مطالعه­ ای صورت نگرفته است. بر این اساس هدف این پژوهش مطالعه رفتار ژئوتکنیک زیست­ محیطی نانورس­ ها و نانورس­ های اصلاح شده با کربنات از نظر قابلیت جذب آلاینده­ فلز سنگین سرب و ارایه معادلاتی برای قابلیت نگه­ داری آلاینده­ ها بوده است. روش بررسی: برای دست­ یابی به هدف مذکور، با انجام یک­ سری آزمایش­ های ژئوتکنیک زیست محیطی، ساز و کار نگه­ داری آلاینده فلز سرب توسط بررسی تغییرات pH، قابلیت نگه­ داری آلاینده و ارزیابی پراش اشعه ایکس (XRD) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. هم­ چنین با ارایه یک سری معادلات خطی و غیر خطی به بررسی قابلیت نگه­ داری آلاینده فلز سنگین سرب توسط نانورس کلوزایتNa+ با تغییر pH محیط و نیز تغییر میزان کربنات نمونه پرداخته شده است. یافته ها: نتایج تحقیق حاضر بیان­ گر آن است که میزان کربنات یک عامل تأثیر گذار بر قابلیت نگه­ داری است و این پارامتر باید در معادلات عددی ظاهر شود. هم­ چنین حضور پارامتر تغییر pH در معادلات موجب افزایش ضریب هم­ بستگی در معادلات ارایه شده می­ شود. بحث و نتیجه­ گیری: معادلات عددی ارایه شده می­ توانند جایگزین مناسبی برای روش­ های آزمایشگاهی باشند و در طراحی مراکز دفن زباله مورد استفاده قرار گیرند.

زمینه و هدف: آلودگی های زیست محیطی، محصول فرعی و ناخواسته فعالیت های صنعتی مختلف است که باعث شده محیط زیست بیش تر از پیش در معرض تهدید قرار گیرد. از طرفی، با توجه به رشد جمعیت و بالا رفتن مصرف سالانه برق کشور ضرورت احداث و ساخت نیروگاه های جدید الزامی است. نوع نیروگاه ها بر اساس طیف گسترده ای از معیارها اولویت بندی می شوند. در این تحقیق، با در نظر گرفتن شاخص های مختلف زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی به تعیین اولویت نیروگاه های بادی کهک به عنوان بزرگ ترین نیروگاه بادی کشور و نیروگاه سیکل ترکیبی پاکدشت به عنوان بزرگ ترین نیروگاه سیکل ترکیبی کشور پرداخته شده است. روش بررسی: در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) برای وزن دهی معیارها و همچنین برای تعیین ارجحیت انتخاب نیروگاه از فرآیندTOPSIS استفاده شده است. بدین منظور روش ترکیبی (AHP– TOPSIS) مورد استفاده قرار گرفت. این دو روش از جمله مهم ترین و پرکاربردترین روش های تصمیم گیری محسوب می شوند و انتظار می رود که ترکیب آن ها بتواند نتایج بهینه ای ارائه دهد. یافته ها: در میان 5 معیار اصلی زیست محیطی که خبرگان اوزان هریک را تعیین کردند شاخص آب با وزن (451/0) در رتبه اول، هوا با وزن (234/0) در رتبه دوم، شاخص مربوط به پیامدهای اقتصادی-اجتماعی با بردار ویژه (120/0) در رتبه سوم، خاک با بردار ویژه (114/0) در رتبه چهارم و همچنین، سایر اثرات زیست محیطی( به جز آب، هوا، خاک) با توجه به وزن به دست آمده از محاسبات با مقدار (081/0) در رتبه پنجم قرار گرفته اند. بحث و نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که نیروگاه بادی به دلایل مختلفی مانند: نیاز نداشتن به سوخت های فسیلی، آلودگی های کمتر زیست محیطی و پایداری بیشتر، مناسب تر از نیروگاه سیکل ترکیبی است.

زمینه و هدف: فسفر یکی از مهم ترین آلاینده های محیط های آبی می باشد. آلودگی فسفر در منابع آب های سطحی و زیرزمینی از استفاده مفرط کود در زمین های کشاورزی کنترل نشده و تخلیه فاضلاب های تصفیه نشده نشات می گیرد. تخلیه این عنصر در محیط اثرات بهداشتی بسیار زیادی دارد. این پژوهش با هدف بررسی کارایی فرایند اکسیداسیون فنتون در کاهش فسفر از محلول آبی انجام گرفت. روش بررسی: این تحقیق حاصل یک مطالعه تجربی در مقیاس آزمایشگاهی می باشد. دراین مطالعه تاثیر پارامترهای متغیر شاملpH، غلظتFe+2، غلظت H2O2، زمان تماس و غلظت اولیه فسفر در حذف فسفر به وسیله فرآیند فنتون از محلول آبی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که فرآیند فنتون قادر به حذف 97 درصد فسفر می باشد به گونه ای که بیشترین درصد حذف فسفردر نسبت غلظتH2O2 / Fe2+=mg/l 1000/2200، زمان تماس60 دقیقه و 5/3 pH= مشاهده گردید. نتایج آزمون آماری SPSS نشان داد که میانگین غلظت در تمامی متغییر ها قبل و بعد از انجام فرایند اختلاف معنی داری حذف داشت (05/0P<). بحث و نتیجه گیری: نتایج این پژوهش کارایی مطلوبی در حذف فسفر به وسیله فنتون در تصفیه آب و کنترل آلاینده نشان داد. فرایند فنتون یک فرآیند موثر در حذف مواد آلی مانند فسفر از آب از لحاظ میزان راندمان حذف و هزینه مقرون به صرفه تر در مقایسه با دیگر فرآیند های حذف این آلاینده ها می باشد. در ضمن جهت دست یابی به روش های ترکیبی کامل تر و بهتر توصیه می شود در سایر مطالعات راندمان حذف به وسیله این فرآیند را با استفاده از ترکیب با اکسیدان های دیگری مانند تابش فرابنفش و. . . ارتقاء داد.

زمینه و هدف: آلودگی آب به فلزات سنگین یکی از معضلات مهم زیست محیطی است. هدف از این پژوهش بررسی میزان حذف فلز روی از محلول های آبی با استفاده از نانو ذرات دی اکسید منگنز بود. روش بررسی: ابتدا نانو ذرات دی اکسید منگنز به روش ترسیب الکتروشیمیایی کاتدی سنتز گردید و تاثیر پارامترهای pH، زمان تماس، غلظت نانو ذرات و اثر غلظت اولیه بر فرآیند جذب روی در سیستم ناپیوسته مورد بررسی قرار گرفت. جهت شناسایی نانو ذرات دی اکسید منگنز از پراش پرتو ایکس(XRD)، طیف سنج مادون قرمز(FT-IR) و میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM) استفاده گردید. ایزوترم های جذب لانگمیر و فرندلیچ و همچنین سینتیک های جذب فلز روی توسط جاذب نانو ذرات دی اکسید منگنز بر اساس مدل های شبه مرتبه اول و شبه مرتبه دوم بررسی شد. یافته ها: تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان داد که اندازه این ذرات 30 تا 50 نانومتر است. نتایج نشان داد که با افزایش pH، درصد حذف و ظرفیت جذب روی افزایش یافت و در pH 6 به حداکثر خود یعنی 4/90 درصد رسید. افزایش زمان تماس و میزان جاذب باعث افزایش راندمان جذب شد. در بررسی ایزوترم های جذب، داده های آزمایشی مطابقت بیشتری با مدل لانگمیر نشان دادند. ظرفیت جذب لانگمیر 71/285 میلی گرم بر گرم بدست آمد. همچنین داده های بدست آمده در این تحقیق برای جاذب نشان داد که جذب روی از مدل سینتیک شبه مرتبه دوم تبعیت می کند. بحث و نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که نانو ذرات دی اکسید منگنز به عنوان جاذب مناسب توانایی بالایی در جذب فلز روی از محیط های آبی دارند.

زمینه و هدف: به منظور بررسی اثر سیلیکا ایروژل نانو ساختار به عنوان یک جاذب رطوبت خاک بر عملکرد و کارایی مصرف آب ذرت و مقایسه آن با سوپرجاذب، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 93-1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج انجام گرفت. مواد و روشها: کم آبیاری در سه سطح شامل آبیاری بر اساس 100، 75 و50 درصد نیاز آبی گیاه در کرتهای اصلی و مواد جاذب رطوبت در سه سطح شامل عدم مصرف ماده جاذب رطوبت، مصرف سوپرجاذب به میزان 30 کیلوگرم در هکتار و مصرف سیلیکا ایروژل به میزان 5 کیلوگرم در هکتار در کرتهای فرعی قرار گرفت. یافته ها: بیشترین مقدار عملکرد دانه (12684 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری با 100 درصد نیاز آبی و مصرف سیلیکا ایروژل به دست آمد. با مصرف سوپرجاذب و سیلیکا ایروژل عملکرد دانه افزایش یافت به نحوی که کاربرد سیلیکا ایروژل نسبت به سوپرجاذب برای افزایش عملکرد دانه، در سطح آبیاری 100 درصد نیاز آبی دارای برتری نسبی معنی داری بود اما در سطوح 75 و 50 درصد نیاز آبی در یک گروه آماری قرار گرفت. کاربرد سوپرجاذب و سیلیکا ایروژل به ترتیب منجر به افزایش 116/2 و 154/1 درصدی کارایی آب برای عملکرد دانه و افزایش 38/4 و 85/9 درصدی کارایی آب برای عملکرد بیولوژیک شد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این مطالعه، کاربرد سیلیکا ایروژل نانو ساختار، برای افزایش بهره وری آب و عملکرد ذرت پیشنهاد میگردد.

زمینه و هدف: توسعه صناع و توجه به مسائل زیست محیطی محتمل، همچنین استفاده بهینه و پایدار از همه امکانات پهنه سرزمین در راستای مکانیابی بهینه با توجه به توان اکولوژیکی منطقه یکی از موضوعات مهمی است که در سالهای اخیر مورد توجه بخش مدیریت محیط زیست قرار گرفته است. این تحقیق سعی دارد تا با ارزیابی توان منطقه و پهنه بندی مناسب کاربری صنایع پتروشیمی در جهت برنامه ریزی و ایجاد تعادل و توازن منطقه ای با توجه به قابلیتها و شرایط زیست محیطی به مکانیابی مناسب کاربری صنایع مذکور بپردازد. روش بررسی: در این تحقیق، پس از تعیین پارامترهای اکولوژیکی و غیراکولوژیک لازم جهت آنالیز، نسبت به وزن دهی این فاکتورها با استفاده از روش تحلیل فرآیند سلسله مراتبی اقدام گردید. سپس نوزده لایه اطلاعاتی (کاربری اراضی، شیب، هیدرولوژی، جهت دامنه، ارتفاع از سطح دریا، اقلیم، دانه بندی خاک، عمق خاک، فرسایش خاک، فاصله از فرودگاهها، فاصله از شهرها، فاصله از روستاها، فاصله از جاده ها و بزرگراهها، فاصله از سدها و تالابهای اصلی، فاصله از مناطق حفاظت شده، فاصله از صنایع، فاصله از گسل، فاصله از خطوط برق، فاصله از خطوط نفت و گاز)، در محیط GIS، به روش، رویهم گذاری وزنی (Weighted Overlay) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. . یافته ها: از نتایج حاصل از این تحقیق این طور استنباط می شود که شهرستانهای شمالی و غربی استان ( کبودرآهنگ، فامنین، رزن و اسدآباد) به لحاظ ویژگیهای اکولوژیکی، به نسبت دارای شرایط بهتری بوده و بایستی در اولویت اول برنامه ریزی قرار گیرند. لذا؛ در صورتیکه در توسعه صنعت پتروشیمی استان، بودجه و امکانات در حد بهینه و مطلوب مهیا باشند؛ می توان جهت برنامه-ریزی های آتی توسعه صنعت در این شهرستانها اقدام نمود. نتایج این تحقیق به سیاستگذاران و تصمیم گیران کمک خواهد کرد تا بتوانند بر اساس آنها برنامه ریزی دقیق تری داشته باشند.

زمینه و هدف: وجود کوهستان در نزدیکی شهر تهران را فرصت مناسبی برای توسعه اقتصادی و گذران اوقات فراغت شهروندان فراهم آورده است. روند رو به رشد گردشگری در این مناطق و کم توجهی به یک برنامه راهبردی، موجبات اثرات نامطلوب زیست محیطی بویژه در مناطق کوهستانی مشرف به منطقه یک شهرداری تهران را به علت بهره برداری بیشتر فراهم آورده است. لذا، هدف پژوهش حاضر کمک به فرآیند مدیریت و برنامه ریزی در محدوده مطالعاتی است. روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است که دارای سه مرحله اصلی است. درگام نخست وضع موجود با تهیه ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) و خارجی (EFE) مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله دوم با تهیه ماتریس فرصت ها، تهدیدات، قوت ها و ضعف ها (SWOT)، راهبردهای متناسب با عوامل ارائه گردید. در مرحله سوم نیز با کمک ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی (QSPM)، راهبردها ارزیابی و اولویت بندی شدند. یافته ها: در ماتریس ارزیابی عوامل داخلی، بیشترین امتیاز به "وجود ساختاری با نام-ناحیه ویژه کوهستان-در منطقه یک شهرداری تهران" و در ماتریس ارزیابی عوامل خارجی به "پایین بودن سطح آگاهی گردشگران از اهمیت محیط های کوهستانی" اختصاص یافته است. بر اساس نتایج، 26 راهبرد تعیین گردید. بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از ارزیابی راهبردها حاکی از آن است که اولین قدم در راستای اهداف مدیریت راهبردی محدوده مطالعاتی، راهبرد "تهیه طرح جامع گردشگری منطقه و تجهیز خدمات گردشگری با مشارکت سازمان های مرتبط" می باشد. "حفظ ویژگی ها و وجوه متمایز رود دره های دامنه جنوبی البرز با هدف حفظ تنوع محصول گردشگری" نیز در اولویت دوم قرار دارد.

حفظ بستر طبیعی و تنوع زیستی شهر جهت ایجاد ارتباط با طبیعت و ارتقاء کیفیت زندگی در شهر با توجه به افت کیفیت محیط زیست و از هم گسیختگی بنیان های اکولوژیک شهری، نیازمند یکپارچه سازی دانش بوم شناسی با فرآیند برنامه ریزی و توسعه شهری است. هدف تحقیق، تبیین نظری رویکرد جدید بوم شناسی شهری از طریق بررسی سیر تحول مفهوم بوم شناسی و ریشه های شکل گیری دانش بوم شناسی شهری است. همچنین این مقاله در صدد پاسخ دادن به این پرسش است که چگونه با بکارگیری بوم شناسی شهری به عنوان رویکردی نو در فرآیند برنامه ریزی و توسعه ی شهرها، می-توان فرصت هایی را برای ایجاد پیوند میان نظام اکولوژیک با محیط های شهری و فعالیت های انسانی پدید آورد. تحقیق حاضر از لحاظ روش با اتکا به شیوه های توصیفی و تحلیلی انجام گرفته و تلاش شده است که با انجام مطالعات کتابخانه ای و تحلیل نگرش های مرتبط با بوم شناسی شهری و مباحث مربوطه در برنامه ریزی و طراحی شهری، بتوان به ریشه های نظری موضوع و نحوه ی بکارگیری آن در علوم شهری از جمله شهرسازی با بررسی مصادیق کاربردی آن پی برد. با توجه به یافته های پژوهش، بوم شناسی شهری به عنوان رویکردی نوین در شهرسازی امروزه از جایگاه مناسبی برخوردار شده است. بازیابی شبکه های اکولوژیک شهری و طراحی و برنامه ریزی زیست بوم محور از مصادیق کاربردی دانش بوم شناسی شهری در سطوح مختلف محسوب می شوند و از این طریق متخصصان توانسته اند در جهت تقویت محیط طبیعی و ایجاد الگوهای توسعه مبتنی برحفظ ارزشهای اکولوژیکی شهر، گام های روبه جلویی بردارند. نتایج نشان می دهد، کاربرد دانش بوم شناسی شهری در برنامه ریزی و طراحی شهرها در قالب راهبردی نظری و عملی، بایستی به عنوان یک اولویت ملی جهت دستیابی به شهرهای پایدار و تاب آور مد نظر قرار گیرد. دستیابی به این امر مستلزم کارگروهی میان متخصصان مختلف، حمایت از برنامه های آموزشی و ایجاد تغییر در نحوه ی ارتباط میان سیاستگذاران و متخصصان می باشد.

زمینه و هدف: با توجه به تقاضای روز­ افزون مردم برای تفرج گاه­ ها و مراکز تفریحی، تحلیل­ های اقتصادی و اجتماعی و بررسی کامل خواسته­ های مردم جهت فراهم نمودن امکانات و تسهیلات لازم، امری ضروری است. هدف این تحقیق برآورد ارزش تفرج گاهی پارک ساحلی اهواز به عنوان یکی از مهم ترین مراکز تفریحی مردم خوزستان و بالاخص شهر اهواز می باشد. روش بررسی: در این مطالعه از ­ روش هزینه سفر انفرادی استفاده شده که می­ تواند به­ عنوان ابزاری موثر در برنامه­ ریزی و مدیریت طرح­ های توسعه­ ای مورد استفاده قرار گیرد. در این روش، رابطه بین تعداد بازدیدهای هر شخص در طول یک­ سال از یک تفرج گاه، هزینه سفر انفرادی هر فرد و متغیرهای اقتصادی-اجتماعی برآورد گردید. بدین منظور، تعداد 234 پرسش نامه در سال 1391 از بازدیدکنندگان پارک تکمیل گردید. یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که متغیر سن افراد علی­ رغم داشتن علامت مورد انتظار، تاثیر معنی داری بر تعداد بازدیدها نداشته است. در حالی که متغیر درآمد و تحصیلات افراد اثر مثبت و هزینه سفر اثر منفی معنی­ داری بر تعداد بازدید افراد از پارک ساحلی داشتند. ارزش تفریحی پارک ساحلی برای هر فرد در طول ­ سال معادل 157885 ریال و کل ارزش تفریحی سالانه پارک 1342022500 ریال برآورد گردید. بحث و نتیجه گیری: از آن جا که نتایج نشان دهنده­ ی ارزش قابل توجه اقتصادی پارک ساحلی برای ساکنان شهر اهواز است، بایستی به تدوین طرح توسعه گردشگری آن مبادرت نمود. جهت­ گیری سیاست­ ها بایستی براساس توسعه تفرج گاه­ ها و پارک­ های شهری با حفظ استانداردهای محیط زیستی و ایجاد ساز و کارهایی برای بازگشت سرمایه باشد.

زمینه و هدف: کارکرد آموزشی رسانه های گروهی همواره مورد تأکید صاحب نظران حوزه های گوناگون بوده است و نهادهای رسمی و غیررسمی از ظرفیت آن ها استفاده کرده اند. در این بین، رسانه تلویزیون به عنوان یک رسانه تصویری و صوتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر استفاده از برنامه های محیط زیستی تلویزیون بر ارتقای آگاهی و نگرش محیط زیستی دانشجویان است. روش بررسی: روش این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گرد آوری داده ها، نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل می باشد. نمونه مورد مطالعه شامل 40 نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور استان مرکزی بود که به روش نمونه در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در قالب دو گروه کنترل و آزمون گروه بندی شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه ای بود که روایی محتوایی آن به صورت کمی و کیفی و پایایی آن نیز با روش آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت. یافته ها: بر اساس نتایج آزمون آماری، تفاوت معنی داری در بین هر دو متغیر در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون وجود دارد. مقایسه میانگین دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون نشان داده است که میانگین متغیر در مرحله پس آزمون نسبت به پیش آزمون در هر دو متغیر، بالاتر است، نتایج آزمون تعقیبی نیز بیان گر بالاتر بودن میانگین گروه آزمایشی تلویزیون نسبت به میانگین گروه کنترل در هر دو متغیر بوده است. بحث و نتیجه گیری: بر مبنای یافته های پژوهش، برنامه های تلویزیونی موردمطالعه، دارای تأثیر مثبت و معنی دار بر آگاهی و نگرش محیط زیستی دانشجویان به خصوص آگاهی محیط زیستی آن ها با اندازه اثر بالاتر بوده اند.