علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1383 | دوره:- | شماره:23 |تعداد مقالات:14

جذب رنگ فعال با پایه آزو (Red-2) با عبور از لجن فعال خشک شده صورت گرفت طی آزمایشات با تغییر pH اولیه، گرم ماده جاذب ـ تغییر در سرعت مخلوط کن و غلظت ماده اولیه انجام شده بررسی تغییرات سینتیکی و تاثیرات آنها بر میزان جذب نشان می دهد که مدلهای تعادلی از معادلات جذبی فرندلیش و لانگمور به خوبی تبعیت می کند. بالاترین درصد جذبی که در این آزمایشات بدست آمده در غلظت 40 میلی گرم بر لیتر با 5/2گرم جاذب در2 pH= بود.نتایج نشان می دهد که مراحل جذب رنگ آزو از سینتیک درجه دوم پیروی می کند و همچنین ظرفیت جذب نسبتا بالا می باشد(pH <6) در ضمن ضریب همبستگی بالا R>0.989 نشان می دهد که این روش بسیار مناسب بوده است.در این تحقیق برای جذب رنگ از روش جذب سطحی استفاده گردید . ابتدا محیط مناسب برای رشد باکتریهای موجود در لجن تهیه گردید پس از رشد میکروارگانیسم ها به مدت 24 ساعت در حرارت60  درجه خشک شد . با توجه به بدست آمده مشخص شد لجن فعال می تواند به عنوان یک جاذب مناسب و ارزان قیمت و قابل دسترس مورد استفاده قرار گیرد.

این مطالعه با هدف شناسایی تنوع گونه ای و پراکنش خفاش ها  در جزیره قشم از پاییز1378 الی بهار 1381 انجام گردید در راستای این کار اقامتگاه های (Roosting areas) خفاش ها شناسایی و نمونه برداری با روشهای مختلفی نظیر تور نامریی و تور ماهیگیری و… با کمک افراد محلی صورت گرفت. شناسایی گونه های خفاش بر پایه اندازه گیری صفات ریختی و جمجمه انجام شده و5 گونه خفاش (1 میوه خوار و 4 حشره خوار) شناسایی گردید: Rousettus aegyptiacus- Rhinopoma muscatellum- -Taphozus perforatus -Asellia tridens - Pipistrellus pipistrellus   اگرچه وجود خفاش میوه خوار در سالهای بسیار دور از این منطقه گزارش شده بود اما برای اولین بار توسط مولفین مقاله حاضر از قشم صید گردید همچنین 4 گونه خفاش حشره خوار نیز برای اولین بار از این جزیره گزارش می شود.

استفاده از جاذبهای صنعتی یکی از روشهای جمع آوری لکه نفتی از آب دریا می باشد، در این مطالعه از چهار نوع پرلیت فرآوری شده انبساط یافته با کد های A o ؛ A1، AH ؛A2 متناسب با درجه انبساط پذیری، سطح ویژه، اندازه دانه بندی، فضای تخلخل آنها و دو نوع نفت خام(نفت خام آسیای میانه و نفت خام ایران) در دو حالت استاتیک و دینامیک در مقیاس آزمایشگاهی استفاده شده است. پرلیت به علت سبکی وزن (دانسیته (40-200 kg/m3 بسیار سریع (درکسری از زمان ) در سطح لکه نفتی پخش شده و روی آن شناور می ماند و به علت تخلخل زیاد( ساختار پرلیت بصورت لایه لایه با فضای تخلخل بیش از 90% می باشد) دارای سرعت نفوذ بالا در جذب نفت است .مطالعات سینیتیکی نشان داد، جذب نفت در لحظات اولیه پخش شدن پرلیت روی لکه نفتی اتفاق می افتد؛ نوعی از پرلیت تحت نام A0 ضمن جذب سریع لکه نفتی به صورت لخته درآمده وجمع آوری آن از روی آب به آسانی انجام پذیر است .ظرفیت جذب پر لیت( (A0 هفت میلی لیتر نفت بازای یک گرم پرلیت می باشد. این نوع پرلیت می تواند تا 25 برابر وزن خود لکه نفتی را به صورت قطرهای معلق در آب (امولیسیون) درآورد تا امکان تجزیه شدن  آن توسط میکروارگانیسمها به آسانی فراهم گردد.  

سم تری کلروفن یک آفت کش ارگانوفسفره است که در غلظتppm 0.5 تا 1 در رشد و نمو گزینشی زئوپلانکتون هایی مثل روتیفر, که غذای مطلوب لارو ماهی سفید می باشد, از طریق نابود کردن دشمنان روتیفرها یعنی سیکلوپس ها بکار می رود و در پاره ای از موارد برای تسریع نتایج و با مدیریت ناصحیح از غلظت های بالاتر این سم هم استفاده می گردد. 24 تا 48 ساعت پس از کاربرد سم, لاروهای 3 تا 7 روزه ماهی سفید به استخر پرورشی معرفی می شوند.هدف از این مطالعه برآورد غلظت مناسب سم و زمان مناسب در معرفی لاروها پس از بکار بردن سم تری کلروفن می باشد. اثرات غلظت های صفر (تیمار شاهد), 5/0, 1 , 2 , 3 , 4 , 5 و10 ppm و نیز اثر زمانهای متفاوت معرفی لاروها پس از کاربرد سم (24 , 48 و 72 ساعت) در 22 تیمار و 3 تکرار بر روی رشد لارو و بچه ماهی سفید دریای خزر مورد ارزیابی قرار گرفت. این مطالعه در انکوباتورهای ویس انجام گردید و در زمانهای ذکر شده لاروهای 3 روزه ماهی سفید به تعداد مساوی به انکوباتورها معرفی شدند. این آزمایش به روش ساکن, بدون استفاده از جریان آب صورت گرفت. پس از 2 روز, لاروها را از انکوباتور خارج کرده و بصورت گروههای جداگانه به حوضچه های توری معرفی گردیدند و هر 14 روز یکبار در طول 8 هفته پرورش بصورت تصادفی تعداد 20 نمونه برداشت شده و مورد بیومتری قرار داده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با آنالیز واریانس یک طرفه(ANOVA ) و با استفاده از نرم افزار آماری SAS انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد که وجود سم تری کلروفن در آب در رشد ماهی موثر است اما بیشترین تاثیر آن در هفته های دوم و هشتم مطالعه می باشد که در آن رشد ماهی کند می گردد و اصولا ماهیان تیمار شاهد(فاقد سم) بیشترین میزان رشد و ماهیان تیمارهایی با غلظت بالای سم, ppm 10, کمترین میزان رشد را دارا بودند. همچنین نتایج حاصله نشان داد که بهترین زمان در معرفی لاروها به استخر 72 ساعت پس از کاربرد سم می باشد. بدین معنی که پس از ریختن سم به آب استخر و معرفی لاروهای ماهی سفید به این آب با گذشت 72 ساعت پس از اضافه کردن سم, بیشترین میزان رشد بدست می آید که این مساله ممکن است بدلیل شکسته شدن مولکولهای سم تری کلروفن در آب پس از طی این مدت به ترکیباتی با سمیت کمتر باشد.

در این تحقیق ساخت رزین پلی استر سیر نشده (UPR) به وسیله بازیافت شیمیایی گلیکول کافتی در سه مرحله انجام می شود که به ترتیب عبارتند از گلیکول کافت PET با استفاده از پروپیلن گلیکول (PG)، ساخت UPR به وسیله واکنش بس چگالش، حل کردن رزین در استایرن.برای انجام گلیکول کافت از ضایعات برده PET با وزن مولکولی عددی بین 20000-18000 استفاده شد. شرایط آزمایش در دمای 200oC و زمان 8 ساعت تحت بازروانی و جونیتروژن و کاتالیزور روی استات 5/0%  وزنی بود. آزمون های این مرحله شامل اندازه گیری ارزش هیدروکسیل، تعیین گلیکول آزاد و وزن مولکولی میانگین عددی (Mn) می باشد. در مرحله ساخت UPR بوسیله واکنش بس چگالش مالئیک انیدرید و محصولات گلیکولیده استفاده گردید. آزمون های این مرحله نیز شامل ارزش هیدروکسیل، تعیین Mn، تعیین عدد اسیدی نهایی، تعیین نقاط ذوب بودند و در مرحله آخر انحلال رزین ساخته شده در حلال فعال استایرن در دمای 100oC انجام شده و ویسکوزیته نهایی رزین رقیق شده با ویسکوزیته سنج بروکفیلد در دمای 31oC  تعیین می گردد.برای بررسی زمان ژل شدن و دمای گرمادهی از 5/1% متیل اتیلن کتون پروکساید به عنوان آغازگر و 5/0% نفتنات کبالت به عنوان شتاب دهنده استفاده گردید. مقدار استایرن موجود در رزین ها بین 40-30% تنظیم شد. چون تعداد نمونه ها زیاد و آزمون ها نیز زمان بر و پرهزینه بودند از نمونه های5/37 و 50% PET استفاده شد.

دریاچه مصنوعی انسان ساخت غرب شهر تهران که محل احداث آن در شمال غرب شهر تهران و در منطقه 22 شهری پیش بینی شده است، باحجم 10 میلیون متر مکعب، مساحت 224 هکتار وعمق متوسط 10 متر به عنوان بزرگترین دریاچه انسان ساخت ایران محسوب می گردد. مهمترین منابع آبی منطقه که می توان برنامه آبگیری جهت تامین آب دریاچه را بر روی آنها طرحریزی نمود عبارت از رودخانه کن، رواناب های سطحی منطقه شهری، رواناب های حوزه های میانی و پساب تصفیه شده منطقه شهری می باشند. در مطالعه حاضر نحوه آبگیری از این منابع به صورت منفرد یا تلفیقی از دو یا چند منبع به طور همزمان بررسی شده ودرنتیجه دوازده گزینه متفاوت برای تأمین آب دریاچه معرفی گردیده است. یکی از عوامل عمده که می تواند پس از احداث دریاچه کیفیت آب را تحت تأثیر قرار دهد ودر این تحقیق بدان توجه خاص شده است، وضعیت لایه بندی های حرارتی دریاچه با توجه به اقلیم شهر تهران خواهد بود. دراین تحقیق مدل (WQRRS) Water Quality for River - Reservoir Systems به طور مجزا برای هر یک از 12 گزینه پیشنهادی تأمین آب دریاچه اجرا گردیده است. بدین ترتیب احتمال وقوع لایه بندی حرارتی در دریاچه برای هریک از حالات فوق طی یک دوره زمانی پنج ساله، که به عنوان دوره شاخص مدلسازی انتخاب شده، شبیه سازی گردیده است. با استفاده از آمار و داده های ایستگاه های هیدرومتری وهواشناسی منطقه وبا مطالعات انجام شده، اطلاعات ورودی مدل آماده گردید. این اطلاعات که شامل عوامل کیفی، داده های هواشناسی، هندسه مخزن، داده های جریان ورودی وضرایب مورد نیاز می باشند، به مدل داده شده و پس از اجرای مدل، نتایج حاصل مورد بررسی قرار گرفته اند. در مطالعه حاضر بااستفاده از نتایج این شبیه سازی، مشخص گردیده است که از دیدگاه لایه بندی حرارتی، رودخانه کن به عنوان یکی از گزینه های تامین آب دریاچه، کمترین مخاطره را درپی خواهد داشت.

دمای هوا یکی از پارامتر های مهم اقلیمی است که در ایستگاه های هواشناسی اندازه گیری می شود و بعلت نقطه ای بودن ایستگاه ها، داده های آنها کاربرد زیادی در مطالعات منطقه ای ندارد. بنابراین لازم است که این داده ها به داده های منطقه ای تبدیل شوند. دمای سطح زمین و شاخص پوشش گیاهی بیشترین همبستگی را  با دمای هوا دارند و  بوسیله تصاویر ماهواره ای که ساختار داده های آن  مکانی و پیوسته است، برآورد می گردند. از اینرو برای تعیین دمای هوا بصورت منطقه ای از مدل های همبستگی که متغیرهای ورودی آن دمای سطح زمین و شاخص پوشش گیاهی است استفاده می شود. در این بررسی 3 مدل همبستگی ساده خطی، چند متغیره خطی و غیر خطی برای برآورد دمای ماکزیمم روزانه مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند. در مدل های همبستگی چند متغیره به غیر از متغیر های فوق، مشخصه های جغرافیایی مانند عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا و روز ازسال نیز به عنوان ورودی های مدل مورد استفاده قرار گرفت و دمای سطح زمین و شاخص تفاضل پوشش گیاهی نرمال شده(NDVI) بکمک تصاویر ماهواره نوا برآورد گردید. بررسی نتایج نشان داد که مدل همبستگی چند متغیره غیر خطی بیشترین دقت را دارد که در آن جذر میانگین مربع خطا(RMSE) و میانگین قدر مطلق خطا(MAE) بترتیب 57/1 و 3/1 درجه سانتیگراد برآورد گردید.

در تحقیق حاضر با توجه به اهمیت فاضلاب صنعتی و آلودگیهای زیست محیطی حاصله، 20 واحد صنعتی غذایی و دارویی از بین 77  واحد ( 20% از کل صنایع تهران بزرگ ) بطور تصادفی انتخاب و فاضلاب آنها از نظر کمی و کیفی مورد بررسی قرار گرفت. جهت ارزیابی کمی فاضلاب این صنایع میزان آب مصرفی و تولید فاضلاب و جهت ارزیابی کیفی مقدار اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی پنج روزه (BOD5) و کل مواد معلق (TSS) در نظر گرفته شد. 20 صنعت بررسی شده در تحقیق سالیانه 7876346 متر مکعب آب مصرف می نمایند که از این میزان در صنایع مختلف بین 25 تا 95 % و بطور متوسط 69% تبدیل به فاضلاب شده و حجم فاضلاب تولید شده برابر 5454154 متر مکعب در سال می باشد. برای کل صنایع غذایی و دارویی تهران بزرگ مقدار مصرف آب 33/10 میلیون متر مکعب و مقدار کل فاضلاب بالغ بر 5/7 میلیون مترمکعب برآورد می شود. صنایع روغن نباتی، نوشابه سازی، لبنی و دارویی به ترتیب با مصرف 3/36 % ، 3/29% ، 2/14% و 14/7 % از کل آب مصرفی در رده های اول تا چهار قرار دارند . از نظر فاضلاب تولیدی، صنایع نوشابه سازی، روغن نباتی، لبنیاتی و داروسازی به ترتیب با تولید  34% ، 31/30% ، 44/14% و 66/5% فاضلاب در رده های اول تا چهارم قرار دارند. آلوده ترین فاضلاب تولید شده از نظر مواد آلی مربوط به کارخانجات الکل سازی با BOD5 برابر با 44000mg/L می باشد. میانگین BOD5 برای صنایع بررسی شده بدون احتساب صنعت الکل سازی برابر mg/L 558 بدست آمد. در زمان بررسی 60% صنایع فاقد سیستم تصفیه بوده و تنها در 10 % صنایع ( 2 واحد ) سیستم تصفیه با کارآئی خوب وجود داشت. 30% واحدها دارای تصفیه خانه با راندمان پایین یا بدون کارآئی لازم بودند. بخش عمده فاضلاب این صنایع بدون تصفیه وارد چاههای جذبی یا رودخانه شده و باعث آلودگی منطقه می گردد.