علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1390 | دوره:13 | شماره:1 (مسلسل 48) |تعداد مقالات:10

در این تحقیق شبکه عصبی مصنوعی جهت برآورد و پیش بینی غلظت گازهای آلاینده هوا به کار رفته است. با توجه به خطر آلودگی هوا در شهر تهران و ایجاد مشکلات زیست محیطی و بیماری های خطرناک تنفسی و پوستی به ویژه برای کودکان و سالمندان و نیاز شدید به کنترل آن، این تحقیق در جهت برنامه ریزی و کنترل این مشکل در تهران و همچنین شهرهای بزرگ دیگر انجام گرفته است. برای این منظور از آمار غلظت گازهای آلاینده هوای ثبت شده توسط حسگر های (سنسور) نصب شده در ایستگاه بازار در سال های 1381 تا 1386 استفاده شده است (گاز NO). از مدل اتو رگرسیو و سری های زمانی جهت تعیین ورودی های شبکه عصبی استفاده شده و بر اساس این مدل غلظت گاز در زمان جاری به غلظت گازهای 7 روز گذشته وابسته است. بنابراین ورودی های شبکه عصبی غلظت گاز در 7 روز گذشته و خروجی آن که در واقع پیش بینی شبکه عصبی می باشد، غلظت گاز در زمان جاری می باشد. سپس با استفاده از نرم افزار مطلب 7، مدل شبکه عصبی مصنوعی طراحی شده و این پیش بینی انجام گرفته است. همچنین این پیش بینی با استفاده از رگرسیون غیر خطی نیز انجام گرفته و در پایان نتایج مدل ثبت گردیده و خطای جذر میانگین مربعات مدل شبکه عصبی با معادلات رگرسیون مقایسه شده است و مشاهده می شود که خطای مدل شبکه عصبی کمتر از روش رگرسیون است. مدل های ارایه شده توانایی چشم گیری در پیش بینی میزان آلودگی هوای تهران را دارند.

فلزات سنگین از آلاینده های خطرناک زیست محیطی هستند که از طریق ورود به زنجیره غذایی موجب بروز خطرات بهداشتی برای انسان، گیاهان و سایر موجودات زنده می شوند. در خاک های آلوده به فلزات سنگین، استفاده از گیاهانی که توانایی رشد، سازگاری و جذب فلزات را دارند، به عنوان یکی از روش های پاک سازی این خاک ها مطرح است. این روش را گیاه پالایشی می نامند. در این تحقیق، غلظت نیکل در خاک و شش گونه گیاهی شامل . Centaurea virgata lam(گل گندم بوته ای)، .Euphorbia cheiradenia (فرفیون خوشه ای)، .(Scariorbia orientalis) (گاو چاق کن)، Cardaria droba (ازمک)، .( Gundelia tourmefotii) (کنگر خوراکی)، . Euphorbia macroclada(فرفیون شاخه ضخیم)، در اطراف معدن سرب و روی آهنگران، واقع در جنوب شرقی استان همدان اندازه گیری گردید. تجزیه آماری داده ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی نامتعادل انجام گرفت. نتایج نشان داد که تفاوت غلظت نیکل در ریشه و اندام هوایی گونه های گیاهی در سطح احتمال پنج درصد معنی دار است. بیشترین و کم ترین مقدار جذب نیکل در اندام هوایی به ترتیب درEuphorbia macroclada و Centaurea virgate. lam با مقادیر 23 و 6.7 میلی گرم بر کیلوگرم ماده خشک بود. غلظت نیکل در اندام هوایی گیاهان با(r=-0.331) pH ، ظرفیت تبادل کاتیونی (r=-0.83) و درصد ماده آلی (r=-0.46) خاک همبستگی معکوس و با شوری (r=0.37)، غلظت کل(r=0.2)  و قابلیت جذب نیکل (r=0.7) در خاک همبستگی مستقیم نشان می دهد.

شناخت و بررسی عوامل اصلی ایجاد سمیت آلومینیوم در هر منطقه (به ویژه مناطق صنعتی) حایز اهمیت می باشد. در تحقیق حاضر، جهت بررسی تاثیر فعالیت مناطق صنعتی بر تغییرات میزان یون آلومینیوم محیط، در شش ناحیه صنعتی استان کرمان کارخانه لاستیک بارز، کارخانه سیمان کرمان، مجتمع مس سرچشمه، صنایع مس باهنر، منطقه صنعتی شماره 1 و منطقه صنعتی خضرا) و یک منطقه غیرصنعتی (شاهد) نمونه برداری از خاک، گیاه و پساب صنعتی انجام گرفت. نمونه های خاک، از عمق 30 سانتی متری خاک جمع آوری شد و نمونه های گیاهی نیز در هر منطقه با 10 عدد تکرارجمع آوری شدند. پس از نمونه برداری و آماده سازی نمونه ها، پارامترهای: میزان اسیدیته، آلومینیوم قابل تبادل و آلومینیوم کل خاک، میزان آلومینیوم گیاه، میزان اسیدیته و غلظت آلومینیوم پساب صنعتی درآزمایشگاه تعیین گردید. غلظت آلومینیوم قابل تبادل خاک با روش استخراج با محلول کلرید پتاسیم و میزان آلومینیوم کل با روش هضم اسیدی و با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین شد. اسیدیته نمونه های خاک و پساب صنعتی با دستگاه pH متر سنجش شد. تجزیه آماری داده ها با روش one-way ANOVA (نرم افزارSPSS 10.0 ) انجام یافت. نتایج نشان داد که میزان پارامترهای آلومینیوم قابل تبادل در خاک، آلومینیوم پساب صنعتی و آلومینیوم تجمع یافته درگیاهان دو ناحیه صنعتی مجتمع مس سرچشمه و صنایع مس باهنر، در مقایسه با سایر نواحی، شاهد و استانداردهای جهانی EPA افزایش معنی داری دارد. میزان اسیدیته خاک و پساب صنعتی نیز در این دو منطقه نسبت به سایر نواحی کاهش معنی داری داشت (اسیدیته نمونه های خاک به حد بحرانیpH=5  نزدیک بود). میزان آلومینیوم کل خاک نواحی مجتمع مس سرچشمه و صنایع مس باهنر نسبت به مناطق دیگر افزایش چشمگیری نداشت. بنابراین افزایش آلومینیوم قابل تبادل در این نواحی، نشان دهنده وجود شرایط لازم جهت آزاد شدن کاتیون های آلومینیوم از ذرات خاک می باشد. بدین ترتیب می توان گفت، وجود پساب صنعتی و دود متصاعد شده (ترکیبات سولفوری) از نواحی صنعتی مذکور (مجتمع مس سرچشمه و صنایع مس باهنر) موجب افزایش تدریجی یون آلومینیوم خاک و تجمع آن در گیاهان می شود. در نتیجه این امر احتمال سمیت آلومینیوم در نواحی کشاورزی و شهری افزایش یافته که می بایست کنترل، ارزیابی و مدیریت بیشتری در این زمینه مهم صورت پذیرد.

یکی از روش های معمول در تصفیه فاضلاب مراکز دفن زباله، استفاده مجدد از فاضلاب بر روی مراکز دفن زباله است. در این روش، طی فرایند بی هوازی، مواد آلی فاضلاب حذف می شود. در این مطالعه دو سیستم مورد بررسی قرار گرفت. سیستم یک، که فقط شامل راکتور حاوی زباله تازه است، در این سیستم فاضلاب پس از تولید بر روی زباله تازه بازگردانده می شود. سیستم دو، شامل راکتور حاوی زباله تازه و راکتوری حاوی زباله خوب تجزیه شده است. در این سیستم فاضلاب پس از خروج از زباله تازه، برروی راکتور حاوی زباله خوب تجزیه شده تخلیه و سپس بر روی زباله تازه بازگردانده می شود. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که در سیستم یک، انباشتگی مواد آلی و NH4+-N رخ می دهد، اما حذف مواد آلی و NH4+-N در سیستم دو بخوبی صورت می گیرد، به طوری که در سیستم دو، بیشترین نرخ حذف مواد آلی mg COD/L.d 1000 و بیشترین نرخ حذف 105mg NH+4-N/L.d NH4+-N است و در راکتور حاوی زباله خوب تجزیه شده، رخ داده است. در طول مدت آزمایش، میانگین بازده حذف مواد آلی در سیستم دو، 85% و میانگین بازده حذف NH4+-N برابر 34% می باشد.

با توجه به اهمیت شناسایی عوامل آلاینده محیطی و حفاظت در برابر آن ها، هدف از انجام این طرح، تعیین میزان رادیواکتیویته طبیعی در منطقه معدن مس سونگون و مقایسه آن با سطح استاندارد جهانی است. در این کار پژوهشی میزان رادیواکتیویته طبیعی در خاک و سنگ مناطق مختلف معدن مس سونگون اندازه گیری شده است. اکتیویته ویژه رادیونوکلوئیدهای 238U و 232Th و 40k با به کار گیری سیستم طیف سنجی اشعه گاما و آشکارساز فوق خالص ژرمانیم (HPGe) اندازه گیری شده و آنالیز طیف گامای به دست آمده توسط نرم افزار Mastro و با در نظر گرفتن ضرایب خود جذبی نمونه ها، انجام یافته است.محاسبات نشان می دهند که میزان عناصر فوق به خصوص 40kدر بسیاری از نقاط منطقه، از مقدار میانگین جهانی ارایه شده توسط UNSCEAR, (2000) بالاتر است.با توجه به اثرات بیولوژیکی تشعشع در انسان نتایج به دست آمده به لحاظ حفاظت در برابر پرتوها و سلامتی افرادی که در معدن مشغول فعالیت هستند، بسیار حایز اهمیت است.

فضای سبز شهری یکی از عناصر ساختار شهری است که جزء فضاهای باز شهری به شمار می آید و دارای پوشش گیاهی است. از این فضاها می توان به عنوان لایه های تنفسی سیستم شهری نام برد که دارای عملکردهای مختلفی مانند زیباسازی شهر، تعدیل کننده شرایط محیطی و محل گذران اوقات فراغت می باشد.این فضا در درجه اول از نظر مسایل زیست محیطی و در درجه دوم از نظر گذران ساعات فراغت به عنوان مراکز تفریحی و فرهنگی حایز اهمیت است. در این تحقیق ابتدا نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدهای پارک 8 شهریور سمنان شناسایی و وضع موجود آن با استفاده از روش SWOT در خصوص عناصر طبیعی و مصنوع پارک تحلیل و الگوی مناسب پارک پیشنهاد شده است. هم گام با آن نیازهای فزاینده شهر سمنان به فضای تفریحی-فراغتی و فضاهای سبز ویژه شهروندان و جذب طبیعت گرد شهری با نظر سنجی از کاربران بررسی شده است.جامعه مورد مطالعه کلیه شهروندان شهر سمنان به تعداد 126780 نفر بر اساس سر شماری سال 1385 می باشد و تعداد نمونه 170 نفر از این مجموعه بوده است. در انجام این بخش از تحقیق 4 فرضیه در نظر گرفته شد هر چهار فرضیه تحقیق یعنی «دستیابی به معیارها و طراحی مناسب در پارک به ایجاد محیطی آرام بخش و مفرح ویژه شهروندان کمک می نماید»، «به کارگیری تمهیدات و تجهیزات مناسب در پارک به جذب شهروندان و اکوتوریسم می انجامد»، «الگوهای زیبا سازی منظر و محیط در پارک های شهری باعث جذب و افزایش کمی کاربران است»، «دستیابی به محیط زیبا و سبز شهری باعث افزایش کیفی زندگی شهروندان و سلامت روانی و جسمانی و بازدهی بیشتر در جامعه است»، با محاسبه فراوانی در صدی، انجام آزمون پیرسون و وجود تفاوت معنی دار بین سوالات تایید شد.

با توجه به این که حفظ منابع طبیعی و محیط زیست از دغدغه های اصلی کشورهای پیشرفته و در حال توسعه می باشد، لذا حفظ خاک و جلوگیری از آلودگی آن به وسیله پسماند شهری در دستور کار تمامی نهادهای زیست محیطی قرار دارد. در این راستا بازکنی و احیای مراکز دفن قدیمی پسماند یکی از راه های اصولی حفظ منابع بوده و نقش تعیین کننده ای در کاهش انتشار شیرابه و گازهای گلخانه ای دارد. از طرف دیگر پسماند به دست آمده خود دارای موارد و مشکلات خاصی است که در این مطالعه سعی بر آن شده تا پس از بررسی گزینه های مختلف دفع، گزینه تبدیل پسماند بازکنی شده به سوخت جایگزین (RDF) به طور کامل مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. در پایان نیز با ارایه چرخه پیشنهادی تولید RDF برای ایران، نتایج به دست آمده با سایر نقاط جهان مقایسه شده است.

بادگیرها از عناصر تاریخی معماری ایران می باشند که ابداعی مهم در معماری بومی تلقی می شوند. این عناصر که با رویکرد اقلیمی طراحی گردیده اند، به عنوان یک سیستم سرمایش ایستا شناخته شده اند و تهویه مطبوع را با بهره گیری از انرژی تجدید پذیر باد فراهم می آورند.این تحقیق با هدف بررسی بادگیرهای اقلیم گرم و خشک انجام گرفته و شهر یزد به عنوان شهر مطالعه موردی برگزیده شده است. بادگیرهای یزد با فرم های متفاوتی دیده شده اند و این تحقیق نشان می دهد که ویژگی های شکلی آن ها نقش مهمی در عملکرد شان ایفا می کند.مطالعه با بررسی های میدانی انجام گرفته و نمونه های انتخابی که 54 نمونه بوده، به صورت تصادفی در 5 محله شهر یزد انتخاب شده است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. ارتباط میان معماری و عملکرد بادگیرها برای اولین بار انجام گرفته است و در ابتدا بادگیرهای یزد گونه شناسی گردیده و سپس سرنمون ها برای تحلیل عددی و محاسبه رفتار حرارتی انتخاب شده اند.این تحقیق با بهره گیری از علم دینامیک سیالات محاسباتی و استفاده از نرم افزار فلوئنت و تحلیل عددی انجام گرفته است. خانه رسولیان به عنوان نمونه موردی در نرم افزار مدل سازی گردیده و سپس سه نمونه پلان بادگیر در این خانه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل حاکی از تفاوت نتایج دما و رطوبت در این سه مدل بود. پس از انجام محاسبات پلان برتر به لحاظ کارکرد رفتار حرارتی و تاثیرگذاری بر آسایش حرارتی مشخص گردیده است.