فضای جغرافیایی
سال:1395 | دوره:16 | شماره:53 |تعداد مقالات:15

پژوهش حاضر با روش شناسی «توصیفی – تحلیلی» در راستای اولویت سنجی معیارهای برنامه ریزی غیر اقلیدسی جان فریدمن در فرآیند برنامه ریزی شهری ایران به انجام رسیده است. جهت دستیابی به هدف پژوهش با بهره گیری از روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه از نظرات 30 نفر از کارشناسان مرتبط با حوزه پژوهش استفاده شده است. برای جمع آوری و تحلیل داده های پژوهش، ابتدا بر اساس نظریه برنامه ریزی غیر اقلیدسی جان فریدمن معیارهای و زیرمعیارهای پژوهش در 5 معیار اصلی تحت عنوان رویکرد هنجاری، نوآورانه، سیاسی، تعاملی و رویکرد مبتنی بر یادگیری اجتماعی و 21 زیرمعیار برای هر کدام از معیارهای اصلی استخراج و تدوین شدند و پس از نظرسنجی از کارشناسان منتخب پژوهش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی (FDAHP) مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفتند. مطابق با نتایج به دست آمده، رویکرد تعامل گرایانه در بین 5 معیار اصلی نظریه غیر اقلیدسی جان فریدمن با کسب حداکثر 0.769 وزن فازی و 0.445 وزن غیر فازی دارای اولویت بیش تری نسبت به دیگر معیارها از دیدگاه کارشناسان می باشد. از سوی دیگر در قسمت زیر معیارهای پژوهش زیر معیارهای مربوط به رویکرد تعامل گرایانه عمدتا حائز امتیاز بیش تری از سوی کارشناسان گردیدند به طوری که در این میان داشتن رویکرد موقعیت مبنا و در تعامل با ساختار برنامه ریزی مشارکتی با کسب 0.711 حداکثر وزن فازی و 0.06 وزن غیرفازی به عنوان یکی از زیرمعیارهای معیار تعامل گرایانه بیش ترین وزن را از سوی کارشناسان به خود اختصاص داده است.

اکنون که مناطق روستایی کشور با مشکلاتی همچون بیکاری، بهره وری پایین کشاورزی، مهاجرت روز افزون به شهرها و حاشیه نشینی مواجه اند، توسعه گردشگری روستایی می تواند در جهت رفع این مشکلات موثر واقع شود. با توجه به اهمیت موضوع، این تحقیق به صورت توصیفی-پیمایشی و با هدف بررسی موانع توسعه گردشگری در روستای ساحلی آق گنبد از توابع شهرستان اسکو واقع در استان آذربایجان شرقی انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق را 759 نفر از روستاییان روستای آق گنبد تشکیل می دادند که بر اساس جدول کرجسی-مورگان، تعداد 240 نفر از آنان از طریق نمونه گیری تصادفی برای انجام تحقیق انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد که روایی آن با نظر پانلی از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق، پیش آزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای مقیاس اصلی پرسشنامه یعنی موانع توسعه گردشگری روستایی 0.97 بود. نتایج کسب شده از تحلیل عاملی نشان داد که سه عامل زیرساختاری-رفاهی، اجتماعی-فرهنگی و سازمانی-ساختاری در حدود 60.56 درصد از واریانس کل موانع توسعه گردشگری در روستای آق گنبد را تبیین می نمایند.

توده کوهستانی درفک یکی از مهم ترین عوارض البرز غربی در استان گیلان است که علاوه بر ارزش های زیست محیطی و گردشگری، به دلیل وجود اشکال کارستی، برای ژئومورفولوگ ها و پژوهشگران از لحاظ علمی-آموزشی نیز دارای اهمیت است. در این مقاله، نخست، جغرافیای طبیعی و زمین شناسی کوه درفک بررسی و سپس اشکال کارستی منطقه بر پایه بازدیدهای میدانی، تشریح گردید. اشکال کارست سطحی در توده کوهستانی درفک را می توان به دو بخش: اشکال کارستی موجود در محدوده جنگلی و مرتعی و دیگری در اراضی بدون پوشش گیاهی، تقسیم بندی کرد. در دامنه های شمالی درفک، اشکالی نظیر دولین سبز و کارن (لاپیه) با خاک و گیاهان، پوشیده شده است. در مناطق بالا تر از درخت مرز، اشکال کارست شامل، دو دولین بزرگ، تعداد زیادی دولین کوچک و حفره های بلعنده آب است ولی کارن ها، گستردگی بیش تر و چشم گیرتری دارند. بر روی دامنه جنوبی و ارتفاعات بالا، علاوه بر غار رشی، چند دره کانیونی کوچک در اطراف روستای سی دشت، یک دره کانیونی بزرگ و شاخص نیز، شکل گرفته است.

رشد و گسترش فیزیکی شهر فرآیندی پویا و مداوم است و امروزه به یکی از معضلات فضاهای شهری تبدیل شده است که طی آن محدوده های شهری و فضای های کالبدی آن ها در جهات عمودی و افقی باعث گسترده شدن شهرها به خارج از محدوده شهر می شود و اراضی اطراف شهرها تسخیر شده و تبدیل به سکونتگاه های جدید می شود. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی استفاده گردیده است. در این مقاله با استفاده از تصاویر ماهواره ای چند زمانه لندست 5 و 8 و با استفاده از تکنیک های پردازش تصاویر ماهواره ای تغییرات کاربری زمین در مقاطع زمانی 1366 تا 1392 با تاکید بر گسترش فضائی -کالبدی شهر شیراز مورد ارزیابی تحلیلی قرار گرفته و با استفاده از فنون پیش بینی تغییرات کاربری زمین از جمله روش تلفیقی سلول های خودکار و زنجیره های مارکوف روند احتمالی گسترش شهر شیراز تا سال 1402 مورد پیش بینی قرار گرفته است. شهر شیراز به عنوان مهم ترین مرکز جمعیتی و کلان شهر جنوب ایران در سال های اخیر مواجه با رشد بی رویه شهری بوده است، نتایج تحقیق نشان می دهد که مقدار مساحت ساخته شده شهر شیراز از 7327 هکتار در سال 1366 به 19451.61 هکتار در سال 1392 افزایش یافته است. نتایج حاصل از مدل های آنتروپی شانون و هلدرن نشان می دهد که مقدار آنتروپی شهر شیراز در سال 1366 برابر با 2.4777 بوده است، درحالی که ارزش Ln (9)=2.1972 است. این مقدار در سال 1392، برابر 2.6957 بوده است. بر اساس مدل زنجیره مارکوف – سلول های خودکار، کاربری ساخته شده در سال 1402 در حدود 23096.61 افزایش داشته است که نسبت به سال 1392 حدود 3645 هکتار افزایش داشته است یافته های تحقیق نشان می دهد که گسترش کالبدی-فضایی شهر شیراز در امتداد جنوب شرقی و شمال غربی می باشد.

دشت های سیلابی و مناطق مجاور رودخانه ها که به دلیل شرایط خاص خویش فضاهایی مناسب برای انجام فعالیت های اقتصادی و اجتماعی محسوب می شوند، همواره در معرض خطرات ناشی از وقوع سیلاب ها قرار دارند. از این رو در این مناطق تعیین میزان پیشروی سیلاب و ارتفاع آن نسبت به رقوم سطح زمین و نیز تعیین خصوصیات سیلاب در دوره بازگشت های مختلف که تحت عنوان پهنه بندی سیلاب صورت می گیرد، حائز اهمیت فراوان خواهد بود. در این راستا این تحقیق با هدف تلفیق مدل هیدرولیکی HEC-RAS با نرم افزار ArcGIS از طریق الحاقیه HEC-GeoRAS به برآورد پهنه سیل در حوضه آبریز منشاد یزد می پردازد. در این پژوهش که از نقشه های رقومی مختلف استفاده شد، گستره سیلاب در اراضی حاشیه رودخانه برای سیلاب با دوره بازگشت های 2، 5، 10، 25، 50، 100 و 200 سال محاسبه گردید. مشاهده شد که تلفیق سیستم های اطلاعات جغرافیایی با مدل HEC-RAS در تحلیل مناطق سیل گیر باعث تسهیل محاسبات و کاهش عملیات میدانی است و کاربرد آن در آبریزها توصیه می شود. در این پژوهش پهنه سیلاب محاسبه شده (دوره بازگشت 200 سال) دارای مساحت 8.9 کیلومتر مربع می باشد که بیش ترین مساحت به اراضی کشاورزی (به مساحت 71.45 هکتار) و باغی (12.77 هکتار) اختصاص داشت.

یکی از مهم ترین نتایج شهرنشینی معاصر، پیدایش و گسترش محلات آسیب پذیر در متن یا حاشیه شهرها است. معمولا ساکنان این واحدها را سکنه غیررسمی می دانند که در شهرها زندگی می کنند ولی به دلیل مجموعه عواملی نتوانسته اند جذب نظام اقتصادی-اجتماعی شهر شوند و به عنوان یک شهروند از امکانات و خدمات شهری بهره ببرند. لذا عدم برخورد منطقی با این واقعیت، دستیابی به توسعه پایدار شهری را با چالش اساسی مواجه می سازد. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی و تحلیل سطوح پایداری و ناپایداری شهری در سکونتگاه های غیررسمی شهر مهاباد و تلاش برای ارائه راهکارهایی برای ساماندهی آن ها است. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و شیوه جمع آوری داده ها اسنادی و میدانی بوده است. حجم نمونه نیز از طریق فرمول کوکران به تعداد 381 به دست آمده است و روش توزیع پرسشنامه ها و نمونه ها به شکل نمونه گیری تصادفی مشخص شده است و با نرم افزار SPSS تحلیل شده است. سپس با تعیین متغیرهایی در هر یک از مولفه های سه گانه «اجتماعی-فرهنگی»، «اقتصادی» و «زیست محیطی» پایداری شهری مانند کیفیت و قدمت ساختمان، نوع مصالح و میزان دوام، سرانه کاربری، شیب، درصد باسوادی، بعد خانوار، تعداد خانوار، اوقات فراغت، خانوارهای بهره مند از امکانات، بیکاری، نوع شغل، بارتکفل، درآمد سرپرست خانوار به تفکیک محلات غیررسمی مورد تحلیل قرار گرفت.نتایج تحقیق نشان می دهد، میزان پایداری در تمامی متغیرهای انتخاب شده بسیار پایین است، اما در حالت کلی محله های سنجان آباد، کوی دانشگاه و شهرک کارمندان غربی شرایط مطلوب تر و وضعیت برخوردارتری را به لحاظ پایداری شاخص ها به نسبت سایر محلات دارا می باشند. در مقابل محلات پشت تپ، باغ شایگان و کانی صوفی طه از وضعیت نامساعدتر و محروم تری برخوردار می باشند. با توجه به یافته های پژوهش به نظر می رسد مهم ترین راهکار اجرایی جهت کاهش و تعدیل اسکان غیررسمی در شهر مهاباد به کارگیری راهبردهای ساماندهی و توانمندسازی این محله ها در سطوح ملی-منطقه ای و محلی به صورت هماهنگ است.

کاهش جریان رودخانه ها با عوامل متعددی از جمله عوامل طبیعی و انسانی می تواند در ارتباط باشد. کاهش دبی ورودی به دریاچه ارومیه سهم عمده ای را در کاهش سطح آب دریاچه داشته است. هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر پارامترهای آب و هوایی و عوامل انسانی، بر کاهش جریان رودخانه های شاخص جنوب شرق دریاچه ارومیه می باشد. روند تغییرات اقلیمی و هیدرولوژیکی توسط آزمون من کندال کلاسیک و اصلاح شده بررسی شدند. وضعیت خشک سالی های هواشناسی و هیدرولوژیکی به ترتیب با شاخص SPI و SDI مطالعه گردید و ارتباط این دو خشک سالی با استفاده از همبستگی پیرسون مورد بررسی قرار گرفت. وضعیت پوشش گیاهی و رطوبت خاک به ترتیب توسط شاخص NDVI و تبدیل تسلدکپ در دهه قبل و بعد از احداث سد علویان مطالعه گردید. در نهایت دبی پایین دست سد علویان با عناصر بارش و دبی ورودی به سد علویان با رگرسیون چندگانه بررسی شد. نتایج نشان داد که از بین عوامل مورد مطالعه عمده ترین عامل کاهش جریان در بالادست حوضه ها، خشک سالی های هواشناسی بوده است. در پایین دست حوضه ها عوامل متعدد اقلیمی، افزایش پوشش گیاهی و رطوبت خاک و به طور کلی اضافه برداشت موثر بوده که در حوضه صوفی چای بهره برداری از سد علویان مهم ترین عامل شناخته شد.

مسکن به عنوان سرپناهی امن و مناسب در گذر زمان و در برخورد با شرایط و ویژگی های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، مذهبی و محیطی دستخوش تغییر و دگرگونی شده است و الگوهای متفاوتی را پذیرا گشته است، بنابراین هدف مقاله حاضر بررسی تاثیر تغییرات الگوی مسکن در روستا- شهرها می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر بررسی منابع اسنادی، بررسی های میدانی و تکمیل پرسشنامه بوده است که پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 79 درصد برآورد گردید. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه خانوارهای روستا-شهر محمدآباد با حجم نمونه برابر با 348 خانوار است که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و تکمیل گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS، تجزیه وتحلیل شده اند. یافته ها نشان دهنده آن است که با توجه به نتایج آزمون کی -دو و سطح معناداری به دست آمده کوچک تر از 0.05 مساکن منطقه دارای کمبود فضاهای رفاهی بوده اند و رفع همین کمبودها دلیلی بر روی آوردن ساکنان منطقه به الگوهای جدید مسکن بوده است. همچنین نتایج آزمون ویلکاکسون گویای آن است که بیش تر پاسخ دهندگان (86.50 درصد)، عقیده داشتند که تغییر الگوی ساخت مسکن بر افزایش کیفیت ابنیه و مصالح ساختمان آن ها موثر بوده است که آماره z با -7.312 و سطح معنی داری 0.000 نیز موید این مطلب است. نتایج دیگر تحقیق گویای آن است که مقدار مصرف انرژی از جمله مقدار مصرف کپسول گاز، مصرف نفت و مدت زمان استفاده از سیستم های سرمایشی و سیستم های گرمایشی در مساکن قدیمی کم تر از مساکن نوساز و جدید بوده است.

مطالعه حاضر به منظور شناخت عوامل موثر بر گرایش به مهاجرت به شهر جوانان روستایی شهرستان اهر بر اساس هدف کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی به مرحله اجرا درآمده است. با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، 21 روستا انتخاب شده و تعداد 500 نفر از جوانان ساکن در این روستاها به روش نمونه گیری تصادفی مورد بررسی قرار گرفته اند. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از ابزار پرسشنامه به دست آمده و تجزیه وتحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و HLM صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد وضعیت اقتصادی خانواده، نگرش به دافعه مبدا، نگرش به جاذبه مقصد، جمعیت ساکن در روستا و مسافت روستا از شهر، بر میزان گرایش به مهاجرت به شهر جوانان روستایی تاثیرگذار هستند. البته، بیش ترین درصد تغییرات میزان گرایش به مهاجرت به شهر جوانان روستایی توسط دو متغیر جمعیت روستا و مسافت روستا از شهر صورت گرفته است و نشان می دهد عوامل ساختاری نقش مهم تری در این زمینه دارند. از آنجا که مهاجرت جوانان منجر به تخلیه روستاها از نیروی جوان و فعال گردیده و باعث سالخورده تر شدن ترکیب سنی روستاهای مورد مطالعه گردیده است، لذا محرومیت زدایی روستاهای کم جمعیت و دورافتاده یکی از مهم ترین مواردی است که بایستی در دستور کار متولیان توسعه روستایی شهرستان اهر قرار گیرد.

هدف از این مطالعه، بررسی و تحلیل تغییرات درون دهه ای دمای ایران می باشد. برای این منظور دمای ایران طی دوره 1390-1342 (پنج دهه) مورد بررسی قرار گرفته است. برای بررسی تغییرات درون دهه ای از روش های زمین آمار موران محلی بهره گرفته شده است. در انجام محاسبات از امکانات برنامه نویسی در محیط نرم افزار Surfer و نرم افزار Matlab و نیز برای انجام عملیات ترسیمی از نرم افزار GIS بهره گرفته شد. ابتدا برای ایجاد نمای کلی از تغییرات درون دهه ای ایران آنومالی، گرانیگاه و توزیع مکانی میانگین برای هر دوره ترسیم گردیده است. نتایج نشان داد که عواملی محلی به ویژه ارتفاع و عرض جغرافیایی نقش بسزایی در ناهنجاری های دمای ایران داشته است به طوری که در هر پنج دوره شدیدترین ناهنجاری ها منطبق با نواحی کوهستانی و ارتفاعات بوده است این درحالی است که نواحی ساحلی کشور به دلیل عرض جغرافیایی پایین و ارتفاع کم تر دارای ناهنجاری های منفی بوده است. نتایج حاصل از تحلیل موران نشان داد که الگوی تغییرات درون دهه ای ایران طی دوره های مختلف تغییرات محسوسی داشته است اما در مجموع در هر پنج دوره نواحی ساحلی خلیج فارس دارای الگوی خوشه ای بالا (خود همبستگی فضایی مثبت) و رشته کوه زاگرس، شمال‎غرب کشور (بر فراز قلل سهند و سبلان)، بر فراز مرتفع ترین نقاط البرز (دماوند)، شمال شرق کشور در دامنه های شمال شرقی رشته کوه های خراسان و در مناطق مرتفع کرمان الگوی خوشه ای پایین یا خودهمبستگی فضایی منفی بوده است. مثبت و منفی بودن خود همبستگی در ارتباط با توزیع دما نشان از تمرکز بیشینه و کمینه این عنصر اقلیمی در منطقه دارد. با این وجود در تمام دوره ها این الگوی حاکم بر تغییرات درون دهه ای دما تقریبا یکسان بوده است.

آگاهی از اقلیم گذشته جهت پیش بینی و برنامه ریزی آینده نیاز به داده های اقلیمی صحیح و طولانی مدت دارد. در این مطالعه، اقدام به بازسازی میانگین بیشینه دمای فصل بهار و تابستان، کمینه دمای فصل پاییز و زمستان منطقه دنا، به کمک پهنای حلقه های سالیانه گونه بلوط ایرانی، توسط رگرسیون خطی ساده و درجه دو، شده است. با این هدف دو ارتفاع رویشی در جنگل های منطقه دنا انتخاب و 36 نمونه رویشی از 18 پایه در دو جهت جغرافیایی جنوب غربی و شمال شرقی، در قطر برابر سینه استخراج و توسط نرم افزار اتوکد با دقت 3 میکرون قرائت شدند. بعد از مرحله تطابق زمانی، برای حذف اثرات غیر اقلیمی، تمامی پارامترهای اقلیمی و سری زمانی حلقه های رویشی استاندارد شدند. گاه شناسی باقی مانده (RES) محاسبه شده (توسط نرم افزار ARSTAN)، با متغیرهای اقلیمی طی دوره 1390-1361 واسنجی و همبستگی معنادار مثبت متغیرها با پهنای دوایر رویشی تایید شد. بر اساس روابط و همبستگی بین گاه شناسی به دست آمده و داده های اقلیمی دوره آماری مشترک، کار بازسازی متغیرهای اقلیمی انجام و مشخص شد در سه دهه اخیر، میانگین بیشینه دمای بهار و تابستان، کمینه دمای پاییز و زمستان، نسبت به میانگین یک قرن قبل از خود، روند افزایشی داشته اند. در سه دهه اخیر از سرمای فصل سرد کاسته شده و در مقابل به گرمای فصل گرم، اضافه شده است.

در این مطالعه برای اولین بار عوامل موثر در پیدایش پدیده برف دریاچه ای و اثر آن بر رخداد برف های سنگین در حاشیه جنوب غربی دریای خزر طی سال های 2012 - 1982 مورد سنجش قرار گرفت. بدین منظور با استفاده از آمارهای بارش روزانه و ارتفاع برف، مجموعا 7 موج بارش برف سنگین شناسایی و به کمک داده های مرکز ملی پیش بینی محیطی آمریکا (NCEP/NCAR)، میادین فشار، دما، ارتفاع ژئوپتانسیلی، مولفه های مداری باد و مولفه نصف النهاری باد مطالعه شدند. برای اثبات اثر دریای خزر روی سامانه های عبوری، شارهای سطحی شامل شار گرمای نهان، شار گرمای محسوس، دمای هوای 2 متری، میدان باد 10 متری و داده های روزانه دمای سطح آب (SST) دریای خزر، استخراج و نقشه های مربوط به آن ها و همچنین تفاضل دمای آب وهوای مجاور، طی دوره بارش برف رسم و تبیین گردید. نتایج نشان می دهند در تمامی موارد زبانه توده هوای پرفشار با منشا های مختلف که دارای هسته قوی و سرد می باشند در لایه های زیرین وردسپهر از روی سطح خزر عبور کرده و به سواحل جنوب غربی خزر وارد می شوند. علاوه بر سازوکار میان مقیاس و دینامیک حاکم بر ساختار سامانه های ذکر شده، دمای سطح دریا (SST) و به تبع آن میزان شارهای سطحی (شار گرمای نهان و شار رطوبت) مبادله شده بین سطح آب و توده هوای عبوری، نقش تعیین کننده ای در شدت بارش برف ایفا می کند. همچنین طول مسیر پیمایش توده هوا از روی پهنه آبی و منشای توده هوای سطحی نیز روی مقادیر کمی بارش موثر می باشند. در برخی موارد، شکل گیری الگوی بندال در لایه های میانی وردسپهر موجب بندآیی سامانه بارشی، تداوم انتقال شارهای سطحی و ماندگاری چندین روزه بارش برف در منطقه می گردد.

در سال های اخیر گسترش بی رویه و سریع نواحی شهری به همراه تراکم و تمرکز بیش از حد جمعیت در محدوده های کلان شهری ایران، تداوم حیات سالم شهری را در ابعاد مختلف با مخاطره و چالش های جدی مواجه نموده است. با به کارگیری چنین رویکردی در فضاهای شهری، با گذشت زمان شهرها دیگر توان ارائه خدمات لازم به شهروندان خود را در چارچوب محدوده فضایی و جغرافیایی خود نداشته و توسعه فضایی مطلوب با تاکید بر مفاهیم رشد هوشمند شهری را به عنوان چاره ای برای پایان بخشیدن به بی برنامگی توسعه فیزیکی شهرها مد نظر قرار داده اند. از این رو، هدف مقاله حاضر، تحلیل الگوی رشد هوشمند شهری با استفاده از مدل SLEUTH در شهر جدید صدرا به عنوان نمونه مورد مطالعه در پژوهش حاضر می باشد. روش تحقیق به کار گرفته شده، توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و تحلیل های مدلی است. در ادامه این روند، داده های تاریخی به دست آمده به کمک تصاویر ماهواره ای که در دوره های مختلف زمانی از شهر جدید صدرا گرفته شده بودند، طی سه مرحله (مرحله اول: تحلیل فرآیند رشد تاریخی محدوده مورد مطالعه، مرحله دوم: شناسایی محدودیت های توسعه آتی شهر جدید صدرا و مرحله سوم: توجه به پراکنش مطلوب و نامطلوب فضایی) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که ارزش زمین های حاشیه ای و تاثیرات شیب بر توسعه شهر جدید صدرا، از جمله عوامل مهم در چگونگی رشد هوشمند شهری در شهر جدید صدرا به حساب می آید. در پایان بر مبنای الگوریتم حاصل از تحلیل عوامل موثر بر این پراکنش شهری، الگوی فضایی رشد شهر جدید صدرا طی سال های 1410 تا 1430 ارائه گردید.

تالاب بین المللی زریوار یکی از پهنه های آبی مهم استان کردستان محسوب می شود که به دلیل تنوع زیستی بالا، صید ماهی، تامین آب کشاورزی، چشم انداز های طبیعی و جاذبه بالای گردشگری دارای اهمیت خاصی است. در سال های اخیر گزارش های مبنی بر رسوب گذاری زیاد و کاهش آبدهی چشمه های کف تالاب منشر شده است که اهمیت عمق سنجی مداوم این پهنه آبی را هر چه بیش تر نمایان می نماید. از آن جایی که عمق سنجی با روش های مستقیم بسیار پرهزینه و زمان بر است، لذا استفاده از علوم جدید مانند سنجش از دور و مدل شبکه عصبی مصنوعی می تواند مفید و موثر باشد. در این راستا تعداد 200 بار عمق سنجی و ثبت مختصات جغرافیایی محل هم زمان با عبور ماهواره لندست 8 در چهار دوره زمانی شامل تابستان و پائیز سال 1392 و بهار و تابستان سال 1393 صورت گرفت. پس از تصحیح اتمسفری نوارهای سنجنده OLI ماهواره لندست 8، نوارهای مرئی و همچنین نتایج ترکیب های مختلف حاصل از ترکیب نوار مرئی، نوارهای مادون قرمز نزدیک و میانی این سنجنده مورد استفاده قرار گرفت. عمق آب به وسیله مدل سازی شبکه عصبی مصنوعی با استفاده از میزان بازتاب های طیفی و نتایج شاخص های مختلف متناطر با عمق های اندازه گیری شده در یک برآورد کلی (داده های فصل تابستان و پاییز سال 1392 و بهار سال 1393) و یک برآورد تک فصلی (داده های فصل تابستان سال 1393) به دست آمد. نتایج نشان داد که از بین نوارهای آبی، سبز، قرمز و مادون قرمز بازتاب طیفی نوار قرمز (نوار 4) با R2=0.82 و RMSE=0.0269 در برآورد با استفاده از داده کلی (3 ماهه) و R2=0.95 و RMSE=0.0230 در برآورد با استفاده از داده یک ماهه در مرحله تست بیش ترین همبستگی را با میزان عمق آب داشت. از بین ترکیب های ایجاد شده نیز نتایج ترکیب (band4-band2) / (band4+band2) با R2=0.92 و RMSE=0.0203 در برآورد با استفاده از داده کلی و R2=0.97 و RMSE=0.0301 در برآورد با استفاده از داده یک ماهه در مرحله تست بیش ترین همبستگی را با میزان عمق آب داشت.

آغاز روند سریع شهرنشینی از میانه های قرن بیستم در کشورهای جهان سوم از جمله کشور ایران موجب از هم گسیختگی ساختار کالبدی شهرها گردید. به طوری که ساختار محله بندی شهرها را که بر پایه مقیاس انسانی طراحی شده بود از هم فرو پاشید. از این رو شهرهای امروزی با توجه به پیشینه تاریخی از ساختار کالبدی منسجمی برخوردار نیستند و در روند توسعه خود بافت های ناهمگونی را تجربه کردند. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی نقش ساختار کالبدی-فضایی در عملکرد مطلوب محله ای در بافت های سنتی، مدرن و خودرو شهر تبریز و شناسایی متغییرهای تاثیرگذار کالبدی محله ای (1393) صورت گرفته است. روش تحقیق پیمایشی-تحلیلی بوده که داده های مورد نیاز را با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و با آزمون هایی مورد تجزیه وتحلیل قرار داده است. بر اساس نتایج به دست آمده، در مجموع بین ابعاد شش گانه ساختارکالبدی-فضایی و عملکرد مطلوب محله ای، در محلات بافت های سنتی نسبت به محلات بافت های مدرن و خودرو همبستگی بالایی وجود دارد، اما بر اساس تحلیل رگرسیونی روش همزمان (ENTER) میزان تاثیرگذاری ابعاد شش گانه ساختار کالبدی-فضایی در محلات بافت های سه گانه در مطلوبیت عملکردی تفاوت وجود دارد. در محلات سنتی بعد دسترس پذیری با 0.488، در محلات مدرن بعد فشردگی با 0.492 و در محلات خودرو بعد مقیاس با 0.424 ضریب بتا بیش ترین تاثیرگذاری را در مطلوبیت عملکرد محله ای دارند.