فضای جغرافیایی
سال:1395 | دوره:16 | شماره:56 |تعداد مقالات:16

تکتونیک های فعال از موضوعات اصلی و مهم مورد بحث در رشته های علوم زمین در چند دهه ی اخیر بوده است. با توجه به کمبود شدید اطلاعات لرزه شناسی دستگاهی و تاریخی در نقاط مختلف جهان و به ویژه ایران لزوم آشنا شدن هر چه بیش تر محققان و برنامه ریزان کشور با تکتونیک های فعال و شناسایی نواحی فعال تکتونیکی بیش تر نمایان می شود. هدف این تحقیق، ارزیابی مورفومتری طاقدیس های خشت و هوا و ارتباط آن با تکتونیک های فعال منطقه است. جهت دست یابی به هدف فوق، داده های مورد نیاز از نقشه های توپوگرافی 1.50000 و زمین شناسی 1.100000 و تصاویر ماهواره ای لندست استخراج شد. همچنین مطالعات میدانی از اشکال و فرآیندهای ژئومورفیک انجام شد. داده های مورد نیاز برای محاسبه ی شاخص های ژئومورفولوژیکی همچون شاخص تقارن چین، سینوسیته جبهه کوهستان، خط الرأس طاقدیس، نسبت جهت، نسبت انشعاب، تراکم زهکشی، فرکانس رودخانه، بافت زهکشی، نسبت بافت و الگوی زهکشی بعد از ورود به محیط نرم افزار GIS محاسبه و به دست آمد. به طور کلی مقادیر شاخص های کمی محاسبه شده و همچنین شاخص های کیفی بررسی شده در این تحقیق بیانگر فعالیت های تکتونیکی و بالاآمدگی جانبی طاقدیس های مورد مطالعه است.

یخبندان دارای ویژگی های آماری مختلفی است که روزهای ذوب-انجماد یکی از این ویژگی ها است. در این مطالعه هدف بر آن است که با استخراج فراوانی روزهای ذوب-انجماد، توزیع زمانی و مکانی این ویژگی از یخبندان در مقیاس های سالانه و ماهانه در ایران بررسی شود. لذا برای دسترسی به این هدف، داده های مربوط به دماهای حداقل و حداکثر روزانه 62 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک برای یک دوره 15 ساله از سال 91-1990 تا 2005-2004 برای ماه های اکتبر تا می از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید. سپس بر اساس تعریف روزهای ذوب-انجماد به عنوان روزهایی که در آن دمای حداکثر صفر یا بالای صفر درجه سانتی گراد و دمای حداقل -2.2 و یا پایین تر از آن باشد، فراوانی های ماهانه و سالانه آن استخراج گردید و نقشه های پهنه بندی آن رسم شدند.نتایج این تحقیق نشان می دهد که در مقیاس سالانه حداکثر فراوانی روزهای ذوب-انجماد، با بیش از 70 روز، در غرب، شمال غرب و ایستگاه های مرتفع زاگرس میانی مشاهده می شود. ماه ژانویه نیز اوج میانگین فراوانی وقوع روزهای ذوب-انجماد در ایران است. در این ماه از بین 62 ایستگاه مورد مطالعه 51 ایستگاه یعنی حدود 82 درصد ایستگاه ها حداقل یک روز ذوب-انجماد داشته اند.

عدالت فضایی یکی از مهم ترین مسائلی است که امروزه ذهن بسیاری از برنامه ریزان شهری را به خود اختصاص داده است. جدایی گزینی های شهری یکی از عواملی است که مانع از تحقق عدالت فضایی در سطح کلان شهرها می شود و زمینه را برای تجمع گروه ها با ویژگی های اقتصادی و اجتماعی مشابه در یک محدوده فراهم می کند. گاهی اوقات این امر منجر به جدایی گروه های محروم و مرفه در سطح شهر شده و مانع از تماس های بین طبقاتی که زمینه ساز افزایش محرومیت، فقر و بزه کاری می باشد؛ می شود. هدف این پژوهش بررسی الگوهای فضایی جدایی گزینی در شهر مشهد به عنوان دومین کلان شهر ایران می باشد. به همین منظور با توجه به این که مسکن یک نمود کالبدی از ویژگی های اقتصادی و اجتماعی خانوارهای ساکن در آن می باشد و خود یک نقش مهم و کلیدی در شهر ایفا می کند، شش متغیر بعد خانوار، مساحت منازل مسکونی، تعداد اتاق در واحد مسکونی، کیفیت ساختمان ها، طول عمر آن ها و وضعیت مالکیت واحدهای مسکونی به منظور سنجش میزان جدایی گزینی های گروه های مختلف اجتماعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهند که کیفیت منازل مسکونی شهر مشهد در مقایسه با سایر متغیرها بالاترین میزان جدایی گزینی چند گروهی را به خود اختصاص داده است و از ناهمگونی بالایی برخوردار است. علاوه بر این نتایج نشان می دهند که با افزایش مساحت واحدهای مسکونی تعداد اتاق در واحد مسکونی افزایش می یابد حال آن که با توجه به این که گروه های محروم قادر به زندگی در مناطق مرفه شهر نمی باشند برای این که بتوانند با هزینه کم تر مساحت بیش تری برای زندگی داشته باشند نواحی شرقی شهر را که در مقایسه با نواحی غربی از مساحت تفکیک و قیمت زمین پایین تری برخوردار هستند را برای زندگی انتخاب می کنند؛ همین امر منجر به افزایش بعد خانوار علی رغم کاهش مساحت واحدهای مسکونی می شود.

مسوولان برنامه ریزی محیطی با تصمیم گیری های بسیار پیچیده ای مواجه هستند، از جمله این تصمیم گیری ها می توان به انتخاب موقعیت مناسب برای مراکز خدمات رسانی، با توجه به چند معیار متناقض اشاره کرد. در این مطالعه، از قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی برای تهیه نقشه معیارهای اولیه استفاده شده است و با توجه به 7 معیار مورد نظر، 6 مکان جدید برای مدیریت بهتر و پوشش دهی کامل شهر اهواز شناسایی شدند. سپس دو روش تحلیل سلسله مراتبی فازی جهت ارزیابی معیارهای تصمیم گیری و اولویت بندی مکان های کاندید شده و نهایتا تعیین مناسب ترین مکان برای ایجاد بیمارستان در منطقه شهری اهواز استفاده گردید که این روش ها عبارت از آنالیزهای محدوده فازی و باکلی هستند. نتایج اولویت بندی 6 مکان جدید جهت استقرار بیمارستان، بیانگر این می باشد که روش های محدوده فازی و باکلی تقریبا نتایج مشابهی را در اولویت بندی مکان های پیشنهادی ارائه داده اند، به این شکل که پهنه های 5 و 3 در ناحیه 7 و 3 شهرداری اهواز در هر دو روش تحلیل سلسله مراتبی فازی از الویت بالاتری برای احداث بیمارستان برخوردار می باشند.

تالاب گاوخونی به لحاظ شرایط جغرافیایی، زیست محیطی و سه فاکتور آب شناسی، زیست شناسی و بوم شناسی از نادرترین تالاب های ایران به شمار می رود که در سال های اخیر به علت تغییرات شرایط اقلیمی، آلودگی و حرکت شن های روان در معرض تغییر و تحول قرار گرفته است. در این تحقیق سعی بر آن است که با شناسایی روند تغییرات کاربری اراضی این محدوده و همچنین با استفاده از تغییرات دو عنصر اصلی تشکیل دهنده ساختار اقلیم (دما و بارش) در ایستگاه های سینوپتیک ورزنه و اصفهان بتوان شرایط بیابان زایی منطقه مورد مطالعه را مشخص کرد و به نوعی به مدیریت زیست محیطی این چاله کمک نمود. بدین منظور ابتدا تصاویر ماهواره ای محدوده ی مطالعاتی مربوط به سنجنده TM سال 1990 و سنجنده ETM+ طی سال های 1999 و 2014 تهیه و در محیط ENVI و ArcGIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت تا اطلاعات مورد نیاز برای ارزیابی روند تغییرات به صورت کمی به دست آید. نتایج به دست آمده از این بررسی نشان داد که به دلیل تخریب تالاب، پدیده های مرتبط با آن مانند تنوع و تراکم پوشش گیاهی و مساحت بخش آبگیر کاهش پیدا کرده است. در ادامه به منظور تحلیل بیابان زایی از دیدگاه اقلیمی، ابتدا با استفاده از روش تجربی ترنت وایت، تغییرات تبخیر و تعرق در ایستگاه های ورزنه و اصفهان در بازه ی زمانی 47 ساله ارزیابی و در نهایت روند این تغییرات، همچنین دماها و بارش با روش من کندال و سنس استیمیتور محاسبه گردید. نتایج نشان داد که مولفه های دما و تبخیر و تعرق در اکثر ماه های سال مخصوصا فصول تابستان و پاییز روند افزایشی قابل توجهی داشته اند از طرف دیگر پارامتر بارش در این دو فصل هرچند روند مشخصی ندارد اما مقدار آن کاهش یافته است در واقع مجموع این عوامل شرایط بیابان زایی را در محدوده ی مورد مطالعه تشدید کرده است.

تغییر اقلیم در دوره های آتی می تواند تبعات منفی گوناگونی بر منابع آب، کشاورزی، محیط زیست، بهداشت، اقتصاد و ... برجای گذارد. هدف این پژوهش، بررسی وضعیت اقلیم آینده در ساحل شمالی ایران است. داده های مورد استفاده شامل داده های روزانه بارش، دمای بیشینه، دمای کمینه و ساعت آفتابی مربوط به 10 ایستگاه سینوپتیک حاشیه دریاچه خزر و داده های ماهانه دما و بارش مدل های جفت شده جوی-اقیانوسی می باشد. عدم قطعیت و عملکرد مدل های اقلیم جهانی با استفاده از معیارهای دقت برای دوره پایه (2000-1971) بررسی و اعتبارسنجی مدل مولد تصادفی داده های آب و هوایی با استفاده از آزمون های آماری کلموگراف-سمیرنوف، T و F در تمام ایستگاه ها ارزیابی گردید. اقلیم آینده منطقه خزری براساس مدل های Mpeh و Ncccsm برای دوره های آماری 2030-2011 و 2065-2046 تحت سه سناریوی A1B، A2 و B1 پیش بینی شده است. نتایج حاصل از پیش بینی دما و بارش در منطقه خزری نشان داد که روند دما در آینده افزایشی است و این افزایش برای دمای حداقل بیش تر از دمای حداکثر می باشد. بیش ترین افزایش دما نسبت به دوره مشاهداتی، در دوره اول در ماه های سپتامبر، اکتبر و نوامبر (فصل پاییز) و در دوره دوم در ماه های ژوئیه، اوت و سپتامبر (فصل تابستان) مشاهده شده است. همچنین بررسی های فصلی و ماهانه بارش نشان می دهد که در منطقه خزری در دوره آتی بارش پاییزه افزایش و بیش ترین بارش با یک ماه تاخیر نسبت به دوره کنونی در ماه نوامبر رخ خواهد داد. بارش در فصل زمستان به ویژه در ماه فوریه نسبت به دوره مشاهداتی افزایش و در فصل تابستان 13 درصد و در بهار حدود 5 درصد کاهش خواهد یافت.

حوضه رودخانه سنگورچای به عنوان یکی از شاخه های رودخانه قزل اوزن دارای حجم بالایی از رسوبات است. با توجه به این نکته در این تحقیق برای تخمین بار معلق رسوبی روزانه از مدل پیش خور با الگوریتم پس انتشار خطا (FFBP) و تابع پایه شعاعی (RBF) استفاده شد. در واقع طبیعت غیرخطی بار معلق رسوبی استفاده از مدل های فوق را به عنوان مدل های غیرخطی در شبیه سازی این پارامتر اجتناب ناپذیر کرده است. لیکن پارامترهای ورودی برای هر مدل متفاوت بوده و در یک مرحله تنها از داده دبی استفاده شده و در مرحله بعد علاوه بر داده دبی از داده بارندگی نیز در هر مدل استفاده گردید. سپس برای تعیین کارایی مدل ها از فاکتور مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE) و خطای تعیین (R2) استفاده شده و مشاهده می شود که مدل RBF در صورت استفاده از دو پارامتر دبی و بارندگی به عنوان پارامترهای ورودی، با برخورداری از خطای تعیین 0.9251 و مجذور میانگین مربعات خطای معادل 265 میلی گرم در لیتر به نتایج بهتری دست یافته است. در نهایت برای تعیین قابلیت پارامتر RMSE در صحت سنجی هر یک از مدل ها، از سیستم اطلاعاتی آکائیک (AIC) استفاده شده و مشاهده شد که مدل RBF با برخورداری از مقادیر آکائیک معادل 1042 از قابلیت بهتری برخوردار است.

با توجه به اثرات زیان بار اقتصادی و زیست محیطی ناشی از بار رسوبی رودخانه ها، تحقیق حاضر به منظور ارزیابی و ارائه مدل مناسب برآورد بار رسوبی در ایستگاه پل الماس واقع بر روی رودخانه بالیخلی انجام گرفت. در این راستا جهت افزایش صحت و کارایی منحنی سنجه برآورد رسوب، اقدام به ارزیابی و مقایسه روش های تلفیقی در قالب تحلیل توابع رگرسیونی مختلف بر اساس کلاسه بندی زمانی داده های دبی و رسوب متناظر آن در یک دوره 31 ساله گردید. مدل های مختلف بر اساس معنی داری در سطح 0.05 و با استفاده از شاخص خطای استاندارد برآورد (SEE) در محیط نرم افزار آماری SPSS مورد آزمون قرار گرفت تا مدل مناسب برآورد بار رسوبی انتخاب گردد. نتایج نشان از کارایی خوب مدل توانی در بین مدل های رگرسیونی و مدل ماهانه در بین مدل های زمانی داشت. بنابراین مدل رگرسیونی توانی ماهانه با داشتن کم ترین میزان خطای استاندارد برآورد (0.81) نسبت به سایر مدل ها، به عنوان مدل مناسب برآورد بار رسوب معلق انتخاب گردید. در مقابل مدل زمانی که در آن از کل داده ها بدون انجام طبقه بندی جهت برازش توابع رگرسیونی به داده های دبی و رسوب استفاده شد، به عنوان ناکارآمدترین مدل شناخته شد. در پایان نتیجه گرفته شد که به کارگیری مدل ماهانه جهت آگاهی از رژیم رسوب دهی و پیچیدگی های انتقال رسوب در حوضه مورد مطالعه می تواند مفید واقع شود.

منطقه خور و بیابانک واقع در ایران مرکزی از جمله مناطقی است که در معرض فرسایش خاک بوده و علی رغم کمبود رواناب در منطقه شواهد متعددی از فرسایش آبکندی در منطقه دیده می شود. این اشکال از پیچیده ترین اشکال فرسایشی هستند که طی چندین مرحله و در طول زمان، رشد و تحول یافته اند گفته می شود فرآیندهای طبیعی و عوامل انسانی در این امر نقش موثری را ایفا می کنند اما تکتونیک جنبا به عنوان یکی از عوامل مهم در ایجاد بخشی از آبکندها در این منطقه نقش اساسی داشته و این در حالی است که در هیچ یک از منابع داخلی و خارجی به این عامل در تکوین این پدیده اشاره ای نشده است. بر اساس بررسی های به عمل آمده در این پژوهش می توان مستندات لازم بر دخالت تکتونیک جنبا در ایجاد آبکندها را ارائه و این عامل را به عنوان عاملی در ایجاد فرم های آشفته یا فرم های نامتعادل در منطقه معرفی نمود. به عبارت دیگر هدف اصلی این مقاله طرح عامل تکتونیک جنبا به عنوان عامل اصلی در ایجاد آبکندهای اردیب و تاکید بر تنوع ژنز آبکندهای منطقه مطالعاتی است. تجزیه و تحلیل داده های اقلیمی و اندازه گیری های صحرایی از ابعاد آبکندها در قالب روش های تحلیلی ضریب هیدروترمال و ضریب ws نشان داده فرآیندهایی که موجب به وجود آمدن آبکندها در سه منطقه خور، بیاضه و اردیب شده است، منشاء اقلیمی نداشته و بیش تر ناشی از تغییر سطوح اساس محلی، تغییر سطح اساس آب در اثر پارگی آبگیر محلی در بیاضه و سرریز آن و بالاخره تغییر سطوح اساس محلی به واسطه تغییرات زمین ساخت در اردیب بوده است.

تغییر اقلیم از دیدگاه بسیاری از صاحب نظران یک پدیده ی طبیعی است که در توالی های زمانی بلندمدت به وقوع می پیوندد. تاثیر فعالیت های بشری سبب تشدید اثرات پدیده تغییر اقلیم، شدت روند تغییرات و تغییر بازه ی زمانی توالی تغییرات اقلیمی می شود. در بررسی تغییر اقلیم می توان از پارامترهای هواشناسی به عنوان شاخص های تغییر اقلیم استفاده نمود. هدف از این پژوهش شبیه سازی پیامدهای تغییر اقلیم بر روی دما و بارندگی حوضه ی آبخیز باراندوزچای است. ابتدا داده های اقلیمی دوره ی پایه از سال 1990 تا سال 2009 میلادی به صورت روزانه فراهم شد. سپس با استفاده از الگوی LARS-WG اقدام به ریزمقیاس نمایی داده های حاصل از مدل های GCM منتخب گردید و داده های روزانه اقلیمی تا سال 2040 میلادی تولید گردید. در نهایت اقدام به بررسی و آنالیز روند تغییرات دما و بارش برای حوضه ی مورد مطالعه گردید. نتایج پژوهش نشان داد که در دوره های آتی مولفه دما نسبت به دوره ی پایه افزایش خواهد یافت. طوری که در دو مدل GCM مورد استفاده در این مطالعه و 5 سناریوی انتشار گازهای گلخانه ای، این افزایش دیده می شود. نتایج نشان داد که میزان بارندگی در دوره ی آتی به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت. ولی با این حال تغییر در الگوی زمانی بارندگی ها مشاهده می گردد. میانگین سالانه بارندگی دوره ی پایه 287.37 میلی متر است و این میزان برای دوره ی آتی و دو سناریوی A1B و A2 مدل CNRMCM3 به ترتیب برابر 324.55 و 356.28 میلی متر و برای سه سناریوی A1B و A2 و B1 مدلIPSLCM4  به ترتیب برابر با 320.44 و  333.6و 324.63 میلی متر خواهد بود که بیش ترین افزایش را سناریوی A2 مدل CNRMCM3 با میزان 68.91 میلی متر نسبت به دوره ی پایه خواهد داشت. هر چند که در بعضی از سناریوها کاهش بارندگی مشاهده می گردد. با این حال افزایش بارندگی در اکثر سناریوهای مورد مطالعه این مدل ها مشاهده می گردد ولی افزایش دما می تواند این افزایش بارندگی را با افزایش میزان تبخیر و تعرق و افزایش نیاز آبی گیاهان خنثی نماید. از طرف دیگر با توجه به این که بارندگی در فصل زمستان کاهش خواهد یافت، میزان برف باریده شده در منطقه که منبع مهم ذخیره آب های زیرزمینی می باشد، کاهش خواهد یافت.

در بررسی مسائل هیدروژئولوژی متغیر سطح ایستابی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ بنابراین تحقیق و پژوهش در تخمین نقاط فاقد اطلاعات ضروری می باشد. در این پژوهش اطلاعات نقاط فاقد آمار دشت نورآباد واقع در استان لرستان که دارای 11 چاه مشاهده ای بوده به روش های درون یابی ازجمله زمین آمار (کرجینگ و کوکریجینگ) محاسبه شد. همچنین از مدل های شبکه های بیزین و شبکه های عصبی مصنوعی جهت پیش بینی نوسانات سطح آب زیرزمینی استفاده گردید. برای این منظور طول و عرض جغرافیایی در مقیاس زمانی ماهانه به عنوان ورودی و نوسانات سطح آب زیرزمینی به عنوان پارامتر خروجی انتخاب شد. معیارهای ضریب همبستگی، ریشه میانگین مربعات خطا و ضریب نش ساتکلیف برای ارزیابی و عملکرد مدل ها مورداستفاده قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد مدل شبکه بیزین دارای ضریب همبستگی (0.880)، ریشه میانگین مربعات خطا (0.024m) و نیز معیار نش ساتکلیف (0.900) در مرحله صحت سنجی توانسته با دقت قابل قبولی به تخمین نوسانات سطح آب بپردازد.

در طی سال های گذشته، منطقه یک شهر شیراز از تغییرات شدید در کمیت و کیفیت پوشش گیاهی به شدت رنج می برد، با توجه به این که فراوانی پوشش گیاهی یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر دمای سطح زمین است، بنابراین در این پژوهش ویژگی های حرارتی و ارتباط آن با درصد نمایه بهنجارشده اختلاف پوشش گیاهی در یک محیط شهری با استفاده از تصاویر چند زمانه ماهواره لندست مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا چهار تصویر سنجنده TM در تاریخ های 22 مارس سال 2009 (دوم فروردین 1388)، 15 جولای 2010 (24 تیرماه 1389)، 19 اکتبر 2010 (27 مهرماه 1389)، 22 نوامبر 2010 (1 دی ماه 1389) دریافت، سپس دمای سطح زمین (LST) و میزان شاخص بهنجارشده اختلاف پوشش گیاهی آن استخراج گردید. یافته های پژوهش نشان داد بالاترین میزان درصد شاخص پوشش گیاهی به جز در فصل زمستان و بهار با کم ترین میزان دمای سطح زمین مرتبط است. بالاترین میزان دما در تمامی فصول متعلق به ارتفاعات با جهت جنوب، جنوب خاوری، نواحی بایر و فاقد پوشش گیاهی است. در فصل بهار بالاترین درصد شاخص پوشش گیاهی با پایین ترین میزان درجه حرارت انطباق مکانی ندارد، به عبارت دیگر درصد شاخص پوشش گیاهی با درجه حرارت سطح زمین رابطه معکوس ندارد. در فصل تابستان بالاترین میزان درصد شاخص پوشش گیاهی از نظر مکانی با کم ترین میزان دمای سطح زمین انطباق مکانی کامل دارد. در فصل زمستان نحوه پراکنش الگوهای دمایی به دلیل نقش تعدیل کننده دمایی پوشش-گیاهی با استفاده از سازوکار تبخیر و تعرق در مقایسه با سایر فصول کاملا متفاوت است، بالاترین دامنه دمایی نخست در ارتفاعات و سپس در مناطقی با کاربری پوشش گیاهی مشاهده می گردد. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که فراوانی و کیفیت پوشش گیاهی یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر دمای سطح زمین می باشد.

ریزش برف سنگین فصل سرد زاگرس مرکزی مشابه دیگر رخدادهای جوی، تحت تاثیر الگوهای گردش جو و پراکندگی فشار سطح زمین است. به منظور تعیین الگوهای جوی و شرایط دینامیکی در محور کوهستانی، دادهای روزانه ایستگاه همدید بروجن، شهرکرد، کوهرنگ و لردگان برای سال 1987-2010 از سازمان هواشناسی دریافت شد. روز برف سنگین با معیار بارش بیش از 15 میلی متر با دمای زیر صفر و کد دیدبانی 70-75 (کد برف)، تعیین و تعداد 136 برف سنگین سینوپتیک، مبنای مطالعه گردید. الگوهای جوی با تحلیل مولفه اصلی بر روی داده های ارتفاع ژئوپتانسیل متر تراز 500 هکتوپاسکال تعیین شد. هفت الگوی سینوپتیک، ریزش برف سنگین زاگرس مرکزی را موجب می شوند. قرارگیری ناوه شرق دریای مدیترانه در غرب ایران و نزدیکی منطقه به محور ناوه، ناپایداری شدید را موجب گردید. شیب شدید فشار سطوح پایین جو با تاوایی منفی قوی قفقاز در شمال و شرق دریای عمان در جنوب و زاگرس مرکزی با تاوایی مثبت قوی می باشد. کم فشار در مرکز و شمال شرق ایران و پرفشار قوی سیبری تا مرز شرقی ایران، موجب تداوم شرایط دینامیک فوق می گردد. در روزهای بارش برف سنگین، پرفشار قوی سیبری از شمال ایران و دریای خزر با پرفشار روی ترکیه ترکیب و در ارتباط با تاوه قطبی در سطوح میانی جو، جریان هوای سرد به منطقه مطالعه را موجب می شوند؛ بنابراین جریانات سرد و مرطوب از دریای سیاه و دریای مدیترانه با حرکت چرخند در غرب ایران با گذر از خلیج فارس به منطقه کوهستانی زاگرس مرکزی می رسند. در همه الگوها، هم دمای صفر درجه خلیج فارس، ورود توده های سرد و مرطوب تا عرض های پایین، ریزش برف سنگین بر بام ایران را حکایت دارد.

ارزیابی بیابان زایی می کوشد تا مهم ترین مولفه های بیابان زایی را در هر منطقه ای تعیین و در نهایت پس از ارزیابی شاخص ها در واحدهای کاری، نقشه شدت بیابان زایی را ارائه کند. با توجه به اهمیت کاربردی این نقشه ها علیرغم توسعه فنون و روش های کمی در طی سال های اخیر، همچنان سعی در ارائه روش هایی با خطای کم تر، ضریب اطمینان بیش تر و سرعت و سهولت بالاتر است. از آنجا که پدیده بیابان زایی حاصل برهم کنش متغیرهای متعددی در طی زمان می باشد لذا می بایست از روشی جهت پهنه بندی استفاده شود که در عین حفظ دقت، بر سرعت و سهولت دست یابی به نتایج بیافزاید. از این رو این پژوهش هدف خود را ارائه و راستی آزمایی مدل تحلیل مولفه های اصلی قرار داد. این روش قادر است به منظور تقلیل بعد مساله مورد مطالعه و سهولت در دست یابی به نتایج، مولفه های اصلی مساله را در نظر گرفته و اقدام به حذف سایر مولفه ها در محاسبات بکند و همچنین با امکان استفاده از نرم افزار، بر دقت، سرعت و سهولت عملیات پهنه بندی بیفزاید. به منظور ارزیابی کارایی، مدل مذکور در منطقه خضرآباد استان یزد به مساحت 78180 هکتار به کار گرفته شد. نتایج حاصل شده نشان داد که 9.35% درصد از کل منطقه مطالعاتی به صورت خیلی شدید و 25.6% درصد به صورت نسبتا شدیدی تحت فرآیند بیابان زایی می باشد و بیابان زایی با شدت نسبتا متوسط (41.85%) بیش ترین سهم را در منطقه مطالعاتی به خود اختصاص داده است. در عین حال ارزش کمی شدت بیابان زایی برای کل منطقه از مجموع عوامل 3.29 (کلاس نسبتا شدید یا (IV به دست آمد.

شبکه ارتباطی موجود شهر بابل به لحاظ کارکرد گردشگری، جمعیت زیاد، کاربری بالای مسکونی و تجاری و ... قادر به تحمل حجم بالای وسایل نقلیه نمی باشد. هدف مطالعه حاضر ارزیابی شبکه حمل ونقل موجود این شهر و مقایسه آن با کارآمدی شبکه حمل ونقل پیشنهادی طرح تفصیلی شهر بابل تهیه شده توسط اداره کل راه و شهرسازی استان مازندران می باشد. در تحقیق حاضر با به دست آوردن پارامترهای هم بندی و دسترسی به صورت کمی، کارآمدی شبکه در وضعیت موجود و پیش بینی شده اندازه گیری شد. شاخص های آلفا و گاما که بیانگر میزان هم بندی بین خطوط ارتباطی است، به ترتیب 21 و 18 درصد برای 92 گره و 58 یال ارتباطی وضعیت موجود 19 و 21 درصد برای 488 گره و 283 یال ارتباطی وضعیت پیشنهادی طرح تفصیلی به دست آمد. در نهایت، مهم ترین راه های ارتباطی شهر بابل بر پایه تعداد مراحل رسیدن به دورترین نقطه در شبکه، تعداد اتصالات مستقیم و مجموع اتصالات مستقیم و غیرمستقیم در شبکه اولویت بندی شد. نتایج به دست آمده از شاخص های آلفا و گاما و نیز مطالعات میدانی نشان داد که به دلیل مقادیر کم این شاخص ها کارآمدی شبکه حمل ونقل شهری موجود شهر بابل نه تنها از میزان بسیار پایینی برخوردار است (زیر 50 درصد)، بلکه با توجه به پیشنهاد ها طرح تفصیلی مصوب در خصوص اضافه نمودن شبکه معابر جدید، میزان کارآمدی پایین تر نیز خواهد شد.

تعیین حساسیت نسبی اراضی به فرسایش بادی و شناخت عوامل موثر بر آن به منظور اولویت بندی و مدیریت عملیات حفاظت خاک و کنترل عوامل آن، ضروری است. در این تحقیق از مدلIRIFR1  به منظور تعیین پتانسیل تولید رسوبات بادی در اراضی منطقه عبدالخان استفاده شده است. در این راستا 9 عامل تعریف شده موثر مورد بررسی و امتیازات هر بخش در منطقه محاسبه شد و میزان رسوب دهی سالیانه منطقه موردنظر برآورد شد. نتایج این تحقیق نشان داد که در منطقه مورد بررسی 290.35 هکتار معادل 10.21 درصد از کل منطقه در کلاس کم، 424.7 هکتار معادل 14.93 درصد در کلاس متوسط، 1516.16 هکتار معادل 53.34 درصد در کلاس زیاد و 611.57 هکتار معادل 21.51 درصد از کل منطقه در کلاس خیلی  زیاد از نظر تولید رسوب و فرسایش بادی قرار دارد. در کل، میانگین شدت فرسایش بادی منطقه مورد نظر با 79.55 امتیاز و میانگین پتانسیل تولید رسوب ویژه سالیانه منطقه مورد نظر با 3302.64 تن در کیلومترمربع از نظر کیفی دارای درجه زیاد (شدید) می باشد. در بین عوامل موثر در فرسایش بادی در مدل IRIFR، عامل سرعت و وضعیت باد و همچنین بافت خاک و پوشش سطح آن مهم ترین عوامل موثر در فرسایش بادی و پتانسیل تولید رسوب در منطقه مورد مطالعه می باشند.