مدیریت شهری
سال:1390 | دوره:9 | شماره:27 |تعداد مقالات:20

شهرهای نابسامان، کثیف، تنگ، شلوغ، ناامن، فقیر، آلوده به آلودگی های محیطی، صوتی، بصری نمی تواند الگوی یک شهر مناسب برای محل زندگی اشرف مخلوقات جهان باشد. امنیت، اطمینان به ادامه زندگی بدون تهدید و رفاه و فراوانی اصول اساسی شهرسازی اسلامی است. موضوع این تحقیق بررسی چگونگی تحقق شهر امن از دیدگاه اسلام می باشد. مساله تحقیق بروز ناامنیتی در جامعه در ابعاد مختلف می باشد. بر مبنای مساله بروز یافته سوال اصلی، ناظر بر چیستی مبانی و عوامل بروز شهر امن می باشد. روش پژوهش اسنادی با تکنیک های تحلیل کیفی و تحلیل ثانوی می باشد. نتایج این تحقیق موید تحقق پذیری شهر امن آرمانی می باشد. تدوین نظام مهندسی رفتارهای اجتماعی، تلفیق هنجارهای اجتماعی برگرفته از فضائل انسانی با کالبد فضای شهری، طراحی و ساخت فضاهای شهری با محوریت کمال انسانی و ارتباط و تعامل بین روح حاکم بر رفتارهای شهروندان و فضاهای کالبدی شهر، راهبرد کلان تحقق شهر امن است. راهکارهای اجرایی برگرفته جهت تحقق شهر امن برگرفته از مبانی دین مبین اسلام شامل: زیبااندیشی و زیباسازی، آموزش هدفمند، پویایی، رعایت عدالت در اداره شهر، مسکن مطلوب، نظم و تدبیر در طراحی، مهربانی، محبت و خوشرفتاری، استحکام بخشی به زیرساخت ها و بناهای شهری، بهبود کیفیت محیط شهر، اداره امور شهر با خردمندان و دانشمندان، فقرزدایی، پیش گیری و حفاظت از شهروندان در مقابل هرگونه ناامنی، تقویت فعالیت های اجتماعی و تعمیق بخشی ارتباط با خدا در جامعه است. با ترسیم و تدوین نقشه مهندس اجتماعی در رفتارهای شهروندان، شهر امن محقق می شود.

مشکلات مدیریت شهری تهران را بی توجه به نقش های چندگانه آن نمی توان درک نمود، و راه کار کارآمدی برای آن یافت. مداخلات دولت در مدیریت شهری و تبدیل شهرداری به سازمانی تابع دولت، ریشه در فرهنگ سیاسی دیرین کشور دارد. دوقطبی شدن، فرسودگی بافت ها، بی نظمی در حوزه های کار و فعالیت، ترافیک، آلودگی، و مسائل اقتصادی و اجتماعی، هر یک مشکلی منبعث از چند نقشی بودن تهران هستند. تهران در نقش اول، پایتخت و محل استقرار دولت است که از فضاهای شهر برای اعمال حاکمیت ملی استفاده می کند؛ در نقش دوم، مرکز توسعه منطقه ای است و هدایت مراکز جمعیتی پیرامون را عهده دار است؛ و در نقش سوم، محل زندگی مردمی است که حق ایفای نقش در مدیریت آن را برای خود قایل هستند. تلاقی منافع حاصل از این سه نقش، باعث بروز مشکلاتی شده که ریشه در تعارض میان آنها دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد که برای حل مشکلات، و پرهیز از تضاد میان نقش های مذکور، تهران را باید به عنوان کلی واحد که واجد نقش های گوناگون است در نظر گرفت، و برنامه توسعه یکپارچه ای تدوین گردد که ضمن رسمیت بخشی به هر نقش، راه کارهایی چون ایجاد نهادهای بین بخشی جهت ایفای نقشی میانجی گرایانه با تاکید بر پشتوانه سرمایه اجتماعی و برهم افزایی توانمندی تمامی ذی نفعان را سازماندهی نماید.

هدف این نوشتار بررسی تعاملات اجتماعی در فضاهای ایستگاهی مترو و دستیابی به عوامل معماری تاثیرگذار است. ضرورت این امر از آنجا ناشی می شود که تعاملات اجتماعی فردی و فرافردی در فضاهای عمومی حائز اهمیت شمرده می شود و فضاهای ایستگاهی به عنوان فضاهایی عمومی نقش مهمی در ارتباط افراد با یکدیگر و زندگی شهری دارند. در روش تحقیق موضوع، ابتدا با مرور منابع، سوابق موضوع مورد بررسی قرار گرفت و سپس موضوع اجتماع پذیری در فضاهای مترو تبیین گردید. به منظور دستیابی ویژگی های معماری تاثیرگذار در اجتماع پذیری فضاهای مترو و بررسی وضع موجود در تعداد مشخصی از ایستگاه های مترو تهران و حومه، روش تحقیق میدانی مورد استفاده قرار گرفت. پس از انجام مطالعات میدانی، به بررسی و تحلیل و دستیابی به اولویت های معماری در زمینه اجتماع پذیر کردن و ارتقای تعاملات اجتماعی پرداخته شد و بر اساس نتایج به دست آمده به این سوال که کدام عوامل معماری در اجتماع پذیری فضاهای مترو نقش دارند پاسخ داده شد.

در سال های اخیر با سرعت گرفتن روند جهانی شدن، تصویر عمومی بسیاری از شهرها، خصوصا کلان شهرهای دنیا به سمت نوعی شباهت و یکنواختی در شکل و محتوا سوق داده شده است؛ به صورتی که منظر شهری این کلان شهرها بیش از اینکه در هماهنگی با بستر محلی باشد، به دیگر کلان شهرها در اقصی نقاط دنیا شباهت دارد. این در حالی است که هویت هر شهر بیش از آنکه بر اساس مشترکات شکل بگیرد، نشات گرفته از تفاوت ها و تمایزات فرهنگی و بومی است. در این راستا منظر پایدار فرهنگی به عنوان ابزاری در جهت پایداری قلمرو عمومی و فضای شهری گرایش های نوینی را در نظریه پردازی های شهری ایجاد کرده است. مقاله حاضر با هدف تدوین شاخص های سیاست گذاری فرهنگی در قلمرو عمومی، بر آن است تا بر اساس چارچوب های موجود در زمینه سیاست گذاری و توسعه فرهنگی، اصول و شاخص های سیاست گذاری فرهنگی را به منظور تحقق پایداری فرهنگی تبیین نماید. بر این اساس برنامه ریزی فرهنگی در نمونه هایی از کشورهای شمال و جنوب مورد بررسی قرار می گیرد. این نمونه ها طیفی از برنامه ها در سطوح کلان و خرد را دربر می گیرد. با جمع بندی شاخص های سیاست گذاری فرهنگی در نمونه های ارائه شده، و بررسی جایگاه برنامه ریزی فرهنگی در شهر تهران (برنامه جامع فرهنگی) در مقایسه با سایر نمونه ها، از خلال بررسی اهداف و سیاست گذاری های مورد توجه در این برنامه، شاخص های برنامه های فرهنگی در تهران تدوین شده است. بدین ترتیب مقاله حاضر، تحلیلی است و روش تحقیق، این نوشتار مبتنی بر تحلیل کیفی داده ها است. نتایج تحقیق نشان می دهد، شاخص های موثر بر سیاست گذاری فرهنگی با هدف دست یابی به توسعه پایدار فرهنگی موارد زیر را دربر می گیرد: «دسترسی»، «مشارکت»، «توجه به حقوق فرهنگی»، «تنوع فرهنگی»، «توجه به میراث فرهنگی»، «نگهداشت خاطره»، «آموزش و تحصیل»، «خلاقیت»، «توجه به ایجاد مراکز و فعالیت های مدنی و هنری».

گردشگری روستایی به عنوان راهکاری جهت کاهش مهاجرتهای روستایی به شهرها، افزایش سطح رفاه مردم روستایی و غیره مطرح می باشد. از آنجایی که گردشگری روستایی در محیط های غیرشهری صورت می پذیرد، بنابراین فعالیتهای مبتنی بر اکوتوریسم چون دامنه نوردی، کوهپیمایی و کوهنوردی را نیز، دربر می گیرد. برای استفاده از این قابلیتهای طبیعی در گردشگری روستایی نیاز به برنامه ریزی و در وهله نخست، شناخت است. اما مساله این است که در استان مازندران آنچنان که باید شناختی از این استعدادهای طبیعی در راستای استفاده در گردشگری روستایی و قابل کاربرد در مدیریت شهرستانها، انجام نگردیده است. لذا این پژوهش با بهره گیری از تلفیق GIS، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و شبکه داده ها به بررسی، تحلیل و در نهایت سطح بندی شهرستانهای استان مازندران به لحاظ قابلیتهای اکوتوریسم روستایی، قابل استفاده در مدیریت شهرستانهای استان مازندران به تحقیق پرداخت. روش تحقیق در این پژوهش از نوع تحلیلی-کاربردی است. بر اساس یافته های تحقیق، شهرستانهای آمل، بابل، نور و تنکابن به لحاظ داشتن قابلیت اکوتوریسم دامنه نوردی روستایی؛ و شهرستانهای نور، آمل، ساری و نوشهر به جهت داشتن قابلیت اکوتوریسم کوهپیمایی روستایی؛ و در نهایت شهرستانهای نور، آمل، تنکابن و چالوس به جهت اکوتوریسم کوهنوردی روستایی دارای موقعیت ممتاز می باشند. در میان شهرستانهای ذکر شده شهرستانهای نور و آمل به علت داشتن موقعیت ممتاز در هر سه فعالیت اکوتوریسمی روستایی ذکر شده، دارای موقعیت ویژه ای می باشند بر خلاف شهرستانهای ذکر شده، شهرستانهای جویبار و بابلسر و در مرتبه بعد، شهرستانهای گلوگاه و محمودآباد دارای کمترین قابلیت اکوتوریسم روستایی دامنه نوردی، کوهپیمایی و کوهنوردی می باشند. در انتها بر اساس یافته های تحقیق راهکارهای عملی نیز ارائه گردید.

حمل و نقل به دو دلیل عمده مورد علاقه جغرافی دانان است؛ اول اینکه زیرساخت ها، ترمینال ها، تجهیزات و شبکه های حمل و نقل مکان های قابل توجهی را در فضای جغرافیایی اشغال کرده اند و پایه های اصلی سیستم فضای پیچیده را تشکیل داده اند، دوم از آنجایی که جغرافی دان به دنبال تشریح و تبیین روابط فضایی هستند، در این میان شبکه ها نیز به طور خاص مورد علاقه جغرافی دانان هستند، زیرا این شبکه ها هستند که روابط متقابل فضایی را ممکن می سازد. یک مدل حمل و نقل ایده آل، مدلی است که لحظه ای بوده، ظرفیت نامحدود داشته باشد و همیشه نیز در دسترس باشد، که با دید جغرافیایی هدف اصلی حمل و نقل غلبه بر فضاست. فضایی که به وسیله انواع مختلفی از محدودیت های طبیعی و انسانی مانند فاصله، زمان، تقسیمات مدیریتی و توپوگرافی شکل یافته است. از این رو این سوال پیش می آید که با چه مدلی می توان با بهترین شکل فضا را تحلیل و بررسی کرده و با شناخت پتانسیل ها و محدودیت های آن بهترین برنامه ریزی برای استفاده بهتر از فضا استفاده کرد. به این منظور پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایش، مطالعات میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها به روش SWOT به ارائه استراتژی و راهبرد در جهت بهبود حمل و نقل عمومی (BRT) شهر تبریز می پردازد. تجزیه و تحلیل ها نشان داد که سیستم اتوبوس های تندرو (BRT) در شهر تبریز هنوز نوپا بوده و از آستانه آسیب پذیری بسیار بالایی به علت کمبود امکانات و ساختارهای زیربنایی حمل و نقل در شهر تبریز برخوردار بوده که نیازمند بازنگری و ارائه سیاست های مناسب در جهت رفع محدودیت ها و تقویت مزیت های موجود می باشد.

این پژوهش با هدف بررسی نقش به کارگیری اتوماسیون اداری در بهره وری کارکنان شهرداری خرم آباد در سال 1389 انجام گرفت. برای این منظور از بین 99 نفر جامعه آماری (کارکنان شهرداری خرم آباد) که از این تعداد 18 نفر زن و 81 نفر مرد بود، بر اساس جدول کرجسی مورگان و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی 77 نفر (14 نفر زن و 63 نفر مرد) انتخاب گردید. روش تحقیق این پژوهش روش توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. ابزار گردآوری داده ها شامل «پرسشنامه محقق ساخته» بود. برای تحلیل داده ها از آزمون های کولموگروف اسمیرنف، آزمون t تک گروهی، تحلیل واریانس یک طرفه و t گروه های مستقل به کمک نرم افزار SPSS استفاده گردید. نتایج نشان داد که: «کارکنان شهرداری خرم آباد در مورد نقش به کارگیری اتوماسیون اداری (سیستم های پشتیبانی اداری، سیستم های ارتباطات از راه دور، سیستم های جابه جایی اسناد، سیستم های مدیریتی اسناد) در بهره وری خود نگرش مثبت دارند».

هدف این مطالعه، بررسی برنامه پایداری شبکه سبزراه ها، نمونه مطالعاتی سیمای سرزمین تهران است. برنامه ریزی سبزراه ها از جمله راهبردهای برنامه ریزی شهری در مقیاس تغییر عرصه بندی سیمای سرزمین هاست. این مطالعه، با تبیین شاخص های برنامه پایداری سبزراه ها در رویکردهای مختلف «تعادل محیطی»، «پایداری جغرافیایی انسانی» و «استعلای بومی انسانی»، و کاربرد آن در شناسایی شبکه فضایی تهران، عملکرد شبکه های بوم شناختی تهران در روند تغییر سیمای سرزمین را ارزیابی می کند. روش مطالعه، بر مبنای رویه مدلسازی، پژوهش تطبیقی استنتاجی است. از طریق مقایسه شاخص های پایداری رویکردهای مختلف بوم شناختی، شاخص های جدیدی برای برنامه ریزی شبکه سبزراه های شهری نتیجه گیری می شود. در راستای مطالعات «ارزیابی توان سرزمین» و «ارزیابی اثرات توسعه» در روند متعادل سازی شرایط محیطی، ارزیابی عملکرد شبکه های بوم شناختی در هدایت روند تغییر سیمای سرزمین ضروری است. تغییر سیمای سرزمین به معنای تغییر ساخت و عملکرد تمامیت فضایی و بصری فضای زیست انسان به دنبال کنش ها و واکنش های متقابل بوم شناختی و انسان شناختی حاصل می آید. تاکید این ارزیابی، لزوم تمرکز بر علت ها و معلول های تحرکات تخصیص زمین در هدایت برنامه های اجتماعی و عرصه بندی نوین سیمای سرزمین ها است. از طریق شاخص های عملکرد بوم شناختی سبزراه ها، امکان ارزیابی ساخت محیط و کنترل استعلایی تعاملات عرصه های اصلی و فرعی، طبیعی و مصنوع، و درونی و برونی مناطق زیستی فراهم می آید.

پس از جنگ دوم جهانی، کشورهای مختلف جهان به سرعت در پی بازسازی اقتصاد خود برآمده و رشد اقتصادی مهم ترین دغدغه این کشورها شد. اما پس از گذشته چند دهه مشخص شد که رشد اقتصادی به تنهایی نمی تواند باعث بهبود وضعیت اقتصادی در پهنه کشور و بین طبقات مختلف اجتماعی شود از این رو «پارادایم توسعه اقتصادی» مطرح شد. با روند رو به رشد اقتصاد جهانی، ارتباطات بین المللی افزایش یافت و پدیده جهانی شدن اقتصاد مطرح شد. اما آنچه که بستر لازم برای این فرآیند را فراهم می کرد پدیده ای به نام کلانشهر بود. جهانی شدن اقتصاد بدون رقابت کلانشهرها بی معنی است. از این رو کلانشهرها روز به روز نقش اساسی تری در توسعه اقتصاد ملی کشورها بازی کرده و خواهند کرد. با این حال توسعه اقتصاد ملی کشورها و پررنگ شدن زندگی شهری و ایجاد تجمعات عظیم انسانی که کلانشهر نام گرفته اند جنبه های منفی بسیاری نیز داشته است. با گذشت زمان می توان دید که این کلانشهرها همان قدر که به تولید ثروت و رفاه برای افراد پرداخته اند باعث شده اند که محیط زیست بشر و کره زمین به شدت از نظر اکولوژیک آسیب دیده و حقوق نسل های آتی را به شدت پایمال گردد. به عبارت دیگر انسان ها برای دستیابی به زندگی بهتر کلانهشرها را ایجاد کردند اما همین کلانشهرها امروزه مهمترین آسیب را به حیات کره زمین و زندگی بشر می رسانند. روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی و تحلیلی است که ضمن استفاده از روش فراتحلیل به بررسی اثرات مثبت و تبعات منفی کلانشهر بر اقتصاد و محیط زیست جهان پرداخته است. این مقاله با نگاهی انتقادی می کوشد نگاهی به تاثیراتی که اقتصاد جهانی شده بر کلانشهرها گذاشته بیفکند و علاوه بر روشن کردن نقش کلانشهرها بر رشد و توسعه اقتصاد کشورها و جهان، جنبه هایی از تاثیرات پدیده کلانشهر را که کشورهای توسعه یافته می شوند آن را پنهان نگاه دارند، به نمایش بگذارد.

ساکنان قدیمی پیرامون خیابان بازسازی شده نواب، به جای مشارکت در نوسازی، به فروش املاک خود اقدام می کنند که نشانگر نارضایتی و عدم تمایل به سکونت در محل می باشد. در این راستا، مصاحبه نیمه ساختاریافته با ساکنان انجام گردید و با روش تطبیقی به رده بندی، پالایش و تحلیل داده ها پرداخته و مشابهت ها در خصوص ابعاد نارضایتی ساکنان از محل (مسکن نامناسب، ناخوشایندی بصری، کمبود خدمات و تسهیلات، فقدان امنیت و آسایش، فرهنگ ناهمگون و فقدان تعاملات اجتماعی، از دست دادن مالکیت و عدم مشارکت در ساخت مکان) تحلیل گردید. نتایج تحقیق سه عامل معضلات بافت فرسوده، سیاست های نامناسب نوسازی و طرح بازسازی خیابان نواب را به عنوان عوامل مهم در ایجاد نارضایتی ساکنان شناسایی نمود. بر اساس این تحقیق، تغییرات کالبدی در بازسازی خیابان نواب بدون توجه به زمینه و هویت محل، باعث از دست دادن حس سکونت ساکنان قدیمی در محل شده است.

مبحث ویدئواکولوژی اولین بار توسط واسیلی آنتونویچ فیلین، یک بیولوژیست روسی در سال 1998 مطرح گردید. وی با توجه به ویژگی های طبیعی چشم انسان در دریافت تصاویر به بررسی و تحلیل نمونه هایی از محیط بصری مصنوع در قالب نماهای ابنیه می پردازد و مناسب بودن و نامناسب بودن هر یک را برای چشم بر اساس میزان هماهنگی یا ناهماهنگی آن ها با استاندارهای دستگاه بینایی اعلام می کند. در این مقاله سعی می شود مطالعات صورت گرفته توسط واسیلی فیلین ضمن بررسی تکمیل شده و با توجه به اینکه ایشان دلایل کاملا مشخصی به لحاظ بصری و ویژگی های معمارانه برای خوب و بد بودن هر یک از نماهای بررسی شده ارائه ننموده اند، از طریق تجزیه و تحلیل استانداردهای بینایی و نمونه های مورد مطالعه، معیارهای خوشایندی و یا ناخوشایندی نمای ابنیه مشخص و به عنوان نتیجه کار تقدیم گردد. نتیجه مطالعات انجام شده به طور کلی نشان می دهد نماهایی که کاملا مسطح بوده و حداقل طراحی در آن ها صورت گرفته، نماهایی که از هندسه یکنواخت تبعیت می کنند، یا دارای تعداد زیادی خطوط مستقیم موازی چه افقی و چه عمودی می باشند و یا از عناصر تکرار شونده فراوان تشکیل شده اند از نظر ویدئواکولوژی برای چشم انسان نامناسب بوده و نماهایی که بر اساس استانداردهای فیزیولوژیکی چشم انسان بنا شده اند مناسب و خوشایند چشم می باشند.

هدف مقاله حاضر بررسی نقش و جایگاه سواد اطلاعاتی به عنوان یکی از شاخصه های ICT موثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت شهری اصفهان می باشد. در این مقاله مشارکت شهروندان در قالب مشارکت الکترونیکی و در سه بعد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و خدماتی اندازه گیری شده است. روش تحقیق مقاله، بر اساس هدف تحقیق و نحوه گردآوری داده ها از نوع کاربردی و پیمایشی است. جامعه آماری کلیه شهروندان 20 تا 49 ساله ساکن در شهر اصفهان و برای حجم نمونه تعداد 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردیده اند. روش نمونه گیری چندمرحله ای و داده ها با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده اند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از آزمون های آماری با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و نرم افزار مدل سازی Amos استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، در مدل معادله ساختاری تاثیر عامل سواد اطلاعاتی بر مشارکت الکترونیکی معنادار و دارای ضریب مثبت و متوسط (0.59) است. کلیه شاخص های کلی و جزئی مدل در سطح قابل قبول قرار داشتند؛ لذا داده های جمع آوری شده تا حد زیادی مدل نظری تدوین شده را حمایت کردند. در مجموع نقش سواد اطلاعاتی بر مشارکت شهروندان با توجه به پیش بینی 59 درصدی و تبیین 12 درصد واریانس متغیر مشارکت الکترونیکی نسبتا مناسب بوده است؛ اما جایگاه سواد اطلاعاتی در امر مشارکت شهروندان در مدیریت شهری و در قالب مشارکت الکترونیکی وضعیت مناسبی را نشان نمی دهد؛ چرا که تنها حدود 5 درصد پاسخگویان مشارکت بالایی دارند و این در حالی است که حدود 95 درصد پاسخگویان (شهروندان) مشارکت الکترونیکی پایین دارند.

به دنبال رخ دادن مشکلات ناشی از افت شهری در شهر تهران که به معنای تمرکز فضایی مشکلات محیطی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی می باشد در سال های اخیر سیاست های متعددی برای مقابله با این مشکلات طرح شد که آخرین سیاست رایج در این زمینه سیاست تجدید حیات شهری می باشد. در این ارتباط منطقه 15 شهر تهران که دارای فرسودگی پیچیده می باشد و با مساله افت شهری مواجه است به عنوان نمونه موردی در این نوشتار انتخاب شده است. هدف از این نوشتار تعیین اولویت مداخله در بلوک های فرسوده محلات دچار فرسودگی در منطقه 15می باشد. برای دستیابی به این منظور مدل سازی با استفاده از نرم افزار آماری و گزینه تحلیل عاملی، روش تحلیل مولفه های اصلی و دوران واریماکس انجام شده است. در نهایت به عنوان دستاوردهای مقاله اولویت مداخله در بافت های فرسوده منطقه 15 مشخص گردید و با مشخص شدن اولویت نخست مداخله، عرصه های اقدام از طریق بهره گیری از مدل منطق بولین تعیین شده است. در این تحقیق برای تعیین اولویت اقدام برای محدوده های دچار فرسودگی علاوه بر شاخص های کالبدی، از شاخص های اجتماعی و اقتصادی نیز به صورت همزمان استفاده گردیده است.

تغییر سیمای روستاهای ایران در دهه های اخیر بسیار سریع بوده است؛ به طوری که پژوهشگران درپی پاسخ به چگونگی این تغییرات و نیز در جستجوی آسیب های فرهنگی آن برآمده اند. در این میان، عده ای خواهان حفظ چهره سنتی روستا و عدم دگرگونی آن می باشند و گروهی نیز چنین تحولاتی را اجتناب ناپذیر و نتیجه گسترش زندگی شهرنشینی و تبعات افزایش مهاجرت از روستا به شهر می دانند. این نوشتار سعی بر آن دارد تا عوامل فرهنگی این دگرگونی ها را مورد توجه قرار دهد و به لزوم بهینه سازی عملکرد بناهای روستایی بپردازد. اطلاعات این مقاله بر اساس مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی گردآوری شده بیش از نود روستا در پهنه های جلگه ای، کوهپایه و کوهستانی استان گیلان و با روش تحقیق علی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به همین سبب ابتدا به بررسی تعریف فرهنگ و ارتباط آن با معماری پرداخته شده و اهمیت بررسی معماری به عنوان یکی از مهم ترین مظاهر فرهنگ و خصایص اجتماعی، بیان گردیده است. سپس لزوم تغییر در جوامع سنتی روستایی و دگرگونی نسبی معماری مسکونی روستاها با توجه به تغییرات فرهنگی در ارتباط با فضاهای عمومی و خصوصی خانه های روستایی گیلان مطرح شده است. این پژوهش با هدف تاکید بر تغییر راهکارهای معماری در ارتباط با نیازهای زندگی امروز روستاییان بوده و تاثیر فرهنگی بر طراحی الگوی مناسب و جدید مسکن روستایی را مورد توجه قرار داده است.

رشد سکونتگاه های غیررسمی در شهرهای جهان در حال توسعه و یافتن راهبردهای موثر به منظور برخورد با این موضوع، به یکی از چالش های مهم توسعه شهری در کشورهای مختلف، از جمله ایران، در دهه های اخیر تبدیل شده است. به طور کلی، عوامل متنوعی بر بهبود وضعیت سکونتگاه های غیررسمی موثرند، اما موضوع اصلی تحقیق حاضر، بررسی خلاهای آموزشی در نهاد مدیریت شهری (شهرداری و شورای شهر) به منظور ساماندهی اسکان غیررسمی در کشور است. پرسش اصلی تحقیق آن است که چه کمبودهای دانشی و مهارتی در کارکنان شهرداری ها و اعضای شوراهای شهر در پنج شهر هدف این مطالعه وجود دارد که از طریق ارائه دوره های آموزشی قابل رفع است. به این منظور، از روش های علمی نیازسنجی آموزشی مانند «تجزیه و تحلیل سازمان»، «تجزیه و تحلیل مشکل» و «نظرخواهی» استفاده شده است. در نهایت، دستورالعمل آموزشی مرکب از سه عنصر درس و کارگاه، برنامه و پودمان طراحی شد و در مجموع، شش پودمان آموزشی با عناوین: 1) اسناد و مفاهیم مرتبط بهسازی شهری، 2) مدیریت زمین و مسکن در بهسازی شهری، 3) اقتصاد و تامین مالی بهسازی شهری، 4) مشارکت شهروندان در بهسازی شهری، 5) مدیریت بحران و زیرساخت های شهری و 6) محیط زیست و بهداشت محیط پیشنهاد گردید.

فضای شهری پدیده ای سازمان یافته است از اطلاعاتی که در صور مختلف فرم، عملکرد و معنا تجلی می یابد، بستر شکل گیری و ارتقا زندگی اجتماعی یک جامعه که بیانگر فرهنگ و شیوه شهرنشینی یک تمدن می باشد، فضای شهری عینیتی است برخاسته از تلفیق روابط اجتماعی، در بستری کالبدی، در زمینه ای معنایی و در راستای عملکردهایی مورد نیاز جمعی انسانی. آنچه در شهرهای امروز ما دیده می شود نه فضای شهری که فضاهایی خالی محصول کنار هم قرار گرفتن بناها و تکه هایی باقی مانده از توده هایی هستند که کمتر معنا و مفهومی را به ذهن متبادر می کنند. شاید اینگونه باشد که در شهر ما اول ساختمان ها ساخته می شوند و آنچه باقی می ماند فضای شهری است. دورافتادگی فرهنگی، دور بودن از معیارها و اصولی که در تمامی محافل علمی و آکادمیک جزو پارامترهای لازم و ضروری هر فضای شهری شمرده می شوند، فاصله گرفتن از آنچه که پیشینه ارزشمند این گونه فضاها نام می گیرند، کیفیت های پایین زیبائی شناسانه، توسعه شهری بدون در نظر گرفتن اهمیت و جایگاه ویژه فضای شهری در زندگی اجتماعی و تبعات منفی آن بر روحیه شهر (مردم و فعالیت ها)، استفاده به ناچار شهروندان از خالی هایی در میان توده ها تحت عنوان فضای شهری و غیره از جمله مسائلی هستند که می توانند معرف وضع موجود باشند. در صورتی که هر محیط شهری فضایی مادی است با ابعاد اجتماعی و روان شناختی اش. فضای شهری تنها عرصه جولان دادن مدل ها و نظریه های اقتصادی و نظام های پولی نیست، بلکه مکانی است برای جریان یافتن زندگی روزمره و بستری است برای تجارب متنوع و به یاد ماندنی. این پژوهش به دنبال ارائه بازتعریفی است از فضای شهری، در شهر امروز. بدین منظور پس از مرور ادبیات مرتبط با مفهوم فضای شهری و استخراج فاکتورهای تعریف کننده آن به بررسی صحت این عوامل و نحوه تاثیرگذاری آنها در گزینش فضایی به نام فضای شهری در یک محدوده مطالعاتی در شهر تهران پرداخته و مفهوم فضای شهری را در یک عرصه معین تبیین می کند، چرا که به نظر می رسد اولین قدم در مسیر تحول هر پدیده ای شناخت و گزینش درست و به جای آن پدیده می باشد. سپس با توجه به این دیدگاه که هر فضای شهری باید بتواند پاسخ گوی نیاز کاربران خود باشد و درجه ای قابل قبول از کیفیت فضایی را به استفاده کنندگان عرضه بدارد، معیارها و اصول کلی فضای شهری از دیدگاه اندیشمندان مختلف و راهکارهای رسیدن به درجات قابل قبولی از کیفیت فضای شهری ارائه گردیده است.