مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان)
سال:1391 | دوره:15 | شماره:58 |تعداد مقالات:7

چکیده فارسی:همواره یکی از اهداف و دستاوردهای نظریه پردازی در حوزه مطالعات اجتماعی خانواده، الگوسازی از این نهاد بنیادین جامعه بوده است. این نظریه پردازی ها بیشتر برآمده از گفتمانی خاص است. از این رو، نوعی دوسویگی معرفت شناختی میان یک الگوی خانواده (به مثابه دستاورد نظریه) و یک گفتمان مشخص وجود دارد. در این مقاله تلاش می شود تا ضمن بازخوانی متون و طبقه بندی آنها و با استفاده از روش تحلیل گفتمان، به بازنمایی دو الگوی خانواده مدرن مدنی و ایرانی اسلامی که حاصل دو طیف غالب از نظریه پردازی های مطالعات اجتماعی خانواده در ایران هستند، پرداخته شود. در مجموع به نظر می رسد که علی رغم وجود پاره ای از ویژگی های مثبت که در الگوی مدرن مدنی شناسایی می شود. الگوی خانواده ایرانی اسلامی مزایای بالقوه بیشتری دارد. چکیده عربی:دائما کان احد اهداف و منجزات التنظیر فی مجال الدراسات الاجتماعیه للعائله؛ وضع انموذج من هذه المؤسسه المحوریه فی المجتمع. معظم هذه النظریات نتیجه مایفرزه خطاب خاص؛ لذا هناک علاقه مضاده و ارتباط معرفی متقابل بین انموذج العائله و خطاب محدد. المقال هذا یسعی لاعاده قرائه النصوص و تصنیفها؛ و من خلال تحلیل الخطاب یحاول استعراض انموذجی العائله المدنیه العصریه و اخری الایرانیه الاسلامیه؛ و کلاهما نتیجه وجود طیفین بارزین من نظریات الدراسات الاجتماعیه للعائله فی ایران. و بالرغم من وجود بعض الخصائص الایجابیه للنموذج المدنی العصری؛ الا ان نموذج العائله الایرانیه الاسلامیه یبدو انها تتمتع بقدر اکبر من المیزات.

چکیده فارسی:طلاق یکی از آسیب های اجتماعی است که تاثیر نامطلوب بر انسجام و کلیت خانواده و ناامنی اجتماع دارد. شواهد علمی موجود موید افزایش دو پدیده اجتماعی طلاق و معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج در بین جوانان است. این مقاله بر اساس نتایج یک مطالعه ترکیبی با هدف بررسی رابطه بین تجربه معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج و طلاق در سال 1390 تهیه شده است. در فاز اول، 2031 دانشجوی دختر و پسر 40-18 ساله که به روش نمونه گیری سهمیه ای خوشه ای از بین دانشجویان متاهل 7 دانشگاه شهر تهران انتخاب شده بودند، مطالعه شدند. فاز دوم شامل 92 نفر از افراد 40-18 ساله با تحصیلات دانشگاهی در شرف طلاق در تهران بودکه به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده های متاهلین فاز اول با داده های فاز دوم مربوط به افراد در شرف طلاق در مرحله تجزیه و تحلیل با هم ادغام شدند. با توجه به سوالات مشترک بین دو فاز، ادغام داده ها در سوالات مشترک انجام شد و با توجه به اهداف تحلیل شدند. براساس نتایج به دست آمده تجربه معاشرت قبل از ازدواج در بین افراد تحصیل کرده در شرف طلاق به طور معنی داری بیشتر از افراد تحصیل کرده همسردار است. تحلیل رگرسیون لجستیک نشان داد که احتمال خام طلاق در کسانی که قبل از ازدواج روابط پیشرفته با همسرشان داشته اند، 3.18 برابر بیشتر از افرادی است که تجربه ی فوق را نداشته اند و احتمال خام طلاق در کسانی که روابط پیشرفته با غیر همسر داشته اند 3.63 برابر بیشتر از افرادی است که چنین تجربه ای نداشته اند. پس از کنترل سایر عوامل مرتبط با طلاق (مانند تحصیلات، سازگاری با همسر، شناخت قبل از ازدواج، تایید همسر توسط خانواده و وجود طلاق در خانواده درجه یک همسر)، همچنان احتمال رخداد طلاق با تجربه رابطه پیشرفته با همسر (OR=5.03, p<0.01) و با غیر همسر (OR=4.27, p<0.01) رابطه معنی دار داشت. چکیده عربی:الطلاق هو واحد من العاهات الاجتماعیة التی تؤثر سلبا علی سلامة الأسرة وانعدام الأمن الاجتماعی هی. الأدلة العلمیة تشیر إلی زیادة فی کل من الظاهرة الاجتماعیة من الطلاق والعلاقة مع الجنس الآخر قبل الزواج بین الشباب. ویستند هذا المقال علی النتائج المجمعة لدراسة تهدف للتحقیق فی العلاقة بین تجربة التفاعل مع الجنس الآخر قبل أعدت الزواج والطلاق فی العام. فی المرحلة الأولی، کان 2،031 طالبا من الذکور والإناث الذین تتراوح أعمارهم بین 40-18 الذین تزوجا من خلال مجموعة من سبعة طلاب الجامعات فی طهران الذین تم اختیارهم 1390. تتألف المرحلة الثانیة من 92 مریضا 40-18 سنة مع التعلیم الجامعی هو علی وشک الطلاق فی طهران تم اختیار عینة عشوائیة من قبل. البیانات مع البیانات من المرحلة الأولی، اندمجت المرحلة الثانیة من المتزوجین علی وشک الطلاق فی مرحلة التحلیل. وفقا للأسئلة الشائعة بین المرحلتین، تکامل البیانات فی الاستعلامات شیوعا یؤدیها وتحلیلها وفقا للأهداف. استنادا إلی النتائج التی تم التوصل تجربة مغازلة قبل الزواج بین الناس المتعلمین علی وشک الطلاق الناس بشکل کبیر أکثر تعلیما متزوجات. وأظهر تحلیل الانحدار اللوجستی أن احتمال الطلاق الخام فی العلاقات المتقدمة مع الشرکاء الذین قد تزوج من قبل، أعلی 3.18 أضعاف أولئک الذین لم تواجه. احتمال الطلاق الخام فی العلاقات المتقدمة مع الزوجین الآخرین الذین لدیهم 3.63 مرات أکثر من أولئک الذین لم تکن لدیهم مثل هذه التجربة. بعد ضبط العوامل الأخری المرتبطة الطلاق (علی سبیل المثال، والتعلیم، والتعامل مع الزوج قبل الزواج الاعتراف، والتی أکدتها عائلة زوجته الطلاق والأسرة الزوج)، وکان احتمال الطلاق مع خبرة متقدمة العلاقة قبل الزواج علاقة کبیرة.

چکیده فارسی:این مقاله رابطه بین ارزش فرزندان با میزان باروری بین زنان شهر تهران را بررسی می کند. تعداد نمونه حدود 600 نفر از زنان متاهل 21 تا 50 ساله ساکن مناطق 22 گانه شهر تهران است. 57.2 درصد از افراد مطالعه شده را زنان خانه دار ، 30.3 درصد را شاغلین در آموزش و پرورش و 12.5 درصد را شاغلین در وزارت بهداشت تشکیل داده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که 35 درصد از آنها یک فرزند 35 درصد دو فرزند و 15 درصد سه فرزند دارند. از نظر تعداد فرزندان مطلوب، 25 درصد از زنان داشتن یک فرزند، حدود 66 درصد داشتن دو فرزند و حدود 9 درصد داشتن بیش از دو فرزند را مطلوب دانسته اند. براساس تحلیل انجام شده، هیچ تفاوتی بین گروه های مختلف شغلی زنان و همچنین زنان غیر شاغل درباره ارزش گذاری فرزندان وجود ندارد. متغیر سطح تحصیلات در هر دو گروه زنان شاغل و خانه دار با مولفه های فواید اقتصادی فرزند و محدودیت ها و فرصت های از دست رفته رابطه مستقیم دارد. چکیده عربی:محور البحث فی هذه المقالة هو دراسة الصلة بین المکانة التی یحظی بها الأولاد وبین الحمل لدی نساء مدینة طهران، وقد تمّ اختیار ما یقارب 600 سیدةٍ متزوّجةٍ کعینة بحثٍ تتراوح أعمارهنّ بین 21 إلی 50 عاماً من اللواتی یقطنّ فی المناطق البلدیة التی یبلغ عددها 22 منطقةً فی طهران. ما نسبته 57,2 بالمائة من عینة البحث هنّ ربّات بیوتٍ و 30,3 بالمائة موظّفات فی مدیریة التربیة و 13,5 بالمائة موظّفات فی وزارة الصحة.قد أثبتت نتائج الدراسة أنّ 35 بالمائة منهنّ وضعن ولداً واحداً و35 بالمائة الأخریات وضعن ولدین و 15 بالمائة وضعن ثلاثة أولاد. وأمّا من ناحیة الرغبة فی إنجاب العدد المناسب، فنسبة 25 بالمائة منهنّ تقریباً یرجّحن إنجاب ولد واحد وما یقارب 66 بالمائة یرجّحن اثنین و ما یقارب 9 بالمائة یرجّحن إنجاب أکثر من ولدین. وطبقاً للدراسة فلا یوجد اختلافٌ فی مجال منزلة الأولاد بین مختلف الفئات الوظیفیة للنساء (سواء فی مدیریة التربیة والتعلیم أم فی وزراة الصحة) وکذلک غیر الموظّفات، کما أثبتت الدراسة وجود علاقة مباشرة بین متغیّر المستوی الدراسی لدی کلا الفئتین (الموظّفات وربّات البیوت) وبین عوامل الفوائد الاقتصادیة للأولاد والتقیّد والفرص الضائعة.

چکیده فارسی:در طول چند دهه گذشته، تغییرات جمعیت شناختی گسترده ای در جامعه ایران رخ داده و باروری کاهش بی سابقه ای داشته است، به طوری که امروزه میزان باروری در بیشتر مناطق کشور کمتر از سطح لازم برای جایگزینی نسل هاست. بی تردید، هرگونه برنامه ریزی و اقدام عملی برای جلوگیری از کاهش بیشتر باروری در میان خانواده ها، مستلزم بررسی تمایلات فرزندآوری زنان و عوامل و تعیین کننده های آن در مناطق مختلف ایران است. هدف از این مقاله بررسی تمایلات فرزندآوری زنان کرد همسردار ساکن شهر مهاباد است. داده ها با استفاده از پیمایش انجام شده در میان 700 خانوار نمونه شهر مهاباد در فروردین ماه 1391 گردآوری شده است. نتایج نشان می دهد که 61.4 درصد زنان قصد بر توقف فرزندآوری دارند. بررسی تمایلات فرزندآوری زنان بر حسب شمار فرزندان در حال حاضر زنده آنها گویای آن است که 39.3 درصد زنان بدون فرزند یا با یک فرزند، 77.7 درصد زنان صاحب دو تا سه فرزند و 86 درصد زنان صاحب بیش از سه فرزند تمایل ندارند که فرزند دیگری داشته باشند. تحلیل های دو متغیره نشان داد که تفاوت معنی داری بر حسب تمایلات فرزندآوری در میان زنان با ویژگی های اقتصادی اجتماعی، جمعیتی و فرهنگی متفاوت وجود دارد. نتایج تحلیل چند متغیره حاکی است که مشخصه های فرهنگی به تنهایی نمی توانند نقش تعیین کننده ای در پیش بینی احتمال تمایل نداشتن به فرزندآوری داشته باشند. در واقع، ترکیبی از مشخصه های فرهنگی، اقتصادی اجتماعی و جمعیتی تبیین بهتری از تمایلات فرزندآوری زنان به دست می دهد. بر اساس این یافته ها باید گفت که در سیاست گذاری های جمعیتی جدید، سیاست های تشویقی برای افزایش موالید عمدتا بایستی معطوف و متمرکز بر زنان ازدواج کرده بی فرزند یا صاحب یک فرزند باشد. چکیده عربی:طرأت علی مدی عقود ماضیة التغییرات الدیموغرافیة واسعة النطاق فی المجتمع الایرانی و انخفضت نسبة الانجاب (الخصوبة) انخفاضا فریدا حیث حصیلة الانجاب فی أکثر انحاء البلد أقل من مستوی اللازم لأن تکون بدیلا للأجیال القادمة. لامحالة أی خطة عمل لمنع مزید من الانخفاض فی معدلات الخصوبة بین الأسر یستوجب دراسة الاتجاهات ومحددات الإنجاب النساء فی مناطق مختلفة من إیران. استهدف المقال الی دراسة رغبة الإنجاب فی النساء المتزوجات یعشن فی مدینة مهاباد. البیانات (المعلومات) تمت بإستخدام الدراسات الاستقصائیة التی أجریت علی عینة من 700 أسرة فی مدینة مهاباد تم جمعها فی أبریل 1391. وتشیر النتائج إلی أن %61.4 من النساء یسرن فی التوقف عن الإنجاب. دراسة الإنجاب النساء الراغبات من حیث عدد الأطفال الذین یعیشون حالیا أنها تشیر إلی أن %39.3 من النساء دون أطفال أو مع طفل واحد %77.7 من النساء و 86% من النساء ذات أکثر من ثلاثة أطفال قد لا ترغب فی إنجاب طفل آخر.أظهرت دراسات ذات المتغیرین اختلافات کبیرة من حیث الاتجاهات بین النساء بالنسبة الی الإنجاب من حیث المیزات الاجتماعیة والاقتصادیة، والسکانیة والثقافیة المختلفة.وتبرهنت الدراسات ذات عدة المتغیرات إلی أن الخصائص الثقافیة وحدها لیس لها دورا حاسما فی توقع احتمال الإنجاب للواتی لا یرغبن فی الإنجاب. فی الواقع، یحدد تعبیرأفضل لإنجاب النساء، مزیج من المیزات الثقافیة والاقتصادیة والاجتماعیة والدیموغرافیة. بناء علی هذه النتائج،یمکن القول إن سیاسات السکانی وسیاسات جدیدة لزیادة الحوافز معدل الموالید یجب الترکیز بالدرجة الأولی علی المرأة المتزوجة و ما عندها طفل أو عندها طفل واحد.

چکیده فارسی:مقاله حاضر با مساله سازی تاثیر اشتغال زنان بر چارچوب فراغتی آنها و با استفاده از صورت اصلاح شده نظریه «شکاف فراغتی» آرلی هاچیلد، به مقایسه مصرف فراغت در بین زنان شاغل و خانه دار در شهر ساری می پردازد. روش تحقیق مطالعه، از نوع پیمایش و علی - مقایسه ای است. جامعه آماری تحقیق را دو گروه زنان شاغل و زنان خانه دار تشکیل داده و حجم نمونه 300 نفر (150 نفر از هر گروه) است که با روش های نمونه گیری خوشه ای، تصادفی ساده و نظام مند انتخاب شد ه اند. نتایج نشان داد که اختلاف معناداری در مصرف فراغت در بین زنان شاغل و خانه دار از نظر سه معیار میزان، نحوه و رضایت مندی وجود دارد. نتایج دلالت دوگانه بر تایید نظریه هندرسون دارد که معتقد است «یک سایز برای همه مناسب نیست»، یعنی اگرچه در داخل قشربندی زنان نیز الگوی متفاوتی بر مصرف فراغتی حاکم بوده و تفاوت اصلی این الگو در بین زنان شاغل و خانه دار، بیشتر تفاوت در عمق و کیفیت است تا تفاوت در سطح و کمیت، اما مکان اصلی مصرف فراغت در بین زنان شاغل و خانه دار، خانه است. چکیده عربی:المقال یبحث فی تأثیر عمل النساء فی اطار اوقات الفراغ لهن مع الاستفادة من تعدیل نظریة (فجوة الفراغ) للسیدة ارلی هاجیلد مع مقارنة بین النساء العاملات وربات البیوت فی مقدار الفائدة من اوقات الفراغ فی مدینة ساری.طریقة الدراسه اعتمدت علی التحقیق والمقارنة، العینة الاحصائیة للدراسة تکونت من مجموعتین من النساء العاملات وربات البیوت وحجم العینة یتکون من 300 نفر (150 نفر من کل قسم منهن) انتخبت العینة بطریقة المعینة والصدفة.واظهرت النتائج اختلاف فی معنی الاستفادة من اوقات الفراغ بین النساء العاملات وربات البیوت من ثلاثة ابعاد مقداره، طریقته، ومقدار رضاهم عنه. وقد دلت النتائج علی ازدواج فی تأیید لنظریة هندرسون الذی یعتقد (قیاس واحد غیر مناسب للجمیع) یعنی حتی لو کان فی طبقة النساء القدوة ایضا مختلفة فی الاستفادة من الفراغ، والاختلاف الاصلی فی القدرة بین النساء العاملات وربات البیوت، واکثر الاختلاف فی العمق والکیفیة منه الاختلاف فی المقدار والمستوی، والمکان الاصلی للشریحتین فی الاستفادة من اوقات فراغهم هو البیت.

چکیده فارسی:سالمندی و زنانه شدن سالمندی پدیده ای است که جامعه ایران با آن روبه رو است. توجه به مسائل سالمندان به ویژه رضایت از زندگی آنها در نزد سیاست گذاران اجتماعی اهمیت فراوانی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین دینداری و ابعاد مختلف آن با رضایت از زندگی در بین زنان سالمند شهر یزد انجام شده است. این پژوهش با روش کمی و تکنیک پیمایشی انجام گرفت و تعداد نمونه265 نفر تعیین گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان رضایت از زندگی در بین زنان سالمند شهر یزد در حد متوسطی است و میزان دینداری در بین آنها در حد بالایی قرار دارد. به ترتیب ابعاد پیامدی، اعتقادی، عاطفی و مناسکی بیشترین وزن را در شکل دهی به دینداری در نزد زنان سالمند شهر یزد دارند و همچنین دینداری به طور کلی با رضایت از زندگی رابطه مثبت معناداری را نشان داده است. دیگر اینکه ابعاد عاطفی و مناسکی بیشترین ارتباط را با رضایت از زندگی دارند، ولی ابعاد پیامدی و اعتقادی رابطه معناداری با متغیر رضایت از زندگی ندارند. چکیده عربی:الشیخوخة وتأنیث الشیخوخة هی ظاهرة التی یواجهها المجتمع الإیرانی.. خصوصا الاشیاء القدیمة من الرضا عن الحیاة بین السیاسة الاجتماعیة هو المهم. تناولت هذه الدراسة العلاقة بین التدین والرضا عن الحیاة بین النساء المسنات مع مختلف جوانب التصمیم. أجریت هذه الدراسة باستخدام کان یعمل عینةتقنیةالمسح، 265.تظهر النتائج أن درجة الرضا بین النساء المسنات الذین یعیشون فی مدینة یزد لدیه مستوی معتدل من التدین بینهم هو الحد الأعلی. البعد النتیجة، المعتقد، التدین العاطفی والشعائریة بین المسنات أعلی وزن فی تشکیل مدینة یزد لدیه الدینیة وکذلک أظهرت الرضا عن الحیاة عموما وجود علاقة إیجابیة ذات دلالة إحصائیة بین العاطفیة وطقوس وکذلک معظم ذات الصلة نتائج الأبعاد الاعتقاد من الرضا عن الحیاة ولکن لا علاقة کبیرة مع الحیاة المتغیر الارتیاح.