بهینه سازی محیط کشت کالوس آویشن شیرازی برای افزایش تولید اسید رزمارینیک (RA) به عنوان متابولیت ثانویه با استفاده از تغییر شرایط کشت انجام گرفت. القا کالوس از کشت گره ساقه ای آویشن روی محیط کشت MS با ترکیب هورمونی (0.5 mg/l) 2, 4-D و کینتین (1 mg/l) انجام شد. بهینه سازی رشد این بافت با محیط گامبورگ (نمکها و ویتامینها) و هورمون بنزیل آدنین (0.75 mg/l) در شرایط تاریکی صورت گرفت. پس از آن کالوسها در محیط گامبورگ حاوی ساکارز (30 یا 60g/l)، گلوکز (60، 75 یا 90g/l) و تحت شرایط فنوپریود نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی یا تاریکی کامل قرار گرفتند. تجمع RA بافتها 45 روز پس از کشت، با HPLC اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با تکرار مساوری تجزیه و تحلیل گردیدند. تجمع RA در کالوس بالاتر از گیاهچه در شیشه بوده و بیوماس بیشتری نیز از کالوس بدست آمد. بیشترین مقدار (%15.6) RA با تیمار گلوکز بدست آمد. رشد کالوس در محیط کشت حاوی 75g/l گلوکز نسبت به محیط حاوی 90g/l گلوکز بیشتر بود، اما اختلاف معنی داری بین سطوح گلوکز برای تولید RA مشاهده نگردید. نتایج نشان داد که عوامل اسموتیک و شرایط نوری اثر معنی داری بر تجمع RA در کشت کالوس آویشن شیرازی داشته و با کشت کالوس می توان RA و رشد بالاتر کالوس را نسبت به گیاهچه رشد یافته در شیشه بدست آورد.