طرح بررسی عملکرد مزرعه ای ترکیبات مختلف کود بیولوژیک میکوریز (گلوموس اتونیکاتوم) به دنبال انجام دو طرح قبلی ارایه گردید. در طرح مذکور یک نمونه قارچ اندومیکوریزی بومی خالص سازی و شناسایی گردید، سپس شرایط مناسب برای همزیست و تکثیر آن در حد آزمایشگاهی تعیین گردید. در طرح حاضر سعی بر آن شد تا ضمن استفاده از نتایج به دست آمده در جهت تهیه ماده تلقیح های مختلف (ترکیبات مختلف) از قارچ مذکور در حد مزارع آزمایشی قدمی برداشته شود. هدف آن بود که پس از بررسی راههای مختلف تکثیر قارچ و تهیه ماده تلقیح میکوریزی با تراکم بالا یک نمونه ماده تلقیح قابل عرضه به زمین کشاورزی انتخاب و معرفی گردد.طرح حاضر دارای سه بخش است که در بخش اول مراحل تهیه ماده تلقیح و مطالعه انواع حامل و انتخاب حامل مناسب در مقیاس آزمایشگاهی انجام گردید و منجر به معرفی یک نوع ماده تلقیح از میان فرمولاسیون های مختلف گردید، که مراحل و نتایج آن در بخش دوم گزارش ارایه گردیده است. در بخش دیگر که پس از انتخاب یک ماده تلقیح آغاز گردید شامل مراحل تکثیر انبوه ماده تلقیح در گلخانه و بررسی عملکرد آن بر رشد یک گیاه مزرعه ای می باشد که در اینجا گیاه دارویی ریحان انتخاب شده است که مشاهده گردید ماده تلقیح مذکور موجب افزایش رشد و مواد موثره موجود در ریحان گردیده است. مراحل و نتایج این بخش نیز در بخش سوم گزارش ارایه گردیده است.بررسی ها نشان داد که تلقیح قارچ با گیاه ریحان به طور معنی داری سبب افزایش ارتفاع، سطح برگ، وزن تر و وزن خشک و اسانس در گروه ریحان های تیمار شده با قارچ نسبت به گروه ریحان های شاهد می شود.

استفاده از آفت کشهای شیمیایی جهت دفع قارچهای بیمارگرِ خاکزاد می تواند آلودگیهای زیست محیطی ایجاد کند. در سالهای اخیر، کنترل زیستی آفات به مفهوم استفاده از موجودات زنده مخصوصا قارچها در جهت کنترل عوامل بیماریزای گیاهی، راهکاری مفید برای افزایش محصول و کیفیت آن به شمار می آید. گونه های جنس تریکودرما که پراکندگی وسیعی دارند، به عنوان عوامل کنترل کننده بیمارگرهای گیاهی مانند فوزاریوم و رایزوکتونیا مطرح هستند. در این مطالعه، 15 جدایه تریکودرما از خاک، چوب پوسیده و دیگر مواد آلی گیاهی جدا و 8 جدایه برای مطالعه اثرات آنتاگونیستیی چون انگل بودن قارچی، تولید متابولیتهای فرار و ترشح مواد آلی علیه فوزاریوم و رایزوکتونیا انتخاب گردید. بر این اساس سویه T3 که مکانیسم های متنوعتری را در کنترل عوامل بیماریزای گیاهی نشان داد، بعد از بهینه شدن شرایط رشد برای آزمایشات گلخانه ای انتخاب شد. آزمایشات گلخانه ای به گونه ای طراحی شد که غلظتهای مختلف قارچ آنتاگونیست و زمانهای مختلف تلقیح بیمارگر فوزاریوم (قبل، بعد و همزمان با کاشت بذر و تلقیح آنتاگونیست) مورد سنجش قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داد غلظتهای 106 و 104 اسپور از قارچ تریکودرما در ارتفاع بوته و وزن تر بوته طالبی به ترتیب بیشترین اثر را داشت. تمامی آزمایشات نیز نشان داد که بهترین زمان تاثیرگذاری قارچ آنتاگونیست زمانیست که فوزاریوم 5 روز پس از کاشت بذر تلقیح گردد که این شاید به دلیل امکان فرصت رقابت و اشغال ریزوسفر گیاه توسط تریکودرما و در نتیجه عدم دسترسی پاتوژن به ریشه گیاه باشد.

افسردگی یکی از رایج ترین اختلالات روانی است. بر اساس مطالعه ملی بیماری ها و آسیب ها در ایران، افسردگی سومین مشکل سلامتی است. بر همین اساس این پژوهش بر آن بود تا با استفاده از ابزارهای جستجو در پایگاههای الکترونیکی به بررسی نظام مند مطالعات انجام شده در زمینه افسردگی در ایران بپردازد. در مجموع 44 مقاله فارسی و 11 مقاله انگلیسی که در فاصله سالهای 1379 تا 1388 در مجلات معتبر علمی -پژوهشی داخلی و بین المللی منتشر شده بود، مورد مطالعه و مرور قرار گرفت. بر اساس یافته های مطالعات فوق شیوع افسردگی در جمعیت های مختلف ایرانی به میزان 5.69 تا 73 درصد متغیر بود. نتایج نشان داد که افسردگی در زنان و دختران بیشتر از مردان بود به طوری که در زنان این میزان حدود 1.7 برابر بیشتر از مردان بود. همچنین شیوع افسردگی در جمعیت روستایی و شهرهای کوچک به نسبت شهرهای بزرگ بیشتر بود. از بین جمعیت جوان تا میانسال نیز افراد بیوه بیشترین میزان افسردگی و بعد از آن به ترتیب افراد مطلقه، متاهل بیشترین درصد و افراد مجرد کمترین درصد افسردگی را داشتند. یافته ها همچنین نشان داد که بخش عمده ای از مطالعات مربوط به افسردگی در ایران به موضوع زنان و مساله باروری و ناباروری اختصاص داشته است (14 مقاله از مجموع 55 مقاله). با توجه به یافته های مطالعه مروری حاضر، شیوع بالای افسردگی و بار قابل توجه که این بیماری به فرد، نظام سلامت و جامعه تحمیل می کند، اتخاذ روش های مناسب جهت شناسایی عوامل خطر، پیشگیری، درمان و مدیریت این بیماری ضروری به نظر می رسد.

این طرح با هدف ارزشیابی برنامه ارائه خدمات پیشگیری از بیماری های مزمن در پایگاه های تندرستی که توسط اداره قلب و عروق مرکز مدیریت بیماری ها به شکل آزمایشی در یکی از مراکز بهداشتی درمانی تهران به اجرا گذاشته شده بود، انجام شد. داده های مورد نیاز از طریق طراحی و اجرای 5 طرح تحقیقاتی شامل بررسی مقبولیت اجرای برنامه پایگاه تندرستی از نظر مسوولین ستادی، بررسی مقبولیت اجرای برنامه پایگاه تندرستی از نظر ارائه کنندگان خدمت در پایگاه، بررسی مقبولیت اجرای برنامه پایگاه تندرستی از نظر مراجعین به پایگاه، بررسی وضعیت موجود سیستم اطلاعات پایگاه تندرستی، بررسی اثربخشی برنامه پایگاه تندرستی جمع آوری شد. اطلاعات حاصل از آنالیز داده ها در فصل یافته ها ارائه شده است. هرگونه تصمیم و اقدام در مورد اصلاح، توقف یا ادامه برنامه با توجه به نیاز جامعه، سیاست های وقت وزارت متبوع و منابع در اختیار باید اتخاذ شود. ضرورت ارائه خدمات تکمیلی درمانی برای کنترل عوامل خطرساز و کمک به کنترل بیماری را در بیماران مطرح می سازد. این خدمات می تواند در قالب برنامه پایگاه تندرستی و یا ادغام در خدمات مراکز بهداشتی ـ درمانی ارائه گردد. به منظور ارتقا و کیفیت ثبت داده ها و تهیه اطلاعات، لازم است بانک اطلاعاتی مناسب (با توجه به شاخص های برنامه) طراحی و فرم های جمع آوری داده و پرونده های تندرستی متناسب با آن (طبق نتایج به دست آمده) اصلاح گردد. با توجه به اینکه توصیه آشنایان از بالاترین علت مراجعه به پایگاه ذکر شده است و هم چنین کمبود خدمات مورد نیاز از سایر بخش ها موانع اصلی، فراهم نمودن بستر مناسب تغییر شیوه زندگی و بهبود عوامل خطر آفرین است، بررسی و به کارگیری شیوه ها و مدل های مشارکت مردمی و همکاری بین بخشی به منظور افزایش مراجعه افراد سالم و به ظاهر سالم و اثربخشی خدمات در پیشیگری از بیماری ها توصیه می شود. بازنگری برنامه از نظر هماهنگ سازی خدمات برنامه با توان و امکانات تیم ارائه خدمت در ابعاد شناسایی بیماری ها، کنترل عوامل خطرآفرین و بیماری ها و ارجاع طبق نتایج به دست آمده توصیه می شود.

این مطالعه با هدف طراحی مدل «ترجمه دانش» در سطح واحدهای تولیدکننده دانش (مانند دانشگاه) انجام شده است. بر اساس این مدل نظری می توان اقدامات مورد نیاز برای شناسایی وضعیت موجود و طراحی مداخله های مورد نیاز در عرصه «ترجمه دانش» حاصل از پژوهش را در دانشگاه، سازماندهی و ارزیابی کرد. این بررسی در سال 1385 انجام شده و در آن از دو نوع مطالعه استفاده شده است. مطالعه اول با روش مروری (هدف شناسایی مدل های ارائه شده در منابع) و مطالعه دوم به روش بحث گروهی متمرکز (با هدف جمع آوری نظرات تخصصی محققین و تصمیم گیران در خصوص عوامل موثر و موانع موجود در عرصه «ترجمه دانش» در نظام سلامت) انجام شد. دستاوردهای مطالعه مروری و بحث گروهی متمرکز منجر به طراحی مدلی تحت عنوان چرخه «ترجمه دانش» حاصل از پژوهش شد. این مدل از 5 بخش اصلی تحت عنوان «تولید دانش»، «انتقال دانش»، «استفاده از پژوهش»، «انتقال سوال» و «بستر سازمان» تشکیل گردید. هر کدام از این بخش ها (به غیر از بستر سازمان) شامل دو جزء هستند. به طور کلی این مدل، الگوی اولیه برای مشخص کردن مفاهیم و ارتباطات مورد نیاز در عرصه «ترجمه دانش» را ارائه داد.

این مطالعه به منظور ترجمه و تعیین پایایی و روایی گونه فارسی استاندارد بین المللی SF-36 به منظور اندازه گیری کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی طراحی و انجام شد. پس از اخذ اجازه لازم بر اساس روش توصیه شده Forward-Backward، پرسشنامه مذکور ترجمه و در مطالعه ای آزمایشی به کار برده شده و پس از اعمال تغییرات لازم، پرسشنامه نهایی در مطالعه ای جمعیتی در شهر تهران در افراد سنین 15 سال و بالاتر به کار برده شد. میانگین سنی پاسخ دهندگان 1.35 سال با انحراف معیار معیار (±16) بوده و بیشترین حجم نمونه مورد مطالعه متاهل بودند (58%). متوسط سال های آموزش پاسخ دهندگان10 سال با انحراف معیار(±4.5) به دست آمد. آزمون پایایی پرسشنامه با استفاده از تحلیل آماری «همخوانی داخلی» و آزمون روایی با استفاده از روش «مقایسه گروه های شناخته شده» و «روایی همگرایی» ارزیابی شد. تحلیل «همخوانی داخلی» نشان داد که بجز مقیاس نشاط (a=0.65) سایر مقیاس های گونه فارسی SF-36 از حداقل ضرایب استاندارد پایایی در محدوده 77.0 تا 9.0 برخوردارند. آزمون آماری «مقایسه گروه های شناخته شده» نشان داد که گونه فارسی SF-36 قادر به افتراق زیر گروه های جمعیتی به تفکیک جنس و سن است. به این نحو که افراد مسن تر و زنان در تمامی مقیاس ها امتیازهای پایین تری را به دست آوردند. آزمون «روایی همگرایی" به منظور بررسی فرضیات اندازه گیری با استفاده از همبستگی هر سوال با مقیاس فرضیه سازی شده نیز نتایج مطلوبی را به دست داده و تمامی ضرایب همبستگی بیش از مقدار توصیه شده 4.0 به دست آمد (دامنه تغییرات ضرایب .580 تا 95.0). آزمون تحلیل عاملی نیز دو جزء اصلی را به دست داد که 9.65% پراکندگی میان مقیاس های پرسشنامه SF-36 را توجیه می نمود. در مجموع نتایج نشان میدهد گونه فارسی ابزار استاندارد SF-36، به منظور اندازه گیری کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی در سطح جمعیتی از پایایی و روایی لازم برخوردار است.

این مطالعه مقطعی با رویکردی آینده نگر به منظور تعیین ارزش پیش گویی کیفیت زندگی بر بقای کلی بیماران مبتلا به سرطان پستان انجام شد. در مجموع در 167 بیمار مبتلا به سرطان پستان که طی سال تقویمی 1376 به بیمارستان امام خمینی تهران مراجعه نمودند کیفیت زندگی در دو مقطع پیش از تشخیص نهایی و انجام مراحل درمانی اندازه گیری شده و سپس این بیماران از نظر بقای 5 ساله مورد پیگیری قرار گرفتند. کیفیت زندگی با استفاده از نسخه فارسی پرسشنامه استاندارد متعلق به سازمان اروپایی تحقیق و درمان سرطان (EORTC QLQ-C30) و نیز پرسشنامه ویژه سرطان پستان (EROTC QLQ-BR 23) اندازه گرفته شد. با استفاده از تحلیل آماری Cox در مرحله پیش از تشخیص نهایی هیچ یک از عوامل وارد شده در معادله (سن، مرحله تشخیص بیماری، وضعیت تاهل، امتیاز عملکرد ECOG و کیفیت زندگی) بر میزان بقا اثر پیش گویی کننده نداشتند. با استفاده از تحلیل آماری Cox در مقطع زمانی انجام مراحل درمانی پس از همخوان نمودن متغیرهای سن در زمان تشخیص بیماری و مرحله بیماری، نتایج نشان داد که انجام درمان کمکی (Neoadjuvant therapy) به عنوان درمان اولیه و سطح پایین تر کیفیت زندگی بر میزان بقا دارای اثر پیش گویی کننده بودند. HR for neo-adjuvant therapy=12.4, CI 95%= 4.9- 31.0, p.value=0.0001 and for QOL=0.98, CI 95%=0.97-0.99, value=0.007) یافته های مطالعه نشان دهنده آن است که درمان اولیه و کیفیت زندگی بر میزان بقای بیماران مبتلا به سرطان دارای اثر پیش گویی کننده است. به نظر می رسد کاربرد دستورالعمل های مدیریتی معتبر و ارتقا کیفیت زندگی در بهبود بقا در بیماران مبتلا به سرطان پستان موثر باشد.

برنامه شناسنامه سلامت دانش آموز“ با هدف ارتقاء مراقبت بهداشتی دانش آموزان را وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت آموزش و پرورش طراحی و در نیمه سال 82-81 در شهرهای یزد و سنندج اجرای آزمایشی کرد. ارزشیابی اجرای آزمایشی برنامه شناسنامه سلامت دانش آموز با هدف سنجش اثربخشی و مقبولیت برنامه را پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی به سفارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طراحی و اجرا کرد. گروه تحقیق با شناسایی برنامه و اجزاء برنامه مدل ارزشیابی را طراحی نمود. شاخص های ارزشیابی با توجه به مدل تعیین گردید. مطالعات برای جمع آوری داده های مورد نیاز شاخص های ارزشیابی بشرح ذیل طراحی و اجرا شد. - بررسی وضعیت تکمیل شناسنامه سلامت دانش آموز - بررسی وضعیت سیستم اطلاعات سلامت دانش آموز بر اساس داده های شناسنامه سلامت - بررسی مقبولیت اجرای برنامه شناسنامه سلامت دانش آموز از نظر دانش آموزان و خانواده آنها - بررسی مقبولیت اجرای برنامه شناسانامه سلامت دانش آموز از نظر مسوولان ستادی و اجرایی برنامه در طی این مطالعات 3580 شناسنامه سلامت در پایه های اول و سوم ابتدایی، اول راهنمایی و اول متوسطه و 759 شناسنامه سلامت در پایه چهارم ابتدایی بررسی شد. نظر 1524 دانش آموز و ولی آنها با پرسشنامه از طریق مصاحبه جمع آوری شد. نظر مسوولان ستادی و اجرایی برنامه در طی بحث های گروهی متمرکز به تفکیک در سه گروه مسوولان ستادی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت آموزش و پرورش در استان های محل اجرا برنامه، تیم ارزیابی کننده دانش آموزان و تکمیل کننده شناسنامه سلامت دانش آموز، اولیاء مدارس جمع آوری گردید. و همچنین وضعیت سیستم اطلاعات سلامت دانش آموز در هر یک از شهرهای محل اجرای اطلاعات با روش مشاهده، بررسی مستندات و نشست های کارشناسی بررسی شد. با توجه به نتایج طرح، برنامه شناسنامه سلامت دانش آموز نیازمند بازنگری در سطح کلان برنامه به منظور محرمانه ماندن اطلاعات، برقراری دسترسی اقتصادی به خدمات برای خانواده دانش آموز مشکوک به اختلال/بیماری، طراحی سیستم اطلاعات سلامت دانش آموز در تمامی اجزاء آن (سیستم تهیه اطلاعات بر اساس داده های شناسنامه سلامت، نحوه گزارش دهی به تفکیک سطوح مدیریتی) و در سطح اجرایی برنامه تدوین طرح درس و اصلاح راهنما به تفکیک گروه های هدف (افراد تیم ارزیابی دانش آموز)، انتخاب مراکز خاص به عنوان پایگاه سنجش با فضا و تجهیزات متناسب برای گروه های دانش آموزی همراه با پشتیبانی مناسب تجهیزات، بازنگری شناسنامه سلامت و فرم های جمع آوری داده، استفاده از منشی در تیم ارزیابی است.

برنامه کشوری«کنترل و پیشگیری از بیماری فشار خون بالا»، روستاهای سطح کشور را تحت پوشش قرار داده است. این برنامه پس از تدوین در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در مراحل اولیه اجراء و پیرو نظرات کارشناسان آن وزارت تغییراتی داشته است از جمله تغییر گروه هدف از 18 سال و بالاتر به 30 سال و بالاتر و در حال حاضر تقریبا 3 سال است که برای تمام افراد جامعه روستایی که 30 سال و بالاتر سن دارند، اجرا می شود. در بررسی نتایج مربوط به وضعیت غربالگری برنامه کشوری پیشگیری و کنترل بیماری فشار خون بالا، مشاهده می شود که پوشش اطلاع رسانی 88 درصد است. این نکته بدین مفهوم است که حدود 12 درصد گروه هدف در سطح کشور در مورد برنامه اطلاع رسانی نشده اند. این مساله و توجه به نکاتی نظیر اینکه تقریبا 40 درصد کارشناسان برنامه وضعیت اطلاع رسانی را نامطلوب ذکر نموده اند و حدود 11.5 درصد از آنان عدم دسترسی به گروه هدف را به دلیل پراکندگی روستاها و مشکلات رفت و آمد در فصول سرد مطرح نموده اند، اهمیت یافتن راهکارهای ارتقاء سیستم اطلاع رسانی برای این برنامه را مطرح می سازد. در غربالگری، درصد موارد مشکوک به فشار خون بالا که توسط بهورز تشخیص داده شده است در سطح کشور حدود 10 درصد بود. تقریبا 94% مشکوک شناخته شده توسط پزشک تایید شده که این آمار بیانگر پایین بودن موارد مثبت کاذب است. موارد جدید شناسایی شده در برنامه حائز اهمیت است چرا که دستیابی این برنامه را به اهداف خود نمایان می سازد، لکن در ذیل به توضیح نکته ای پرداخته شده که قابل تامل است: طبق نتایج، تقریبا 60 درصد مبتلایان شناسایی شده در برنامه را موارد قدیم و سایر موارد را بیماران جدید تشکیل می دادند. در واقع از 9 درصد فراوانی فشار خون بالا در گروه هدف برنامه (افراد 35 ساله و بالاتر) 5.6 درصد مربوط به بیماران قدیم و 3.4 درصد مربوط به بیماران جدید بود. مقایسه این آمار با نتایج مطالعات مشابه بیانگر بالا بودن موارد منفی کاذب است. یعنی در بین افرادی که بهورز در مراقبت غربالگری، تشخیص فشار خون بالا را نداده، تعداد قابل توجهی دارای فشار خون بالا بوده اند. انتظار می رود با آموزش بیشتر به بهورزان و ایجاد مهارت لازم در آنان، دستیابی به هدف برنامه «شناسایی هر چه بیشتر موارد موجود مبتلا به فشار خون» را ارتقاء داد. پس از انجام غربالگری توسط بهورز %87.7 از افراد مشکوک به بیماری فشار خون بالا به پزشک ارجاع شده اند که به نظر می رسد موارد عدم ارجاع با توجه به سایر یافته های این مطالعه عمدتا به دلیل کمبود یا نبود پزشکان و بی ثباتی آنان است که به هر حال بررسی آن ضروری است. نتایج مربوط به مراقبت بهورز نشان می دهد که پوشش کلی مراقبت ماهیانه بهورز 78.5 درصد بود که در واقع 78.5 درصد از بیماران شناسایی شده مراقبت ماهانه خود را دریافت کرده اند. در بین کسانی که مراقبت شده اند پوشش سنجش فشار خون و آموزش رژیم غذایی به ترتیب 97.6 و 93.2 درصد بود. پوشش در زمینه آموزش فعالیت بدنی، آموزش در زمینه دخانیات، سنجش نمایه توده بودنی به ترتیب 81.1، 81.6، 75.4 بوده است. تحویل دفترچه به بیمار که لازمه آن وجود دفترچه بوده است در اکثر مناطق کشور توزیع کم و نامناسب داشته است. به همین دلیل پوشش کشوری آن تقریبا 16 درصد است. نتایج مراقبت پزشک نشان می دهد که، پوشش مراقبت سه ماهه پزشک در کشور 77.8 درصد است. در بیماران مراقبت شده توسط پزشک پوشش سنجش فشار خون، آموزش نحوه مصرف دارو و آموزش رژیم غذایی به ترتیب 97.3، 96.3، 91.6 درصد است. پوشش آموزش فعالیت بدنی و آموزش در زمینه دخانیات دارای پوشش هایی به ترتیب برابر با 81.0 و 78.0 بود که به نظر می رسد دو عامل بی ثباتی پزشکان و عدم کفایت آموزش آنها که از نتایج مطالعه به دست آمده در پایین افتادن شاخص های مذکور نقش به سزایی دارند. بر اساس نتایج، وضعیت پوشش ارجاع در ارجاع به پزشک عمومی و متخصص به ترتیب 1/95% و 6/92% بوده است. با توجه به اهمیت بیماری که گاه از دست دادن زمان برای این بیماران ممکن است منجر به آسیب جدی به ایشان شود، به نظر می رسد ضروری است پوشش ارجاع تا حد ممکن بالاتر رود. بررسی اثربخشی خدمات نشان می دهد، در بین بیمارانی که مراقبت شده اند، وضعیت فشار خون و نمایه توده بدنی (بر اساس مقادیر ثبت شده) در درصد بالایی از بیماران همچنان نامطلوب است که مسلما عوامل متعدد در ابعاد اجتماعی و برنامه ای در این امر نقش دارند. در بررسی کیفیت خدمات، رضایت بیماران، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نتایج حاصل نشان می دهد که پذیرش تجویزات از طرف بیمار، رضایت از تشخیص بیماری، رضایت از درمان بیماری، رضایت از زمان انجام مراقبت، رضایت از نحوه مراقبت بهورز، رضایت از نحوه مراقبت پزشک بیش از 90 درصد است (که مجموع رضایت متوسط و رضایت زیاد بیماران را شامل می شود). رضایت از نحوه تهیه داروهای مورد نیاز در سطح کشور حدود 88 درصد بود که این امر به خصوص در اثر بخش نبودن مراقبت های انجام گرفته تاثیرگذار است. جنبه حائز اهمیت دیگر در اجرای برنامه وجود سیستم جمع آوری داده ها و تحلیل با کفایتی است که به صورت جزئی از برنامه و به طور مستمر قابل اجرا باشد. بنابراین به منظور آنکه بتوان تصویر صحیح و واقعی از نحوه اجرای برنامه و اثربخشی آن ایجاد کرد، نیاز به برقراری سیستم اطلاعات مدیریتی MIS وجود دارد، به نظر می رسد که سیستم بهداشتی با توجه به فعالیت هایی که در زمینه اجراء این برنامه داشته و مهارت ها و تجاربی که در این رابطه کسب نموده پتانسیل بسیار مطلوبی برای طراحی و استقرار چنین سیستم اطلاعاتی را دارد. بنابراین به طور خلاصه می توان پیشنهادهای ذیل را جهت دستیابی هر چه بهتر به اهداف برنامه پیشگیری و کنترل بیماری فشار خون بالا ارائه نمود: افزایش پوشش غربالگری برنامه، بالا بردن حساسیت غربالگری، افزایش پوشش مراقبت برنامه، بهبود کمیت و کیفیت انجام تمام اجزاء مراقبت، طراحی استقرار سیستم منظم جمع آوری داده ها و تحلیل به هنگام آن

به دنبال افزایش تقاضا برای کیفیت، ابزارهای تنظیمی مختلفی جهت سنجش کیفیت و ارتقای آن در سیستم بهداشتی درمانی عرضه شده اند که بتوانند به بهترین وجه طبابت خوب و مطلوب را از غیر آن افتراق دهند. از جمله این ابزارها اعتباربخشی و صدور مجوزها هستند. اعتباربخشی عبارت از ارزیابی روشمند بیمارستان ها بر حسب استانداردهای مشخص و از پیش تعیین شده است. اعتباربخشی معمولا با تیم چندتخصصی بر مبنای استانداردهای مشخص و منتشر شده انجام می شود. این استانداردها در هر کشوری به تناسب وضعیت خاص اولویت های آن تنظیم می شوند. صدور مجوزها فرآیندی است که طی آن یک سازمان دولتی به فرد یا یک موسسه ارائه دهنده خدمات اجازه فعالیت می دهد. قوانین مربوط به صدور مجوزها معمولا ناظر بر این هستند که نشان دهند آن فرد / موسسه جهت حفظ سلامت جامعه و امنیت مردم صلاحیت دارد. هدف کلی پژوهش اخیر طراحی یک نظام اعتباربخشی و صدور مجوزها در بخش های دولتی و خصوصی در کشورمان ایران بود. ما سعی کردیم با تبیین وضعیت و جایگاه کنونی دو رویکرد تنظیمی یعنی اعتباربخشی و صدور مجوزها در کشورمان و تشریح وضعیت و عملکرد این سیستم ها در کشورهای دیگر نقاط ضعف و محدودیت های موجود را تعیین کنیم و راهکارهای اصلاحی را عرضه کنیم. مراحل این تحقیق شامل تحلیل وضعیت موجود (Situational analysis)، مقایسه وضعیت موجود با وضعیت مطلوب و تعیین محدودیت ها (Gap analysis) و عرضه راهکارهایی جهت بر طرف کردن نقائص(Recommendation & amendments) و در پایان تهیه برنامه عملکردی(Action plan) بود. لذا تیم پژوهش با مراجعه به کارشناسان و صاحب نظران که در اعتباربخشی بیمارستان ها (در وزارت بهداشت و معاونت سلامت دانشگاه) و صدور مجوز به پزشکان (در سازمان نظام پزشکی) مشغول به فعالیت بودند، اهداف اصلی این طرح را تشریح کردند و با مصاحبه های نیمه ساختار یافته رودررو طی جلسات مختلف، ابعاد و خصوصیات مختلف این فعالیت های تنظیمی را تعیین کردند. با مقایسه وضعیت موجود با شواهد به دست آمده از کشورهای دیگر و استانداردهای مندرج در منابع معتبر و نیز مشاوره با صاحب نظران، Gap analysis انجام شد. در همین باره با مشاوره و راهنمایی یکی از کارشناسان باتجربه بین المللی پروفسور سلمان رواف، کارگاهی با عنوان صدورمجوزها و اعتباربخشی در نظام سلامت با حضور ذی نفعان این تحقیق برگزار شد. صدور مجوزها در کشور ما توسط سازمان نظام پزشکی انجام می شود که در عین حال که متولی حمایت از حقوق پزشکان است، مسئولیت حمایت از حقوق بیماران را هم به عهده دارد. این امر می تواند به طور بالقوه و حداقل به طور تئوری دچار تعارض باشد. عرضه راهکارهای پیشنهادی به نظام سلامت: 1. تفکیک دو نقش حمایت از حقوق پزشکان و حمایت از حقوق بیماران به منظور جلوگیری از ایجاد تعارض در این دو نقش؛2. عدم صدور مجوز طبابت به صورت مادام العمر و تعبیه سازوکارهای قوی تر جهت تمدید مجوز مطب پزشکان؛ 3. تدوین معیارهای مبتنی بر کیفیت برای اعتباربخشی که به طور منظم و دوره ای بازبینی شده و ارتقاء یابند؛ 4. سازمان دیگری در خارج از چهارچوب وزارت بهداشت و درمان متولی اعتباربخشی شود که مفهوم ارزیابی خارجی به طور واقعی تحقق یابد؛ 5. آموزش مصرف کنندگان برای مشارکت و ارتقای کیفیت.