جشنواره بین المللی تئاتر فجر، مهم ترین رخداد تئاتری کشور محسوب می شود. یکی از مهم ترین مخاطبان جشنواره، شرکت کنندگانی هستند که سهم به سزایی در توانمندی ها، حدود و گستره عملیاتی جشنواره دارند و با نقش آفرینی خود در جشنواره در رسیدن جشنواره به اهداف و سیاست های از پیش تعریف شده، نقش ایفا می کنند. شناخت ارزیابی شرکت کنندگان در جشنواره از ابعاد و حوزه های گوناگون عملکردی جشنواره، می تواند فضای حاکم بین هنرمندان را به تصویر کشد و نقاط ضعف و قوت جشنواره را از این زاویه مشخص نماید که پژوهش در صدد آن بوده است. روش پژوهش پیمایش و در آن تمام شماری گردید. ولی از 51 پرسشنامه توزیع شده تنها 16 پرسشنامه بازگردانده شد. یافته ها حاکی از آن است که پاسخگویان با دبیرخانه جشنواره ارتباط زیادی نداشتند و حتی مجرای اطلاع گیری شان نیز کمتر دبیرخانه بود. سایت جشنواره نیز کمتر مورد مراجعه آنان قرار گرفت. دبیرخانه در حد ثبت درخواست و پیگیری های اولیه مرتبط با اجرا، معرفی برای دریافت محل تمرین و امکانات مورد توجه آن ها بوده است. از نظر آن ها دبیرخانه برای اطلاع رسانی به شرکت کنندگان اقدام ویژه ای انجام نداده و اطلاع رسانی عام خود را شامل حال مجموعه شرکت کنندگان نیز دانسته است. از این روست که میزان اطلاع از ابعاد و فعالیت های برخی از بخش های جشنواره در بین کارگردانان، کم بوده است. به عنوان مثال اطلاع از ابعاد تئاتر فراگیر مردمی، تئاتر دانش آموزی، نمایشنامه نویسی و نمایشنامه خوانی، بخش پژوهشی و نمایش های رادیویی و تلویزیونی در حد کم بوده است. حتی اطلاع از تئاتر خیابانی و مسابقه بین المللی تئاتر نیز چندان زیاد نیست. و در حد متوسط است. هر چند میزان اطلاع از ابعاد برخی از بخش های جشنواره قابل توجه و زیاد و میزان اطلاع از فعالیت های برخی از بخش ها در حد متوسط و یا کم بوده است، ولی ارزیابی از ضرورت وجود این بخش های مختلف، عمدتا مثبت بوده است. تنها بخش نمایش های رادیویی و تلویزیونی، بخش تئاتر دانش آموزی و بخش مسابقه 25 سال پوستر تئاتر ایران کمترین توجیه را داشته است و هنرمندان کمتری از ضرورت این بخش در جشنواره اطلاع داشته اند. این موافقت، به آن معنا نیست که لزوما جشنواره را در رسیدن به اهداف خود موفق دانسته اند. در تحقق، ارتقای کیفی آثار و تقویت رویکرد علمی جشنواره را نسبتا ناموفق دانسته اند. حتی در مورد برقراری ارتباط در طول سال با مخاطبان، علی رغم این که دبیرخانه حدود یک سال فعالیت داشته است، جشنواره را نسبتا ناموفق ارزیابی کرده اند. ولی در مورد ارتقای کمی آثار، ایجاد تنوع در بخش های مختلف جشنواره، جلب مشارکت سازمان ها و مراکز فرهنگی، گسترش تعداد مخاطبان، سامان بخشی و هدفمند کردن حضور گروه های خارجی، جشنواره را نسبتا موفق دانسته اند. یکی دیگر از فعالیت های قابل توجه دبیرخانه، انتشارات آن بود که 14 محور داشته است. قابل توجه آن که غیر از کتاب راهنمای جشنواره، کاتالوگ جشنواره، مجله روزانه جشنواره (بولتن) و ویژه نامه نقد نمایش های جشنواره و در دیگر موارد، بیشتر پاسخگویان گفته اند از آن بی اطلاع بوده اند. افرادی هم که انتشارات جشنواره را ملاحظه کرده اند، به غیر از مورد کتاب راهنمای جشنواره و کاتالوگ آن، از دیگر موارد منتشر شده، عمدتا ارزیابی مثبتی نداشته اند.

جشنواره بین المللی موسیقی فجر، بزرگترین جشنواره موسیقی در کشور است که تاکنون بیست و سه دوره اجرا شده است. مجموعه تعاملات گروه های شرکت کننده با متصدیان اجرایی جشنواره، بازخوردهایی را در گروه های موسیقی ایجاد کرده است که این پژوهش در صدد دستیابی به ارزیابی مدیران گروه های شرکت کننده از ابعاد گوناگون برگزاری جشنواره است. روش پژوهش پیمایش و جمعیت آماری تمام سرپرستان گروه های ایرانی شرکت کننده در جشنواره موسیقی فجر بوده اند. از این میان 30 پرسشنامه تکمیل شده به پژوهشکده تحویل داده شد که از این تعداد 11 پرسشنامه به صورت مصاحبه حضوری تکمیل گردید. مجموعه گروه های مورد بررسی نظر قاطعی درباره نقاط قوت و ضعف جشنواره نداشتند و فراوانی های نظرهای بیان شده قابل توجه نبود هر چند برخی نکات مانند ارزیابی از داوری که در بحث نقاط ضعف هم آمده است، نکته قابل تاملی است که باید درباره آن برنامه ریزی مشخص تری کرد تا اعتمادسازی در این زمینه به حداکثر ممکن خود برسد.

در این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیل محتوا مجموعه مطالب منتشر شده درباره بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر که در روزهای اول تا سی ام بهمن 1386 منتشر شده است. (803 مطلب) مورد بررسی قرار گرفت. مطالب از 40 روزنامه جمع آوری و تمام 803 مطلب بر اساس نام روزنامه، تاریخ انتشار، روز انتشار، منشأ و مأخذ جز، نوع یا سبک مطلب، مرجع مطلب، بخش جشنواره، ارزیابی مستقر در مطلب، نوع عکس، نام تئاتر، موضوع مطلب، جهت خبر و مطلب، نحوه ارتباط آن با جشنواره و سالن برگزاری تئاتر تحلیل و طبقه بندی شدند.

در این طرحی تلاش شده است تا با بهره گیری از روش تحلیل محتوا مجموعه مطالب منتشر شده درباره بیست و سومین جشنواره تئاتر فجر در روز های 1 دی تا 30 بهمن 1386 که 803 مطلب بوده اند، مورد بررسی قرار گیرند. بر مبنای پرسش های پژوهش، خبرها و مطالب جمع آوری شده از 40 روزنامه بر اساس نام روزنامه، تاریخ انتشار، روز انتشار، منشا و ماخذ خبر (نوع یا سبک مطلب) مرجع خبر، بخش جشنواره، نوع ارزیابی مستقر در خبر، نوع عکس، نام تئاتر، موضوع، جهت خبر، نحوه ارتباط آن با جشنواره و سالن برگزاری تئاتر تحلیل و طبقه بندی شده اند. یافته ها حاکی از آن است که روزنامه بانی فیلم با 26 درصد از کل مطالب مورد بررسی، بیشترین اخبار مربوط به جشنواره را پوشش داده است. پنج روزنامه بعد از بانی فیلم که فراوانی مطالب آنها بین 3.7 تا 8.3 درصد کل مطالب بوده است، روزنامه های: تهران امروز، آفتاب یزد، همشهری، ایران و جام جم بودند. در مجموع 4 درصد از مطالب وجهی انتقادی و 2 درصد وجهی تحلیلی و بقیه صبغه ای توصیفی داشته اند. در مطالب انتقادی به موضوع شعار تئاتر برای همه، کیفیت آثار اجرا شده، مشکل توزیع بلیت، همزمانی تئاتر فجر با جشنواره فیلم، وضعیت بودجه، اعتراض به عدم راهیابی بعضی از نمایش ها در بخش چشم انداز، وضعیت سالن های برگزاری، برنامه های اجرایی و تاخیرهای موجود در اجرای نمایش ها اشاره شده است. 63.3 درصد از مطالب روزنامه ها فاقد عکس بوده است. در 11.7 درصد از مطالب صحنه ای از نمایش و در 11 درصد عکس پرسنلی مصاحبه شونده و یا مرجع خبر آورده شده است. موضوع سالن ها در 11.5 درصد از مطالب و مسایل و مشکلات جشنواره در 10.2 درصد از مطالب آمده است. برنامه های اجرایی جشنواره در جایگاه چهارم قرار گرفت و در 9.7 درصد از مطالب مورد بررسی ملاحظه شد. تئاتر خیابانی نیز از موضوع های مورد توجه بود که در 7.7 درصد از مطالب آمده است. موضوع مخاطبان و مسوولان جشنواره کمترین فراوانی را داشته است و به ترتیب 0.9 درصد و 1.9 درصد از مطالب را به خود اختصاص داده اند. علی رغم این که جشنواره انتشارات متنوعی داشته است، ولی تنها 2.2 درصد از مطالب درباره انتشارات جشنواره بوده است.

دسته بندی رویکردهای موجود در معماری پس از پیروزی انقلاب در بناهای خاص هدف اصلی پژوهش بوده است. بر این مبنا تعیین ایده های ساختار دهند ه طرح ها، مفاهیم ساختارهای فضایی، بررسی شکل و فرم در بنا، تعیین مصالح در بنا و نوع رابطه بناهای مورد بررسی با بافت و محیط پیرامون از دیدگاه طراح بنا و منتقدان آنها از دیگر اهداف بررسی بوده است. انتخاب 5 بنا از 200 بنای دارای ویژگی های معماری ایرانی بر اساس مطالب چاپ شده از سوی منتقدان در نشریه های تخصصی، بناهایی که در مسابقات جایزه دریافت کرده اند و بناهایی که با مشاهد ه میدانی واجد ویژگی های معماری ایرانی تشخیص داده شدند. در مرحله بعد، بر اساس مباحث نظری، پرسشنامه ای شامل پنج اصل معماری (که در اهداف ذکر شد) تدوین گردید و بر اساس نظر معمار بنا و منتقد و تحلیل گر آن تکمیل گردید. در پایان با استخراج اطلاعات پرسشنامه ها، یافته های بررسی مورد تحلیل قرار گرفت. میان نظر پرسش شوندگان و معماران بنا نسبت به آثار منتخب در میان جریان های تجدید حیات گرایانه در معماری معاصر ایران، تمایزهای معناداری وجود دارد. در میان معماران و پرسش شوندگان دربار ه اصول ساختار دهنده طرح، و مصالح به کار رفته در بنا همبستگی مثبت وجود دارد. اما میزان همبستگی قابل توجه نیست. در مقابل، سنجه هایی از قبیل مفاهیم ساختارهای فضایی، شکل و فرم در بنا، و رابطه با بافت، شرایط ویژه ای دارند. در این موارد نوعی همبستگی منفی میان نظر پرسش شوندگان و نظر معماران به خوبی قابل مشاهده است یعنی برداشت های یکسانی در این موارد از آثار خلق شده میان پرسش شوندگان وجود ندارد. بررسی نشان می دهد، طراحان تلاش کرده اند نوعی وحدت و هماهنگی به وجود آورند، در حالی که نتیجه چیزی غیر از این بوده است. این موضوع خود را بیشتر در تفاوت ارزیابی منتقدان با نظر طراحان و معماران در حوزه رابطه بنا با بافت و شکل و فرم در بنا نشان می دهد.

هنرهای تجسمی حوزه وسیعی از فعالیت های هنری شامل نقاشی، عکاسی، کاریکاتور، گرافیک، مجسمه سازی، نگارگری، تصویرسازی، هنرهای جدید و... است و مجموعه گسترده ای از افراد شامل هنرمندان، گالری داران، فروشندگان و خریداران آثار هنری را شامل می شود که از فرایند تولید تا خرید و مصرف آن نقش آفرینی می کنند و با مسایل و مشکلات متعددی در این حوزه مواجه هستند. در یک نگاه کلی مسایل و مشکلات این حوزه را می توان بر اساس خرده سیستم های اجتماعی در چهار گروه جای داد: مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی. بر این مبنا پژوهش در صدد پاسخگویی به این پرسش ها بوده است: ـ وضعیت موجود حوزه هنرهای تجسمی از دیدگاه هنرمندان با لحاظ ابعاد و زوایای گوناگون چگونه به تصویر کشیده می شود؟ ـ چه موانعی برای رشد و گسترش این حوزه در شاخه های گوناگون وجود دارد؟ ـ مسایل و مشکلات حوزه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در دیدگاه هنرمندان از چه طبقه بندی و رتبه بندی برخوردار است؟ ـ مهمترین راهکارهای دستیابی به وضعیت مطلوب چیست؟ برای دستیابی به پاسخ پرسش های تحقیق با بهره گیری از روش مصاحبه عمقی 30 تن از صاحب نظران حوزه هنرهای تجسمی از جمع دانشگاهیان، هنرمندان و برنامه ریزان به صورت نمونه گیری قضاوتی انتخاب شدند. و پاسخ ها با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کمی و کیفی، طبقه بندی شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر اساس یافته های پژوهش در مجموع اکثر قریب به اتفاق مصاحبه شوندگان اذعان به این نکته داشته اند که هنرهای تجسمی آن چنان که باید جایگاه خود را در جامعه پیدا نکرده است. کمبود فضای عرضه آثار هنری، برای آشنایی مردم و عادت به دیدن آثار هنری، کمبود و قلت آثار هنری برای عرضه به مردم و مخاطبان، کمبود فضای نقد در جامعه برای درک جدی تر مخاطبان احتمالی و بالقوه، مشروعیت ارتباط هنرمندان عرصه تجسمی با فرهنگ و هویت ایرانی و وجود نگاه های تقلیدی، فقدان رویکرد کاربردی در آثار، نوعی گرایش به سلیقه های اکسپوهای خارجی، فقدان ساز و کار مشخص قیمت گذاری، نامشخص بودن حمایت های دولتی، آسیب پذیری امنیت هنرمند، تنوع نهادهای سیاستگذار، ضعف مدیریت، فقدان سیاست های کلان و ضعف آموزش دانشگاهی از جمله دلایل شکل گیری این وضعیت نام برده شده است. در پایان راهکارهایی برای برون رفت از وضعیت موجود ارائه گردیده است.

شهر سیستمی مادی و معنوی است که به نیازها، فعالیت ها و رفتارهای ساکنین پاسخی فضایی می دهد. انسان ها نیز بر اساس نیازهای فردی یا گروهی و الگوهای رفتاری خاص خود در شهر حضور می یابند و فضایی شهری را شکل داده و تغییر می دهند. هر نوع بررسی و پژوهشی در جهت شناخت ویژگی های میدان به عنوان یک فضا یا عنصرشهری، نیازمند آشنایی با معنای شهر و مفهوم آن فضای شهری در متن فرهنگی و محیط طبیعی متعلق به آن است. فضای شهری و میدان به عنوان یک فضای شهری عمده و با قدمتی برابر با ظهور نخستین شهرها، ظرف زندگی و فرهنگ جمعی مردم یک شهر بوده است که این خود تاثیرپذیری زیاد این ظرف را از فرهنگ و خصوصیات بومی منطقه ای که در آن واقع شده است را باعث می شود. برای میدان اگرچه معنا و ایده ای مشترک می توان متصور شد که میان تمام فرهنگ ها مشترک باشد، اما این مفهوم در فرهنگ های گوناگون، فرم و عملکرد و حتی معناهای متفاوتی را پذیرا می شود.در چند دهه اخیر، فرم، معنا و عملکرد میادین در شهرهای ایران، همانند سایر وجوه زندگی فردی، اجتماعی و فرم و سیمای شهرها در معرض تحولات سریع و گاه مخرب قرار گرفته اند که از جمله آن عوامل مخرب و تاثیرگذار، ورود اتومبیل و طراحی شهرها بر اساس راه نفوذ حداکثری آن ها به فضای شهرها می باشد. این در حالی است که اگرچه فرم و معنای کنونی میادین در شهرها تغییر کرده اند، اما معنا و توقع ذهنی که مردم از آن ها دارند بیشتر با فرم و کارکرد گذشته چنین فضاهایی همخوانی دارد. این بار معنایی سبب تمرکز فعالیت ها و کارکردهای بعضا مغایر باهم در فضای میدان است که این موضوع خود به دلیل ارزش آن در نظر سواره و پیاده، طراح و مدیر و ... است.میدان به عنوان یکی از عناصر خوانایی و شناسایی بسیار مهم شهری در کنار خیابان، دو المان مفهومی و منطقی بنیادین شهر را تشکیل می دهد. میدان محل و نماد سکون، جمعیت پذیری، فراخی و مقصد است، در حالی که خیابان نماد حرکت، انتقال جمعیت، مسیر و شریان جریان های انسانی در شهر است. از طرف دیگر میدان به عنوان بهترین مصداق برای تعریفی که از فضای شهری ارائه می شود، ظرفی برای حضور مردم و فعالیت های آنان است که برای ظهور این معنا به بهترین وجه در آن، نیاز به پیوستگی کالبدی و عملکردی دارد. در این پژوهش سعی در تبیین وجوه تداوم این پیوستگی و انسجام در میدان شده که تاکید بر تقویت حضور انسانی با رویکردی به زیبایی شناسی اسلامی در کالبد میدان نیز، در این وجوه دیده شده اند. و بر اساس مفاهیمی که در فصول دوم و سوم ارائه شده است، محورهای تحلیل و ارائه راهبرد میادین شهری با توجه به معیارهای زیبایی شناسی اسلامی و تاکید بر حضور انسانی مشخص شده و در هر محور راهبردهایی مشخص شده اند که برآمده از این پژوهش و در راستای برآورده کردن اهداف خاص آن می باشند. این محورها شامل موارد زیر می شوند:1- ویژگی های کالبدی-زیبایی شناختی (محیط عینی) 2- ویژگی های عملکردی موثر بر ویژگی های زیبایی شناختی 3- ویژگی های مرتبط با حضور انسان.

یکی از شیوه های ترویج و بازتولید ارزش های دینی، تولید آثار هنری است. نقاشی، موسیقی، نمایش، شعر و معماری را از هنرهایی می توان دانست که انسان مذهبی را نیز در قرون متمادی به خود مشغول داشته است. شخصیت های دینی و مذهبی و داستان زندگی و مرگ و شهادت آنان از جمله موضوع هایی بوده است که به مورد توجه اندیشه مندان و نویسندگان ایرانی بوده است. نمایشنامه نویسان کشور نیز از این موضوع غافل نبوده و در برخی از آثار خود به این موضوع های مرتبط با شخصیت های دینی توجه نشان داده اند. در این پژوهش تلاش شده است تا چگونگی شخصیت پردازی درباره شخصیت های دینی اعم از پیامبران، امامان و اصحاب نزدیک آنان در نمایشنامه های فارسی مورد بررسی قرار گرفته و نقاط ضعف و قوت آن شناسایی شود. اما نکته این جاست که با توجه به عدم امکان نمایش شخصیت های مذهبی مخصوصا امامان شیعه که با شبیه خوانی فاصله گرفته اند و تلاش دارند تا ویژگی های درام را در خود حفظ کنند، تا چه حد توانسته اند، به شیوه های دراماتیک، شخصیت های مذهبی را بنمایانند و وجوه گوناگون شخصیت های آنان را بازسازی کنند؟ در این متون، شخصیت پردازی ها چگونه انجام شده است؟ آیا در این متون، اصول شخصیت پردازی دراماتیک، رعایت شده است؟ آیا می توان در قالب درام، شخصیت های مذهبی را خوانش کرد؟ برای پاسخ به این پرسش ها و پرسش هایی دیگر ضمن طرح مباحثی نظری پیرامون شخصیت پردازی و انواع آن، با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی، ده نمایشنامه مذهبی منتشر شده پس از پیروزی انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته اند. در مباحث نظری، ویژگی های شخصیت، انواع شخصیت و سیمای اشخاص بازی به بحث گذارده شد. پس از آن خلاصه ای از مرور پژوهش ها و پایان نامه های انجام شده درباره شخصیت در نمایش در دانشکده های مرتبط مطرح گردید که از نقص های روش شناختی و نظری بسیاری برخوردار هستند.در این پژوهش، نمایشنامه های یوسف کنعان، دست های سرخ، صدای پای موعود، پل، ابوذر تن ها، مکه در خون، دریایی، مسلم بن عقیل، همسرایی مختار و فرزند فریاد مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا خلاصه ای از نمایشنامه و سپس معرفی شخصیت ها، نگاهی گذرا به جایگاه شخصیت ها در نمایشنامه و نحوه کنش شخصیت مذهبی در نمایشنامه به بحث گذارده شده است. شخصیت هایی که لزوما در نمایشنامه حالتی پویا ندارند. به عبارتی در این نمایشنامه ها، شخصیت های مذهبی در قالب های متفاوتی مورد توجه بوده اند: ایستا، پویا، محوری، فرعی، ساده، پیچیده. اما از آن جا که شخصیت های مذهبی مسبوق به سابقه و شناخت قبلی خواننده و تماشاگر نمایش است، تلاش چندانی برای شناخت ابعاد اجتماعی آن ها نشده است.

در پاسخ به سوالات و مباحثی که در زمینه طراحی و تحلیل فضاهای شهری برای شهرهای ایرانی مطرح اند، و با توجه به نیازها و اهداف و فرضیاتی که برای چنین سوالات و مباحثی مطرح اند، آگاهی به مصادیق تاریخی موضوع در شهرها و تمدن ایرانی، یکی از گامهای نخستین و البته اصلی است. پژوهش حاضر طی چهار فصل اصلی به توضیح مباحث مورد نظر در باره شناخت و تعریف و مصادیق فضای شهری در فرهنگ ایرانی می پردازد، که معرفی اجمالی فصول عبارتند از:- فصل اول با عنوان «ریشه ها و مبانی فکری و فرهنگی برخی از تعابیر و اصطلاحات»- فصل دوم که عنوان «فضای شهری و تعابیر مرتبط» را بر خود دارد به توضیح تعابیری چون فضا (شامل آرا برخی از فلاسفه و حکمای مسلمان، شیوه های طبقه بندی فضا، تعاریف رایج در مورد فضای شهری، اصلی ترین عوامل تعریف کننده فضا، جمع بندی)، مکان (مشتمل بر مباحثی چون روح مکان، حس مکان تعلق به مکان، مکان و زمان، مقایسه اجمالی مکان با فضا)، محیط، منظر و هویت محیط مصنوع) می پردازد.- فصل چهارم با عنوان «عناصر و اجزا پدیدآورنده و شکل دهنده فضای شهری»، سعی بر آن دارد تا ضمن ارایه تعریفی همه جانبه و جامع از فضای شهری، جزییات و عناصر متشکله آن را تعریف و تبیین نماید.- در فصل بعد و تحت عنوان «مصادیق فضای شهری»، برخی مصادیق اصلی فضای شهری، در شهرهای ایرانی معرفی خواهند شد.- و بالاخره، در خاتمه کار نیز سعی در جمع بندی موضوعات مطروحه، به عنوان نتیجه گیری، بوده است.