قیر طبیعی یک ماده معدنی – صنعتی می باشد که بطور عمده در بخشهایی از آمریکا و ایران و بصورت پراکنده در چندین کشور دیگر پراکنده شده است. بیش از 80 درصد معادن ایران در استان کرمانشاه واقع شده است. منشاء قیر طبیعی از نفت خام می باشد که با مهاجرت به لایه های سطحی زمین مواد سبک آن تبخیر شده و در اثر عوامل گوناگونی از قبیل اکسیداسیون، پلیمریزاسیون، گرما و فشار طی میلیون ها سال به شکل امروزی و سخت درآمده اند. آنالیز یک قیر طبیعی بطور معمول 60 تا 86 درصد کربن و مابقی آن عناصر هیدروژن، نیتروژن، اکسیژن، سولفور و عناصر معدنی (Ash) می باشد. همچنین قیر طبیعی بسته به نوع معدن از 18 تا 32 درصد کربن ثابت دارد. در نتیجه از قیر طبیعی بعنوان یک منشاء کربنی برای تولید محصولاتی از قبیل انواع جاذب های کربنی، انواع کک، کربن بلک، گرافیت صنعتی، گرافیت هسته ای، دوده صنعتی و غیره می توان بهره جست. قیرهای طبیعی در اثر حرارت بطور معمول 33 درصد کک، 12 درصد گاز، حدود 55 درصد قطران و 2 درصد آب تولید می کنند. قطران مایع متراکمی است که از تقطیر مواد کربندار بدست می آید. با مطالعات صورت گرفته در خصوص گیلسونیت های آمریکا (یوتا)، ترکیباتی از قبیل هیدروکربنهای اشباع شده و اشباع نشده، نفتن ها، ترکیبات مشتقات پیرولی، فنلی و. . . . در قطران آنها شناسایی شده است. گیلسونیت های آمریکا نسبت به معادن ایران جوانتر بوده و کمتر دستخوش تغییرات جوی و شیمیایی قرار گرفته اند. باید توجه داشت که ترکیبات موجود در قطران، علاوه بر شرایط تقطیر به مواد اولیه مورد استفاده نیز بستگی دارد. در نتیجه نتایج حاصل از معادن گیلسونیت های آمریکا را بطور صد در صد به معادن ایران نمی توان تعمیم داد. تاکنون هیچگونه کار تحقیقی در خصوص تولید قطران و شناسایی مواد تشکیل دهنده و تعیین خصوصیات آن در خصوص قیرهای طبیعی ایران صورت نگرفته است. در این کار تحقیقی از یک معدن در گیلانغرب و یک معدن در کوهدشت استان لرستان نمونه برداری شد و وزن مشخصی از هر دو نمونه در کوره کربونیزاسیون بارگیری و تحت شرایط یکسان عملیات کربونیزاسیون صورت گرفت و بخارات حاصل با استفاده از یک کندانسور جمع آوری گردید و جهت تعیین نوع ترکیبات تشکیل دهنده مورد آنالیز GC-Mas قرار گرفتند. در نمونه مربوط به گیلانغرب عمدتاً ترکیبات آلیفاتیکی و سپس ترکیبات آروماتیک و هتروسیکل و نمونه مربوط به لرستان عمدتاً ترکیبات آروماتیک و سپس هتروسیکل و آلیفاتیک وجود دارد و این نشان می دهد که این معادن از نظر خصوصیات شیمیایی و فیزیکی با هم متفاوت هستند که البته این مساله را آنالیز FT-IR تایید می نماید. با توجه به آنالیز QI, TI و دانسیته و مقایسه آن با آنالیز قطران زغال سنگ، طبق نظر کارشناسان پالایشگاه قطران اصفهان، این نمونه ها با نمونه قطران زغال سنگ متفاوت می باشند. با توجه به وجود ترکیبات متنوع در قطران گیلسونایت می توان محصولات متنوعی را از آن تولید نمود. این محصولات می تواند بصورت جداسازی فیزیکی چند برش در یک محدود دمایی برای تولید حلال ها، رزین ها و یا جداسازی و خالص سازی با استفاده از روش های شیمیایی برای تولید محصولات متنوع باشد. لذا برای رسیدن به این اهداف در نظر است که تولید فرآورده های تجاری از قطران قیر طبیعی در مقیاس آزمایشگاهی، بنچ و پایلوت در شبکه برنامه آتی گروه (96-98) ادامه یابد.