همایش ارتباطات، زبان و ادبیات فارسی و مطالعات زبان شناختی
سال:1395 | دوره:1 |تعداد مقالات:34

مقاله پیش رو به تحلیل و بررسی شخصیت پردازی در رمان «حین ترکنا الجسر» اثر عبدالرحمن منیف می پردازد. عبدالرحمن منیف یکی از برجسته ترین رمان نویسان ادبیات عربی است. او در رمان هایش و از جمله در «حین ترکنا الجسر» در پی آن است تا مشکلات جامعه خویش را به تصویر بکشد. این رمان در واقع بیانگر آرمان های از دست رفته انسان های یک جامعه بشری است. شخصیت پردازی یکی از معیارهای ادبی است که درباره بخش های تشکیل دهنده داستان و ویژگی های آن بحث می کند به همین دلیل با توجه به آن می توان جنبه هایی از آثار داستانی را نقد کرد. عبدالرحمن منیف به عنوان رمان نویسی متعهد با به تصویرکشیدن واقعیت موجود بازبانی روان و شفاف اهمیت موضوع و محتوا را مشخص می کند. سیر خطی آشفته داستانی در شکل گیری رمان نقش مهمی بر عهده دارد که در این پژوهش چگونگی کاربرد شخصیت پردازی مشخص می گردد.

یکی از بزرگترین رسالت های ما به عنوان حامیان زبان و ادبیات، جستجوی اشخاصی است که همچون گنجی پنهان مانده و هیچ کس نام و نشانی از آنها نشنیده است، در میان خاطرات غبار گرفته یک کاتب دستنوشته هایی هست که بسی ارزشمندند. این کتاب دست نوشته که ظاهرا دهه دوم و سوم قرن حاضر کتابت شده، دربرگیرنده مطالبی تاریخی و مذهبی است که فقط از طریق ادبیات شفاهی به کاتب منتقل شده و هیچ جا ثبت نشده اند و از لحاظ جغرافیایی به شهرهایی اشاره کرده که کمتر کسی نامی از آنها شنیده است مانند شهر مهنسا، یک جنگنامه نسبتا بلند که با زبان کردی سورانی نوشته شده و منبع خاصی ندارد تنها اشعاری است که موضوع و درون مایه آن نسل به نسل به کاتب این اثر رسیده و او آنها را منظوم کرده است. هدف شناساندن و معرفی این منظومه جنگی و انتقال این ادبیات پنهان به دیگران است و مهمترین و اصلی ترین وظیفه ما به عنوان وارثان ادبیات گذشته، تحقیق درباره این بخش از آثار ادبی، درک درست و انتقال صحیح و به جای آن به آیندگان است.

عرفان به معنی شناختن است. شناخت حق تعالی و مراد از عرفان، شناسایی حق است. هدف این مطالعه بررسی تطبیقی اندیشه های عرفانی سنایی غزنوی و مولانا بود. اندیشه های هردو شاعر، عشق به خداوند است. بازتاب این عشق را می توان در اشعار هردو شاعر به خوبی دید. سنایی در اندیشه های عرفانی خود به ایمان و کفر پرداخته است و بیان می دارد که رسیدن به ایمان در پرتوی عشق به خداوند و اجرای دستورات الهی است. مولانا نیز عرفان را در عشق به خداوند می بیند و بیان می دارد که بالاترین عشق، عشق به خداوند است. در پایان می توان چنین نتیجه گیری کرد که عرفان در اندیشه های سنایی و مولانا، عشق به خدواند است و رسیدن به این عشق، تقرب به خداوند و ایمان به او و اجرای دستورات الهی است و در نهایت عشق ابدی به خداوند، عشق به بنده را به وجود می آورد.

دانش بلاغت، مثل علم منطق و دستور زبان، ریشه در فطرت آدمی دارد. همه انسان ها، علی رغم فرهنگ ها و نژادها و زبان های گوناگون، در حد ذوق، قواعد بلاغت را در گفتار و نوشتار خویش به کار می گیرند، و کلام فصیح و بلیغ آن است که از ضعف تالیف، تنافر کلمات و تعقید خالی باشد و به مقتضای حال ایراد شود. با این حال اگر خواسته باشیم فارغ از مشترکات بشری، دانش بلاغت را که در سرزمین های اسلامی بالیده است، ریشه یابی نماییم، باید اذعان بکنیم که این دانش، بیش از هر چیز وامدار فصاحت و بلاغت پر رمز و راز قرآن مبین است. وجوه امتیاز قرآن نسبت به سایر کلام ها عبارت است از: اسلوب ویژه، شمول فصاحت و بلاغت در سراسر آن، و تکرار آیات بدون کاستی فصاحت و بلاغت. شوق دریافت همین جنبه های زیبایی قرآن بود، که همچون رازی سر به مهر، بلاغیون را به حیرتی از سر خشیت وا می داشت. در مقاله حاضر، کوشیده ایم با استناد به مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از شیوه توصیفی- تحلیلی، رازهای بلاغت به کار رفته در قرآن کریم را در سه اثر برجسته عرصه قرآن پژوهی، یعنی اعجاز القرآن رمانی، باقلانی و معتزلی بر اساس ترتیب زمانی بررسی کرده، مسائل مربوط بلاغی مندرج در آن ها را تبیین کنیم.

یکی از مباحثی که در زبان فارسی، شعر و... بسیار مورد نقد و بررسی قرار می گیرد مقوله فعل مرکب است. فعل مرکب دارای ویژگی های خاص خود می باشد و این ویژگی ها باعث می شود گفتار و نوشتار را شیواتر جلوه دهد. در این مقاله کوشیدیم که در مرحله اول تعاریفی از فعل مرکب و متغیرهای مرتبط با آن را داشته باشیم و همچنین در مراحل بعدی راه های شناخت فعل مرکب و دیدگاه های آن را مورد بررسی قرار دادیم و در پایان نیز رابطه فعل های مرکب با بلاغت در شعر را مورد بازبینی قرار دادیم. نتایج نشان داد که، فعل های مرکب نقش اساسی در شیوایی بیان اشعار، نثر و... دارد که اگر فعل های مرکب به نحوه درستی در نوشتار و گفتار رعایت نشوند، باعث سردرگرمی خواننده و غیرقابل فهم بودن آن می شود. برخوردار نبودن اشعار از فعل مرکب باعث می شود که خواننده به راحتی خسته شود و دیگر تمایلی برای ادامه خواندن این اشعار نداشته باشد. اشعاری موفق هستند که دارای فعل های مرکب مناسب باشند.

مثل در طول تاریخ و ادبیات جهانی از قدیم ترین مفاهیم بشری است. این هنر از تشبیه، کنایه در بیان مثل بهره مند می گردد بنابراین دور از ذهن نخواهد بود اگر ریشه یابی مثل ها را در ادبیات دیگر اقوام دنبال کنیم. ما در این مقاله به گردآوری و تحلیل مثل هایی خواهیم پرداخت که در آن شخصیت های عرب زبان چنان بصورت اسطوره ای درآمده اند که هیچ جایگزینی در میان فارسی زبانان نیافته اند، این امثال اقتباس از امثال زبان عربی اقتباس شده است و با تغییر شخصیت و برداشت های متفاوت به زبان فارسی راه می یابد. برآنیم با گزینش تعدادی از امثال که بر زبان عامه جاری است به بررسی و واکاوی تاثیرگذاری شخصیت ها در این مثل ها بپردازیم. برخی از این امثال ترکیبی از فرهنگ عربی و فارسی را به وجود آورده اند. معرفی این امثال به تعامل دو ادب فارسی و عربی رنگ تازه ای خواهد بخشید. نگارنده با این هدف، به ریشه های تاریخی این امثال اشاره نموده و در صورت لزوم به بررسی لغوی مثل پرداخته است و در ضمن اثر، کلام خویش را به آیات قرآن آراسته است.

امروزه در جامعه ای که از آن با نام های عصر اطلاعات، عصر ارتباطات و غیره یاد می کنند، ضرورت اهتمام به نمادها و نشانه های مجرد معنا دار بیش از گذشته احساس می شود. پژوهش حاضر با هدف مطالعه نقش و کارکرد نمادها در حوزه نظم و امنیت، با استفاده از رویکرد مطالعات اسنادی، به جمع آوری داده های متعدد و تحلیل آنها پرداخته است. احساس امنیت در هر جامعه را می توان به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم به عنوان بازخوردی از وضعیت عملکرد پلیس در جامعه دانست. بنابراین ارزیابی تغییرات مکانیزم ها و ابزارهای پیاده سازی امنیت در طی زمان، بیش از هر چیز موجب آگاهی مجریان نظم در جامعه از ابعادی می شود که نیاز به توجه بیشتری دارند. نتایج نشان می دهد که امروزه ایجاد نظم و امنیت تنها از طریق حضور فیزیکی و سخت افزاری میسر نمی شود. این روش ها همان قدر که در ایجاد امنیت نقش دارند، در القاء روانی ناامنی نیز موثر هستند. لذا استفاده از نمادها در امر نظم و امنیت می تواند راهگشا باشد. زیرا علاوه بر صرفه جویی در هزینه های اقتصادی، بدون توسل به شیوه های کنترلی تند و شدید می توان نظم و امنیت را در سطح جامعه به نحو بهتر و سریع تر برقرار کرد. اگر چه نمادها نیز اعمال قدرت می کنند، اما قدرت آن ها ملایم، نرم و قانع کننده است. می توان گفت که در شرایط امروزین با استفاده از نمادها نیاز به کنترل بیرونی و فیزیکی کمتر می شود. نمادها، بهترین و موجه ترین ابزارهای اعمال قدرت و کنترل بر خیابان، کوچه و محیط های جمعی هستند. نمادها بطور کلی واجد کارکردهای آموزشی، کنترلی- انتظامی، اجتماعی کردن، اقتصادی، توسعه ای و وحدت بخشی هستند.

در این مقاله سعی شده است به دلایل استفاده از نام حیوانات جهت اشاره به انسان ها، پرداخته شود. و پژوهشگر با بکارگیری رویکرد در زمانی به بررسی این موضوع در ادبیات فارسی کهن و نو پرداخته است. لذا سعی شده است تا مثال هایی از ادبیات کهن مانند: کلیله و دمنه، منطق الطیر، مرزبان نامه و ادبیات جدید مانند: آثار جمال زاده، هدایت، قصه های کودکان و نوجوانان، کارتون های تلوزیونی و غیره بیان شود. با توجه به نتایج به دست آمده پژوهشگر به این نتیجه رسیده است که در ادبیات کهن با دادن هویت انسانی به حیوانات، نویسندگان در صدد بوده اند تا از حیوانات به عنوان نماد و نشانه جهت بیان اوضاع اجتماعی و سیاسی جامعه استفاده نمایند و همچنین تبعیض بین زن و مرد را با دادن القاب مردانه به حیوانات قدرتمند و القاب زنانه به حیوانات ضعیف نشان دهند. ولی در ادبیات نو که بیشتر در قصه های کودکان این مقوله به چشم می خورد، بیشتر جنبه تفننی و سرگرمی دارد تا بیان اوضاع اجتماعی -سیاسی و القاب زنانه بیشتر به حیواناتی داده شده است که روحی لطیف تر و مهربان تر دارند و القاب مردانه به حیواناتی داده شده است که خشن تر هستند.

شاعر و طنزپرداز معاصر ایران «اکبر اکسیر» با گونه ای تازه با عنوان «فرانو» فصل تازه ای از شعرگویی را در ادبیات معاصر ایران گشود. بنا به اعتقاد ایشان، این سبک حاصل مطالعات و بررسی او در آثار کلاسیک ادب پارسی مانند: حافظ و گلستان سعدی است. طبق نظریه او کاریکلماتور و فرانو در این اثر بسیار دیده می شوند. این گونه ادبی که دارای ویژگی هایی چون: سادگی، ایجاز، طنزآمیزی و استفاده از ضرب المثل ها است. که در گلستان به وفور دیده می شوند. بر همین بنا، در این مقاله، تلاش گردیده تا تاثیر و ریشه هایی فرانویی در گلستان سعدی که پیش از این به آن پرداخته نشده به شیوه مقایسه مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. این اثر با توجه به اشتراکاتش با سبک نوین اکسیر بی شک یکی از مهم ترین منابع الهام بخش شاعر در بوجودآوردن سبک فرانو است.

این مقاله به بررسی و تطبیق ارتباطات به عنوان رفتاری آموختنی، در داستان های مولانا می پردازد و برای هر یک از سه نظریه مهم و موجود در حوزه آموختن رفتارهای ارتباطی و اجتماعی، شرطی شدن کلاسیک، یادگیری وسیله ای یا ابزاری و یادگیری اجتماعی، مصداق هایی را در داستان های پندآموز مولوی فرآهم می آورد، پس از مطالعه موردی داستانها معلوم می گردد که تعداد موارد یافت شده، فراوان است، اما برای گنجاندن مطالب در این مقاله به رمزگشایی از یکی، دو، داستان برای هر نظریه، بسنده می شود. همچنین جایگاه تمییز، به عنوان یک اصل و ضرورت مهم در رفتار های ارتباطی و اجتماعی جداگانه در کل اشعار مولوی با ذکر بیت هایی مهم، بررسی و در قالب نموداری دسته بندی می گردد و در ادامه نموداری درختی با شش شاخه اصلی و چهار زیر شاخه بدست می آید، که موجب محسوس و مشهود تر شدن نتایج تحقیق می شود.

در این مختصر به بررسی انواع مجازات و شکنجه در دو اثر ارزشمند شاهنامه و تاریخ بیهقی پرداخته شده است که از جهاتی به هم شبیه هستند و ما سعی در مقایسه این دو اثر، در خصوص انواع شکنجه ها و مجازات را داریم. هر چند که شکنجه های اعمال شده بر روی مجرمان جنبه سلیقه ای داشته و از هیچ اصولی پیروی نمی کرده است و در اکثر موارد از سوی شاهان و بزرگان بر ایشان اعمال می شده است و به نوعی برای حفظ حکومت و ترساندن مردم و جلوگیری از شورش و نشان دادن قدرت در برابر مخالفان این راه را برگزیده اند. با بررسی انجام شده به این نتیجه می رسیم که شکنجه های انجام یافته در این دو اثر بی شباهت به مجازات صورت گرفته در قرون وسطی نیست ولی با این حال سعی شده که هر کدام به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گیرد امید که مقبول طبع خوانندگان و علاقه مندان رشته ادبیات قرار گیرد.

نیایش همچون خداجویی، از نخستین روزگاران شکل گیری تمدن بشری کرداری پسندیده و همراه با باور و اعتقاد مردم ایران زمین بوده است و به همان نسبت که دلبستگی و فرو رفتن در امور مادی انسان را از خود جدا و با خود بیگانه می سازد، عبادت و نیایش به آستان حضرت باری، آدمی را به خویش باز میگرداند. فلسفه دعا و نیایش سعدی، نه به زهد و ترس و تعصب بلکه به اخلاق عارفانه و رندانه متعلق است. بدیهی است که نیایش عاشق نیازمند به عنوان یکی از مهم ترین و والاترین جریان و پدیده های فطری بشر، محصول و ره آورد محرکه هایی مقدس و انگیزه هایی ارزشمند است. انگیزه های والایی چون برقراری ارتباط و ابراز انس به معشوق، شکر و سپاس پروردگار، توسل، شفاعت و استغاثه دیده می شود. در این مطالعه به بررسی ابعاد نیایش در کلیات سعدی و دیدگاه سعدی درباره مفهوم و اهمیت نیایش و انگیزه های آن پرداخته شده است.

کاربرد اعداد از دیرباز مورد توجه شاعران ایرانی بوده است، و آنها اعداد متنوعی را با مفاهیمی خاص در متن اشعار خود به کار می برده ند. اعداد در باورهای کهن مردم ایران زمین، دارای کارکرد مهم و تاثیرگذاری بوده اند، به گونه ای که تعدادی از آنها جایگاه مقدس و برجسته ای در میان مردم داشته اند و برخی دیگر نیز منحوس و نشانی از عالم شر به شمار می آمده اند. شاعران نامدار نیز با آگاهی از این باورها، و برای تثبیت مفاهیم اعداد در ذهن مخاطبان خود، از آنها با بسامد بالا و کارکردهای مختلف و همسو با باورهای مردمی استفاده کرده اند. ضمن اینکه خود علم الاعداد نزد قدما و شعراء جایگاهی رفیع داشته است، و در زبان فارسی، به خصوص در شعر، اعداد در قالب بسیاری از تعبیرات و کنایات نیز به کار رفته اند. خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی، در غزلیات خویش به وفور از اعداد مختلف برای بیان اهداف بلند خویش در قالب اشارات و کنایات مختلف استفاده کرده، که نشان از آگاهی و توانمندی این شاعر در شناسایی اعداد مخصوص نزد باورهای مردمی است. او سعی کرده از این طریق با مخاطبانش ارتباط برقرار کند، و با شگردی خاص جایگاه والای این اعداد را تبیین کند. در نوشته حاضر با استفاده از روش استقرایی و تکیه بر مطالعات کتابخانه ای، کوشیده ایم ضمن نقل شواهد و ابیاتی روشن، کارکردهای مختلف معنایی این اعداد را در دیوان حافظ بررسی کنیم، و به تبیین جایگاه آنها نزد این شاعر بپردازیم.

پیشینه علم زبان شناسی به سبک جدید به بیش از صد سال نمی رسد، اما ریشه های این علم را می توان در آثار ناصر خسرو یافت. در طی این پژوهش که برای نخستین بار به شکل جست وجوی کتابخانه ای انجام شد، شواهدی به دست آمد که قابل تامل است. بدین منظور علم زبان شناسی در سطوح مختلف آواشناسی، دستور زبان، معنا شناسی و واژگان بررسی شد. در اینجا به اختصار تنها به بخش آواشناسی و دستور اشاره شده است. ناصر نظام آوایی زبان را در حوزه دو نمود گفتاری و نوشتاری آن تبیین می نماید. وی ابتدا تعریفی از گفتار و نوشتار ارائه میدهد و سپس به رابطه هر یک از آنها با یکدیگر می پردازد و در ادامه برتری هرکدام ازاین دو نمود را بر دیگری بر می شمرد (زادالمسافرین، ص 8) و می گوید: نوشتار گونه ای از گفتار است و پس از آن تولید میشود (همان، ص 200) و یا آن که گفتار ذاتی وجود انسان است و نوشتار اکتسابی است (همان ص 13) و بر این ادعای زبان شناسان امروز که خطا و اشتباه در نوشتار بیشتر از گفتار است تاکید می کند. (همان، ص 8) در تعریف آوا همان تعریفی را ارائه می دهد که زبان شناسان امروز مطرح می کنند (جامع الحکمتین، ص 91) سپس دستگاه گفتار آدمی را تشریح و محل تولید آواها حلقی، کامی، لبی، لب و دندانی وخیشومی را به تفصیل بیان می کند (زادالمسافرین، ص 10) بخش دستور: این سطح را در دو بخش صرف و نحو بررسی میکند، در بخش صرف اسم را در پانزده شاخه تشریح می کند و در بخش نحو جمله در نگاه ناصر از این چهار قسمت خارج نیست:1-امری، 2-استخبار (پرسشی) و خبری (جامع الحکمتین، ص 77)، در اصل مقاله، حوزه های دیگر علم زبانشناسی به تفصیل بیان شده است.

شخصیت هر هنرمندی به گونه ای در اثر او انعکاس یافته که به شیوه ها و راهکارهای مختلفی، از جمله نقد روانکاوانه می توان به بخشی از ابعاد وجودی او پی برد. ابوالفضل بیهقی یا هر نویسنده دیگری برای این که بتوانند واقعیت های پیرامون و افکار و عقاید خود را مطرح کنند، از شگردهای بیانی خاصی بهره می گیرند. بر اساس متن تاریخ بیهقی و با بهره گیری از روش تحلیلی به بررسی شخصیت ابوالفضل بیهقی و بعضی از شخصیت های اثر او، از جمله امیر مسعود غزنوی پرداخته و نشان داده ایم که با استفاده از نقد روانکاوانه می توان تا حدودی سیمای واقعی نویسنده و اظهارنظر او را در اثرش بازشناسی کرد، بنابراین با استفاده از مکانیزم های دفاعی که آنا فروید علیه اضطراب مطرح کرده و همچنین ساز و کارهای دفاعی که دانیل کاتز برشمرده است، به این نتیجه رسیدیم که بیهقی اگرچه در جای جای کتاب خود برای رعایت احترام به امیر مسعود غزنوی و پیران که پیرایه ملک هستند، سکوت می کند، نویسنده ای است که افزون بر روحیه انتقادی، قلم جسورانه ای دارد که در این راه از روش های مختلفی که در علم روانکاوی بر مبنای فرافکنی، سرکوبی، بهانه تراشی و...مطرح می شود، بهره می گیرد.

«کهن الگو» از اصطلاحات روانشناختی مکتب یونگ است که برای نشان دادن محتوای ناخودآگاه جمعی به کار می رود. آنها الگوهای مکرری هستند که در ناخودآگاه بشر به صورت مشترک وجود دارند. برخی از این کهن الگوها در این مکتب عبارتند از: سایه، آنیما، پیردانا، آنیموس و.... داستان های رمزی و یا افسانه ها نمودی از تراوشات ناخودآگاه ذهن بشر هستند. از این رو با داشتن ریشه در ناخودآگاه جمعی بستر بسیار مناسبی برای تحلیل روانکاوی در مکتب یونگ فراهم می نمایند. به عقیده یونگ: درک این داستان های افسانه ای می تواند ما را در درک چگونگی رشد روان کمک نماید. افسانه ملک جمشید از جمله افسانه های خوب ایرانی است که علاوه بر داشتن جنبه سرگرمی در ادوار گذشته در لایه های زیرین خود به خوبی با مکتب روانشناسی تحلیلی یونگ در حال، مطابقت دارد. ملک جمشید شخصیت اصلی داستان به دنبال شکار آهو پا به عرصه ناخودآگاه خود می گذارد و با آنیمای درونش ملاقات می کند. او به کمک آنیما پا به دالان های تو در توی ناخودآگاهش می نهد و با دیگر آنیماهایش نیز یگانه می شود. در پایان با سایه خود روبه رو می شود که با کمک پیردانا بر او غلبه می کند و فرایند فردیت او پایان می پذیرد و در آخر به صورت نمادین حاکم شدن او پایان تکامل و رشد روحی او را نشان می دهد.

بهاالدین محمدبن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی یکی از بزرگان شیعه در عرصه دین، سیاست، معماری، هندسه، ادبیات و... است که در هر کدام از این علوم آثار ارزشمندی را از خود به یادگار گذاشته است. یکی از آثار او کتابی است به نام کشکول که در آن روایات و عبارات نسبتا کوتاه و ارزشمندی را با تنوع موضوع فراوان آورده است. در این مقاله به بررسی نگرش شیخ بهایی پیرامون زن و ذکر گزیده ای از روایات و عبارات ایشان در ارتباط با زن پرداخته شده است.در این اثر شیخ بهایی دارای دیدگاهی مثبت نسبت به زن است و بنابر اعتقادات شیعی خود زن را موجودی ارزشمند و فداکار معرفی کرده و داستانهایی کوتاه در ارتباط با این مقوله را در کتابش آورده است. شیخ بهایی چند نمونه از داستانهای مربوط به زنان مسلمان صدر اسلام بیان کرده است که نقطه اشتراک همه آنها ستایش زن است. در کنار این دیدگاه دینی و عالمانه او به زن، گاهی اوقات هم به نکوهش زنان پرداخته است، که این نکوهش ها یا جنبه طنز دارند و یا ابیاتی برگرفته است از منظومه های عاشقانه ادبیات فارسی هستند که بنا به سیر روایی داستان سروده شده اند و شیخ از میان قسمت های مختلف داستان تنها به آوردن آن ابیات اکتفا کرده است.

نسل کنونی جامعه از ابتدای حیاتش با رسانه ها بزرگ می شود و در دنیای اطلاعاتی و ارتباطی امروز، این نسل، بخش عظیم فرهنگ، ارزش ها و هنجارهای جامعه خود و دیگر جوامع را از رسانه ها دریافت می کند. نفوذ و تاثیر رسانه تا جایی است که برخی از نظریه پردازان ارتباطی بر این باورند، رسانه ها اولویت ذهنی و حتی رفتاری ما را تعیین می کنند.کشور ایران به دلیل شرایط آب و هوایی و موقعیت های استراتژیکی همواره در طول تاریخ محل عبور اقوام و ایلات گوناگون و شکوفایی فرهنگهای متنوع بوده است. حاصل این مراودات، گرد آمدن مردمانی با ویژگی های فرهنگی و زیستی متنوع بوده است. توجه به خرده فرهنگهای یک کشور اعم از فرهنگ های قبیله ای، مذهبی و طبقه ای در جامعه شناسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این راستا همیشه تهدیدات و فرصتهایی نیز برای خرده فرهنگها وجود داشته است. گویش کنونی همدانی که بازمانده گویش ازدست رفته همدانی کهن است یکی از این خرده فرهنگها به شمار می آید. قدرت نفوذ فرهنگ غالب در پایتخت بر سایر فرهنگهای بومی و محلی و خرده فرهنگها از طریق رسانه ها سبب شده که در سالهای اخیر گویش همدانی در شهر همدان کمتر استفاده شود، لذا در این تحقیق به تاثیر رسانه ها بر همگرایی فرهنگی در قالب مطالعه موردی تاثیر رسانه ها بر گویش همدانی پرداخته می شود و در نهایت چند راه حل جهت کنترل این پدیده پیشنهاد می گردد.

ادبیات تطبیقی یا هم سنجشی شاخه ای از نقد ادبی است که از روابط ادبی ملل و زبان های مختلف و از تعامل میان ادبیات ملت ها با یکدیگر سخن می گوید، در اصطلاح، حوزه مهمی از ادبیات است که به بررسی و تجزیه و تحلیل ارتباط ها و شباهت های بین ادبیات، زبانها و ملیت های مختلف می پردازد ادبیات تطبیقی، از شاخه هایی است که با رونق گرفتن نقد ادبی در قرن نوزدهم در فرانسه شکل گرفته است. می توان گفت، شیوه نوین پژوهش تطبیقی ادبیات در سده های گذشته پدید آمده است. هرچند درباره این که چه کسی نخستین بار از این اصطلاح بهره برده است داده گویایی در دست نیست اما برخی، فرانسوا ویلمن را پیشگام در این گونه پژوهش های ادبی به شمار آورده اند. ادبیات تطبیقی تنها مجموعه ای از متون نیست، بلکه چشم اندازی است از بررسی و تحقیق درباره هر چیزی که بتوان گفت ادبیات است و کشف ارتباط آن با دیگر عناصر تشکیل دهنده یک فرهنگ. ملت ها از ادبیات یکدیگر الهام می گیرند و به نوعی ادبیات تطبیقی ابزاری است برای وانگری ادبیات جهان، دریچه ای است برای دیدن افکار و شنیدن حرفهای آدمها از هر رنگ و نژاد و زبان و ملیتی.

ادبیات هر عصری آیینه ای است که احوال حاکم بر آن زمان را منعکس می کند. اشعار پروین اعتصامی بیانگر تفکر و تعمق وی در مسائل روزگارش (عصر مشروطه) است. اگرچه درباره آثار این شاعر، تحقیقات باارزشی صورت گرفته است، غور در سروده های حکیمانه ایشان، در عصر امروز، برای داشتن ارتباط اجتماعی سالم و اخلاق مدار ضروری به نظر می رسد. این جستار، با مطالعه در تمام سروده های این شاعر توانمند، اندرزهای اجتماعی را بیرون کشیده و مطابق با سخنان بزرگان و تعالیم دین مبین اسلام تحلیل کرده است. مهم ترین مولفه های اجتماعی در اشعار پروین اعتصامی عبارتند از: آزادی، اندرز به جوانان، توجه به حال ایتام و حقوق آن ها، توصیه به سعی، تلاش و کار، حمایت از اقشار زحمت کش و انتقاد از فقر و محرومیت، انتقاد از بی عدالتی، نابرابری اجتماعی و فاصله طبقاتی در جامعه، انتقاد از تجمل و رشوه خواری، تبیین منزلت زن و دفاع از حقوق او و انتقاد از بی مهری مردم زمان نسبت به همدیگر. حاصل سخن این که: وی ضمن داشتن عواطف بسیار رقیق زنانه، از توجه به مسائل اجتماعی و اخلاقی جامعه خویش غافل نبوده و همچون جامعه شناسی مسایل مهم جامعه خویش را از زوایای مختلف نگریسته و برای رسیدن به جامعه آرمانی قدم برداشته است.

«محمد حسین شهریار» از زمره شاعران دوزبانه ای است که بخشی از معرفی جایگاه واقعی وی در عرصه شاعری، مستلزم مطالعه تطبیقی آثار فارسی و ترکی او است. وی بیش از 28 هزار بیت شعر به زبان فارسی و در حدود 3 هزار بیت به زبان ترکی دارد. با توجه به نقش اساسی تخیل در شعر، این جستار بر آن است تا با کاربست نظریه «ژرار ژنت»، «نظام تخییل» را در سروده های شاعر به زبان مادری مورد مطالعه قرار دهد. اگرچه شهریار، در هر دو عرصه (زبان فارسی و ترکی) توانسته است دید و دریافتی نو از جهان و انسان، ارائه دهد، اما مطالعه سروده های ایشان، نشان می دهد که وی در شعر ترکی خود، «حیدربابایه سلام»، «سهندیه» و «غزلیات ترکی»، با بهره گیری از قوی خیال و روح تاثیرپذیر خود و ترکیب آن با حلاوت زبان مادری و همچنین انتخاب و استخدام لغات و تعبیرات عامیانه و پیاده کردن آن ها در شعر، قوی تر و تاثیرگذارتر از سروده های فارسی، تابلوهای رنگینی از احساس و عاطفه بی پیرایه و زلال خویش را که غالبا برخاسته از بالندگی وی در روستا و حس نوستالژیک وی است- ارائه داده است.

منظور از ادبیات تطبیقی، در اصل تلاشی است روشنگرانه با هدف مطالعه و بررسی هر مقوله ادبی، و مرتبط نمودن این مقوله ها با سایر عناصر تشکیل دهنده آنها، همچنین هنر روشمندی است، به جهت تحقیق در پیوندهای مقایسه ای، قرابت، تاثیر تطبیق ادبیات با قلمروهای دیگر بیان و معرفت. برخی از ادبا و منتقدان تقسیم بندی سبک ها، معتقدند که سبک های موجود هر دو شعر فارسی و عربی، بر اساس موقعیت های مکانی معینی شکل نگرفته و مکان در تحول شعر، دخالت و تاثیری ندارد، بلکه زمان ها و ادوار تاریخی موجبات دگرگونی سبک ها را فراهم می کند، از این رو می توان گفت که در پیدایش سبک و نحوه بروز آن در نوشته هر سخنوری، عوامل گوناگونی دخالت دارد، که محیط هم یکی از مهم ترین این عوامل است، به همین دلیل وقتی نظرات ادبا و منتقدان را درباره یک سبک مطالعه می کنیم، با دیدگاه های متفاوت و گاهی متضاد هم رو به رو می شویم. گستردگی و همه جانبه بودن تعامل بین دو فرهنگ فارسی و عربی، بی نیاز از توضیح است و تقریبا همه پژوهشگران آگاه بر آن اذعان دارند. در مقاله حاضر با مد نظر قرار دادن همین پیوند و تعامل استوار و توجه به پیشینه های پژوهشی مرتبط، و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و با استفاده از روش استقرایی و شیوه توصیفی- تحلیلی، به بررسی و تبیین سبک های شعر فارسی و عربی با رویکردی تطبیقی پرداخته ایم، تا سیطره و بسامد سبک های مختلف شعری را در این دو نوع شعر، با نگاهی به پیشروان آن دو، روشن سازیم.

دعا یگانه راه ارتباط بندگان با مبداء بوده و تنها وسیله ای است که خدای متعال برای ارتباط با خود مقرر فرموده است. اگر این ارتباط و توجه به مبداء نباشد، خدای منان عنایت خاصه خود را قطع خواهد فرمود. از انجا که هر عبادتی، آداب و اسرار و احکامی دارند، دعا نیز به منزله برجسته ترین عبادت، آداب و احکام و اسراری دارد. بنده در عرض نیاز کردن به حضرت قاضی الحاجات، باید دعا را بداند و فهمیده و با حضور قلب دعا کند، و آدابی که در حاجت طلبیدن از مخلوقین که در عجز و ناتوانی مثل هستند رعایت نمایند همان قدر را در حاجت طلبیدن از خداوند عظیم الشأن که خالق و رازق و مالک جمیع امور اوست رعایت کند. سعدی آداب و مقارنات نیایش را در اشعار خویش مورد توجه قرار داده است و از دیدگاه او استجابت دعا مستلزم شرایطی است که در صورت عمل به آن، خواسته ما به اجابت نزدیکتر خواهد بود. در این پژوهش ضمن آوردن نیایش های سعدی با آداب و مقارنات دعا در اشعار وی آشنا می شویم.

بازشناسی متون، در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در دهه های اخیر با توجه به کاربردهای گسترده مدل زبان، تحقیقات زیادی برای مدل سازی زبان های پرکاربرد جهانی و به خصوص زبان انگلیسی انجام شده است[1]. این مقاله تاثیر طبقه بندی واژه ای بر روی مدل های زبانی شبکه ای عصبی RNNLM را مورد بررسی قرار می دهد که اخیرا بسیاری از تکنیک های مدل سازی زبانی را معرفی کرده است. این به راحتی برای بهبود تشخیص گفتار موجود و سیستمهای ترجمه استفاده می شود. ما نگاه دقیق تری به این طبقه بندی انجام داده و دریافته ایم که طبقه بندی های پیشرفته می توانند با ترجمه مناسب عملکرد را نیز بهبود ببخشند. در این مقاله ما در مورد انتخاب پارامتر مطلوب و قابلیت های حالت های مختلف بحث می کنیم به خصوص استفاده از الگوریتم های قهوه ای را مورد بررسی قرار دادیم که روش کلاسیکی برای طبقه بندی است در آزمایشات استاندارد ما متوجه شدیم که 5 تا 7 درصد از پیچیدگی با استفاده از الگوریتم قهوه ای مسیر است.

ویس و رامین فخرالدین اسعد، قدیمی ترین منظومه عاشقانه ای است که به صورت کامل به دست ما رسیده است. همه عناصر داستان با یکدیگر ارتباط دارند. مهم ترین عناصر داستان شخصیت اند. بعضی شخصیت را مهم ترین عنصر دانسته و گفته اند در داستان عمل جزئی از شخصیت است نخستین تحلیل شخصیت در کتاب فن شعر ارسطو آمده است ولی در دوره جدید داستان نویسی تحول زیادی یافته است به طوری که یکی از عناصر مهم و بسیار تعیین کننده در داستان نویسی امروزی پرداختن به شخصیت است. می توان گفت شخصیت ها به نوعی پایه ها و اساس یک اثر ادبی هستند. چرا که هر قدر پایه ها محکم تر باشند ساختمان داستان نیز مستحکم تر شده و سبب ماندگاری بیشتر می شود. در واقع شخصیت ها نماد بارز ویژگی های اساسی، اخلاقی، اجتماعی، الهی و یا قهرمانی قرار می گیرند و اوصافها را به صورت بارز در وجود خویش به نمایش می گذارند. چنانکه مانند سایر آثار ادبی به مرور زمان تغییر و تحول یافته و هر روز سیر روند تکامل بررسی آن پیچیده تر و پیشرفته تر می گردد. بدین ترتیب شخصیت های داستانی از طریق انتساب خصیصه های فردی، اجتماعی، سیاسی و... در یک متن معرفی می شوند و در جریان کنش ها و واکنش ها، بازتاب دهنده افکار، آمال و ناگفته های درونی خود، خالق اثر و ویژگی های محیطی هستند. هدف از مقاله حاضر، تحلیل ساختار شخصیت در ویس و رامین اثر فخرالدین اسعدگرگانی می باشد. ویس و رامین خیلی بیشتر از آنچه در ادبیات ما مطرح شده، ارزشمند است و قابلیت بررسی و پژوهشهای وسیعتری را دارد.

هر گاه سخن از سیمین بهبهای به میان می آید، بی درنگ بحث وزن هم پیش کشیده می شود و این امر نشان می دهد که گرایش سبکی وی به کدام سو رفته است. یکی از مباحث شعر نو، وزن نیمایی است یعنی شیوه ای که با نام «نیما» آمیخته و عجین شده است. اما می توان در ادبیات معاصر وزن های دیگری به نام «وزن های سیمینی» را مطرح کرد. به وجود آمدن عبارت «وزن های سیمینی» نشان از توجه و شناخت سیمین به وزن دارد.او یکی از نوآوران و مبدعان راستین در زمینه وزن شعر فارسی است که با آگاهی کامل از اوزان عروض فارسی از زمان های قدیم تا روزگار خود، اوزانی را ابداع کرده است که در عین رعایت قوانین عروض کهن کاملا تازگی دارد و پرداخته ذهن خلاق خود اوست. هم چنین شگرد دیگر او در به به کارگیری اوزان متروک و کهن می باشد که در گذشته به علت سنگینی و تکلف این اوزان، مورد استفاده قرار نمی گرفته و به اصطلاح اوزان نامطبوع خوانده می شده است.در این مقاله بر آن بوده ایم که اوزان مورد استفاده سیمین چه آن ها که در ادبیات کهن پیشینه ای دارند و چه بی پیشینه ها را مورد ارزیابی قرار قرار دهیم.

در نظر اکثر مردم، استعاره صرفا ابزار تخیل شاعرانه و آرایه ای بلاغی است، یعنی موضوعی که نه به کارکرد معمولی زبان، بلکه به کارکرد غیرمعمول زبان مربوط می شود. به علاوه، استعاره عموما خصیصه ای مختص زبان تلقی می گردد، موضوعی که سر و کارش نه با اندیشه یا عمل، بلکه با واژگان است. به همین دلیل بیشتر افراد گمان می کنند که بدون استفاده از استعاره با هیچ مشکلی مواجه نخواهند شد. اما برعکس، استعاره سرتاسر زندگی روزمره را، نه فقط در عرصه زبان، بلکه همچنین در حوزه اندیشه و عمل، در برگرفته است. نظام مفهومی هر روزه ما، که بر اساس آن فکر و عمل می کنیم، ماهیتی اساسا مبتنی بر استعاره دارد.در این تحقیق به بررسی نقشی که ابزار استعاره در تغییر، تلقین و تثبیت نگرش سیاسی و اجتماعی افراد یک جامعه دارد و به پیرو آن تاثیری که بر آینده و آینده پژوهی می گذارد، پرداخته شده است. مبنای نظری این تحقیق نظریه استعاره مفهومی جرج لیکاف بوده و همچنین تببین جایگاه و نقش استعاره در آینده پژوهی بر مبنای نظریه تحلیل لایه ای علت های سهیل عنایت الله انجام شده است.

در شاهنامه فردوسی، موضوعات گوناگونی وجود دارد که اهمیت فراوانی دارند و در این میان «خطابه» یکی از موضوعاتی است که از درخشش ویژه ای برخوردار است. خطابه، نقش های گوناگونی را در داستان های حماسی شاهنامه رقم زده و مضامین مختلفی را به خود اختصاص داده است. در مقاله پیش رو، «خطابه های پادشاهان» در شاهنامه فردوسی بررسی می شود. شاهان در مواقع مختلف و در شرایط گوناگون، شروع به خطابه می کردند و مقصود خود را از این طریق به زیردستان منتقل می کردند. در شاهنامه اکثر پادشاهان در هنگام جلوس و به تخت نشستن، شروع به سخنرانی می کردند و یا درباره عدالت و دادورزی، بخشش به مردمان داد سخن می داده اند. گاهی نیز قبل از شروع جنگ و یا در حین جنگ به خطابه می پرداختند و افراد خود را به کینه توزی و خون خواهی تشویق می کردند. گاه مضمون خطابه ها آمرانه بود و شنوندگان ملزم به انجام فرامین شاه بودند و گاهی نیز که لحظه مرگ آنها فرا می رسید به وصیت زیردستان و پند و اندرز آنان می پرداختند و یا با انجمنی که متشکل از موبدان، خردمندان، پهلوانان و بزرگان بود در امور مختلف مشورت می کردند. در این مقاله که به شیوه کتابخانه ای انجام شده و اهمیت آن در شناخت وضع سخنوری در ایران باستان و آشنایی با موضوعات خطبه های پادشاهان در شاهنامه فردوسی است، محور خطبه ها مورد بررسی قرار گرفته است.

بی شک یکی از سرنوشت سازترین اعصار در طول حیات پرفراز و نشیب اسلام، عصری است که در آن علوم و متون سایر ملتها (چون یونانیان، ایرانیان، هندیان و نبطیان) به زبان عربی ترجمه گردید. در این دوران-که به دوران نهضت ترجمه معروف شده-مسلمین، پا به دنیایی جدید گذارده و با پیشرفت های علمی و فرهنگی ملتهای مذکور در زمینه های مختلفی همچون ادبیات، فلسفه، منطق، طب و نجوم، آشنا گردیدند. از همین رو نوشتار حاضر با کاربرد روشی تحلیلی بر آن است تا در گام نخست به تبیین تاریخی نهضت ترجمه پرداخته و در گام دوم پس از بیان مختصری از تمدن های یونانی، سریانی و ایرانی، مترجمان مشهور این تمدن ها را نام برده و متون مختلفی که از دو زبان یونانی و فارسی، به زبان عربی ترجمه شده را مورد بحث و مداقه قرار دهد. بنابراین پرسش اصلی نوشتار حاضر، عبارت است از اینکه: نهضت ترجمه، به چه دوره ای اطلاق می شود و طی این دوره، چه آثاری توسط مشاهیر یونانی، سریانی و ایرانی به زبان عربی ترجمه گردید؟ همزمان با نهضت ترجمه، اکثر کتبی که از یونانی به عربی ترجمه شده است دارای موضوعاتی چون طب، هندسه، ریاضی، نجوم، فلسفه و منطق است اما در لابه لای آثار فارسی ترجمه شده، متون ادبی برجسته ای به چشم می خورد.

واژگان مولفه اصلی مهارت زبانی است و پایه و اساس چگونگی یادگیری گفتاری، نوشتاری و شنیداری را فراهم می سازد. از آنجایی که افراد متفاوتی درگیر زبان دوم می باشند مانند: تهیه کنندگان مطالب درسی، طراحان سرفصل های دروس، دانشجویان و معلمین، اهمیت این موضوع بیش از پیش افزایش می یابد. ازاین رو پژوهش حاضر سعی دارد تا از طریق ریشه یابی واژگان هنری، این امکان را برای دانشجویان هنر بویژه، دانشجویان رشته نقاشی فراهم نماید تا بدون نگرانی از بخاطر سپردن لغات انگلیسی، تنها از طریق تجزیه و تحلیل آنها به معنا و کاربرد لغات پی ببرند. در واکاوی این پژوهش این سوال مطرح می گردد: که تجزیه و تحلیل واژگانی چیست و چگونه از طریق آن می توان به معنای اصلی یک واژه پی برد در بحث روش تحقیق جهت گردآوری اطلاعات، از منابع کتابخانه ای، مقالات و کتابهای مورد نیاز استفاده گردیده است. همچنین در این پژوهش، به معرفی ریشه ها، پسوندها و پیشوندهای یونانی و لاتین موجود در زبان انگلیسی و تجزیه و تحلیل چهل واژه هنری در رشته نقاشی، پرداخته شده است. نتیجه حاصل شده اینگونه است که در تجزیه واژگانی میتوان واژگان را به عناصر تشکیل دهنده آن تجزیه نمود و سپس با کنار هم قرار دادن این تکواژها به معنی کل واژه دست یافت.

این مقاله در رشته علوم ارتباطات و رسانه تولید شده و به تحلیل انتقادی گفتمان سینمای محیط زیست و چگونگی شکل گیری روابط قدرت و تغییر این ژانر در دهه دوم 2000 پرداخته است. هدف مقاله پاسخ به پرسش های زیر است. آیا گفتمان سینمای محیط زیست مبتنی بر حفظ نظم اجتماعی موجود و اهداف نهاد قدرت بوده است؟ آیا این گفتمان تحت تاثیر یک یا چند ساختار کلان بوجود آمد؟ و آیا خود، گفتمان های جدیدی تولید کرد؟ آیا می توان این گفتمان ها را از یکدیگر تمیز داد؟ برای پاسخ به این پرسش ها، با استفاده از رویکرد نظری تحلیل انتقادی گفتمان از نورمن فرکلاف و روش شناسی پیشنهادی وی قالبی مشخص جهت تحلیل انتقادی گفتمان فیلم های محیط زیست ارائه شد. پس از ارائه تحلیلی درباره روند شکل گیری مدل عملیاتی برای تحلیل فیلم ها، برای این دوره 10 فیلم برجسته انتخاب و تحلیل شد. از مجموع نتایج، این دستاورد حاصل شد که سینمای محیط زیست در این دوره، دو گفتمان متفاوت و در واقع دو ژانر فرعی را بوجود آورده است. این دوره می شود به عنوان حاکمیت گفتمان محافظه کار (جهت گیری کننده) و در عین حال حاکمیت گفتمان نوگرا (پیشرو) از یکدیگر قابل تمایز باشد. مقاله از این جهت موفق شد تا ادعاهای خود را با یک تحلیل تجربی اثبات کند و برای پرسش های بالا پاسخ مناسب فراهم آورد.

-تعریف فمینیسم-زن از نگاه قرآن کریم و تفکر اسلامی-زن از نظر مولانا (10 نکته و ویژگی)تعریف فمینیسمفمینیسم از ریشه (femine) معادل زنانه و زن آسا در زبان فرانسوی و ریشه لاتین آن (femine) می باشد. غالبا به چند معنا به کار برده می شود. یکی به معنای اینکه زنان باید به فرصت ها و امکانات همسان با مردان در ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دست پیدا کنند و دیگر به معنای زن گرایی، زن آزاد خواهی و سوم به عنوان یک جنبش اجتماعی که در پی نهادینه کردن فرصت ها و امکانات مساوی با مردان است. در ابتدا فمینیسم در ایتالیا و بعضی کشورهای غربی به عنوان یک جریان رفرمیستی برای تغییر وضعیت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زنان متمرکز گردید و مشتمل بود بر کسب حق رای در انتخابات سندیکاهای کارگری، دسترسی آسان به تحصیل، اشتغال و دست یابی زنان به حق حضانت فرزندان و تکیه بر حقوق اندیویدیالیستی (فردگرایانه) همچون مالکیت و ارث.این نهضت در اواخر قرن 19 میلادی شروع شد و محصول دو عامل و فاکتور نظری و عملی است. از بعد نظری چون زن در غرب، انسان درجه دوم و از نظر عملی از بسیاری از حقوق محروم بود، موجبات موجی سیاسی - فرهنگی به نام فمینیسم شد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

پژوهش حاضر برآنست تا براساس الگویی که یاکوبسن پیرامون کارکردهای زبانی طرح می کند به بررسی گفتار نمایشی در دو نمایشنامه ایرانی، بپردازد. تک گویی و گفت وگو دو قالب اصلی گفتار نمایشی هستند که در فاصله میان آن دو، طیفی از انواع گفتار استقرار دارد. این دو فرم گفتاری، ابعادی از همدیگر را بازتاب می دهند تا جاییکه در مواردی می توان به تداخل آن ها اذعان نمود. بهره گیری از آموزه های یاکوبسن روشی است برای درک این که در یک متن ادبی کدام فرم گفتاری غالب است. از سویی تشخیص میزان «خودشخصیت پردازی» در قالب گفتار (تک گویی و دیالوگ) بنابردسته بندی که فیستر از آن ارائه می دهد، راهکاری برای شناخت وجه تک گویانه گفتار (در قالب روایت یا حدیث نفس) در متن نمایشی است. ادغام معیارهای یاکوبسن و فیستر، موجبات درکی جامع تر از فرم تک گویی را فراهم می کند. تلاش برآن است تا از خلال به کارگیری مقولات مزبور درد و نمایشنامه از محمدچرمشیر به این پرسش پاسخ داده شود که در فرم تک گویی کدام کارکردهای زبانی (براساس الگوی یاکوبسن) بیشتر به کار گرفته می شوند، و دیگر آنکه چگونه می توان با بهره گیری از دسته بندی فیستر در انواع خودشخصیت پردازی، به تشخیص سویه های تک گویانه وانواع آن در گفت وگو نایل آمد؟ نتایج تحقیق نشان می دهد در تک گویی و به ویژه حدیث نفس، کارکرد عاطفی زبان غالب می شود و سخن به ابزاری برای ترسیم شخصیت گوینده (خودشخصیت پردازی) تبدیل می شود.