زعفران خوراکی (Crocus Gatiyus) از گیاهان lridaceae می باشد که در مناطق مختلف اقلیم ایرانی - تورانی و در جوامع مرتفعی با اکوسیستمهای زراعی می روید. دانش ما درباره کشاورزی این گیاه زیاد است ولی در رابطه با همزیستی میکوریزایی آن اطلاع کافی منتشر نشده است. در این تحقیق، نوع میکوریزای رایج در رویشگاههای عمده زعفران ایران در کشت های گلدانی تعیین شد و میکوریزای آرباسکولار - وزیکولار در تمام ارقام مشاهده گردید. قارچهای Acaulospora morrowiae و Glomus coronatum گونه های غالب سازنده میکوریزا بودند. توسعه اسپور قارچهای میکوریزایی در زمین های کشاورزی فقیر برای بهبود تولید و گسترش دامنه های رویشگاهی زعفران مفید می باشد و احتمالا ضرورت استفاده از کود شیمیایی بیشتر را می کاهد.

امروزه کاربرد قارچ های میکوریزا که قابلیت همزیستی با ریشه بسیاری از گیاهان را دارند، رایج گشته و نقش آنها در تامین برخی نیازهای غذایی گیاهان به اثبات رسیده است. هم چنین اکتینومیست هایی از جنس Streptomyces sp. به دلیل افزایش مقاومت گیاه نسبت به عوامل بیماری زا از طریق تولید مواد آنتی بیوتیک، تحریک رشد و استحکام گیاه مورد توجه قرار گرفته اند. این تحقیق در زمینه اثر همزیستی این میکروارگانیسم ها بر روی گیاه گندم صورت گرفت و کاربرد آنها توام با مصرف کودشیمیایی فسفر بررسی گردید و هم چنین اثر متقابل این میکروارگانیسم ها نیز مورد مطالعه قرار گرفت تا بتوان بهترین ترکیب با کمترین مصرف کود شیمیایی فسفر را به دست آورد. سطوح کودی فسفر شامل چهار سطح (0، 30، 60 و 90 کیلوگرم P2O5 در هکتار) و برای هر یک از میکروارگانیسم ها نیز دو سطح (با مصرف و بدون مصرف) در نظر گرفته شدند که در زمان کاشت با بذر آغشته گردیدند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج به دست آمده مشخص نمودند که اثر کاربرد میکوریزا در اکثر صفات مورد بررسی مثبت و معنی دار بود ولی با افزایش میزان مصرف کود فسفر، کارآیی قارچ های میکوریزا کاهش یافت و بهترین نتیجه از نظر تاثیر این قارچ و همچنین میزان عملکرد دانه، در سطح 60 کیلوگرم P2O5 در هکتار به دست آمد. اثر سطوح فسفر بر روی فعالیت استرپتومایسس در اکثر صفات مورد بررسی معنی دار نگردید ولی یک تاثیر منفی و آنتاگونیستی بین دو میکروارگانیسم به کار رفته در این تحقیق، مشاهده شد به طوری که کاربرد توام آن ها با یکدیگر باعث کاهش اغلب صفات مورد بررسی گردید.

زعفران با نام علمی Crocus sativus از گیاهان مرتفعی است که انواع خوراکی آن ارزش اقتصادی عمده در ایران دارند. این گیاه در مناطق شرق ایران، در اقلیم ایرانی - تورانی کاشته می شود. نظر به تاثیر مثبت همزیستی اندومیکوریزایی و عملکرد زعفران در شرایط تنش زا، تاثیر شیوه کاشت انواع عمده زعفران های و ایران در یک طرح آماری کرتهای دو بار خرد شده در شرایط مزرعه ای مورد مطالعه قرار گرفت. سیصد کورم زعفران از سه نوع رایج در جنوب خراسان در ردیفهایی با فاصله 30، 40 و 50 سانتی متر که به روش سنتی و مکانیزه در سال 1376 کاشته شده بودند. برای بررسی میکوریزایی شدن ریشه هایشان آزمایش شدند. میکوریزایی شدن ریشه های انواع زعفران از مهرماه تا زمستان به مقدار متفاوت افزایش یافت. مقدار میکوریزا در زعفرانهای کاشته شده به روش سنتی و مکانیزه تفاوت معنی داری را نداشت. ولی شدت میکوریزایی شدن با نزدیکتر شدن فاصله خطوط کاشت افزایش یافت. حضور پیاز زعفران در خاک و گسترش ریشه ها باعث افزایش میکوریزایی شدن می شود. این روند در تابستان که تنش کم آبی شدیدتر است نیز دیده می شود و هاگهای قارچهای اندومیکوریزایی در خاکهای واجد ریشه زعفران بیشتر است. با توجه به اینکه همزیستی اندومیکوریزایی زعفران در شرایط تنش زای محیطی جذب آب و املاح را تسهیل می کند. استفاده از فناوری توسعه قارچهای اندومیکوریزایی امکان گسترش رویشگاههای زعفران به محیط های جدیدتر را به وجود می آورد.

همزیستی قارچ های همزیست ریشه ای (میکوریزا) از انواع اکتومیکوریزا با ریشه گردو در بعضی از نقاط جهان گزارش شده ولی در مورد شناسایی جنس و گونه قارچ ها اطلاعات چندانی موجود نمی باشد. در هندوستان تنها به وجود قارچ های همزیست ریشه ای از نوع اندومیکوریزا اشاره شده ولی جنس و گونه آنان مشخص نشده است. در این تحقیق برای شناسایی این نوع قارچ ها که جز قارچ های مفید همزیست بوده و به تغذیه گیاه مخصوصا عنصر فسفر در خاکهای فقیر کمک می نمایند، نمونه های ریشه و خاک اطراف آن از چند منطقه واقع در شمال، غرب، جنوب و مرکز ایران جمع آوری شده و ریشه های گردو بعد از رنگ آمیزی مورد بررسی قرار گرفتند. اسپورهای قارچ از نوع اندومیکوریزا به روش سانتریفوژ ساکارزی از خاک اطراف ریشه گردو جدا و دو گونه از جنس گلوموس از رده زیگومیست ها شامل Glomus mossea و G. constrictum و یک گونه از جنس اسکروسیستیس از رده فوق به نام Sclerosistis sinuosa شناسائی شدند. آلودگی قارچ های میکوریزا از نوع اکتومیکوریزا در ریشه های گردو مشاهده شد ولی شناسایی جنس و گونه آن میسر نگردید.

به منظور جمعیت شناسی قارچهای میکوریزایی بنه و بهره برداری از این منبع طبیعی، تحقیقاتی در سال 1375 در منطقه قناتوئیه استان یزد انجام شد. بنه یا پسته وحشیPistacia atlantica. از خانواده آناکاردیاسه، درختی جنگلی است که در دامنه کوههای استانهای شرقی، غربی و جنوب غربی ایران می روید، و یکی از گیاهان منابع طبیعی با ارزش اقتصادی و زیست محیطی زیاد می باشد. با توجه به گستردگی رویشگاههای این گیاه در ایران، اطلاعات کمی از نوع همزیستی ریشه آن وجود دارد. بخشی از ریشه های بنه که در لایه A خاک پراکنده می باشند دارای انشعاب منوپودیال هستند، چنین ریشه هایی به راحتی میکوریزایی می شوند. همزیستی میکوریزا که در شرایط تنش زای محیط با جذب آب و املاح به گیاه کمک می کند در ریشه درختان بنه استان یزد بررسی شد و فراوانی اسپور قارچهای میکوریزایی و نیز شدت آلودگی میکوریزایی شدن ریشه در ارتباط با عوامل موثر خاک و ارتفاع مطالعه شد. میکوریزای بنه به صورت اندومیکوریزا و از نوع وزیکولار – آرباسکولار می باشد و توسط قارچهای راسته Glomales ایجاد می شود. تعدادی از این قارچها عبارتند از: Acaulaospora laevis, G. clairodeum, G occultum, Glomus fasciculatum, A scorbiculate, A bireticulata و دو گونه ناشناخته Acaulospora. طبق نتایج حاصل میزان فسفر کم، پتاسیم و نیتروژن کافی و pH خنثی یا کمی قلیایی خاک و بافت خاک شنی با کربن آلی برای ایجاد میکوریزا در گونه های قارچ و فراوانی اسپورهایشان کم شد.