مطالعات اقتصاد انرژی
سال:1388 | دوره:6 | شماره:23 |تعداد مقالات:10

در مطالعه حاضر به منظور بررسی رابطه بین مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی در میان کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته طی دوره زمانی 2006- 1970 از آزمون های ریشه واحد پانلی، هم انباشتگی پانلی و حداقل مربعات ادغام شده استفاده شده است.نتایج حاصل نشان می دهد که رابطه هم انباشتگی بین متغیرها در بلندمدت در بین کشورهای منتخب در حال توسعه و توسعه یافته وجود دارد هر چند که این دو بردار با هم متفاوتند هم چنین، طی دوره مورد بررسی کشورهای توسعه یافته از نظر مصرف انرژی در سطح بالاتری نسبت به کشورهای در حال توسعه قرار داشته و میزان اثرگذاری بلندمدت مصرف انرژی بر تولید ناخالص داخلی این کشورها کمتر از کشورهای در حال توسعه است.

در ایران استفاده از انرژی در بخش های مختلف اقتصاد از جمله صنعت بسیار چشم گیر است، لذااستفاده از تکنولوژی هایی که شدت مصرف انرژی را کاهش داده و منجر به صرفه جویی در مصرف انرژی می شوند حایز اهمیت است.به منظور بررسی ارتباط بین مصرف انرژی و بهبود تکنولوژی، تابع تولید کاب داگلاس که در آن انرژی، نیروی کار و سرمایه متغیر مستقل هستند، را در نظر می گیریم. می توان نشان داد چون لازمه تولید بیش تر مصرف انرژی بیش تر است، رشد تولید سرانه سرمایه و رشد تولید سرانه نیروی کار شدت مصرف انرژی را افزایش خواهد داد. اما از سوی دیگر پیشرفت تکنولوژی شدت مصرف انرژی جهت تولید را کاهش می دهد. بررسی های تجربی در این مقاله نشان می دهد که بهبود تکنولوژی نرخ رشد شدت مصرف انرژی را در صنعت به طور متوسط 53/1 و نرخ رشد شدت مصرف انرژی در بخش کشاورزی را به طور متوسط 1.32 کاهش خواهد داد.

در این پژوهش با طراحی یک روش جدید که تلفیقی از مدل های خطی و غیرخطی است. به بررسی روند تقاضای روزانه گاز طبیعی کشور و عوامل موثر بر تقاضای روزانه این حامل پرداخته شد. در ادامه تقاضای روزانه گاز طبیعی در بخش خانگی بر اساس مدل های ARIMA، شبکه عصبی مصنوعی پیش خور، شبکه عصبی - تبدیل موجک و روش پیشنهادی، برای 10 روز آینده به صورت "گام به گام (روز یکم تا روز دهم)"، پیش بینی شد. نتایج نشان داد که روش پیشنهادی نسبت به بقیه الگو ها دارای خطای کم و دقت بالایی در پیش بینی تقاضای روزانه گاز طبیعی در بخش خانگی است. پس از روش پیشنهادی، شبکه عصبی - تبدیل موجک، شبکه عصبی پیش خور و فرآیند ARIMA، در اولویت های بعدی قرار گرفتند.

این مقاله، اثرات پویای تکانه های قیمت نفت، عرضه و تقاضای کل بر تولید ناخالص داخلی و تورم در اقتصاد ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. بدین جهت از یک مدل عرضه و تقاضای کل برای شناسایی VAR ساختاری استفاده شده است. برخلاف تجزیه بلانچارد و کوا (مدل استاندارد)، روش مورد استفاده در این مقاله، همبستگی بین تکانه عرضه و تقاضا را صفر در نظر نمی گیرد. در این مطالعه از داده های فصلی مربوط به دوره 1367:1 – 1386:4 استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که تکانه های درآمد نفت تنها در حدود نیم تا یک و نیم درصد تغییرات تولید را در اقتصاد ایران توضیح می دهند. اگر تکانه های تقاضا بر روی منحنی عرضه کل اثر داشته باشند؛ در کوتاه مدت، تکانه های تقاضا 36 درصد واریانس خطای پیش بینی تولید را توضیح خواهند داد. از طرف دیگر در بلندمدت تکانه های تقاضا در حدود 9/72 درصد تغییرات تورم را توضیح می دهند. همچنین تجزیه های واریانس نشان می دهند که تکانه های عرضه، منبع اصلی نوسانات تولید در اقتصاد ایران هستند.

مصرف بالای برق در زیر بخش های اقتصادی کشور و به ویژه بخش صنعت یکی از چالش های اقتصاد ایران بوده، که آزاد سازی قیمت و حذف یارانه برق در بخش صنعت یکی از راه های کاهش مصرف بالای برق در این بخش می باشد. بدین منظور ابتدا تابع تقاضای برق در بخش صنعت در طی سال های 86- 1354 به روش ARDL برآورد شده است. کشش قیمتی در کوتاه مدت و بلند مدت به ترتیب -0.05 و -0.28 و کشش درآمدی در کوتاه مدت و بلند مدت به ترتیب 0.27 و 1.52 به دست آمده است. در ادامه با استفاده از توابع بدست آمده از مرحله اول، دو سناریو مطرح شده است. در سناریو اول ، آزادسازی در طی سه سال (91-1389) و در سناریو دوم، آزادسازی در طی پنج سال (93-1389) بررسی شده است. در هر سناریو نیز دو فرض را بر اساس افزایش یکنواخت قیمت اسمی و قیمت حقیقی در نظر گرفته شده است. نتایج نشان داده که در سناریو اول و در سال های 1389، 1390 و 1391 قیمت به ترتیب 9/354، 4/557 و 2/833 ریال بازای هر کیلووات ساعت و در سناریو دوم و در سال های 93-1389 قیمت به ترتیب 55/310، 24/415، 93/519، 62/624، 31/729 ریال به ازای هر کیلووات ساعت خواهد بود.

این مقاله به بررسی اثرات ادغام مالی بر نوسانات کلان اقتصادی در گروهی از کشورهای در حال توسعه صادر کننده نفت در دوره زمانی 2005-1960 می پردازد. برای تخمین نتایج از یک مدل استاندارد نوسانات اقتصادی استفاده گردیده که در آن به جز متغیرهای سنتی مانند مخارج دولت،شاخص ادغام مالی نیز وارد شده است. مقاله نتیجه گیری می کند همان طور که این کشورها در هموارسازی مصرف یا پخش ریسک به کمک ادغام مالی موفق نبوده اند، ادغام مالی عامل موثری در بوجود آوردن نوسانات اقتصادی در این کشورها نبوده است.

مطالعه و بررسی منابع مختلف نشان می دهد که بیش تر صنایع گروه کانی غیرفلزی به ویژه صنایع کاشی و سرامیک، سفال و آجر ماشینی، از نظر شاخص مصرف انرژی نسبت به متوسط مصرف جهانی در سطح بالاتری قرار دارند. عدم کارآیی مصرف انرژی و هدر رفتن قریب به یک سوم از کل انرژی در فرآیند صنعتی و اثرات زیست محیطی ناشی از آن، ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی در صنایع را واضح و آشکار می سازد. بر این اساس این مقاله به دنبال بررسی نقش سیستم مدیریت انرژی در بهینه سازی مصرف انرژی در صنایع کانی غیرفلزی است. جامعه آماری این تحقیق، کارخانه سفال و آجرماشینی تبریز می باشد و برای جمع آوری اطلاعات از اسناد و مدارک فنی شرکت استفاده شده است. برای آزمون فرضیه ها، بعلت نوسانات تولید و مصرف انرژی در ماه های مختلف سال و به منظور رفع ابهامات احتمالی و سهولت مقایسه داده ها، میزان مصرف انرژی به ازای واحد تولید، محاسبه شده و از آزمون مقایسه زوج ها جهت تجزیه و تحلیل استفاده شده است. نتیجه بررسی نشان می دهد که اعمال سیستم مدیریت انرژی سبب کاهش مصرف انرژی، هزینه های تولید و هم چنین کاهش گازهای آلاینده می شود.

از میان بخش های مختلف مصرف کننده انرژی، بخش خانگی یکی از پر مصرف ترین بخش های تقاضای انرژی است، به طوری که تقاضای انرژی مفید در بخش خانگی، بیش از یک سوم مصرف انرژی در کشور را تشکیل می دهد. در این مقاله تلاش شده است با بهره گرفتن از متدولوژی مدل برآورد تقاضای انرژیMADE-II ، که در آن لحاظ کردن توزیع درآمدی خانوار بر الگوی تقاضای انرژی مفید مهم ترین شاخصه های این مدل می باشد، به برآورد انرژی مفید بخش خانگی پرداخته شود. نتایج، تقاضای انرژی مفید در هر یک از هفت بخش مختلف تقاضای انرژی مفید را نشان می دهد که در هر یک از ده گروه هزینه ای روستایی و شهری و در استان های مختلف کشور برآورد شده است. نتایج نشان می دهد که تقاضای بخش گرمایش محیط با میزان 764 میلیون گیگاژول، بیش ترین تقاضای انرژی مفید (حدود 70 درصد کل تقاضا) بخش خانگی را تشکیل می دهد. از میان استان های کشور از لحاظ تقاضای انرژی مفید، استان های تهران، خراسان رضوی و اصفهان، بیش ترین میزان تقاضای انرژی مفید را دارند. در این میان استان چهار محال بختیاری با میزان 88/91 گیگاژول به خانوار، بیش ترین و استان هرمزگان با تقاضای 57/37 گیگاژول به خانوار، کم ترین تقاضای سرانه خانوار را به خود اختصاص داده اند.