مطالعات برنامه درسی
سال:1390 | دوره:6 | شماره:23 |تعداد مقالات:10

در این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوا مولفه های سواد اطلاعاتی در درسنامه های بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی بررسی شده است. ابتدا سیاهه ای با توجه به استانداردهای سواد اطلاعاتی کشورهای امریکا، استرالیا، انگلیس، نیوزلند تهیه شد، بعد نقاط مشترک آن ها استخراج گردید و سپس الگوی به دست آمده با شرایط فرهنگی و اجتماعی کشور و شرایط سنی و رشد زبان کودکان تطبیق داده شد و در نهایت سیاهه ای با هشت مولفه و چهل و پنج نشانگر تدوین گردید. نتایج نشان می دهد که به مفهوم سواد اطلاعاتی به طور صریح در هیچ کدام از درسنامه ها اشاره نشده و سازمان دهی محتوای کتاب ها بر این اساس صورت نگرفته است. با وجود این، در درسنامه های بخوانیم فراوانی و تنوع توجه به مولفه های مورد بررسی بیشتر بوده ولی در هر دو درسنامه به مولفه مسایل حقوقی و اخلاقی و اقتصادی استفاده از اطلاعات، هیچ گونه توجهی نشده است.

رفتار مدنی مستلزم اعتماد و احترام به دیگران یا غریبه هاست. رشد رفتار مدنی در میان اعضای جوامع کنونی که از میلیون ها افراد غریبه تشکیل شده، ضروری تر است. ظریف اینکه در جوامعی که توسعه یافته تراند (از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و سیاسی) رفتار مدنی شکل غالب رفتار را در میان شهروندان تشکیل می دهد. این مقاله رفتار مدنی را در کتاب های درسی دوره ابتدایی در سازمان وسیع و تاثیرگذار آموزش و پرورش بررسی می کند. پس از مشخص کردن مقوله های رفتار مدنی، به روش تحلیل محتوا به مطالعه رفتار مدنی در کتب فارسی سال دوم و سوم ابتدایی اقدام و به مطالعه تطبیقی این کتب با کتاب های دوران پیش از انقلاب اسلامی پرداخته است. نتایج نشان می دهد که آموزش رفتار مدنی در چه بخش هایی قوی و در چه بخش هایی ضعیف بوده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

هدف پژوهش حاضر ارزشیابی برنامه درسی علوم دوره ابتدایی با استفاده از الگوی ده عاملی اکر است که در قالب سه سوال پژوهشی و با بکارگیری روش تحقیق توصیفی مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری شامل معلمان علوم ابتدایی و کارشناسان آموزش و پرورش استان همدان بودند که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای حدود 381 نفر معلم انتخاب و کارشناسان تمام شماری شدند (46 نفر). برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه با دو نوع ویژه معلمان (با پایایی 0.968) و ویژه کارشناسان (با پایایی 0.943) و برای تحلیل داده ها از شاخص های گرایش به مرکز، تحلیل عاملی و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد برای ارزشیابی یک برنامه درسی، طبقه بندی ده عاملی اکر کامل نیست و عواملی مانند «انسجام برنامه درسی، انعطاف پذیری در اجرا، تناسب محتوا با نیاز یادگیرنده، دانش آموز محوری و. ...» نیز باید مورد توجه قرار گیرد. از نظر معلمان و کارشناسان وضعیت مطلوبی بر برنامه درسی علوم حاکم است. بر اساس نظرات معلمان برنامه درسی علوم به ترتیب روی اهداف «پوشش مفاهیم فیزیک، شناخت محیط، دانستنی های ضروری علوم، مهارت مشاهده، مفهوم بهداشت» بیشترین تاکید را داشته است.

نظریه برخاسته از داده ها یکی از روش های متداول پژوهش برای نظریه پردازی در حوزه علوم اجتماعی قلمداد می شود، اما هنوز آنچنان که باید جایگاه شایسته خود را در میان پژوهش های تربیتی پیدا نکرده است. هدف اساسی مطالعه حاضر معرفی این روش و تدوین یک الگوی ترکیبی بدیل برای بهره گیری از قابلیت های آن در پاسخگویی به مسائل تربیتی می باشد. این الگوی ترکیبی با اتکا به تحلیل پیشینه نظری و تجربی مطالعات نظریه برخاسته از داده ها تدوین گردیده است. در این الگو، از طریق گردآوری و تحلیل نظام مند و همزمان داده ها با اتکا به منطق نمونه گیری نظری، نظریه برخاسته از داده ها به طور استقرایی تکوین می یابد. این امر مستلزم آن است که پژوهشگر به سطحی از توانایی، تجربه و شناخت در ارتباط با مساله پژوهش نائل آید که بتواند داده ها را به صورت عمیق و دقیق مورد تحلیل قرار داده تا اعتبار و اعتماد یافته ها خدشه دار نشود.

کسب معرفت در حیات انسانی به روش های متعددی ممکن می شود. تجربه، تعقل و شهود از جمله مجاری کسب معرفت می باشند که روش های تجربی، عقلانی و شهودی را درپی داشته اند. این روش ها در دوره های مختلف حیات جوامع بشری و در بررسی مساله های گوناگون از اعتبار متفاوتی برخوردار بوده اند.

هدف از انجام این تحقیق بررسی وضعیت برنامه درس تربیت بدنی در مدارس متوسطه استان مرکزی بود. جامعه آماری پژوهش شامل دست اندرکاران تربیت بدنی در مدارس مناطق 15 گانه آموزش و پرورش استان مرکزی بودند که از بین آنها تعداد 15 نفر کارشناس مسوول، 176 نفر مدیر مدرسه، 176 نفر دبیر تربیت بدنی، و 382 نفر دانش آموز به عنوان نمونه انتخاب شدند. از پرسشنامه برای جمع آوری داده ها و از آزمون های کروسکال والیس، ویل کاکسون و فریدمن برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که مولفه های برنامه درسی، آموزش و ارزیابی درس تربیت بدنی از وضعیت متوسطی برخوردار هستند؛ بین وضعیت موجود برنامه درسی در بین مناطق آموزش و پرورش استان تفاوت معنی داری وجود ندارد، ولی بین وضعیت موجود آموزش و ارزیابی تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین، بین وضعیت موجود هر سه مولفه و مورد انتظار آنها تفاوت معنی داری وجود دارد. بنابراین، به منظور بهبود وضعیت برنامه درس تربیت بدنی در مدارس، پیشنهاد می شود موضوعات مورد انتظار مطرح شده در مورد مولفه های برنامه درسی، آموزش و ارزیابی آن مدنظر قرار گیرد.

هدف این مقاله بررسی جایگاه قومیت در برنامه درسی پنهان دوره متوسطه و تشریح آموخته هایی است که تحت تاثیر این جایگاه، به صورت ضمنی در دانش آموزان ایجاد می گردد. روش مورد استفاده کیفی از نوع قوم نگاری است. شرکت کنندگان در پژوهش دانش آموزان و معلمان یک مدرسه متوسطه در شهر تهران بوده اند. روش انتخاب نمونه، نمونه گیری هدفمند و ابزارهایی که محقق در طول یکسال قوم نگاری از آن ها استفاده نموده عبارتند از: مشاهد، مصاحبه، یادداشت روزانه، عکس، فیلم برداری، بررسی مستندات، ضبط صدا و اجرای گروه های متمرکز. یافته های این تحقیق نشان می دهد که احترام به قومیت های مختلف در برنامه درسی پنهان جایگاه مطلوبی را نداشته و دانش آموزان به میزان بسیار کمی ازقومیت های یکدیگر اطلاع داشته و تجارب روزانه آنان تضمین نمی کند که دانش آموزان همان عناصر فرهنگی را دریافت کنند که جامعه و برنامه های درسی صریح معتقد است اعضایش باید آنها را داشته باشند.

هدف اصلی این پژوهش تصمیم گیری درباره امکان ایجاد و گسترش تمرکززدایی در نظام برنامه ریزی درسی کشور و در نهایت طراحی الگوی مناسب برای برنامه ریزی درسی منطقه ای است. مقاله حاضر از چهار بخش اساسی تشکیل شده است: نخست پیشینه نظری و پژوهشی تمرکززدایی در نظام های برنامه درسی تشریح شده و در گام بعدی، پس از انجام مطالعات مورد نیاز در منابع داخلی و خارجی، الگوی نظام برنامه درسی منطقه ای در قالب 16 مرحله طراحی و معرفی گردیده است. بحث بعدی، اعتباربخشی الگوی طراحی شده از منظر صاحب نظران دانشگاهی و کارشناسان وزارت آموزش و پرورش می باشد؛ که اکثریت قریب به اتفاق گروه های نمونه اجزا و مولفه های مختلف الگوی طراحی شده را مورد تایید و تصدیق قرار داده و آن را مطلوب ارزیابی کرده اند.