روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)
سال:1394 | دوره:12 | شماره:46 |تعداد مقالات:11

"تست تصاویر ناکامی روزنزویگ" یک فن نیمه فرافکن تشخیص شخصیت است که در طی نیم قرن گذشته به عنوان یک ابزار بالینی و در عین حال به عنوان یک روش پژوهشی با موفقیت به کار گرفته شده است. تست به منزله روشی برای کشف مفاهیم نظریه ناکامی و آزمون شماری از ابعاد روش فرافکن بسط داده شده (روزنزویگ، 1945). بر اساس پژوهش های اولیه در باب مفاهیم روان تحلیلگری، همچون ناکامی، سرکوبی، و جهت ها و ریخت های پرخاشگری، فرم بزرگسالان در سال 1948 ابداع شد. چهار سال بعد، فرم کودکان برای سنین 4 تا 13 منتشر شد و در سال 1964 فرم نوجوانان افزوده شد (روزنزویگ، 1977، 1978 الف، 1978 ب، 1981، 1988، 2004).

هدف اصلی این پژوهش تعیین نقش واسطه ای استحکام من در رابطه بین سبک های دلبستگی ایمن، اجتنابی و دوسوگرا، و راهبردهای نظم دهی شناختی هیجان بود. 511 دانشجو (269 دختر، 242 پسر) به صورت داوطلب در این پژوهش شرکت کردند. از شرکت کنندگان خواسته شد سیاهه دلبستگی بزرگسال (AAI؛ بشارت، 1384، 2011)، پرسشنامه نظم دهی شناختی هیجان (CERQ؛ گارنفسکی و کرایج، 2006) و مقیاس استحکام من (ESS؛ بشارت، 1386) را تکمیل کنند. نتایج پژوهش نشان دادند بین سبک دلبستگی ایمن با راهبردهای سازش یافته و سازش نایافته نظم دهی شناختی هیجان به ترتیب رابطه مثبت و منفی معنادار وجود دارد. بین سبک های دلبستگی اجتنابی و دوسوگرا با راهبردهای سازش یافته و سازش نایافته نظم دهی شناختی هیجان به ترتیب رابطه منفی و مثبت معنادار به دست آمد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان دادند که استحکام من در رابطه بین سبک های دلبستگی و دو دسته راهبردهای سازش یافته و سازش نایافته نظم دهی شناختی هیجان تاثیر واسطه ای دارد و این تاثیر جزیی است. سبک های دلبستگی ایمن و ناایمن از طریق استحکام من در دو جهت متضاد تغییرات مربوط به راهبردهای سازش یافته و سازش نایافته نظم دهی شناختی هیجان را پیش بینی کردند.

هدف پژوهش حاضر، تعیین تاثیر مداخله های گروهی و مقایسه اثربخشی سه روش گروه درمانگری رفتاری، شناختی و شناختی رفتاری در اختلال اضطراب اجتماعی با استفاده از فن فراتحلیل با روی آورد هانتر و اشمیت بود. بدین منظوردر مورد 47 پژوهش که از لحاظ روش شناختی مورد قبول و در 20 سال اخیر در ایران انجام شده بود، فراتحلیل انجام شد. ابزار استفاده شده در این پژوهش چک لیست فراتحلیل بود که 1743 شرکت کننده و تعداد 51 اندازه اثر را در خود جای داد. طبق یافته های این پژوهش، میزان تاثیر مداخله های گروهی بر اختلال اضطراب اجتماعی، 0.62 و در گروه کودک و نوجوان و گروه بزرگسال نیز 0.62 به دست آمد. همچنین، اندازه اثر گروه درمانگری رفتاری، شناختی و شناختی رفتاری به ترتیب 0.59، 0.69 و 0.68 محاسبه شد. بر اساس نتایج فراتحلیل حاضر، اثربخشی مداخله های گروهی در اختلال اضطراب اجتماعی، در سطح بالا بوده و اثر آن در گروه های کودک و نوجوان و بزرگسال نیز در حد بالا ارزیابی شد. از سوی دیگر، اگرچه هر سه روش گروه درمانگری رفتاری، شناختی و شناختی رفتاری در کاهش اضطراب اجتماعی تاثیر بالایی نشان داد، اما گروه درمانگری شناختی و شناختی رفتاری نسبت به گروه درمانگری رفتاری کارآمدتر شناخته شد.

هدف پژوهش حاضر، تعیین نقش واسطه ای نمویافتگی عاطفی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و همدلی بود. 300 دانشجو (179 دختر، 121 پسر) بر اساس روش نمونه برداری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و پرسشنامه الگوهای ارتباطی خانواده (فیتزپاتریک و ریچی، 1994)، مقیاس نمویافتگی عاطفی (سینگ و بهارگاوا، 1974) و مقیاس همدلی (مهرابیان و اپستین، 1972) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان نشان دادند: الف) ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده پیش بینی کننده مثبت معنادار همدلی بودند، ب) جهت گیری گفت و شنود پیش بینی کننده منفی معنادار همه مولفه های نمویافتگی عاطفی بود، پ) جهت گیری همنوایی پیش بینی کننده مثبت معنادار مولفه های بی ثباتی هیجانی و سازش نایافتگی اجتماعی بودند، و ت) نمویافتگی عاطفی در رابطه بین الگوهای ارتباطی خانواده و همدلی، نقش واسطه ای مهمی ایفا می کند. با توجه به نقش نیرومند جهت گیری گفت وشنود در پیش بینی همدلی، می توان گفت آموزش و ارتقای جهت گیری گفت وشنود در خانواده ها به افزایش نمویافتگی عاطفی و رفتارهای همدلانه منجر می شود.

هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی روش های رفتاردرمانگری و گفتار درمانگری در بهبود تحول مهارت های ارتباطی کودکان درخودمانده بود. 30 کودک درخودمانده که به صورت نمونه برداری در دسترس و داوطلبانه انتخاب شدند و به مقیاس مهارت های ارتباطی سازمان بهداشت جهانی (1980) پاسخ دادند. پس از گزینش تصادفی دو گروه آزمایش و گروه گواه، مداخله آزمایشی 1 (رفتار درمانگری پاسخ محور) در 12 جلسه که هر جلسه 90 دقیقه به طول انجامید در مورد گروه آزمایش 1 و مداخله آزمایشی 2 (گفتار درمانگری آهنگین) در 48 جلسه که هر جلسه 30 دقیقه به طول انجامید در مورد گروه آزمایش 2 اجرا شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان دادند رفتار درمانگری پاسخ محور و گفتار درمانگری آهنگین باعث افزایش مهارت های ارتباطی کودکان درخودمانده گروه های آزمایش در مقایسه با گروه گواه شده است. همچنین، مشخص شد بین تاثیر رفتار درمانگری پاسخ محور و گفتار درمانگری آهنگین بر تحول مهارت های ارتباطی تفاوت وجود دارد و رفتار درمانگری پاسخ محور نسبت به گفتار درمانگری آهنگین موثرتر است.

هدف پژوهش حاضر تعیین تاثیر آموزش و تقویت بر تصمیم گیری کودکان پیش دبستانی بود. شرکت کنندگان پژوهش 94 کودک 4 تا 6 ساله (48 پسر، 46 دختر) بودند که از پیش دبستان های شهر شیراز انتخاب شدند. ابتدا هوش هر کودک توسط فرم انطباق یافته کوتاه مقیاس هوش وکسلر (رضویه و شهیم، 1387) کودکان پیش دبستانی اندازه گیری شد. سپس هر یک از شرکت کنندگان به صورت تصادفی در سه گروه آموزش، تقویت و کنترل قرار گرفتند و به تکلیف تصمیم گیری (هاوز، 2003) پاسخ دادند. نتایج نشان دادند تصمیم گیری در گروه آموزش، نسبت به دو گروه دیگر بیشتر مبتنی بر عناصر مهم و کلیدی بود. همچنین یافته ها حاکی از نقش تعدیل کننده متغیر سن در تاثیر آموزش بر راهبردهای تصمیم گیری کودکان بود. در مجموع، نتایج پژوهش شواهد مطلوبی فراهم کردند که از طریق راهبردهای مناسب آموزشی می توان فرایند تصمیم گیری در کودکان را ارتقا داد.

پژوهش حاضر از نوع علی مقایسه ای بود که با هدف مقایسه مشکلات رفتاری درونی و برونی سازی شده کودکان با توجه به فاصله سنی و ترتیب تولد انجام گرفت. نمونه مورد پژوهش را 536 دانش آموز دوره ابتدایی شهرستان یزد به همراه والدین شان تشکیل دادند که به روش نمونه برداری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. از سیاهه رفتاری کودکان (CBCL؛ آشنباخ و رسکورلا، 2001)، به همراه فرم اطلاعات جمعیت شناختی محقق ساخته برای جمع آوری داده ها استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس دوراهه نشان دادند فاصله سنی و ترتیب تولد فرزندان تاثیر معناداری بر مشکلات برونی سازی شده کودکان دارد. نتایج نشان دادند کودکانی که تفاوت سنی آنها با خواهر/ برادرشان، کمتر از دو سال است، بیشترین میزان مشکلات برونی سازی شده را نشان می دهند. همچنین، فرزندانی که رتبه تولد آنها چهارم به بعد یا رتبه اول در خانواده اند، به ترتیب بیشترین میانگین مشکلات برونی سازی شده را نشان دادند. طبق یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که تفاوت سنی دو تا سه سال بین دو فرزند فاصله مناسبی است و خانواده هایی که سه فرزند دارند، میانگین مشکلات رفتاری کودکان آنها کمتر از سایر گروه ها است.

پژوهش حاضر به منظور ساخت آزمون سنجش سازش یافتگی تحصیلی دانشجویان انجام شد. مجموعه ای با 152 ماده در شش زیرمقیاس شامل سازش یافتگی با دانشگاه، سازش یافتگی با رشته تحصیلی، سازش یافتگی اجتماعی و بین فردی، سازش یافتگی عاطفی، سازش یافتگی با مهارت های تحصیلی، و خودیابی و هدفمندی تهیه شد. از بین دانشجویان شهر قزوین، 411 نفر با روش نمونه برداری طبقه ای انتخاب شدند و به این آزمون پاسخ دادند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی، ماده های مربوط به زیرمقیاس ها را تایید کرد. افزون بر آن مشخص شد که بین ماده های یک عامل با ماده های عامل های دیگر، همبستگی بالایی وجود ندارد و این عوامل تا حد زیادی مستقل از یکدیگر هستند. اعتبار آزمون با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0.948 به دست آمد. پس از حذف برخی از ماده ها، نسخه نهایی این آزمون با 138 ماده تهیه شد.

پژوهش حاضر با هدف آزمون تغییرناپذیری اندازه گیری پرسشنامه نظم دهی شناختی هیجان (گارنفسکی، کرایج و اسپینهاون، 2001) برحسب جنس در گروهی از دانشجویان دختر و پسر ایرانی انجام شد. در این پژوهش، 349 دانشجوی کارشناسی (167 پسر و 182 دختر) به پرسشنامه نظم دهی شناختی هیجان پاسخ دادند. به منظور بررسی تغییرناپذیری عاملی این پرسشنامه در دو جنس از تحلیل عاملی تاییدی چندگروهی استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تاییدی تک گروهی نشان دادند که در کل نمونه و در دو جنس، الگوی 9 عاملی پرسشنامه نظم دهی شناختی هیجان شامل خودسرزنشگری، پذیرش، نشخوارگری، تمرکز مجدد مثبت، تمرکز مجدد بر برنامه ریزی، ارزیابی مثبت مجدد، کم اهمیت شماری، فاجعه نمایی و دیگرسرزنشگری، برازش خوبی با داده ها داشتند. نتایج تحلیل عامل تاییدی چندگروهی، تغییرناپذیری بین گروهی باقیمانده های اندازه گیری این پرسشنامه، کواریانس های ساختاری و وزن های اندازه گیری را در دو جنس نشان دادند. در مجموع، نتایج نشان دادند که ابعاد چندگانه پرسشنامه نظم دهی شناختی هیجان در دو جنس به طور یکسان ادراک شده اند.