تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1398 | دوره:35 | شماره:4 (پیاپی 96) |تعداد مقالات:16

بیماری دیابت ملیتوس با تغییرات فیزیکی، فیزیولوژیکی و پاتولوژیکی در بافت کبد همراه است. هدف از این مطالعه بررسی اثرهای حفاظتی عصاره هیدروالکلی سرخه ولیک (Crataegus monogyna Jacq. ) بر هیستوپاتولوژی و عملکرد کبد در موش های صحرایی دیابتی شده توسط استرپتوزوتوسین بود. در این مطالعه تجربی موش های صحرایی نر نژاد wistar به طور تصادفی در 6 گروه 8 تایی (8n=) شامل کنترل، دیابتی درمان نشده، دیابتی درمان شده با دوزهای 100، 200 و 400 (mg/kg) عصاره سرخه ولیک و کنترل مثبت (دیابتی درمان شده با کاپتوپریل) تقسیم شدند. پس از 3 هفته تجویز عصاره و دارو به صورت درون صفاقی، سطح سرمی آنزیم های کبدی و آلبومین تعیین گردید و نمونه بافت کبد برای بررسی های هیستوپاتولوژی تهیه شد. برای القاء دیابت mg/kg60 استرپتوزوتوسین (STZ) به صورت داخل صفاقی تزریق شد و پس از مشاهده علائم دیابت (قند خون بالای mg/dL250 و پرنوشی) تیمار توسط عصاره و دارو انجام گردید. در موش های دیابتی در مقایسه با موش های کنترل، آلبومین سرم کاهش معنی دار و میزان گلوتامیک پیروویک ترانس آمیناز (GPT) و گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) سرم افزایش معنی دار نشان دادند (0. 05>P). تیمار موش های دیابتی با دوزهای مختلف عصاره سرخه ولیک سبب افزایش معنی دار آلبومین سرم و کاهش معنی دار GGT سرم شد (0. 05>P). در موش های دیابتی نکروز هپاتوسیت ها، تخریب کامل لبول ها و طناب های رماک و پرخونی نسبتاً شدید مشاهده شد و تیمار با عصاره سرخه ولیک سبب پیشگیری از تغییرات پاتولوژیک گردید. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد عصاره سرخه ولیک می تواند سبب پیشگیری از اختلال عملکرد و آسیب بافتی کبد در موش های صحرایی دیابتی گردد.

اهلی سازی، کاشت و تولید زراعی زیره سیاه (Bunium persicum (Boiss. ) B. Fedttsch. ) برای جلوگیری از کاهش ذخایر ژنتیکی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در همین راستا آزمایشی با هدف شناسایی بستر و برنامه غذایی مناسب برای استقرار گیاهچه یک ساله زیره سیاه به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در شرایط گلخانه ای با سه تکرار اجرا شد. عوامل آزمایش شامل سه بستر کوکوپیت، ماسه و خاک زراعی و پنج غلظت محلول هوگلند (صفر (بدون محلول غذایی)، 25، 50، 75 و 100 درصد) بود. نتایج نشان داد که بیشترین درصد سبز (37. 67) در بستر کوکوپیت و بدون محلول غذایی حاصل شد. بیشترین شاخص بنیه گیاهچه (773) و سطح سبز (2. 14 سانتی مترمربع در بوته) در بستر کوکوپیت و تغذیه با هوگلند 75% و کمترین شاخص بنیه گیاهچه (205) در بستر خاک و تغذیه با هوگلند 75% مشاهده شد. بالاترین درصد غده دهی (100) در بستر ماسه و تغذیه با محلول هوگلند 50% بدست آمد. بزرگترین غده ها از نظر وزن (76. 0 میلی گرم) و حجم (79. 2 میلی مترمکعب) در تیمار بستر ماسه و تغذیه با محلول غذایی هوگلند 75% بدست آمد که با تیمار بستر ماسه و تغذیه با محلول هوگلند 50% تفاوت معنی داری نداشت. به طور کلی انتخاب بستر با تخلخل و ظرفیت نگهداری آب مناسب و تغذیه با محلول هوگلند حداقل 50% در رسیدن به درصد سبز و استقرار بالای گیاهچه زیره سیاه و تولید غده با اندازه مناسب می تواند مؤثر باشد.

بررسی کارایی ترکیب های گیاهی برای کنترل آفات، یکی از پژوهش های رو به گسترش در بیشتر سیستم های کشاورزی است. در این پژوهش کارایی عصاره آبی و اتانولی چهار گیاه آقطی (Sambucus ebulus L. )، گزنه (Urtica dioica L. )، تمشک (Rubus fruticosus Boiss. ) و سرخس عقابی (Pteridium aquilinum (L. ) Kuhn) روی ماده های بالغ کنه تارتن دو نقطه ای (Tetranychus urticae) که یکی از مهمترین آفت های محصولات کشاورزی و گلخانه ای می باشد، بررسی شد. آزمایش ها شامل اثر کشندگی و دوام آن و اثر بازدارندگی تخم گذاری بودند. عصاره آبی تمشک اثر کشندگی روی این آفت نداشت و میزان مرگ و میر ناشی از عصاره آبی سه گیاه دیگر از 9. 2 تا 49. 8 درصد متغیر بود. مقدار LC50 عصاره های اتانولی آقطی، گزنه، سرخس عقابی و تمشک برای کنه های ماده بالغ به ترتیب 0. 54، 0. 82، 0. 72 و mg/cm2 0. 76 برآورد شد. در بررسی دوام کشندگی عصاره های اتانولی مشخص شد که عصاره گزنه تا 48 ساعت دوام بالایی داشت، بعد از آن به ترتیب عصاره های تمشک، آقطی و سرخس عقابی قرار گرفتند. کاهش تخم گذاری در کنه های تیمار شده با عصاره اتانولی تمشک (92. 98% در بالاترین غلظت) بیش از سایر عصاره ها بود. نتایج این تحقیق نشان داد که عصاره های اتانولی کارایی مناسبی داشته و بررسی اثر کنترلی آنها در شرایط مزرعه ای، داده های کاربردی باارزشی در اختیار خواهد گذاشت.

بتولین و اسید بتولینیک یکی از مهمترین متابولیت های ضد سرطان (پوست، سینه، رحم، روده، پانکراس، مغز استخوان و غیره) و ضد ایدز می باشند که منبع اولیه تهیه آن درخت توس است. با توجه به در حال انقراض بودن این درختان در ایران، جایگزین نمودن روش های نوین کشت سلول و بافت بجای استخراج از پوست امری ضروری می باشد. هدف از انجام این مطالعه تعیین میزان تأثیر نوع ریزنمونه بر مقدار بتولین و بتولینیک اسید تولید شده در کالوس های دو گونه Betula pendula و B. litwinowii در مقایسه با نمونه های گرفته شده از طبیعت بوده است. ریزنمونه برگ و پوست گونه های مذکور با هدف کالزایی در محیط کشت پایه WPM حاوی 1 میلی گرم بر لیتر BAP و 0. 1 میلی گرم بر لیتر 2, 4-D کشت شدند. میزان بتولین و اسید بتولینیک کالوس های سه ماهه با استفاده از تکنیک HPLC ارزیابی و با میزان موجود در ساقه های یک سانتی متری دو گونه (نمونه های گرفته شده از طبیعت) مقایسه شد. ریزنمونه پوست به مراتب موفق تر از ریزنمونه برگ در کالزایی عمل نمود و در عین حال میزان ماده مؤثره بیشتری نیز در آن القاء شد. میزان بتولین و اسید بتولینیک استخراجی از عصاره پوست طبیعی B. pendula به ترتیب 5. 227 و 2. 909 درصد و B. litwinowii به ترتیب 649/5 و 519/2 درصد بود. همچنین کالوس های حاصل از پوست B. pendula و B. litwinowi به ترتیب دارای 0. 0226 و 0. 016 درصد بتولین و 0. 0525 و 0. 057 درصد اسید بتولینیک بودند. به طور کلی ریزنمونه پوست در هر دو گونه توس، باعث القاء مقدار بیشتری ماده مؤثره نسبت به ریزنمونه برگی در شرایط In vitro شد.

بیماری لکه موجی ناشی از قارچ Alternaia solani یکی از مهمترین بیماری های گوجه فرنگی در ایران و سایر نقاط جهان می باشد. به منظور بررسی فعالیت ضد قارچی چند گیاه دارویی برای کنترل قارچ Alternaria solani در شرایط درون شیشه و گلخانه آزمایش هایی مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. در آزمایش اول اثر غلظت های 200، 400 و ppm600 عصاره آبی و الکلی آویشن زوفایی (Thymbra spicata L. )، آویشن کرک آلود (Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas)، مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica Jamzad) و لعل کوهستان (Oliveria decumbens Vent. ) همراه با شاهد (آب مقطر) در شرایط درون شیشه مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حکایت از مهار کامل رشد پرگنه قارچ در کلیه تیمارها داشت. در آزمایش دوم 72 ساعت پس از آلوده سازی بوته های گوجه فرنگی با عامل بیماری لکه موجی در داخل گلخانه، محلول پاشی با غلظت های 200، 400 و ppm600 عصاره های مذکور اعمال و 14 روز بعد مورد ارزیابی قرار گرفتند. در آزمایش سوم نیز اثر حفاظتی تیمارهای فوق مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج آزمایش های دوم و سوم نشان داد که با افزایش غلظت عصاره، اثر مهارکنندگی و حفاظتی تیمارها نیز افزایش یافت. همچنین، اگرچه همه تیمارها باعث کاهش درصد شدت بیماری نسبت به شاهد (آب مقطر) شدند، ولی غلظت ppm600 عصاره آویشن زوفایی، ppm600 آویشن کرک آلود و ppm400 آویشن زوفایی به ترتیب بیشترین اثر مهارکنندگی و حفاظتی بر رشد قارچ مورد مطالعه داشتند. بنابراین، استفاده از تیمارهای فوق به عنوان برنامه ای کاربردی برای کنترل بیولوژیک قارچ Alternaria solani عامل بیماری لکه موجی گوجه فرنگی توصیه می گردد.

تنش خشکی به عنوان یکی از مهمترین تنش غیرزیستی نقش زیادی در کاهش عملکرد گیاهان دارویی دارد. به منظور بررسی تأثیر نیتریک اکسید بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L. ) توده بومی شهرری در شرایط تنش خشکی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل تنش خشکی (شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله ابتدای گلدهی و 50% گلدهی) و محلول پاشی نیتریک اکسید به صورت سدیم نیتروپروساید در غلظت های 0. 5، 1 و 2 میلی مولار بودند. در تیمار شاهد نیز گیاهان با آب مقطر اسپری برگی شدند. نتایج نشان داد با افزایش شدت تنش خشکی ارتفاع بوته، وزن خشک گیاه، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئید و محتوای آب نسبی کاهش معنی داری یافت و میزان نشت الکترولیت، محتوای پرولین برگ و درصد اسانس افزایش یافت. محلول پاشی با نیتریک اکسید، باعث افزایش رشد گیاه ریحان در شرایط تنش خشکی شد و بیشترین بهبود رشد در اثر محلول پاشی غلظت 2 میلی مولار از نیتریک اکسید حاصل گردید. با افزایش تنش خشکی و غلظت نیتریک اکسید مقدار ترکیب های اسانس افزایش یافت. عمده ترین ترکیب های اسانس ریحان در این آزمایش شامل متیل کاویکول، لینالول، ژرانیال، ژرانیول، آلفا-پینن، بتا-پینن و میرسن بودند. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که محلول پاشی نیتریک اکسید در شرایط تنش خشکی با ایجاد تنظیم اسمزی، جلوگیری از تجزیه کلروفیل و حفظ محتوای آب برگ در بهبود رشد گیاه ریحان مؤثر می باشد.

انسداد آوندها به دلیل رشد عوامل میکروبی به ویژه باکتری ها، یکی از مهمترین دلایل کاهش کیفیت و عمر گلجایی گل های بریدنی در مرحله پس از برداشت است. به منظور بررسی اثر عصاره های 1% و 2% و همچنین اسانس های ppm25 و ppm50 آویشن زوفایی (Thymbra spicata L. ) و مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica L. ) بر جمعیت باکتریایی و عمر گلجایی ژربرا (Gerbera jamesoni L. ) رقم Pink Elegance آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار طراحی و اجرا شد. نتایج نشان داد که تیمارهای آزمایش با کاهش جمعیت باکتری انتهای شاخه گل ها، باعث حفظ شادابی و افزایش عمر گلجایی گل ها تا سه روز (در تیمار اسانس ppm50 مرزه بختیاری) نسبت به نمونه های شاهد شدند. همچنین با افزایش غلظت اسانس و عصاره هر دو گیاه دارویی، قدرت ضدباکتریایی و عمر گلجایی افزایش یافت. نتایج پس از هشت روز نگهداری نشان داد که بیشترین عمرگلجایی (11 روز)، جذب نسبی محلول گلجایی (8. 95 میلی لیتر بر گرم وزن تر در روز) و کمترین جمعیت باکتریایی انتهای شاخه مربوط به تیمار اسانس ppm50 مرزه بختیاری بود. اگرچه از نظر وزن تر نسبی، مواد جامد محلول، محتوایآنتوسیانین، نشت یونی، محتوای مالون دی آلدئید، فعالیت آنزیم های کاتالاز و فنیل آلانین آمونیالیاز با تیمار ppm50 اسانس آویشن زوفایی فاقد اختلاف معنی دار بود. بنابراین استفاده از غلظت ppm50 اسانس مرزه بختیاری و در مرتبه بعدی غلظت ppm50 آویشن زوفایی به عنوان برنامه ای کاربردی در فرایند نگهداری و بازاررسانی گل های بریدنی ژربرا توصیه می گردد.

کنه واروا از مهمترین آفات کلنی های زنبور عسل در سرتاسر جهان می باشد، با تغذیه از همولنف لارو زنبور عسل و انتقال برخی ویروس ها، خسارت اقتصادی زیادی به صنعت زنبورداری جهان وارد می کند. استفاده از آفت کش های شیمیایی علیه این کنه باعث ایجاد جمعیت های مقاوم آفت شده و محصولات کندو را آلوده می نماید. میزان سمّیت تدخینی غلظت های مختلف اسانس دو گونه مرزه (Satureja khuzistanica Jamzad و S. spicigera (C. koch) Boiss. ) بر مرگ ومیر کنه واروا و زنبور عسل پس از جمع آوری نمونه از زنبورستان در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. کنه های ماده بالغ در دمای 32 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 50% و تاریکی به مدت 5 تا 10 ساعت با غلظت های صفر، 50، 75، 100، 150 و ppm200 اسانس در چهار تکرار تیمار و برای غلظت های 20 تا ppm1000 محاسبه شدند. براساس نتایج این آزمایش، مقادیر LC50 تعیین شده برای اسانس مرزه خوزستانی، در بازه زمانی 5 و 10 ساعت پس از شروع اسانس دهی، برای کنه واروا به ترتیب 8/149 و ppm6/78 و برای زنبور عسل کارگر 750. 5 و ppm435. 8 بود و غلظت های محاسبه شده برای اسانس مرزه اسپیسیژرا در همان بازه زمانی بر روی کنه واروا، به ترتیب 255. 7 و ppm153. 6 و برای زنبور عسل کارگر 737. 6 و ppm573 تعیین شد. نتایج نشان داد اسانس مرزه خوزستانی و مرزه اسپیسیژرا هر دو با داشتن حداقل تلفات روی زنبور عسل، از قابلیت بالایی برای کنترل کنه واروا برخوردار بودند و مرزه خوزستانی مزیت بیشتری داشت. تجزیه کیفی نشان داد که میزان کارواکرول در اسانس مرزه خوزستانی 93% و میزان کارواکرول و تیمول موجود در اسانس مرزه اسپیسیژرا به ترتیب 43 و 29% بود.

در این تحقیق، اثر زمان (10، 15، 20، 25 و 30 دقیقه) و دمای امواج فراصوت (35، 45، 55، 65 و 75 درجه سانتی گراد)، نسبت اتانول به آب (20، 35، 50، 65 و 80 درصد) و نسبت ماده خشک به حلال (5: 1، 10: 1، 15: 1، 20: 1 و 25: 1 میلی گرم بر میلی لیتر) بر ویژگی های فنول و فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره هیدروالکلی حاصل از گیاه کرفس (Apium graveolens L. ) بررسی شد. استخراج عصاره از بخش هوایی کرفس، با روش عصاره گیری هیدروالکلی به کمک امواج فراصوت با بهره گیری از روش سطح پاسخ انجام گردید و صفات فنول کل، فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی به دو روش DPPH و FRAP اندازه گیری و ارزیابی گردید. براساس نتایج، اعمال زمان 10 دقیقه امواج فراصوت، 55 درجه سانتی گراد دمای امواج فراصوت، نسبت اتانول به آب 80% و نسبت ماده خشک به حلال 5: 1 بهترین تیمار بود. در شرایط بهینه، مقدار فنول و فلاونوئید کل به ترتیب 471. 12 میلی گرم گالیک اسید در یک گرم ماده خشک و 187. 70 میلی گرم کوئرستین در یک گرم ماده خشک و میزان فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره به روش DPPH و FRAP به ترتیب 68. 48% و 4210. 4 میکرومولار Fe+2 در 50 میکرولیتر عصاره بدست آمد. در کل، R2-Adjusted R2 و P-value بالا در برازش مدل ها، بیانگر ایده آل بودن مدل های سطح پاسخ (RSM) ترسیم شده است. به عبارت دیگر، بالا بودن این پارامترها نشانگر وجود همبستگی بالای بین مقادیر مشاهده شده و مقادیر پیش بینی شده می باشد.

دو گونه پونه سای برافراشته (Nepeta assurgens Hausskn. & Bornm. ) و پونه سای تاج کرکی (N. eremokosmos Rech. ) از گونه های دارویی انحصاری ایران می باشند. این مطالعه در راستای بررسی صفات رویشی، عملکرد اندام هوایی، میزان اسانس و ترکیب های اسانس و ارزیابی روابط بین آنها در دو گونه مذکور در شرایط مزرعه ای انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، طی سال های 1396 و 1397 اجرا گردید. نتایج نشان داد که وزن تر و خشک اندام هوایی در گونه برافراشته (به ترتیب 11353 و 2351 کیلوگرم در هکتار) به طور قابل ملاحظه ای بیشتر از گونه تاج کرکی (به ترتیب 2638 و 527 کیلوگرم در هکتار) بود. متوسط درصد اسانس در گونه برافراشته و تاج کرکی به ترتیب 1. 60% و 0. 64% و عملکرد اسانس به ترتیب 20. 16 و 2. 21 کیلوگرم در هکتار بود. آنالیز ترکیب های اسانس بیانگر آن بود که مجموع ایزومرهای نپتالاکتون در گونه برافراشته به طور متوسط 78. 6% و در گونه تاج کرکی 62. 8% بود. آنالیز همبستگی بین صفات نشان داد که وزن خشک برگ، وزن تر و خشک کل و قطر بزرگ بوته بیشترین همبستگی را با عملکرد اسانس داشتند. آنالیز رگرسیون گام به گام بیانگر آن بود که تغییرات عملکرد اسانس عمدتاً توسط وزن خشک برگ، درصد اسانس، وزن تر کل، تعداد ساقه و میزان تاج پوشش توجیه می شد. به طور کلی با توجه به نتایج بدست آمده برتری گونه پونه سای برافراشته نسبت به گونه تاج کرکی قابل ملاحظه بود و می توان آن را به عنوان یک گونه ارزشمند برای تولید با مقاصد دارویی توصیه نمود.

شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L. ) یکی از قدیمی ترین و مهمترین گیاهان دارویی تیره Fabaceae است که از 4000 سال پیش برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شده است. این مطالعه برای ارزیابی و تشخیص منابع تنوع ژنتیکی و فنوتیپی در 22 جمعیت مختلف شیرین بیان در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان از سال 1395 تا 1397 اجرا شد. صفات مورفولوژیکی و عملکردی شامل ارتفاع بوته، عرض بوته، طول برگ، عرض برگ، تعداد برگچه، طول برگچه، عرض برگچه، تعداد شاخه جانبی، قطر ساقه اصلی، وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک ریشه، نسبت ریشه به اندام هوایی، عملکرد اندام هوایی در مترمربع و عملکرد ریشه در مترمربع اندازه گیری شد. در این مطالعه، دو متغیر کانونیکی معنی دار بودند و متغیر کانونیکی اول شامل صفات ارتفاع بوته، عرض بوته، قطر ساقه اصلی، طول برگ، تعداد برگچه و متغیر کانونیکی دوم شامل صفات وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، عملکرد ریشه و عملکرد اندام هوایی بود که بیشترین نقش را در تفکیک جمعیت ها داشت. متغیرهای کانونیکی برای گروه بندی جمعیت ها به چهار گروه اصلی تقسیم و مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تجزیه تابع تشخیص کانونیکی تفکیک جمعیت ها را به گروه های مشابه توسط تجزیه خوشه ای تأیید نمود. روش تجزیه تشخیص کانونیکی در ارزیابی تنوع ژنتیکی و شناسایی صفات شاخص، قابلیت خوبی نشان داد.

توالی یابی RNA در حال حاضر یک انتخاب مؤثر و پرسرعت برای مطالعه ترانسکریپتوم گونه های گیاهی غیر مدل است که برای شناسایی شبکه های ژنی و الگوهای بیان ژن های تولیدکننده متابولیت های ثانویه در اندام های مختلف گیاهان استفاده می شود. اصلی ترین ترکیب ها در بافت های میوه و برگ گیاه دارویی هندوانه ابوجهل (Citrullus colocynthis (L. ) Schrad. ) را ترپنوئیدها، فلاونوئیدها و آلکالوئیدها تشکیل می دهند. در این مطالعه، ترانسکریپتوم میوه گیاه هندوانه ابوجهل با استفاده از تکنیک توالی یابی RNA، بن سازه Iluumina HiSeq2500 اجرا گردید. بعد از کنترل کیفیت با استفاده از نرم افزارهای FastQC و Trimmomatic تعداد 21، 952 و 885 خوانش دارای کیفیت بالا تولید شد و با استفاده از برنامه Evidential-gene به صورت نوپدید یکپارچه سازی شد که منتهی به تولید 55 و 311 تک ژن دارای N50 برابر 927 جفت باز گردید. توالی تک ژن های یکپارچه شده در پایگاه KAAS بارگذاری شد. در مجموع 13، 657 تک ژن تفسیر شد که این تعداد در 134 مسیر زیستی قرار گرفتند. مسیر "اسکلت ترپنوئید" با تعداد 93 تک ژن از پرتعدادترین مسیرهای شناسایی شده از میان 1، 552 تک ژن مسیر بیوسنتز متابولیت ثانویه بود. با بررسی تک ژن های مرتبط با مسیر بیوسنتزی اسکلت ترپنوئید، 29 شناسه ژنی (K) شناسایی شد که تمام ژن های دو مسیر اصلی بیوسنتزی اسکلت ترپنوئیدی: مسیر سیتوزولی موالونیک اسید (MVA) و پلاستیدی متیل-ارتریتول-فسفات (MEP) از ابتدای مسیر تا تولید ایزوپنیل دی فسفات (IPP) را شامل می شود. شناسایی ژن های مسیر بیوسنتزی اسکلت ترپنوئید امکان تحقق توسعه تجاری محصول گیاه دارویی که پایه ای برای پژوهش های آینده مربوط به شناسایی مسیرهای بیوسنتزی سایر متابولیت های اختصاصی، مهندسی متابولیت، اصلاح مولکولی و به نژادی گیاهان دارویی است را فراهم می کند.

به منظور بررسی اثر تنظیم کننده های رشد بر عملکرد و صفات زراعی زعفران (Crocus sativus L. )، آزمایشی در قالب بلوک های کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل پرایم بنه ها با جیبرلیک اسید (250، 500 و 750 میکرو مولار)، سالیسیلیک اسید (700، 1400 و 2100 میکرومولار)، پاکلوبوترازول (50، 100 و 150 میکرومولار) و کلرمکوات کلراید (500، 1000 و 1500 میکرومولار)، هیدروپرایم (آب مقطر) و یک تیمار بدون استفاده از تنظیم کننده های رشد (شاهد) بودند. در بین تیمارهای بکار برده شده تأثیر جیبرلیک اسید مشهودتر از سایر تنظیم کننده های رشد بود، به طوری که بیشترین میزان عملکرد خشک گل و کلاله در تیمار با جیبرلیک اسید و به ویژه در تیمار 500 میکرو مولار جیبرلیک اسید مشاهده شد. کمترین عملکرد گل و کلاله مربوط به تیمار بنه ها با دو تنظیم کننده کلرومکوات کلراید و پاکلوبوترازول بودند. از سوی دیگر، کاربرد کلرمکوات کلراید و پاکلوبوترازول موجب گردید تا میزان رنگیزه های کلروفیل در مقایسه با دیگر تیمارها افزایش پیدا کند. در مقابل، استفاده از جیبرلیک اسید و سالیسیلیک اسید موجب کاهش کلروفیل شد. تیمار هیدروپرایم اختلاف معنی داری با شاهد نشان نداد. تیمار بنه ها با سالیسیلیک اسید موجب افزایش سافرانال (عطر) و کروسین (رنگ) کلاله های تولید گردید. بیشترین اثر روی پیکروکروسین (طعم) در تیمار با کلرمکوات کلراید حاصل شد.