تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1385 | دوره:22 | شماره:4 (پیاپی 34) |تعداد مقالات:16

به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill)، آزمایشی به صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای تلقیح مایکوریزایی (تلقیح وعدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمی کمپوست (0،5  و10  تن در هکتار) درقالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با هیجده تیمار و سه تکرار در سال 1384 به اجرا در آمد. همچنین مقایسه ای نیز بین این تیمارها با یک تیمار شاهد کود شیمیایی (NPK به میزان 90 ،60 و90 کیلوگرم در هکتار) به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با نوزده تیمار وسه تکرار انجام گرفت. مقایسه میانگین ها توسط آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته (105.6 سانتیمتر)، تعداد چتر در بوته (31 چتر)، وزن هزار دانه (3.35 گرم)، عملکرد بیولوژیکی (3978 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد دانه (1047 کیلوگرم در هکتار) در تلقیح با مایکوریزا حاصل شد، اما شاخص برداشت در مقایسه با عدم تلقیح کاهش یافت. کود فسفات زیستی دارای تاثیر معنی داری بر روی تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه نبود، ولی اثر معنی داری بر روی ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیک داشت، به طوری که بیشترین ارتفاع بوته (105.3 سانتیمتر) وعملکرد بیولوژیک (3734 کیلوگرم در هکتار) در سطح سوم آن برست آمد. همچنین بیشترین ارتفاع بوته (106.6 سانتیمتر)، تعداد چتر در بوته (37.2 چتر)، وزن هزار دانه (3.79 گرم)، عملکرد بیولوژیکی (4544 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد دانه (1253 کیلوگرم در هکتار) در سطح سوم ورمی کمپوست حاصل گردید. در این تحقیق،اثرات متقابل دو فاکتور تلقیح مایکوریزایی و کود فسفات زیستی بر روی وزن هزار دانه و دو فاکتور تلقیح مایکوریزایی و ورمی کمپوست بر روی شاخص برداشت، نیز معنی دار گردید. مقایسه شاهد با تیمارهای کودهای زیستی، نیز معنی دار گردید، به طوری که از نظر تعداد چتر در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیکی، تیمار کود زیستی حاوی تلقیح با مایکوریزا، سطح سوم کود فسفات زیستی و سطح سوم ورمی کمپوست (40.2 چتر،4.02 گرم، 5033 کیلوگرم در هکتار) برتری محسوسی نسبت به تیمار شاهد (31.7 چتر،3.71 گرم، 4002 کیلوگرم در هکتار) داشت. از نظر عملکرد دانه نیز، تیمار کود زیستی شامل تلقیح با مایکوریزا، سطح دوم کود فسفات زیستی و سطح سوم ورمی کمپوست (1292 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با شاهد (1097 کیلوگرم در هکتار) برتری چشمگیری داشت. همچنین، از نظر ارتفاع بوته، تیمارهای مطلوب کودهای زیستی تفاوت معنی داری نسبت به تیمار شاهد نداشتند.

در این تحقیق اثرات دورکنندگی و دوام اسانس گیاه درمنه Artemisia sieberi Besser روی حشرات کامل سه گونه آفت انباری شامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات،Callosobrachus maculates F ، شیشه برنج Sitophilus oryzae L و شیشه آرد (Herbst)Tribolium castaneum  در شرایط دمایی 27±1 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 65±5 درصد و در تاریکی مورد بررسی قرارگرفت. اسانسها به روش تقطیر با آب استخراج شدند. با توجه بهLT50  محاسبه شده، سوسک چهار نقطه ای حبوبات در مقایسه با شپشه برنج و شپشه آرد حساسیت بیشتری از خود نشان داده و سریعتر تلف شدند. همچنین دوام سمیت تنفسی یا نیمه عمر اسانس در سوسک چهار نقطه ای حبوبات به طور معنی داری نسبت به شپشه برنج و آرد بیشتر بود. اما اثرات دروکنندگی اسانس درمنه به طور معنی داری روی حشرات کامل شپشه آرد بیشتر از شپشه برنج و سوسک چهار نقطه ای حبوبات بود. نتایج بدست آمده کارایی اسانس A. sieberi را برای کنترل آفات انباری به اثبات رساند.

بیماری های کرونری قلب همواره فراوانترین دلیل مرگ و میر در کشورهای غربی بوده است. آترواسکلروز که عمومی ترین شکل از بیماری های کرونری قلب است با رسوب تدریجی لیپیدها و کلسیم در شریان های ماهیچه ای ایجاد می شود. درمنه گیاهی از خانواده کمپوزیته است که وجود ترکیبهایی با خاصیت هیپولیپیدمیک و آنتی اکسیدان در بسیاری از گونه های این جنس به اثبات رسیده است. هدف این تحقیق بررسی اثرات Artemisia sieberi بر لیپیدهای خون و توسعه آترواسکلروز در خرگوشهای تغذیه شده با رژیم پر کلسترول بود. در این تحقیق 15 سر خرگوش نر به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند. گروه تحت رژیم معمولی، گروه تحت رژیم پر کلسترول ( 1%کلسترول) و گروهی که رژیم پر کلسترول همراه با مصرف یکروز در میان عصاره درمنه دشتی با دوز 100 mg/kg body wt داشتند. غلظت کلسترول تام (TC)، تری گلیسیرید (TG)، LDL کلسترول (LDL) و HDL کلسترول (HDL) سرم در زمان قبل از شروع آزمایش و بعد از پایان ماه اول وپایان ماه دوم در خرگوش ها تعیین شده است. بعد از گذشت دو ماه خرگوشها با دوز بالای کلروفرم کشته و آئورت آنها برای تعیین شدت ضایعات آترواسکلروتیک برداشته شد. نتایج نشان می دهد که درمنه دشتی به طور معنی دار سطح TC ،LDL و TC/HDL را کاهش و سطح HDL را افزایش می دهد و سبب کاهش معنی دار ضایعات آترواسکلروتیک در آئورت می شود. نتایج بیانگر این مطلب است که عصاره درمنه دشتی از طریق ایجاد تغییرات مطلوب بر سطح لیپوپروتئینها در جلوگیری از پیشرفت بیماری آترواسکلروز در خرگوش موثر می باشد و مطالعات گسترده تری جهت بررسی تاثیر این عصاره بر پیشرفت بیماری آترواسکلروز در انسان مورد نیاز می باشد.

مصرف روز افزون ترکیبهای آلوده کننده هوا و کاهش ازن ناشی از آن باعث افزایش برخورد پرتوهای فرابنفش به سطح زمین می شود. محلهای هدف پرتوهای فرابنفش در گیاهان به طور عمده DNA، پروتئین ها، غشاها، رنگدانه های فتوسنتزی، فتوسیستم ها و هورمون های گیاهی است. در تحقیق حاضر تاثیر پرتوهای فرابنفش C با گستره طول موجی بین 100 تا280  نانومتر، بر رشد طولی و عرضی برگ، ضخامت لایه کوتیکول و اندازه سلول های مزوفیل نحوه حضور ترکیبهای فنلی موجود در دیواره سلولها و میزان ترکیبهای جذب کننده UV (آنتوسیانین و فلاونوئید) موجود در برگ گیاه صبر زرد (Aloe vera L.) بررسی گردید. بر مبنای نتایج بدست آمده، میزان رشد طولی و عرضی برگ گیاهان پرتو دیده در مقایسه با گروه شاهد کاهش یافت. افزایش مقدار آنتوسیانین وفلاونوئید در این گیاهان نشان دهنده راهبرد دفاعی گیاه در برابر پرتوها با توجه به خواص آنتی اکسیدانی این ترکیبها بود. همچنین مطالعه و مقایسه ریخت شناسی و بافت شناسی برگهای گیاهان تیمار شده با برگهای گیاهان گروه شاهد، افزایش ضخامت کوتیکول و کاهش تعداد سلولهای مزوفیل را در اثر تابش پرتوهای فرابنفش C نشان داد.

گونه دارویی Tanacetum fruticulosum از زمانهای قدیم به صورت سنتی در برطرف شدن دل درد، شکم درد و نفخ مصرف می شده است. به منظور شناخت برخی خصوصیات اکولوژیکی این گونه درمنه جهت معرفی به منظور کشت انبوه آن در اراضی زراعی و استفاده در صنایع دارویی و همچنین جلوگیری از تخریب رویشگاههای طبیعی گونه، این بررسی در سال 1382 در استان هرمزگان انجام شد. مشخصات اقلیمی، زمین شناسی، ژئومورفولوژی، تیپ های اراضی، گیاهان همراه، تیپ رویشگاه ونقشه پراکنش همراه اندازه گیری متغیرهای رویشی، تجزیه فیزیکی و شیمیایی خاک برای گیاه در رویشگاه آن انجام گرفت. این گونه در شیب شمالی کوه باغ چنار و گدارشاه از توابع فارغان شهرستان حاجی آباد و شمال استان، در ارتفاع 2400 -2000  متر از سطح دریا پراکنش دارد. اقلیم محل پراکنش گونه خشک بیابانی معتدل است. خاک دارای بافت لومی با pH=8.06-8.2 وEc=0.58-1.06 میلی موس بر سانتیمتر می باشد. تیپ رویشگاه ارس- بادام است و بیش از 40 گونه گیاهی از جمله گونه های توربید، خنجک، بادام تلخ، زیتون، بنه، کلپوره، تنگرس و گون در محدوده رویشی آن پراکنش دارند. مقایسه میانگین های متغیرهای رویشی اندازه گیری شده بین دو رویشگاه نشان داد که دو منطقه از نظر کلیه متغیرهای انداره گیری شده تفاوت معنی دار دارند و منطقه گدارشاه از وضعیت مناسبتری نسبت به منطقه باغ چنار برخوردار است.

در این تحقیق، تاثیر میدان الکترومغناطیسی با فرکانس1 KHz بر روی رشد و همچنین میزان و نوع اسانس بخش های هوایی گیاه ریحان(Ocimum basilicum ) مورد بررسی قرارگرفت. بدین منظور گیاهان به مدت 6 روز و هر روز به مدت 5 ساعت به صورت ناپیوسته با میدان الکترومغناطیسی تیمار شدند. در گروههای تیمار شده میزان رشد گیاه نسبت به گروه شاهد کاهش نشان داد. میزان اسانس در گروه تیمار شده با میدان الکترومغناطیسی نسبت به گروه شاهد کاهش نشان داد که این امر می تواند به دلیل کاهش فعالیت آنزیم های دخیل در بیوسنتز اسانس ها در معرض تیمار با میدان الکترومغناطیسی باشد. ترکیب غالب اسانس در گروه تیمار و شاهد همواره متیل کاویکل، ژرانیول، و نرول بود، اما مقدار این ترکیبهای غالب در گروه تیمارشده و شاهد با یکدیگر متفاوت بود. میزان متیل کاویکل آن در گیاهان تیمار شده با میدان الکترومغناطیسی نسبت به گروه شاهد افزایش نشان داد. تغییر محتوای اسانس ها و ترکیبهای سازنده آنها پیشنهاد می کند که بتوان از میدان الکترومغناطیسی به عنوان ابزاری برای افزایش اسانس ها و ترکیبهای مفید دارویی در گیاهان استفاده نمود.

در این تحقیق به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف استخراج بر میزان و کیفیت ترکیبهای معطر گل محمدی، Rosa darnascena Mill ، گلبرگهای جمع آوری شده آن از مناطق مختلف از ایران (دو نمونه از باغ گیاه شناسی ملی ایران با منشا کاشان و اسکو(آذربایجان شرقی)، یک نمونه از کاشان و یک نمونه از جاده چالوس)، تحت آزمایش قرار گرفت. چهار روش مختلف استخراج در این تحقیق شامل دو روش تقطیر(تقطیر با آب، تقطیر با آب و بخار آب) و دو روش استخراج حلال آلی(استخراج توسط هگزان، استخراج توسط پترولیوم اتر) بودند. ابتدا بازده اسانس حاصل از روشهای تقطیر و کانکریت وعصاره مطلق حاصل از روشها یا استخراج با حلال آلی محاسبه شد. سپس اجزای تشکیل دهنده نمونه های حاصل، با استفاده از دستگاه گازکروماتوگرافی(GC) و گازکروماتوگراف متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که برای سه نمونه گل محمدی (به جزنمونه اسکو) اختلاف معنی داری بین بازده اسانس ها و عصاره های مطلق وجود ندارد ولی برای کلیه نمونه ها، بازده کانکریت از بازده اسانس وعصاره مطلق بالاتر است (در سطح %1). در عصاره های مطلق، ترکیب عمده فنیل اتیل الکل است در حالیکه در اسانس های حاصل از روش های تقطیر این ترکیب دیده نمی شود. میزان سیترونلول و ژرانیول در اسانس برخی نمونه ها بالاتر از عصاره مطلق است درحالیکه برای برخی نمونه ها میزان این ترکیبها در اسانس و عصاره مطلق نزدیک به یکدیگر است. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که نه تنها از پترولیوم اتر برا تهیه کانکریت و عصاره مطلق می توان به جای هگزان استفاده کرد، بلکه در برخی موارد با استفاده از پترولیوم اتر کیفیت عصاره مطلق بهتر است.

استافیلوکوکوس اورئوس یکی از باکتریهای شایع در عفونتهای انسانی است. افزایش روزافزون مقاومت آنتی بیوتیکی در این باکتری سبب شده است که مصرف آنتی بوتیکها روز به روز افزایش یابد و داروهای جدیدی به بازار عرضه شود. از طرفی استفاده از گیاهان دارویی با اثر ضد میکروبی جایگاه خاص خود را در طب سنتی پیدا کرده است. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اثر ضد میکروبی عصاره های هیدروالکلی و آبی بذر و ساقه سداب (Ruta graveolens) بر سویه استاندارد استافیلوکوکوس اورئوس (ATCC 25923) بوده است. برای این منظور ابتدا از روش انتشار در آگار استفاده شد و بعد مقدار حداقل غلظت ممانعت کننده رشد (MIC )و حداقل غلظت کشنده (MBC) عصاره های موثر با روش رقت در مایع تعیین گردید. در نهایت تغییرات تعداد باکتری در زمانهای مختلف در حضور عصاره با غلظت معادل MBC مورد بررسی قرارگرفت. نتایج این آزمایشها نشان داد که برخلاف عصاره های آبی، عصاره های هیدروالکلی تهیه شده از بذر و ساقه سداب بر استافیلوکوکوس اورئوس اثر ندارد. مقدار MIC و MBC عصاره آبی ساقه سداب به ترتیب 10 و20 درصد و برای عصاره آبی بذر10  و بیشتر از 30 درصد بدست آمد. کاهش تعداد باکتریها در مواجهه با عصاره آبی ساقه سداب به صورت تدریجی بود. با توجه به بومی و فراوان بودن گیاه سداب در ایران و اثر ضد میکروبی آن، احتمالا می توان با مطالعات بیشتر از این گیاه برای تولید فرآورده های دارویی جهت درمان عفونتهای ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس استفاده نمود.

به منظور تعیین نقش صادرات گل محمدی و فرآورده های جانبی حاصل از آن در اقتصاد ملی و برنامه ریزی و سیاستگزاری مطلوبتر در این زمینه، آمار رسمی صادرات گلاب، اسانس، مربا و غنچه گلسرخ ایران به کشورهای آسیایی در یک دوره 6 ساله (ازسال 1379 تا1384 ) مورد بررسی قرارگرفت و سهم هر یک از این بازارها از صادرات محصولات مذکور طی دوره مورد مطالعه مشخص گردید. در طی دوره مورد مطالعه، از ایران به 23 کشور آسیایی گلاب صادر شده که بیش از % 55 آن مربوط به بازار کشورهای شیخ نشین حوزه خلیج فارس بوده است و نیز به 7 کشور اسانس صادر شده که مقدار آن از ابتدای دوره تا سال 1382 روند افزایشی داشته، ولی در سال 1382 با نرخ منفی و در سال 1383 با عدم تقاضا از سوی بازارهای هدف مواجه گردیده است. همین طور به 4 کشور صادرات مربا و نیز 3 کشور صادرات غنچه گلسرخ صورت گرفته است. صادرات مربای گلسرخ در انتهای دوره نسبت به ابتدای آن رشدی معادل 9 برابر داشته است. نوسانهای شدید صادرات در طی دوره بیانگر این است که این بازارها قابلیت افزایش صادرات را در سایه برنامه ریزی و سیاستگزاری بهتر دارند.

بابونه به نام علمی (.Maticaria chamomile L) یک گیاه دارویی ارزشمند است که از گل های آن در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی استفاده فراوانی می شود. اسانس این گیاه دارای ترکیبهای ارزشمندی چون کامازولن، آلفابیسابلون اکسید  Aو B می باشد. با توجه به نیاز صنایع داروسازی داخلی به این گیاه و با در نظر گرفتن خواص کیفی بابونه های خودروی ایران بذرهای چهار رقم اصلاح شده جرمانیا، بودگلد، بونا و گورال که از آلمان و اسلواکی خریداری شد در شرایط آب و هوایی مشهد کشت گردید. در مرحله گلدهی کامل شاخص های رشد مانند ارتفاع بوته، قطرگل، درصد ماده خشک، عملکرد گل و میزان اسانس و میزان کامازولین موجود در اسانس اندازه گیری شد. نتایج حاصل نشان داد که در ارقام بودگلد و گورال ارتفاع بوته به طور معنی داری بیشتر از در رقم دیگر بود در حالی که اندازه گل در ارقام بودگلد و بونا به طور معنی داری بیشتر از ارقام گورال وجرمانیا بود. از نظر عملکرد گل، رقم گورال با مقدار 221.15 گرم گل خشک در متر مربع برتر از بقیه بود و از این نظر با رقم بودگلد اختلاف معنی داری نداشت. کمترین عملکرد گل برابر 104.95 گرم گل خشک در متر مربع و مربوط به رقم بونا بود. مقایسه میزان اسانس ارقام نشان داد که بین برداشت ها در هر رقم از این نظر اختلاف قابل توجهی وجود دارد. بیشترین میزان اسانس برابر0.965 درصد وزنی و در برداشت اول رقم بونا بدست آمد، در حالی که کمترین میزان اسانس برابر 0.627 درصد وزنی و از برداشت سوم رقم جرمانیا حاصل شد. مقایسه میزان کامازولین موجود در نمونه ها نشان داد که بابونه های مورد بررسی در تحقیق بین 9.6 تا 14 درصد کامازولن دارند. مقایسه کامازولن دربرداشت های متوالی نشان داد که در هر چهار رقم مورد بررسی میزان کامازولن در برداشت دوم بیشتر از برداشت اول و سوم است. با توجه به کلیه نتایج بدست آمده می توان اظهار نمود که از نظر رشد و نمو و میزان اسانس و کامازولن در میان ارقام مورد بررسی در این تحقیق ارقام بود گلد و گورال برتر از بقیه بوده وبرای شرایط آب و هوایی مشهد توصیه می گردند.

کدوی تخم کاغذی Cucurbita pepo L از گیاهان دارویی یکساله و بسیار ارزشمند می باشد که در چند سال اخیر وارد ایران شده است. از مواد موثر موجود در تخمه این گیاه برای درمان بیماری های هیپرپلازی پروستات، سوزش مجاری ادراری، تصلب شرائین، تنظیم دستگاه گوارش و تنظیم هورمون های جنسی در زنان و مردان استفاده می شود. فسفر از جمله عناصری است که بر رشد و نمو، توسعه ریشه و عملکرد میوه و دانه گیاهان موثر می باشد. همچنین به دلیل گسترش زیاد بوته این گیاه در طول فصل زراعی، تعیین تراکم مناسب و فاصله کاشت کافی جهت نیل به بیشترین عملکرد و تولید میوه های با کیفیت بسیار مهم است. درتحقیقی که به همین منظور در سال 1383 در ایستگاه تحقیقاتی فیض آباد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین انجام شد، سه تراکم بوته 10000 ،13000 ،16000 در هکتار به همراه کاربرد 4 سطح فسفر خالص 0،50  ،100 و150 کیلوگرم در هکتار با استفاده از طرح فاکتوریل درقالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی گرفت. از بوته ها در سه مرحله شروع گلدهی، اوج میوه دهی و رسیدگی کامل نمونه برداری انجام شد. تجزیه و تحلیل نتایج و مقایسه میانگین ها به روش دانکن نشان داد که از نظر رشد و گسترش بوته تیمار تراکم 10000 بوته در هکتار اختلاف معنی داری در تعداد گره، طول بوته، تعداد برگ، وزن خشک برگ و تعداد ساقه فرعی با سایر تیمارهای تراکم داشته و کود فسفر نیز بر رشد گیاه موثر بوده، به طوری که بیشترین وزن خشک برگ مربوط به تیمار 150 کیلوگرم فسفر خالص درهکتار، همچنین بیشترین تعداد گره درتیمار 100 کیلوگرم فسفر در هکتار مشاهده شد. از نظر عملکرد میوه و دانه نیز تراکم 10000 بوته در هکتار عملکرد میوه، تعداد دانه در بوته و وزن خشک دانه بیشتر از سایر تیمارها داشته همچنین تیمار 100 کیلو فسفر در هکتار نیز بیشترین تعداد دانه در بوته، وزن خشک دانه در بوته و بیشترین وزن خشک دانه در مترمربع را در مقایسه با سایر تیمارهای کودی از خود نشان داده است. تیمارهای تراکم و کود فسفر بر روی درصد روغن دانه ها تاثیر معنی داری نداشت.

به منظور بررسی اثر سطوح کود نیتروژن و تراکم بر عملکرد بذر،اسانس و روغن بذر گیاه گشنیز آزمایشی در سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قزوین اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده، اسپلیت پلات درقالب بلوکهای کامل تصادفی با4 تکرار بود. تیمارهای کود نیتروژن شامل 30 ،60 و90 کیلوگرم در هکتار در کرت های اصلی و تیمارهای تراکم شامل 20 ،30 ،40 ، 50 بوته در مترمربع در کرتهای فرعی قرار داده شدند. عملکرد بذر، بازده و عملکرد اسانس، درصد و عملکرد روغن بذرها اندازه گیری و مقایسه شدند. نتایج نشان داد که نیتروژن و تراکم بر تمامی صفات مورد بررسی اثر معنی داری داشت. با افزایش کود نیتروژن تا60 کیلوگرم در هکتار عملکرد بذر افزایش و بعد با کاربرد بیشتر آن عملکرد بذر کاهش یافت. در حالی که بیشترین درصد و عملکرد اسانس و درصد و عملکرد روغن مربوط به تیمار 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. عامل تراکم بر عملکرد بذر، اسانس و روغن تاثیر داشت. بیشترین عملکرد بذر، عملکرد اسانس، درصد و عملکرد روغن با تراکم 30 بوته در مترمربع بدست آمد و کمترین عملکرد بذر در تراکم 50 بوته در مربع مشاهده گردید. اما بالاترین بازده اسانس مربوط به تراکم 40 بوته در متر مربع بود که با تراکم 30 بوته در مترمربع تفاوت معنی داری نداشت. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که از لحاظ عملکرد بذر و عملکرد اسانس کاربرد60  کیلوگرم نیترون در هکتار و از لحاظ درصد اسانس، درصد و عملکرد روغن تیمار 90 کیلوگرم نیتروژن با تراکم 30 بوته در متر مربع بالاترین مقدار را دارا بودند.

عسل به عنوان یک ماده غذایی مهم با طعم دلپذیر است، که به دلیل داشتن مقداری گرده گل (تا حدود 1 درصد) دارای خواص غذایی و دارویی فراوان است و همواره مورد استفاده بشر بوده است. شناسایی گرده های مورد استفاده زنبور عسل نقش مهمی در تشخیص منشا گیاهی و جغرافیایی عسل ها، شناخت نوع و کیفیت آنها و اکولوژی تغذیه زنبورهای عسل دارد. به همین منظور اختصاصات مورفولوژیک دانه گرده حدود 155 گونه گیاه دارویی مورد استفاده زنبور عسل در استان فارس بررسی گردید. نتایج حاصل از مطالعات گرده شناسی نشان می دهد که دانه های گرده در تاکسونهای مختلف مجموعا تنوع قابل توجهی در ویژگیهای ریختی از قبیل: تیپ روزنه، اندازه و تعداد شیارها و الگوی معماری سطح خارجی نشان می دهند که تیپ های:Hexazonocolpate ،Polyzonocolpate ،Polypantoporate ،Fenestrate ،Trizonocolporate ،Monocolpate ،Trizonocolpate ،Tetrazonocolporate ، تیپ های غالب گرده ای را تشکیل میدهند. همچنین مطالعات ماکروسکوپی دانه های گرده تله های گرده گیر نشان می دهد که دانه های گرده جمع آوری شده توسط زنبورعسل حالت  چسبنده دارند و از لحاظ رنگ بسیار متنوع می باشند.

از آنجایی که گیاه Salvia از روزگاران کهن در مجموعه گیاهان طبی مورد توجه خاص بوده و کاربرد امروزه اسانس گونه های مختلف آن در صنایع داروسازی، عطرسازی و فراورده های بهداشتی- آرایشی و نیز طعم دهنده در صنایع غذایی و نوشیدنی حایز اهمیت است، بنابراین در تحقق حاضر اسانس گونه ای از جنس سالویا با نام Salvia compressa Vent استخراج و ترکیبهای موجود در آن مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. بدین منظور سر شاخه های گالدارگیاه از اطراف جهرم (ارتفاع 900 متر) در استان فارس جمع آوری شده و اسانس آن به روش تقطیر با آب مورد استخراج قرار گرفت. سپس ترکیبهای موجود در اسانس با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنجی جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی گردیدند. نتایج بدست آمده وجود 24 ترکیب را در اسانس S. compressa نشان داد. در میان ترکیبهای شناسایی شده به ترتیب ترکیبهای T کادینول (%36) و کاروفیلن اکسید (%15.7) بالاترین مقدار را به خود اختصاص دادند. از سایر ترکیبهای اصلی این اسانس می توان ژرانیول(%10.5) و بورنئول (%9.3) را نام برد.