تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1397 | دوره:34 | شماره:1 (پیاپی 87) |تعداد مقالات:16

به منظور بررسی عملکرد و برخی ویژگی های فیزیولوژیک گل گاوزبان (Borago officinalis L. ) تحت تراکم بوته و تاریخ های مختلف کاشت در شهر اهواز، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل تاریخ کاشت در پنج سطح (15 مهر، 5 آبان، 25 آبان، 15 آذر و 5 دی) در کرت های اصلی و تراکم بوته با چهار سطح (6، 10، 14 و 18 بوته در متر مربع) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کشت دیرهنگام (5 دی ماه) سبب افزایش دما در مرحله گلدهی و کاهش معنی دار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی به ترتیب با میانگین 182. 2 و 1443. 4 کیلوگرم در هکتار گردید. تاریخ کاشت 5 آبان در تراکم 10 بوته در متر مربع به ترتیب با میانگین های 1243. 8 و 470. 3 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه و عملکرد روغن و تاریخ کاشت 15 مهر در تراکم 14 بوته در متر مربع با میانگین های 1. 13 و 2. 39 میلی گرم بر گرم وزن تر بیشترین کلروفیل a و کلروفیل کل را به خود اختصاص دادند. با تأخیر در تاریخ کاشت از 15 مهر تا 5 دی، محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشاء سلول و میزان کلروفیل برگ کاهش یافت. تراکم بالای بوته در متر مربع باعث افزایش ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیکی و کاهش درصد روغن شد. صفات مورد بررسی بجز درصد روغن دانه در تاریخ کاشت های مختلف با هم اختلاف معنی دار داشتند.

گل مریم از گل های زینتی می باشد که در سطح وسیعی از جهان کشت می گردد. هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر عصاره آویشن (Thymus vulgaris L. ) و رزماری (Rosmarinus officinalis L. ) با بنزیل آدنین روی افزایش عمر و ماندگاری گل های شاخه بریده مریم (Polianthes tuberosa L. ) بود. پس از استخراج عصاره گیاهی و آنالیز آنها توسط GC/MS، گل های شاخه بریده به ظروف حاوی محلول های نگهدارنده در اتاق تقریباً کنترل شده ای منتقل شدند. این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تأثیر تیمارهای اعمال شده بر روی کیفیت گلها، درصد مواد جامد محلول، میزان جذب آب، اندازه گیری خمیدگی ساقه، قطر گل، وزن تر و وزن خشک بررسی گردید. نتایج حاصل از این بررسی بر روی ماندگاری گل های شاخه بریده مریم نشان داد که بیشترین طول عمر (13. 5 روز) مربوط به تیمارهای عصاره آویشن با غلظت 10 میلی گرم در میلی لیتر و بنزیل آدنین غلظت 50 میلی گرم در لیتر بود. تیمارهای بنزیل آدنین و عصاره آویشن با جلوگیری از رشد میکروارگانیزم ها در محلول های نگهدارنده با حفظ شادابی گلها موجب افزایش عمر پس از برداشت آن شد.

در این مطالعه اثر پروبیوتیک، عصاره پودری آویشن باغی (Thymus vulgaris L. ) و شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L. ) بر عملکرد، پارامترهای بیوشیمیایی خون، پاسخ ایمنی و خصوصیات لاشه جوجه های گوشتی بررسی شد. تعداد 336 قطعه جوجه گوشتی سویه راس 308 در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار، 4 تکرار و 14 قطعه جوجه در هر واحد آزمایشی به مدت 42 روز روی بستر پرورش داده شدند. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) جیره پایه + پروبیوتیک هایپروزیم، 2) جیره پایه + باکتوسل، 3) جیره پایه + پروفیت (آویشن + هایپروزیم+ شیرین بیان)، 4) جیره پایه + فیتوبیوتیک (آویشن + شیرین بیان)، 5) شاهد و 6) جیره پایه + آنتی بیوتیک تتراسایکلین بود، که از یک روزگی در اختیار جوجه ها قرار گرفت. نتایج نشان داد که در دوره پایانی پرورش، کمترین ضریب تبدیل غذایی تحت تأثیر افزودن پروبیوتیک هایپروزیم به جیره پایه جوجه های گوشتی قرار داشت (0. 05≥ P). تیمارهای آزمایشی در مقایسه با تیمار شاهد مصرف خوراک پایین تری داشتند که کمترین مصرف خوراک تحت تأثیر تیمار 1 بود (0. 05≥ P). بالاترین وزن نسبی بورس تحت تأثیر افزودن آنتی بیوتیک به جیره پایه جوجه های گوشتی بود که به لحاظ آماری اختلاف آن با تیمار 3 معنی دار بود (0. 05≥ P). کمترین غلظت سرمی کلسترول در مقایسه با تیمار شاهد را تیمار حاصل از افزودن باکتوسل به جیره پایه جوجه های گوشتی داشت (0. 05≥ P). افزودن هایپروزیم به جیره پایه جوجه های گوشتی منجر به افزایش میزان پروتئین تام و تری گلیسرید شد (0. 05≥ P). تیمارهای 1، 3 و 4 در مقایسه با تیمار شاهد منجر به افزایش غلظت سرمی گلوبولین شدند (0. 05≥ P). بالاترین تیتر آنتی بادی علیه چالش گلبول های قرمز گوسفندی (SRBC) تحت تأثیر تیمار ناشی از افزودن باکتوسل به جیره پایه جوجه های گوشتی بود (0. 05≥ P). در پایان می توان بیان کرد که استفاده از منابعی مانند هایپروزیم (732 گرم در تن) و فیتوبیوتیک می توانند به عنوان جایگزین آنتی بیوتیک های محرک رشد در پرورش جوجه های گوشتی معرفی شوند.

گونه های مختلف بومادران (Achillea spp. ) به طور گسترده ای در سرتاسر دنیا توزیع شده و از دوران باستان به دلیل خواص دارویی مورد استفاده بوده است. از خواص مهم این گیاه دارویی می توان به درمان زخم ها، خونریزی ها، سردرد، التهاب، دردها، نفح و سوء هاضمه اشاره کرد. بررسی مقدار و اجزای تشکیل دهنده اسانس این گیاه در اندام های مختلف، برای مشخص کردن اندام مورد استفاده گیاه در اسانس گیری، اهمیت دارد. در این تحقیق، بذر بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan. ) از استان گلستان جمع آوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات البرز واقع در شهرستان کرج وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت شد. به منظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس سرشاخه گلدار و هریک از اجزای آن (گل، برگ و ساقه) به صورت مجزا، پس از جمع آوری گیاه در زمان اوج گلدهی، جدا کردن اندام ها و خشک کردن در سایه، اسانس گیری به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانس های حاصل با استفاده از دستگاه های کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه کمّی و کیفی قرار گرفتند. بیشترین بازده اسانس (نسبت به وزن خشک) مربوط به برگ (0. 74%) و کمترین مقدار بازده اسانس مربوط به ساقه (0. 03%) بود و بازده اسانس کل سرشاخه گلدار (0. 6%) و گل (0. 34%) در بین این دو قرار داشت. ترکیب های عمده و اصلی در اسانس ساقه 8، 1-سینئول (15. 1%) و کامفور (24%)، در اسانس برگ 8، 1-سینئول (40. 4%)، آرتمیزیا کتون (28. 1%) و کامفور (10. 3%) و در اسانس گل 8، 1-سینئول (41. 3%)، آرتمیزیا کتون (24. 3%) و کامفور (15. 6%) بودند. ترکیب های عمده اسانس سرشاخه گلدار نیز 8، 1-سینئول (35. 4%)، آرتمیزیا کتون (30. 6%) و کامفور (16. 2%) بودند. براساس نتایج این تحقیق بیشترین مقدار آرتمیزیا کتون و کامفور در سرشاخه گلدار و بیشترین مقدار 8، 1-سینئول در برگ و گل وجود داشت.

گل گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch. & C. A. Mey. ) گیاهی علفی، دو ساله یا چند ساله و از گیاهان دارویی مهم خانواده گل گاوزبانیان می باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر کود های زیستی و آلی بر ویژگی های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی گل گاوزبان ایرانی است. این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار از کود های زیستی و آلی و هریک در سه سطح اجرا شد. تیمار ها شامل کود ورمی کمپوست به نسبت حجمی 10، 20 و 30 درصد، کود مرغی به نسبت حجمی 5، 10 و 20 درصد، کود بیوسولفور به میزان 5، 10 و 15 گرم، کود نیتروکسین به میزان 5، 10 و 15 میلی لیتر به صورت بذر مال، کود هیومیکس به میزان 100، 200 و 300 گرم در 5 میلی لیتر آب به صورت بذر مال و شاهد بودند. شاخص های ارتفاع گیاه، تعداد ساقه، تعداد برگ، طول برگ، عرض برگ، تعداد گل، طول کاسه گل، طول جام گل، وزن خشک و همچنین میزان آنتوسیانین و فلاونوئید اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که سطوح مختلف کود های زیستی و آلی تأثیر معنی داری بر صفات مورفولوژیک و فیتوشیمیایی داشت. به طور کلی کود هیومیکس 300 گرم بهترین تیمار از نظر افزایش تعداد ساقه و تعداد گل بود و کود مرغی 20% و ورمی کمپوست 30% بهترین تیمار ها از نظر تأثیر بر میزان آنتوسیانین و کود هیومیکس 300 گرم و کود مرغی 10 و 20 درصد بهترین تیمار ها از نظر تأثیر بر میزان فلاونوئید بودند. بنابراین با توجه به اثرات مخرب کود های شیمیایی و همچنین آثار مطلوب مشاهده شده از کود های زیستی و آلی به منظور کشت متابولیک و نیز گسترش کشاورزی پایدار، مصرف کود های زیستی و آلی به منظور توسعه کشت گل گاوزبان ایرانی توصیه می شود.

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر فواصل کاشت بر عملکرد شاخص های مورفولوژیک و میزان اسانس دو اکوتیپ از گیاه دارویی زوفایی (Thymbra spicata L. ) در شرایط زراعی طی دو سال زراعی 1395 و 1396، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام اجرا گردید. تیمارها شامل سه فاصله کاشت روی ردیف (20، 30 و 45 سانتی متر) و دو اکوتیپ (ملکشاهی و سومار) بودند. نتایج حاصل از بررسی مرکب داده ها نشان داد که فواصل کاشت و اکوتیپ های کاشته شده بر بسیاری از صفات ازجمله عملکرد ماده خشک برگ و بوته، درصد و عملکرد اسانس تولیدی، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه فرعی، تعداد گل در بوته و ارتفاع تأثیر معنی دار داشت. مقایسه میانگین اثرات ساده و متقابل صفات نشان داد که با افزایش فاصله کاشت بین بوته ها تا سطح 30 سانتی متر عملکرد ماده خشک بوته، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه فرعی و قطر تاج پوشش در گیاه افزایش یافت و با توجه به همبستگی مثبت این صفات با عملکرد اسانس درنهایت بیشترین عملکرد اسانس تولیدی در این تیمار مشاهده گردید. در میان دو اکوتیپ نیز اکوتیپ ملکشاهی از نظر عملکرد ماده خشک برگ و بوته، درصد و عملکرد اسانس تعداد شاخه فرعی، قطر تاج پوشش و سطح برگ بر اکوتیپ سومار برتری داشت. نتایج حاصل شده از کاشت دوساله گیاه زوفایی نشان داد که بیشترین عملکرد ماده خشک بوته، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه فرعی، قطر تاج پوشش، طول گل آذین و درصد اسانس در سال دوم کاشت در تیمار فاصله روی ردیف 30 سانتی متر و اکوتیپ ملکشاهی بدست آمد.

با توجه به اهمیت گونه های مختلف Aspergillus از نظر فساد مواد غذایی و تولید زهرابه، در این تحقیق اثرات ضدقارچی زعفران (Crocus sativusL. ) علیه Aspergillus niger، Aspergillus flavus و Aspergillus parasiticus و تولید زهرابه در شرایط آزمایشگاه بررسی شد. بدین منظور، مقدار 0، 5 و 10 میلی گرم زعفران پودر شده به ازای هر میلی لیتر محیط کشت (YES) Yeast Extract Sucrose اضافه گردید و رشد میسیلیومی قارچ ها 0، 5، 10، 15، 20، 25 و 30 روز پس از تلقیح اندازه گیری شد. سنجش پیکروکروسین، سافرانال و کروسین زعفران به روش رنگ سنجی انجام گردید. میزان آفلاتوکسین B1 (AFB1) نیز در روز سی ام به روش کروماتوگرافی لایه نازک اندازه گیری گردید. مقادیر کروسین، پیکروکروسین و سافرانال در عصاره های تهیه شده از زعفران مورد بررسی به ترتیب 0. 25± 231. 20، 0. 85± 87. 16 و 0. 25± 34. 86 میلی گرم/ گرم وزن خشک محاسبه شد. به طوری که با اضافه شدن زعفران به میزان 10 میلی گرم/میلی لیتر به محیط کشت YES، رشد میسیلیومی گونه های مختلفAspergillus نسبت به شاهد (فاقد زعفران) 29 تا 32 درصد کاهش می یافت. همچنین با اضافه کردن زعفران به محیط کشت YES، تولید زهرابه AFB1 از 5 میکروگرم/ میلی لیتر به سطح غیرقابل ردیابی کاهش داشت. تأثیر زعفران بر کاهش رشد میسیلیومی و کاهش تولید AFB1 بین گونه های مختلف Aspergillus فاقد اختلاف معنی دار بود. این نتایج استفاده از زعفران را در صنایع داروسازی و به عنوان افزودنی های مواد غذایی برای جلوگیری از رشد گونه های Aspergillus و تولید زهرابه پیشنهاد می کند.

به منظور بررسی اثر ورمی کمپوست، بیوچار و همزیستی میکوریزی بر برخی ویژگی های کمّی و کیفی گیاه دارویی کدوی تخم کاغذی، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در ماهدشت در سال 1395 اجرا شد. در این پژوهش ورمی کمپوست در سه سطح (صفر، 6 و 12 تن در هکتار) به عنوان عامل اصلی، بیوچار در سه سطح (صفر، 6 و 12 تن در هکتار) و میکوریزا در دو سطح (عدم مصرف و مصرف) به عنوان عامل های فرعی بودند. نتایج نشان دادند که اثر اصلی عامل ها بر درصد همزیستی میکوریزی و میزان فسفر دانه در سطح 1% معنی دار بود. تجزیه واریانس اثر متقابل ورمی کمپوست در بیوچار بر شاخص سطح برگ، عملکرد میوه خشک، عملکرد دانه و نسبت وزن خشک دانه به میوه در سطح 1% معنی دار و بر تعداد ساقه فرعی در سطح 5% معنی دار بود. مقایسه میانگین اثر متقابل ورمی کمپوست در بیوچار نشان داد که کدوی تخم کاغذی با مصرف 12 تن در هکتار ورمی کمپوست به همراه 12 تن در هکتار بیوچار بیشترین میزان شاخص سطح برگ (12. 28)، تعداد ساقه فرعی (13. 33 عدد بر بوته)، عملکرد میوه خشک (619. 51 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (410. 02 کیلوگرم در هکتار) و نسبت وزن خشک دانه به میوه (66. 1%) را داشت. بنابراین با توجه به نتایج بدست آمده، استفاده از ورمی کمپوست همراه با بیوچار در تولید کدوی تخم کاغذی قابل توصیه است.

به منظور بررسی کاربرد هیومیک اسید و رژیم های مختلف آبیاری بر خصوصیات کمّی و کیفی سه توده زیره سبز (Cuminum cyminum L. )، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی گیاهان دارویی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد در سال 95-1394 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل رژیم های آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری بعد از مرحله گلدهی و قطع آبیاری بعد از مرحله پر شدن دانه)، محلول پاشی هیومیک اسید با دو غلظت (صفر و 200 میلی گرم در لیتر) و سه توده زیره سبز (اصفهان، کاشان و سبزوار) بودند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر برهم کنش رژیم آبیاری× اسیدهیومیک× توده بر صفات وزن خشک تک بوته، عملکرد دانه، شاخص برداشت، کلروفیل a و کل تأثیر معنی داری داشت. نتایج نشان داد که بیشترین وزن خشک تک بوته و عملکرد دانه در آبیاری کامل و کاربرد هیومیک اسید حاصل شد. توده کاشان دارای بیشترین تعداد شاخه فرعی در بوته، وزن خشک تک بوته، تعداد دانه در چتر، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک بود. بیشترین درصد اسانس در توده سبزوار مشاهده شد. بالاترین عملکرد دانه (533. 2 کیلوگرم در هکتار) در آبیاری کامل با کاربرد هیومیک اسید در توده کاشان بدست آمد. بیشترین میانگین عملکرد ماده خشک (230 کیلوگرم در هکتار) نیز در آبیاری کامل با کاربرد هیومیک اسید برای توده سبزوار حاصل شد. بیشترین میزان کلروفیل a و کل در آبیاری بعد از مرحله گلدهی و عدم کاربرد هیومیک اسید در توده سبزوار مشاهده شد. کاربرد هیومیک اسید بر صفات مورد ارزیابی معنی دار نشد، بیشترین کارایی هیومیک اسید در آبیاری کامل حاصل شد.

با وجود اهمیت گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L. ) که یکی از اصلی ترین گیاهان دارویی پرمصرف در سراسر جهان می باشد، اطلاعات ناچیزی در مورد تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی آن در ایران وجود دارد. این پژوهش با هدف بررسی تنوع ژنتیکی 15 توده بابونه آلمانی براساس خصوصیات مورفولوژیک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام و صفات ارتفاع، قطر گل، قطر نهنج، وزن تر گل، وزن خشک گل، زی توده تر، زی توده خشک، شاخص گلدهی، درصد اسانس و درصد کامازولن مورد بررسی و تجزیه واریانس قرار گرفت. جمعیت ها از نظر تمامی صفات اختلاف معنی دار (P≤ 0. 01) داشتند. تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی برای صفات زی توده تر، زی توده خشک و درصد کامازولن بیش از 60% بدست آمد. وراثت پذیری صفات درصد کامازولن (94. 04)، زی توده تر (93. 09)، ارتفاع گیاه (90. 59)، قطر گل (86. 52)، وزن خشک گل (84. 15) و زی توده خشک (83. 08) مقادیر قابل توجهی بدست آمد. بالاترین و کمترین زی توده خشک مربوط به جمعیت های همدان و اورآ به ترتیب با 9700 و 753 کیلوگرم در هکتار بود. بالاترین درصد کامازولن و درصد اسانس به ترتیب از جمعیت دهرود (14. 10)، جم و ریز (0. 61) بدست آمد. قطر گل بالاترین همبستگی (0. 62) با درصد اسانس داشت. عملیات تجزیه رگرسیون گام به گام برای درصد اسانس به عنوان متغیر وابسته انجام شد که به ترتیب چهار صفت قطر گل، ارتفاع، وزن تر و خشک گل وارد مدل شدند که 59% تغییرات را توجیه کردند. در تجزیه علّیت برای درصد اسانس به عنوان متغیر وابسته، بیشترین اثر مستقیم مربوط به وزن تر گل (1. 09) و بیشترین اثر غیرمستقیم مربوط به وزن تر گل از طریق وزن خشک گل (1. 06) بود. نتایج تجزیه خوشه ای، جمعیت های مورد بررسی را در سه گروه قرار داد که گروه بندی آنها از توزیع جغرافیایی پیروی نمی کرد.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی سولفات آهن، روی و منگنز بر میزان و اجزای اسانس زوفا، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور مرند اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل شاهد، محلول پاشی آهن، روی، منگنز، آهن+ روی، آهن+ منگنز، روی+ منگنز و آهن+ منگنز+ روی بودند. نتایج نشان داد محلول پاشی بر تمامی صفات مورد مطالعه بجز میزان سیس-پینو کامفون تأثیر معنی دار داشت. محلول پاشی توأم آهن+ منگنز+روی بیشترین درصد اسانس (0. 6%) و بیشترین عملکرد اسانس (30. 44 کیلو گرم در هکتار) را تولید کرد. محلول پاشی تیمار آهن+ منگنز+ روی در مقایسه با تیمار شاهد درصد اسانس را بیش از 50% افزایش داد. بتا-پینن، ترانس-پینو کامفن، پینا کارون و سیس-پینو کامفون 75% تا90% اجزای اسانس را به خود اختصاص دادند. محلول پاشی عناصر آهن+ منگنز+ روی بیشترین مقادیر (89. 4%) و تیمار شاهد (77. 1%) کمترین مقادیر مجموع ترکیب های ترکیب بتا-پینن، ترانس-پینو کامفن، پینو کارون و سیس-پینو کامفون را تولید کردند. در مجموع نتایج نشان داد محلول پاشی آهن+ منگنز+ روی می تواند به عنوان یک راهکار مدیریتی مناسب برای دستیابی به عملکرد مطلوب اسانس و اجزای آن در گیاه دارویی زوفا مورد استفاده قرار بگیرد.

این پژوهش، بررسی تأثیر برخی قارچ های میکوریز بومی به همراه تیمارهای مختلف کود شیمیایی بر روی خصوصیات رویشی و گلدهی زیره سبز (Cuminum cyminum L. ) می باشد. بدین منظور ابتدا آزمایش های اولیه بر روی خاک ریزوسفری چند گیاه خانواده چتریان (زیره سبز، زیره سیاه و گشنیز) انجام شد و براساس نتایج آن جدایه برتر (جدایه گشنیز3) که دارای بیشترین درصد کلونیزاسیون بود برای تولید انبوه مایه تلقیح قارچ های میکوریز انتخاب گردید. سپس آزمایش اصلی بر روی زیره سبز، به صورت فاکتوریل و در قالب یک طرح آماری کامل تصادفی اجرا شد. تیمارها شامل شاهد و سطوح مختلف کودی در دو سطح بدون تلقیح و تلقیح با میکوریز در گلخانه با 4 تکرار اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که صفات مربوط به اندام هوایی (ارتفاع، قطر ساقه، وزن تر، وزن خشک، تعداد شاخه های فرعی و تعداد گل در بوته) و صفات مربوط به ریشه (حجم و طول ریشه) و درصد کلونیزاسیون به طور بسیار معنی داری (در سطح احتمال 1%) تحت تأثیر مصرف تلفیقی میکوریز با کود شیمیایی قرار گرفت، به طوری که موجب بهبود خصوصیات رویشی و اجزا عملکرد در زیره سبز شد و تیمار مصرف تلفیقی میکوریز و کود بجز عناصر کم مصرف (T5) در تمام صفات برترین تیمار بود. در بین تیمارهای مختلف کودی و تیمار شاهد تفاوت معنی داری مشاهده نشد، اما با حضور قارچ میکوریزا تفاوت در بین صفات مورد مطالعه معنی دار بود.

تقاضای بالا برای استفاده از داروهای گیاهی و محدودیت منابع گیاهی مرتبط با آنها موجب شده است که توجه و تحقیق پیرامون این دسته از گیاهان به منظور افزایش عملکرد و مواد مؤثره آنها ضرورت یابد. این تحقیق به بررسی تأثیر کاربرد بیوچار بر عملکرد و میزان تریگونلین موجود در بذر اکوتیپ های گیاه شنبلیله (Trigonella foenum-graceum L. ) در رژیم های مختلف آبیاری می پردازد. بدین منظور شش اکوتیپ پا کوتاه دزفول، شوشتر، اردستان، رهنان، یزد و خمینی شهر در شرایط کاربرد (به میزان 8-7% وزن حجمی خاک) و عدم کاربرد بیوچار در دو دور آبیاری 4 (آبیاری نرمال) و 8 (کم آبیاری) روز با استفاده از آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران (کرج) بررسی شدند. نتایج نشان داد که کاربرد بیوچار در شرایط آبیاری نرمال و کم آبیاری عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را افزایش می دهد. با وجود پاسخ متفاوت اکوتیپ ها، افزایش دور آبیاری بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد تریگونلین در تمام اکوتیپ ها اثر کاهشی نشان داد. با اعمال تیمارهای آزمایشی، تغییر میزان تریگونلین بذر در اکوتیپ های مختلف روند مشابهی نداشت و اکوتیپ ها پاسخ متفاوتی نشان دادند. به طور خلاصه، اگرچه کاربرد بیوچار با تعدیل اثرات ناشی از کم آبی توانست از کاهش رشد و عملکرد جلوگیری کند اما تأثیری بر میزان تریگونلین بذر نداشت.

برای ارزیابی محلول پاشی هیومیک اسید و قطع آبیاری در مراحل زایشی سه بوم گونه رازیانه (Foeniculum vulgare L. )، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-95 در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان انجام گردید. رژیم های مختلف آبیاری (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله گلدهی، قطع آبیاری از مرحله پر شدن دانه) و محلول پاشی هیومیک اسید (عدم محلول پاشی و محلول پاشی 400 میلی گرم در لیتر) به صورت فاکتوریل در کرت های اصلی و بوم گونه (اصفهان، همدان و بوشهر) در کرت های فرعی بررسی شدند. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته در شرایط آبیاری کامل (157. 86 سانتی متر) و بوم گونه اصفهان (153. 6 سانتی متر) بدست آمد. بیشترین تعداد شاخه فرعی نیز با محلول پاشی هیومیک اسید (10. 14) و بوم گونه اصفهان (10. 16) بدست آمد. قطع آبیاری از گلدهی وزن هزاردانه را کاهش داد. همچنین بیشترین تعداد چترک در چتر (24. 52)، عملکرد دانه (1876. 95 کیلوگرم در هکتار) و بازدهی آبیاری تولید دانه (531. 99 گرم بر مترمکعب) در شرایط آبیاری کامل به همراه محلول پاشی بدست آمد. بیشترین تعداد چتر نیز از بوم گونه بوشهر با آبیاری کامل حاصل شد. به طور کلی بوم گونه بوشهر با آبیاری کامل و محلول پاشی هیومیک اسید به دلیل دارا بودن بالاترین عملکرد دانه، اجزای عملکرد و بازدهی آبیاری قابل توصیه در منطقه مورد آزمایش است.