تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1389 | دوره:26 | شماره:2 (پیاپی 48) |تعداد مقالات:15

اسانس سه گیاه دارویی شامل زنیان (Carum copticum (L.) C. B. Clarke)، زیره پارسی(Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch.) و زیره سبز (Cuminum cyminum L.) به روش تقطیر با آب استخراج شد. اسانس های بدست آمده با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تجزیه شدند و ترکیب های تشکیل دهنده آنها بر اساس شاخص بازداری و طیف جرمی تعیین گردید. سپس با استفاده از تکنیک میکرودایلوشن (ریزرقت) و با استفاده از دستگاه خواننده الایزا خاصیت ضد باکتریایی اسانس های مورد نظر با تعیین حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) نیز علیه برخی از باکتریهای آلوده کننده مواد غذایی مانند Staphylococcus aureus، Bacillus cereus، Listeria monocytogenes، Escherichia coli O157H7 وSalmonella enteritidis  بررسی شد. همچنین با توجه به کاربرد همزمان گیاهان دارویی در طب سنتی و با در نظر گرفتن تاثیر این اسانس ها بر خواص ارگانولپتیکی مواد غذایی و MIC اسانس زیره پارسی و زیره سبز واکنش متقابل این دو با استفاده از روش Modified checkboard و محاسیه شاخص بازدارندگی افتراقی (FICindex) علیه باکتریها نیز بررسی گردید. نتایج نشان دادند که از نظر اجزای اسانس بین گونه های مورد بررسی اختلاف قابل توجهی وجود دارد. این در حالی بود که ترکیب هایی چون پارا - سیمن و گاما - ترپینن در هر سه اسانس به میزان متفاوتی تشخیص داده شد. مهمترین ترکیب های موجود در اسانس زنیان تیمول (%48.4)، پارا -سیمن (%21.8) و گاما - ترپینن (%21.3) بودند. در اسانس زیره پارسی گاما - ترپینن (%44.2)، کومین آلدئید (%16.9)، گاما – ترپینن -7-ال (%10.5) و پارا - سیمن (%8) از ترکیب های اصلی تشخیص داده شدند. ترکیب های اصلی در اسانس زیره سبز، کومین آلدئید (%30.2)، گاما - ترپینن (%12.8)، سافرانال (%9.4) و پارا - سیمن (%14.1) بودند. حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) اسانس ها به ترتیب برای زنیان در دامنه 0.03 تا 0.5 میلی گرم در میلی لیتر، برای زیره پارسی 0.18 تا 3 میلی گرم در میلی لیتر و برای اسانس زیره سبز 0.37 تا 3 میلی گرم در میلی لیتر بدست آمد. اسانس زنیان به طور موثرتری رشد تمام باکتریهای مورد آزمایش را کنترل نمود در حالی که بقیه اسانس ها به میزان کمتری موثر بودند. محاسبه (FICindex) اسانس زیره پارسی و زیره سبز وجود فعالیت سینرژیستی علیه باکتریهای گرم مثبت و فعالیت افزایشی علیه باکتریهای گرم منفی را اثبات نمود. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که اگرچه اثرهای بازدارندگی اسانس زیره پارسی و زیره سبز کمتر از اسانس زنیان است، ولی کاربرد همزمان این دو اسانس به ویژه علیه باکتریهای گرم مثبت دارای اثرهای بازدارنده قابل توجه بوده و می توان در راستای بهینه سازی استفاده از اسانس ها در کنترل موثر پاتوژنهای مواد غذایی به عنوان یک روش مکمل که در عین حال اثر نامطلوب کمتری بر خواص ارگانولپتیکی مواد غذایی داشته باشند، استفاده نمود.

به دلیل اثرهای جانبی داروهای شیمیایی امروزه توجه به گیاهان دارویی رو به افزایش است. یکی از گیاهان دارویی با ارزشی که به شدت در ایران مورد استفاده قرار می گیرد و به همین دلیل در معرض خطر انقراض می باشد، گیاه کرفس کوهی با نام علمی Kelussia odoratissima Mozaff. است که بومی کوههای زاگرس مرکزی (به ویژه استان چهار محال و بختیاری) بوده و تنها در ایران مشاهده شده است. به منظور بررسی میزان مواد موثره این گیاه برای پی بردن به خصوصیات دارویی آن ابتدا از سه اکوتیپ مورد مطالعه شامل اکوتیپ کوهرنگ، بازفت و دوآب صمصامی، نمونه ها در طول یک ترانسکت 200 متری برداشت شد. از هر اکوتیپ در مرحله رویشی نمونه ها تهیه و اسانس گیری با روش تقطیر با آب انجام شد. اسانس های هر یک از اکوتیپ های مورد بررسی مورد تجزیه قرار گرفت. برای شناسایی و تجزیه اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی استفاده شد. پس از بررسی طیف های بدست آمده و مراجعه به کتب مرجع، ترکیب های عمده شیمیایی اسانس سه اکوتیپ گیاه کرفس کوهی شناسایی گردید. به ترتیب تعداد 24، 21 و 24 ترکیب که نشان دهنده 90.4، 95.6 و 93.6 درصد کل ترکیب های اسانس نمونه های کوهرنگ، بازفت و دوآب صمصامی بودند، شناسایی شد. مقایسه ترکیب های اصلی اسانس در اکوتیپ های مطالعه شده نشان داد که عمده ترین ترکیب های موجود در اسانس این گیاه شامل ترکیب های سیس – لیگوستیلید (Z-ligustilide)، 3- ترانس - بوتیلیدن فتالید، ترانس – لیگوستیلید (E-ligustilide)، کسان، اسپاتولنول، 2–اکتن-1-ال استات، گلوبولول، بوتیل فتالید، بتا - سلینن و پنتیل بنزن بوده که حدود 88.6 درصد از ترکیب های اسانس اکوتیپ های مورد مطالعه را تشکیل می دادند. دو ترکیب سیس - لیگوستیلید و بوتیلیدن فتالید به ترتیب به طور متوسط در سه اکوتیپ مورد بررسی با 39.5 و 19.1 درصد مجموعا 58.7 درصد از ترکیب های اسانس گیاه کرفس کوهی را تشکیل می دهند. مشتقات فتالیدهای موجود در گیاه در مجموع 68.6 درصد از ترکیب های گیاه کرفس کوهی را تشکیل می دهند. تغییرات اندک ترکیب های شیمیایی این گیاه در رویشگاههای مختلف را می توان تا حدودی ناشی از تاثیر عوامل مختلف اکولوژیکی، جغرافیایی، اقلیمی، خاکی و ارتفاعی بر روی ترکیب اسانس اکوتیپ های مختلف این گونه تلقی کرد.

فلاونوئیدها ترکیب های طبیعی مهمی هستند که در بسیاری از گیاهان یافت می شوند و اثرهای دارویی و بیولوژیکی با ارزشی مانند: تصفیه خون، تقویت سیستم ایمنی، تنظیم سطح کلسترول، تنظیم فشار خون، توقف ترشحات اسیدی، پیشگیری ترومبوس، توقف سیتوفی، پیشگیری از سرطان و ترقی و پیشرفت متابولیسم از خود نشان می دهند. در این تحقیق، فلاونوئیدها و یک ترکیب چالکونی موجود در عصاره متانولی گلهای گونه گیاهیChrysanthemum parthenium (L.) Bernh. (Tanacetum parthenium L.)  از تیره کاسنی، با روشهای کروماتوگرافی ستونی و TLC جداسازی و خالص سازی شد و با استفاده از روشهای ابزاری اسپکتروسکوپی مثل 1H-NMR، 13C-NMR،Mass  و IR تعیین ساختار شیمیایی شده اند. در گلهای گونه گیاهی مذکور، دو ترکیب فلاونوئیدی کامفرول و نارینجنین و یک چالکون (ترانس- 4- اتوکسی- -4’ متوکسی چالکون) شناسایی و تعیین ساختار شدند. همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره متانولی حاصل از گلهای گیاه با روش 2 و 2- دی فنیل -1- پیکریل هیدرازیل (DPPH) بررسی شد. عصاره مذکور، فعالیت تجمع رادیکالهای آزاد را از خود نشان داد.

علاوه بر اثرهای محیطی، واکنش گیاهان به جوانه زنی بذر در بسترهای مختلف کاشت می تواند منشا ژنتیکی داشته و توارث آن کمی یا کیفی باشد. از جمله اهداف این تحقیق، بررسی تنوع درون و بین جمعیت هایی از گونه در حال انقراض گز روغنی (Moringa peregrine (Forssk.) Fiori) در قابلیت رویش بذر نارس در محـیط های مختلف کشت بود. به این منظور جنین و بذر نارس تعداد زیادی از ژنوتیپ های گز روغنی از شش رویشگاه واقع در جنوب استان سیستان و بلوچستان جمع آوری شده و بر روی دو محیط کشت پایه WPM و MS با 7 ترکیب مختلف کشت شدند. تعدادی از صفات مورفولوژیک، در دو فاصله زمانی متوالی از گیاهان در حال رشد مورد ارزیابی قرار گرفتند. جمعیت های مورد مطالعه از نظر ابعاد اولیه بذرهای نارس با یکدیگر تفاوت معنی داری نشان دادند. در یادداشت برداری اول بین جمعیت ها از نظر دو صفت تعداد ریشه فرعی و طول گیاهچه اختلاف معنی داری مشاهده شد. بین محیط های کشت نیز اختلاف معنی داری در رابطه با صفات طول ساقه، طول گیاهچه و همچنین تعداد ریشه و برگ مشاهده شد و با توجه به اثرهای متقابلی که بین محیط های کشت و جمعیت ها وجود داشت، مشخص گردید که محیط کشت اول (WPM) از لحاظ اکثریت صفات ازجمله طول گیاهچه، بهترین محیط برای رشد بذرهای نارسی است که به مرحله رسیدگی نزدیکتر می باشند (بنت و چانف). در حالی که بذرهای مناطق کلچات و کنشکی که نسبت به بذرهای سایر مناطق نارس تر بودند، به محیط های کشتی که دارای کلسیم بالاتری بودند (تیمارهای 3، 4 و 5) واکنش بهتری نشان دادند. در یادداشت برداری دوم نیز در بین جمعیت ها، صفات طول و تعداد ریشه و همچنین طول گیاهچه اختلاف معنی داری نشان دادند. بنابراین اثر متقابل محیط کشت و رویشگاه تنها در مورد صفت تعداد برگ معنی دار گردید و این نشان داد که واکنش جمعیت های مختلف مورد مطالعه در رابطه با محیط های مختلف کشت، یکسان نبوده است.

در این بررسی تانن از برگ درخت اکالیپتوس گونه Eucalyptus camaldulensis Dehnh. و تری میریستین از جوز هندی (Myristica fragrans Houtt.) با استفاده از تابش امواج ریزموج به ترتیب تحت شرایط تقطیر برگشتی به مدت 30 دقیقه، با قدرت 300 وات و با استفاده از سل HEF در مدت 10 دقیقه، دمای 120 درجه سانتی گراد با قدرت 700 وات استخراج شد. بازده خالص استخراج برای تانن %5-10 و برای تری میریستین %33 بدست آمد. آنالیز کمی و کیفی با استفاده از FT-IR و HPLC فاز معکوس با ستون C18 و دتکتور فتودیود با حلال گرادیانی آب / متانول در pH پایین انجام شد و آنالیز تری میریستین نیز با روشهای اسپکتروسکوپی FT-IR،1H-NMR  و13C-NMR  انجام گردید. این روش در مقایسه با روشهای حرارتی معمولی سریع و ساده بوده و بازده بالا و خلوص محصولات استخراجی از مزایای این روش می باشد.

به منظور بررسی عملکرد و خصوصیات کیفی گیاه دارویی اسفرزه (plantago ovata Forsk.) در فواصل آبیاری و سطوح مختلف نیتروژن، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی شرکت خوشه سبز سنبله شیراز واقع در فسا در سال زراعی 87- 1386 اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی و با سه تکرار اجرا شد. فاکتورها شامل فواصل آبیاری (7 روزه، 10 روزه و 14 روزه) و سطوح مختلف نیتروژن خالص شامل (0، 30 و 60 کیلوگرم N/ha) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تغییرات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد موسیلاژ در هکتار معنی دار بوده، ولی تاثیری بر وزن دانه نداشت. تنش خشکی همچنین به طور معنی داری باعث افزایش درصد موسیلاژ شد. در فواصل کوتاه آبیاری بهترین عملکرد اقتصادی و بیولوژیک مشاهده شد و در شرایط فواصل زیاد آبیاری این دو صفت کاهش معنی داری داشت، ولی میزان موسیلاژ بر خلاف عملکرد بیولوژیک روند افزایشی از خود نشان داد. همچنین با افزایش میزان نیتروژن عملکرد اقتصادی، بیولوژیک و میزان موسیلاژ افزایش نشان داد. عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک با بروز تنش خشکی که در اثر فواصل زیاد آبیاری به وجود آمد نسبت به افزایش نیتروژن واکنش کمتری از خود نشان داد.

آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.) در عرصه های طبیعی برخی از مناطق ایران ازجمله استان قزوین پراکنش دارد. پایه های حاصل از تقسیم بوته های آویشن دنایی جمع آوری شده از رویشگاهی واقع در بخش آبگرم قزوین، به مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسماعیل آباد قزوین منتقل و در کرت های آزمایشی و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1384 کشت شدند. سرشاخه های گلدار گیاه به مدت سه سال (از 1385 تا 1387) برداشت و پس از خشک شدن در سایه به روش تقطیر با آب به مدت سه ساعت اسانس گیری شدند. جداسازی و شناسایی ترکیب های اسانس با دستگاه کروماتوگراف گازی و گازکروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی انجام گردید. سرشاخه گلدار آویشن دنایی در سال اول تعداد سه چین و در سال های دوم و سوم تعداد چهار چین برداشت شدند. نتایج نشان داد که عملکرد سرشاخه آویشن دنایی با افزایش سن گیاه روند افزایشی داشت. به طوری که عملکرد سرشاخه تر و خشک آن در سال اول آزمایش 9124 و 1568، سال دوم 10250 و 2176 و سال سوم 11337 و 2750 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین عملکرد سرشاخه در هر سال مربوط به چین اول برداشت بود. از این رو متوسط عملکرد سرشاخه تر و خشک آویشن دنایی چین اول 3498-800، چین دوم 3015-720، چین سوم 1947-508 و چین چهارم 1976-504 کیلوگرم در هکتار بود. میزان اسانس تحت تاثیر سال های آزمایش قرار نگرفت. اما بین چین های برداشت تفاوت معنی داری وجود داشت و کمترین آن 2.83 درصد مربوط به چین سوم و بیشترین آن معادل 3.07 درصد مربوط به چین اول بود. تیمول، گاما - ترپینن، پارا - سیمن، متیل اتر کارواکرول و کارواکرول از ترکیب های اصلی اسانس در همه چین ها و همه سال های آزمایش بودند. مقدار تیمول در اسانس گیاه در چین های برداشت و سال های آزمایش بین 69 تا 76 درصد بود. کمترین و بیشترین مقدار تیمول به ترتیب مربوط به چین اول و چین دوم برداشت بود.

به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت و نوبت برداشت بر عملکرد گل، درصد و اجزای اسانس بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) رقم پرسو (Presov)، بذر گیاه مذکور از کشور اسلواکی تهیه گردید و آزمایشی به صورت کرت های خرد شده و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت (15 آبان، 15 اسفند و 15 فروردین ماه) و فاکتور فرعی شامل سه نوبت برداشت (اول، دوم و سوم) بود. صفات مورد بررسی شامل عملکرد گل خشک، درصد و عملکرد اسانس بودند و عملکرد اجزای اسانس شامل بتا - فارنزن، آلفا - بیسابلول اکسید B، آلفا - بیسابلول، کامازولن و آلفا - بیسابلول اکسید A نیز مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دهنده اثر معنی دار تاریخ کاشت، نوبت برداشت و اثر متقابل این دو فاکتور بر صفات مورد اندازه گیری بود. نتایج نشان دادند که بیشترین عملکرد گل خشک (40 گرم در متر مربع) مربوط به برداشت دوم تیمار 15 آبان ماه بود و بیشترین میزان اسانس (0.72 درصد وزنی بر اساس وزن خشک)، عملکرد اسانس (0.26 گرم در متر مربع) و عملکرد آلفا - بیسابلول (0.2375 گرم در متر مربع) در برداشت دوم تاریخ کاشت 15 اسفندماه مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان کامازولن (0.0473 گرم در متر مربع) مربوط به برداشت سوم تیمار 15 اسفندماه بود که با برداشت دوم آن اختلاف ناچیزی داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که 15 اسفندماه بهترین تاریخ کاشت بابونه آلمانی رقم پرسو در شرایط آب و هوایی مشهد است و نوبت برداشت دوم بدلیل داشتن عملکرد اسانس و آلفا - بیسابلول بالا و میزان کامازولن مطلوب دارای کیفیت بیشتری از برداشت های دیگر می باشد.

گیاه آویشن آذربایجانی با نام علمی Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost. یکی از 14 گونه مختلف از جنس آویشن است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش در اوایل فصل رویش (سال 1387) طی مسافرتهای متعدد به نقاط مختلف استانهای آذربایجان شرقی و غربی، رویشگاه های این گونه شناسایی و بعد در هنگام گلدهی، جهت ارزیابی ریختی از هر رویشگاه پنج نمونه کامل گیاهی و سرشاخه های گلدار برای استخراج اسانس تهیه و به همراه بذر در فصل تولید بذر جمع آوری شد. اطلاعات مربوط به رویشگاه ها یادداشت برداری شد و خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت بعلاوه میزان اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تجزیه خوشه ای شده و جمعیتهای جمع آوری شده بر اساس تمامی خصوصیات کمی رویشی، زایشی و میزان اسانس گروه بندی شدند. به طوری که تمامی جمعیتها در سه گروه قرار گرفتند. جمعیتهای بند، نازلو و قوشچی در یک گروه، هریس در گروهی دیگر و سرانجام جمعیت جلفا در گروهی جداگانه قرار گرفتند. پراکنش این گونه در دو استان آذربایجان شرقی و غربی، از ارتفاع 730 تا 1900 متر از سطح دریا و رویش در خاکهای مختلف و مناطق شیب دار نشان دهنده سازگاری بالای این گونه با شرایط اقلیمی این دو استان می باشد. درنهایت، از بین جمعیتهای جمع آوری شده، دو جمعیت جلفا و نازلو بدلیل داشتن عملکرد بالای اسانس و سازگاری با اقلیم منطقه برای کاربرد در برنامه به نژادی در مناطق سرد شمال غرب کشور توصیه می شوند.

تنش کمبود آب به طور دایم یا موقت، در رشد و توزیع پوشش طبیعی گیاهان و در عملیات کشت، بیشتر از عوامل محیطی محدودکننده است. آویشن (Thymus vulgaris L.) از مهمترین گیاهان خانواده نعناع است و مصارف دارویی دارد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر رشد، عملکرد و انباشت متابولیتهای سازگاری (پرولین) و مواد موثره آویشن (تیمول)، آزمایشی در شرایط کنترل شده گلخانه در قالب بلوک کامل تصادفی با چهار تیمار و چهار تکرار در سال 1385 انجام شد. سطوح مختلف تنش خشکی شامل شرایط %100 ظرفیت مزرعه ای (شاهد یا بدون تنش)، %85 ظرفیت مزرعه ای (تنش ملایم)، %70 ظرفیت مزرعه ای (تنش متوسط)، %55 ظرفیت مزرعه ای (تنش شدید) بود. نتایج تجزیه های آماری نشان داد که تنش خشکی اثر معنی داری بر پارامترهای رشدی، عملکرد اندام رویشی و انباشت پرولین و درصد تیمول داشت. با افزایش تنش خشکی ارتفاع بوته، تعداد ساقه جانبی، وزن خشک و وزن تر اندام رویشی، حجم ریشه، وزن تر و خشک ریشه و طول ریشه کاهش نشان داد. درصد تیمول و میزان پرولین افزایش یافت. (در %55 ظرفیت مزرعه ای (تنش شدید) میزان پرولین و درصد تیمول افزایش یافتند). البته عملکرد مورفولوژیک با متابولیتهای ثانویه پرولین و تیمول رابطه عکس را با تغییرات تنش خشکی نشان داد.

این آزمایش به منظور بررسی مقایسه عصاره های آویشن باغی (Thymus vulgaris L.)، سرخارگل (Echinacea purpurea (L.) Moench.)، سیر (Allium sativum L.) و آنتی بیوتیک ویرجینیامایسین به عنوان بهبود دهنده های رشد بر عملکرد جوجه های گوشتی انجام شد. تعداد 480 قطعه جوجه یک روزه از سویه راس 308 در قالب طرح کامل تصادفی با 6 تیمار (شامل عصاره های آویشن باغی، سرخارگل، سیر، مخلوط عصاره ها با دوز 0.1 درصد، ویرجینیامایسین با دوز 0.15 درصد و گروه کنترل) و 4 تکرار و 20 جوجه در هر تکرار به طور تصادفی بین قفسه ها تقسیم گردید. در پایان آزمایش از هر تکرار 2 قطعه پرنده با وزنی نزدیک به میانگین وزنی تکرار انتخاب و جهت بررسی درصد لاشه (×100 وزن لاشه خالی / وزن زنده پرنده)، درصد چربی بطنی و وزن اندامهای گوارشی، کشتار گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که در پایان هر دو مقطع 21 و 42 روزگی بیشترین و کمترین وزن بدن و افزایش وزن بدن به ترتیب مربوط به جوجه های تغذیه شده با جیره غذایی آنتی بیوتیک و سرخارگل بود. ویرجینیامایسین مصرف خوراک را افزایش داد، اما این اختلاف بجز با گروه سرخارگل با دیگر گروهها معنی دار نبود (P>0.05). در کل دوره پرورشی (1-42 روزگی) نیز کمترین و بیشترین ضریب تبدیل به ترتیب مربوط به تیمار آنتی بیوتیک و سرخارگل بود (P<0.05)، هر چند که در این دوره ضریب تبدیل در گروه آویشن باغی تفاوت معنی داری با گروه آنتی بیوتیک نشان نداد (P>0.05). درصد لاشه، درصد چربی بطنی و وزن اندامهای گوارشی بجز روده تفاوت معنی داری بین تیمارها نداشت. به طوری که کمترین و بیشترین وزن روده به ترتیب متعلق به تیمارهای آنتی بیوتیک و کنترل بود.

به منظور تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب گیاه شنبلیله (Trigonella foenum gracum L.) در منطقه تربت جام آزمایشی در سال زراعی 1384-1383 انجام شد. طرح آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. چهار سطح تاریخ کاشت (9 اسفند، 29 اسفند، 20 فروردین و 9 اردیبهشت) به عنوان فاکتور اصلی و چهار سطح تراکم (10، 20، 30 و 40 بوته در متر مربع) به عنوان فاکتور فرعی انتخاب شد. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه (88.34 و 22.3 گرم بر متر مربع) به ترتیب مربوط به تاریخ کاشت های 9 اسفند و 9 اردیبهشت بود. همین تیمارها بیشترین و کمترین تعداد غلاف در بوته (25.8 و 6.8) و وزن هزاردانه (12 و 9.9) را نیز داشتند. کاشت دیرتر به دلیل هم زمانی مراحل گلدهی و تشکیل دانه با گرما و تاثیر بیشتر بر ساختارهای زایشی نسبت به رویشی سبب شد که کمترین شاخص برداشت مربوط به تاریخ کاشت 9 اردیبهشت باشد. همچنین تاخیر در کاشت از طریق کاهش طول دوره رشد رویشی سبب کاهش معنی دار ارتفاع بوته گردید. در بین تراکم های مختلف، تراکم 40 بوته در متر مربع بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. اثر متقابل تراکم و تاریخ کاشت بر هیچ کدام از صفات مورد بررسی معنی دار نشد.

این پژوهش به روش کارآزمایی بالینی دو سو بیخبر بر روی 66 راس گاو شیری نژاد هلشتاین با میانگین سن 4.9±1.55 سال و میانگین وزن 548±105 کیلوگرم با علایم کم اشتهایی یا بی اشتهایی نوع اولیه انجام شد و تاثیر مخلوط گیاهان دارویی کاسنی (Cichorium intybus L.) و انیسون (Pimpinella anisum L.) بر روی اشتهای این حیوانات مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین با یک ترکیب اشتها آور ساخته شده از گیاهان نوکسومیکا و ژانسین با نام تجاری رومینوتوریک مقایسه شد. متغیرهای این تحقیق شامل میزان اشتها، تعداد و شدت انقباضات شکمبه، قبل و بعد از دوره مصرف گیاهان دارویی بود. نتایج نشان داد که مصرف ترکیب گیاهان کاسنی و انیسون موجب بهبود وضعیت اشتها، تعداد و شدت انقباضات شکمبه شده است که از لحاظ آماری در حد بسیار معنی داری بوده است (P<0.001). ضمن اینکه این ترکیب در مقایسه با داروی تجاری موجود که بعنوان اشتها آور در حیوانات مصرف می شود تاثیر یکسانی در افزایش اشتها داشته است (P>0.05). در 77.8 درصد موارد مصرف مخلوط کاسنی و انیسون توانسته بود وضعیت اشتها را در این حیوانات بهبود بدهد. مخلوط گیاهان کاسنی و انیسون یک ترکیب باارزش و بی ضرر است که می تواند جایگزین مناسبی برای داروهای موجود در دام باشد.