حیات
سال:1397 | دوره:24 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

اصطلاح سواد سلامت (بهداشتی) به مفهوم یک مهارت شناختی و به عنوان مساله ای مهم و تاثیرگذار در نظام مراقبت سلامت نخستین بار در سال 1974 در یک پانل آموزشی در مورد آموزش بهداشت، مطرح شد. از آن زمان تاکنون این مفهوم در موارد متعددی توسط محققان حوزه های سوادآموزی و سلامت، توسط محققان مورد بحث قرار گرفته و تعاریف گوناگونی برای آن ارایه شده است. به طور معمول سواد سلامت را به عنوان طیف گسترده ای از دانش و مهارت در زمینه کسب، پردازش، فهم و به کارگیری اطلاعات سلامت تعریف می کنند (1). ...

زمینه و هدف: واکسیناسیون شایع ترین رویه دردناک دوران کودکی است و کنترل درد آن اهمیت دارد. این پژوهش با هدف مقایسه تاثیر ماساژ فشاری نقطه هوگو با و بدون یخ بر شدت درد ناشی از تزریق واکسن پنتاوالان در شیرخواران انجام گرفته است. روش بررسی: مطالعه حاضر یک کارآزمایی بالینی تصادفی کورسازی شده است. نمونه پژوهش 90 شیرخوار دو ماهه سالم، با وزن طبیعی بودند که در سال 1395 جهت تزریق واکسن پنتاوالان به یکی از مراکز سلامت جامعه فیاض بخش گناباد آورده شده بودند. آنان به صورت تصادفی در سه گروه ماساژ نقطه هوگو با یخ، ماساژ نقطه هوگو بدون یخ و شاهد قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها شامل فرم اطلاعات فردی و ابزار اندازه گیری درد شیرخواران بود. داده ها با استفاده از آزمون های آماری کای اسکوئر، کروسکال والیس، آنالیز واریانس و آزمون تعقیبی در نرم افزار SPSS نسخه 16 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها : شدت درد قبل از واکسیناسیون بین سه گروه تفاوت معنادار نداشت. پس از واکسیناسیون میانگین نمره شدت درد در گروه اول 1.26±7.70، گروه دوم 1.06±8.03 و گروه شاهد 0.89±9.23 بود. همچنین مدت گریه در گروه اول 23.12±35.03، گروه دوم 21.62±40.39 و گروه شاهد 24.00±61.28 بود. هر دو متغیر در گروه های مداخله به صورت معناداری از گروه شاهد کم تر بودند (p<0.001). اما بین دو گروه مداخله تفاوت معناداری مشاهده نشد (0.586= p و 0.654= p). نتیجه گیری: ماساژ نقطه هوگو با و بدون یخ می تواند درد تزریق واکسن پنتاوالان در شیرخواران را کاهش دهد و به عنوان یک روش غیردارویی ساده و در دسترس برای مدیریت درد واکسیناسیون استفاده شود.

زمینه و هدف: دیابت شایع ترین بیماری متابولیک است که به رفتارهای خودمدیریتی نیاز دارد. هدف این مطالعه، مقایسه تاثیر دو نوع چارچوب پیام بهداشتی سودمحور و زیان محور بر آگاهی، خودکارآمدی و خودمدیریتی بیماران دیابتی بوده است. روش بررسی: در این پژوهش کارآزمایی بالینی تصادفی شده، 112 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به کلینیک دیابت 17 شهریور شهر برازجان در سال 1396 انتخاب و به 3 گروه پیام سودمحور، زیان محور و شاهد تقسیم شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه بود. اطلاعات در سه مرحله، قبل، یک هفته و 3 ماه بعد از ارایه پیام های آموزشی جمع آوری و با استفاده از آزمون های کای دو، تحلیل واریانس یک طرفه و داده های تکراری در نرم افزار SPSS نسخه 22 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها : قبل از مداخله، میانگین نمره آگاهی، خودکارآمدی و خودمدیریتی دو گروه سودمحور و زیان محور کم تر از گروه شاهد بود. یک هفته و سه ماه پس از آموزش میانگین نمره آگاهی، خودکارآمدی و خودمدیریتی هر دو گروه پیام سودمحور و زیان محور نسبت به گروه شاهد بیش تر شد (p<0.001). طوری که نمره خودمدیریتی یک هفته بعد از آموزش در گروه پیام سودمحور 11.20±102.26، گروه پیام زیان محور 13.73±111.53 و گروه شاهد 11.42±88.75 بود و سه ماه بعد از آموزش نمره خودمدیریتی در گروه های یاده شده به ترتیب 11.80±105.58، 15.39±108.72 و 13.51±88.49 بود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد طراحی و اجرای برنامه های آموزشی مبتنی بر پیام های زیان محور و به ویژه سودمحور می تواند باعث ارتقای آگاهی، خودکارآمدی و رفتار خودمدیریتی در بیماران دیابتی گردد.

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت سلامت جسمی- روانی زنان باردار و تاثیرات منفی نگرانی بر سلامت مادر و جنین، شناسایی عوامل موثر بر کاهش نگرانی ضروری است. لذا، مطالعه حاضر با هدف تعیین نگرانی های مادران باردار و ارتباط آن با راهبردهای مقابله ای انجام یافته است.روش بررسی: این مطالعه مقطعی- تحلیلی در مورد 465 زن باردار 40-14 هفته مراجعه کننده به مراکز بهداشتی همدان در سال 95-1394 انجام گرفت. داده ها با استفاده از پرسشنامه های فردی- اجتماعی و مامایی، راهبرد مقابله ای Billings و Moos و ابزار نگرانی کمبریج (Cambridge Worry Scale: CWS) جمع آوری شد. از آمار توصیفی و تحلیلی شامل آزمون همبستگی اسپیرمن و آنالیز واریانس یک طرفه برای تعیین ارتباط بین نگرانی و راهبرد های مقابله ای استفاده شد. p<0.05 معنادار تلقی شد.یافته ها: میانگین (انحراف معیار) نمره نگرانی زنان باردار 25.8 (15.1) از محدوده نمره قابل دستیابی صفر تا 80 بود. به طوری 67.3% نگرانی نداشتند، 30.1% نگرانی کمی ابراز نموده بودند و 2.6% نگرانی زیادی داشتند. مقایسه نمره کلی راهبردهای مقابله ای و دو زیرمقیاس راهبرد مقابله ای مساله مدار و هیجان مدار در سه گروه یاد شده نشان داد تنها نمره راهبرد هیجان مدار در این گروه ها متفاوت است (P<0.005).نتیجه گیری: یافته های مطالعه نشان می دهد که بین سطح نگرانی های زنان باردار و استفاده از راهبردهای هیجان مدار ارتباط مستقیم وجود دارد. لذا پیشنهاد می شود ماماها با آموزش راهبرد های مقابله ای در راستای افزایش استفاده از راهبرد مقابله ای مساله مدار به کاهش نگرانی زنان باردار در دوران بارداری کمک کنند.

زمینه و هدف: مراقبت خانواده محور مفهومی برای توصیف رویکرد مراقبت از کودکان و خانواده های آن ها در حوزه خدمات بهداشتی است و عنصر اصلی آن دخالت والدین در مراقبت از کودک می باشد. مطالعه حاضر با هدف مقایسه درک اهمیت مراقبت خانواده محور از دیدگاه کارکنان پرستاری و مادران کودکان بستری در بخش های کودکان انجام یافته است. روش بررسی: این مطالعه مقطعی در مورد 82 مادر و 60 نفر از کارکنان پرستاری شاغل در بخش های کودکان بیمارستان افضلی پور کرمان در سال 1395 انجام گرفته است. در این مطالعه از پرسشنامه درک مراقبت خانواده محور از دیدگاه پرستاران و مادران استفاده شده است. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های تی، آنووا و ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSS نسخه 20 صورت گرفته است. یافته ها : میانگین نمره درک اهمیت مراقبت خانواده محور از دیدگاه مادران 0.85±2.47 و کارکنان پرستاری 0.79±3.17 (حداکثر نمره قابل کسب 4) و تفاوت دو گروه معنادار بود (p<0.001). در هر دو گروه بیش ترین میانگین مربوط به حیطه همکاری و کم ترین مربوط به حیطه حمایت بود. نتیجه گیری: یافته ها نشان داد درک پرستاران و مادران از مراقبت خانواده محور مثبت است، ولی پرستاران به طور معناداری درک مثبت تری نسبت به مادارن دارند. این می تواند امیدوار کننده باشد و نیاز است که کارکنان پرستاری نسبت به مشارکت مادران در مراقبت کوشا باشند، تا کودک از مراقبت بهتری برخوردار شود.

زمینه و هدف: شایع ترین عارضه تعبیه کاتترهای وریدی محیطی، فلبیت است. لذا هدف از مطالعه حاضر پیش گیری از ایجاد فلبیت ناشی از کاتتر وریدی محیطی با استفاده ضماد هواچوبه می باشد. روش بررسی: این مطالعه یک کارآزمایی بالینی دو سوکور است که در مورد 120 بیمار بستری در بخش داخلی قلب و CCU بیمارستان دکتر شریعتی تهران در سال 1395 انجام گرفته است. نمونه گیری به صورت در دسترس انجام و نمونه ها به صورت تخصیص تصادفی بلوکی چهارتایی در دو گروه آزمون و شاهد قرار گرفتند. پس از تعبیه کاتتر وریدی محیطی به روش استریل، در محلی از اندام فوقانی که هیچ علامتی از فلبیت نداشت، در گروه آزمون، ضماد هواچوبه و در گروه شاهد، ضماد دارونما برروی پوست محل تعبیه آنژیوکت به ابعاد 3*3 سانتی متر قرار گرفت و با پوشش استریل پوشانده شد. هر 12 ساعت پوشش استریل برداشته شده و پس از بررسی محل مجددا ضماد گذاشته می شد. داده ها در نرم افزار SPSS با استفاده آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها : دو گروه از نظر سن و جنس همگن بودند، اما از لحاظ روزهای بستری تفاوت داشتند. در حالی که در شروع مطالعه هیچ کدام از نمونه ها فلبیت نداشتند، در ساعت 12 تفاوت بروز فلبیت در دو گروه معنادار شد (گروه شاهد 0 % و آزمون 42.37%). با تعدیل اثر روزهای بستری تفاوت دو گروه در ساعت 12 همچنان معنادار بود (p<0.001). نتیجه گیری: با توجه به تاثیر ضماد هواچوبه بر پیش گیری از فلبیت پیشنهاد می شود، از این ضماد در هنگام تعبیه کاتتر وریدی محیطی استفاده شود.

زمینه و هدف: در بارداری پس از مرده زایی رابطه والدینی و دلبستگی به کودک مرده انکار می شود و این می تواند دلبستگی مادر با کودک جدید را مختل کند. مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش شناختی- رفتاری بر دلبستگی مادر به جنین در بارداری پس از مرده زایی انجام یافته است. روش بررسی: این مطالعه نیمه تجربی در مورد 100 زن باردار با سابقه مرده زایی مراجعه کننده به مراکز سلامت شهر زاهدان در سال 96 انجام یافته است. مادران به روش در دسترس انتخاب و به دو گروه 50 نفری اختصاص یافتند. داده ها با پرسشنامه های اطلاعات جمعیت شناختی و دلبستگی مادر- جنین Cranley جمع آوری شد. پس از پیش آزمون، گروه مداخله 4 جلسه برنامه آموزش شناختی- رفتاری را طی 4 هفته دریافت کردند. پس آزمون 8 هفته بعد در دو گروه اجرا و داده ها با استفاده از آزمون های آماری تی مستقل، کای دو، دقیق فیشر و آنکووا در نرم افزار SPSS نسخه 21 تحلیل شدند. یافته ها: در حالی که میانگین نمره دلبستگی مادر به جنین در دو گروه قبل از مداخله تفاوت نداشت، پس از مداخله در گروه آزمون (11.89±92.36) به طور معناداری بیش از گروه شاهد (16.36±80.90) بود (0.001>p). آزمون کواریانس با کنترل اثر پیش آزمون، خوش بینی و دفعات مراجعه نشان داد که میانگین نمره دلبستگی مادر به جنین دو گروه پس از مداخله تفاوت آماری معنادار دارد (p<0.001). نتیجه گیری: با توجه به تاثیر آموزش شناختی رفتاری در ارتقای دلبستگی مادر به جنین، توصیه می شود این نوع مداخله آموزشی در برنامه مراقبتی زنان باردار با سابقه مرده زایی ادغام شود.

زمینه و هدف: مصرف تنباکو به وسیله قلیان در دوره بارداری یک مشکل بهداشتی است و مداخله هایی برای ترک مصرف آن باید طراحی شود. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر مصاحبه انگیزشی بر خودکارآمدی ترک قلیان در زنان باردار انجام یافته است. روش بررسی: این کارآزمایی بالینی تصادفی شده، در مورد 140 نفر از زنان باردار مصرف کننده قلیان که حاشیه نشین شهر زاهدان بودند، در سال 1396 انجام یافته است. نمونه ها به شیوه در دسترس انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه مداخله و شاهد اختصاص یافتند. پیش آزمون با استفاده از پرسشنامه های جمعیت شناختی، مصرف قلیان و خودکارآمدی ترک قلیان اجرا شد. گروه مداخله 4 جلسه مصاحبه انگیزشی گروهی در خصوص ترک مصرف قلیان دریافت کردند و به گروه شاهد آموزش به صورت توصیه های معمول برای ترک قلیان ارایه شد. 8 هفته پس از پایان مداخله پس آزمون اجرا گردید. داده ها در نرم افزار SPSS نسخه 21 با استفاده از آزمون های آماری تی مستقل، تی زوجی، کای دو و آنالیز کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرا گرفت. یافته ها : ویژگی های جمعیت شناختی و سن حاملگی زنان بین دو گروه همگن بود اما طول مدت مصرف قلیان در گروه مداخله بیش از گروه شاهد بود (0.008=p). میانگین نمره خودکارآمدی ترک قلیان در دو گروه قبل از مداخله تفاوت آماری معنادار نداشت در حالی که پس از مداخله در گروه مداخله 7.25±60.50 و در گروه شاهد 3.79±22.70 بود (p<0.001). نتیجه گیری: با توجه به این که مصاحبه انگیزشی بر افزایش خودکارآمدی ترک قلیان تاثیر مثبتی دارد، بنابراین ادغام این راهبرد مشاوره ای در برنامه های مراقبتی زنان باردار مصرف کننده قلیان توصیه می شود.