مجله دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز - Journal Of Dentistry
سال:1383 | دوره:5 | شماره:2-1 (مسلسل 9) |تعداد مقالات:16

درد یکی از متداول ترین و شناخته شده ترین عوارضی است که، همواره اندیشه و ذهن جامعه پزشکی را به خود مشغول داشته است. هر کس در زندگی خود، گونه ای با درد رو به رو بوده است و بر اساس خاطرات و تجربه های خویش از درد سخن گفته و آن را تعریف می کند. از این رو، به نظر می رسد، هر تعریفی از درد می تواند جنبه اختیاری داشته باشد. در بیان و تعریف درد، افزون بر وجود دیدگاه ویژه علمی، باید اثر عواملی مانند، فرهنگ قومی، عوامل شناختی، انگیزه ای، عاطفی، شیوه اندیشه، خاطرات و تجارب پیشین افراد گوناگون در این زمینه نیز، در نظر قرار گیرد. با توجه به تداخل و اثر عوامل گوناگون در بیان درد، جستار درد به هیچ رو تک بعدی نبوده و بنابراین، تعریفی واحد از آن، نادرست و به دور از منطق علمی است. از این رو، شاید بهترین تعریف علمی از این واژه، آن باشد که، درد در همه ابعاد مربوطه، احساسی ناخوشایند است که، در اثر یک محرک دردآور ایجاد گشته که، نه تنها امکان جداسازی ویژگی های ویژه محرک مربوطه را ایجاد می کند، که پاسخ های ایجاد شده برای پرهیز از اثرات سوء محرک های زیان بار را نیز، شناسایی می کند. درد به عنوان یک ساز و کار محافظتی در برابر ایجاد آسیب به بدن عمل می کند. با در نظر گرفتن نقش گسترده عوامل گوناگون در بیان درد، برای دستیابی به تشخیص و درمان دقیق درد، شناخت همه عواملی که، در ایجاد درد اثر گذار هستند، ضروری است. در این راستا، آگاهی و شناخت ساز و کارهای ایجاد، اندازه گیری و دیدگاه های مربوط به درد برای کارایی هر چه بهتر در زمینه کاربرد روش های درمان درد، امری لازم بوده و از اهمیتی ویژه برخوردار است. هدف این گفتار تحلیلی، مروری به نسبت فراگیر درباره درد و ویژگی های خاص آن بر مبنای اصول زیست شناختی و با تاکید ویژه بر ارتباط ساز و کارهای یاد شده با منطقه سر و صورت و دهان است.

بیان مساله: هم اکنون، کودکان به عللی گوناگون، مانند پوسیدگی، درد، آبسه، ضربه به دندان ها، عادات دهانی، ناهنجاری های فکی و دندانی و مشکلات رویشی به دندانپزشک مراجعه می کنند. دیگر علل، مانند جرم دندان، تغییر رنگ دندان ها، ناهنجاری های تعداد و شکل دندان، شکاف لب و کام، بیماری های لثه، تب خال اولیه و ثانویه و هیپوپلازی دندان ها هستند.هدف: هدف از این پژوهش، بررسی علل مراجعه کودکان به یک درمانگاه تخصصی دندانپزشکی در ده سال برای درمان های مناسب و پیشگیری از مشکلات موجود و نیز، خواست پدران و مادران به ادامه معاینه های دندانی آنها و بررسی نخواستن آنها به معاینه های لازم است.مواد و روش: این پژوهش به روش توصیفی و با انتخاب تصادفی پرونده بیمار مراجعه کننده به یک درمانگاه تخصصی دندانپزشکی در شهر شیراز انجام گرفته است. سن و علت مراجعه کودکان و خواست پدران و مادران به ادامه درمان در آنها گرد آوری شده است. افراد مورد بررسی به سه گروه سنی، صفر تا دو سال، دو تا شش سال، شش تا 12 سال بخش شده اند.یافته ها: میانگین سنی افراد مورد بررسی، 6.4 سال بود. علل مراجعه کودکان به این درمانگاه، به ترتیب، پوسیدگی (47 درصد)، درد (28.88 درصد)، معاینه (15 درصد)، آبسه (9.33 درصد)، رویش دندان (7.77 درصد)، دیگر علل (7.77 درصد)، مال اکلوژن (7.5 درصد)، ضربه به دندان ها (6.66 درصد)، مشکلات لثه ای (2 درصد) و عادات دهانی (1.33 درصد) تعیین گردید. همچنین، افرادی که، برای ادامه درمان درمان های دندانی مراجعه کرده اند، 18.88 درصد بوده اند.نتیجه گیری: بیشترین علت مراجعه بیماران در این بررسی به دلیل پوسیدگی (47 درصد) بوده است که، می تواند نشانه نا آگاهی پدران و مادران آنها نسبت به پیشگیری باشد. همچنین، تنها 18.88 درصد از پدران و مادران آنها خواهان ادامه درمان بوده اند، که شاید ناباوری آنها به نگهداری دندان های شیری موثر باشد.

بیان مساله: با توجه به نقش شناخته شده فلوراید در دیگر کشورها، در سال 1377، دفتر بهداشت دهان و دندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری وزارت آموزش و پرورش، طرح استفاده هفتگی از دهانشویه 0.2 درصد سدیم فلوراید را در مدرسه های ابتدایی کشور اجرا کرد.هدف: هدف از این پژوهش، بررسی اثر اجرای این طرح در کاهش پوسیدگی دندان در دانش آموزان نه ساله مدرسه های ابتدایی شهر شیراز، با تعیین میانگین DMFT و dmft در سال 1382 و مقایسه آن با همان شاخص ها در سال 1377 (پیش از آغاز اجرای طرح) بود.مواد و روش: در طی یک بررسی مقطعی از جامعه آماری، 200 دانش آموز نه ساله شامل 100 دختر و 100 پسر، به روش نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای از مدرسه های نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شهر شیراز انتخاب و اطلاعات لازم از راه مصاحبه و معاینه دانش آموزان، بر پایه روش پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی (WHO) گردآوری و با آمار مشابه در سال 1377 و با استفاده از آزمون آماری مجذور کای و تی- تست با p<0.05 مقایسه گردید.یافته ها: یافته ها نشان داد که، اختلاف آماری معنی دار در میانگین DMFT دانش آموزان در دو بررسی وجود ندارد و با وجود این که، تفاوتی ناچیز در میانگین (p=0.49) dmft مشاهده گردید، اما میزان کاهش پوسیدگی در دندان های شیری از مقدار اولیه پیش بینی شده به وسیله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کمتر بود.نتیجه گیری: به نظر می رسد که، مهم ترین دلیل بهبود نیافتن شاخص های بهداشت دهان و دندان به دنبال طرح استفاده از دهانشویه سدیم فلوراید در مدرسه ها، نبود سازمان نظارتی کارآمد و دقیق بر اجرای درست این طرح است.

بیان مساله: یکی از موارد مشکل سازی که ممکن است دندانپزشک هنگام درمان ریشه با آن رو به رو شود، آماده سازی کانال های خمیده است. در این میان، امکان ایجاد خطاهای هنگام کار، چون جا به جایی اپیکالی، تغییر خمیدگی کانال، زیپینگ و سوراخ های سطح ریشه وجود دارد که، همگی به علت خارج شدن از مسیر اولیه کانال ریشه است. همه این موارد پیش آگهی درمان را به خطر می اندازند.هدف: در این پژوهش آزمایشگاهی، تصمیم بر آن شد تا اثر روش آماده سازی دستی (Passive Step-Back) و چرخشی (با استفاده از سیستم پروفایل) را بر زاویه خمیدگی کانال مزیال ریشه دندان های مولر کشیده شده انسان بررسی شود.مواد و روش ها: در این بررسی تجربی از شمار 40 ریشه مزیال دندان مولر نخست استفاده شد که خمیدگی آنها 20 تا 40 درجه بود. ریشه ها به گونه تصادفی به دو گروه 20 تایی بخش شدند و کانال ها با دو روش دستی و چرخشی آماده سازی گردیدند. با استفاده از پرتونگاری Platform پیش و پس از آماده سازی کانال، پرتونگاری فراهم می شد. به کمک نرم افزارهای فتوشاپ 7 و اتوکاد 2000، میزان تغییر زاویه خمیدگی کانال، پس از طی مراحل آماده سازی اندازه گیری شد. یافته ها با استفاده از آزمون آماری من- ویتنی (Mann-Whitney) واکای شدند.یافته ها: زاویه خم دار اولیه کانال، پس از طی مراحل آماده سازی، در 85 درصد دندان های گروه آزمایش (روش دستی) و در 65 درصد دندان های گروه آزمایشی چرخشی کاهش نشان داد. میانگین کاهش خمیدگی کانال در گروه روش دستی برابر 3.15±1.94 درجه و در گروه چرخشی، 1.85±1.67 درجه بود. تفاوت دو گروه آزمایش از نظر آماری چشمگیر بود (p<0.05).نتیجه گیری: در شرایط این بررسی، به نظر می رسد که، حفظ بهتر خمیدگی اولیه کانال به وسیله چرخش به علت تفاوت در ویژگی های فایل های نیکل تیتانیوم با فایل های استینلس استیل است.

بیان مساله: امروزه، در همه کشورهای پیشرفته، توجه به نگهداری سلامت و پیشگیری از ابتلا به بیماری ها بر درمان برتری دارد. مصرف بیش از اندازه فلوراید از طریق آب آشامیدنی از عوامل مهم بروز فلوئوروزیس دندانی می باشد.هدف: این بررسی، با هدف تعیین شیوع فلوئوروزیس و رابطه آن با فلوراید آب مصرفی در دانش آموزان 12 تا 15 ساله مدرسه های راهنمایی بخش بستک و حومه از توابع شهرستان بندر لنگه واقع در استان هرمزگان انجام گرفت.مواد و روش: این پژوهش از گونه توصیفی– مقطعی و با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انجام گرفت. شمار نمونه ها، با در نظر گرفتن سطح اطمینان 95 درصد، 406 نفر تعیین گردید. شمار 406 کودک 12 تا 15 ساله (186 دختر و 220 پسر)، از میان دانش آموزان مدرسه های راهنمایی برگزیده و معاینه شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و با کاربرد روش های آماری تی- تست و آنالیز واریانس ANOVA واکاوی شدند.یافته ها: شاخص کلی فلوئوروزیس جامعه مورد بررسی 0.83 تعیین گردید که در بخش جلویی فک بالا، در دختران 0.96 و در پسران 1.02، در بخش پشتی فک بالا، در دختران 0.81 و در پسران 0.89، در بخش جلویی فک پایین، در دختران 0.77 و در پسران 0.84 و در بخش پشتی فک پایین، در دختران 0.65 و در پسران 0.71 تعیین گردید.نتیجه گیری: واکاوی یافته های این بررسی نشان داد که، ارتباطی معنی دار میان شیوع فلوئوروزیس با جنس و سن و نیز، فک بالا با پایین وجود ندارد. از آنجا که میانگین فلوراید آب این منطقه PPM 1.05 و شاخص فلوئوروزیس 0.83 است، این یافته ها با اندازه مطلوب فلوراید پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی برای این گونه مناطق ناهمخوان است. بنابراین، کاهش میزان فلوراید آب منطقه برای کاهش شاخص فلوئوروزیس ضروری به نظر می رسد.

بیان مساله: پوسیدگی دندان شایع ترین بیماری عفونی مزمن است که، 95 درصد جمعیت را مبتلا می کند و همچنان مهم ترین عامل از دست رفتن دندان ها به شمار می آید. تشخیص پوسیدگی، یک موضوع گفت و گو برانگیز است و با وجود گوناگون روش های موجود برای تشخیص پوسیدگی، پرتونگاری های درون دهانی با استفاده از فیلم، هنوز هم رایج ترین گونه تصویر برداری برای تشخیص پوسیدگی های میان دندانی هستند.هدف: هدف از پژوهش کنونی ارزیابی کارایی فیلم های درون دهانی E و F و گیرنده دیجیتال RVG ui 100 در تشخیص پوسیدگی های میان دندانی است.مواد و روش: هفتاد و دو سطح میان دندانی از 36 دندان پرمولر کشیده شده ارزیابی شده اند. تصویرهای بلوک های دندانی به وسیله دو فیلم متفاوت و گیرنده RVG ui در شرایط استاندارد فراهم شد. بود یا نبود پوسیدگی میان دندانی، به وسیله شش مشاهده گر بر مبنای یک مقیاس سه درجه ای ارزیابی شد. وضعیت واقعی هر سطح میان دندانی (از لحاظ بود یا نبود پوسیدگی و میزان آن در صورت بودن)، به وسیله بررسی بافت شناسی تعیین گردید. حساسیت و ویژگی تصویرهای به دست آمده از هر سه گونه گیرنده، بر پایه آزمون مک- نمار محاسبه گردیده، پاسخ مشاهده گرها از نظر توافق به وسیله ی "آزمون قطعی فیشر" تعیین شد.یافته ها: اندازه های حساسیت برای فیلم F, E و گیرنده RVG، به ترتیب 18, 24.3 و 46 و مقادیر ویژگی آنها، به ترتیب 87.1, 86.4 و 78 محاسبه شد. این سه روش، از نظر آماری با یکدیگر اختلاف معنی دار نداشتند.نتیجه گیری: این بررسی نشان می دهد که، تفاوتی چشمگیر میان سه گیرنده تصویر یاد شده در تشخیص پوسیدگی وجود ندارد، بنابراین با توجه به تابش کمتر در دو روش آخر، RVG و فیلم F، به عنوان روش های پذیرفتنی در تشخیص پوسیدگی معرفی می شوند.

بیان مساله: باکتری ها و محصولات ویرانگر آنها، علت اصلی بیماری های پالپ و پری اپیکال هستند. بنابراین، هدف از درمان ریشه، از میان بردن این باکتری ها از دستگاه کانال ریشه و ایجاد محیط مناسب برای ترمیم است. از میان بردن باکتری ها، حتی با پاکسازی، شکل دهی و شست و شو با مواد ضد میکروبی، نا ممکن است. بنابراین، استفاده از مواد پر کننده کانال، با خاصیت ضد میکروبی، می تواند در دستیابی به این نتیجه کمک کننده باشد.هدف: هدف این بررسی، مقایسه آزمایشگاهی اثر ضد میکروبی سیلر AH26 و سیلر AHplus در کانال های ریشه آلوده به باکتری انتروکوکوس فیکالیس، به دنبال پر کردن کانال است.مواد و روش: برای انجام این بررسی تجربی، از 90 دندان تک ریشه انسان شامل دندان های سانترال، لترال و کانین فک بالا استفاده شد. تاج آنها قطع و عمل پاکسازی و شکل دهی انجام شد. اسمیر لایر برداشته شد و ریشه ها، به دنبال سترون شدن، با باکتری اینترکوکوس فیکالیس عفونی شدند. ریشه ها به طور تصادفی، به چهار گروه آزمایش بخش شدند. ریشه های دو گروه، با استفاده از گوتاپرکا و سیلر AH26 با بهره گیری از روش تراکم جانبی، پر شدند. ریشه های دو گروه بر جا مانده، با استفاده از گوتاپرکا و سیلر AHplus، با همان روش پر شدند. پس از سپری شدن مدت زمان انکوبه (دو روز و هفت روز)، برش های چهار میلی متری از بخش میانی ریشه فراهم شد و پس از خالی کردن کانال، پودر عاجی از دیواره درونی برش ها فراهم شد. پودر عاجی کشت داده و حضور و شمار ریزجانداران بررسی شد. یافته ها به وسیله آزمون های آماری مان- ویتنی (Mann-Whitney) و مجذور کای با یکدیگر مقایسه گردید.یافته ها: یافته های این بررسی، نشان داد که، سیلر AH26، باکتری ها را در مدت زمان دو روز و هفت روز، به طور کامل از میان برد. در حالی که، سیلر AHplus در این مدت ها، توان از میان بردن باکتری ها را نداشته و از نظر آماری، افزایشی معنی دار در شمار باکتری ها، در هفت روز نسبت به دو روز دیده شد.نتیجه گیری: یافته های این بررسی، نمایانگر اثر ضدمیکروبی قوی سیلر AH26 در مقایسه با سیلر AHplus بود، که این، ممکن است ناشی از میزان بالای آزاد سازی فرمالدئید، از سوی این سیلر باشد.

بیان مساله: یکی از هدف های مهم درمان ریشه از میان بردن کامل محرکات از فضای کانال ریشه و شکل دادن مناسب به فضای کانال برای پرکردن مطلوب آن است. در این راستا، توجه به میزان خمیدگی ریشه، از آن رو که، هر چه خمیدگی کانال افزایش یابد، آماده سازی مناسب دشوارتر گردیده و احتمال بروز خطاهای هنگام کار افزایش می یابد، دارای اهمیت است.هدف: هدف از این پژوهش، ارزیابی و اندازه گیری خمیدگی ریشه دندان های دایمی درمان شده در بخش درمان ریشه دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز است.مواد و روش: برای این بررسی مورد شاهدی، همه پرونده های بیماران درمان شده به وسیله این دانشجویان بازبینی و پرتونگاری استاندارد مربوط به اندازه گیری طول کارکرد ارزیابی گردید و خمیدگی ریشه با روش اشنایدر اندازه گیری شد. به این گونه که، پس از پروژکت کردن کلیشه ها بر روی صفحه کاغذ و رسم دو خط، یکی در راستای محور طولی کانال و خط دوم، از فورامن اپیکال تا نقطه ای که، خط نخست از محور طولی کانال منحرف شده و زاویه ی میان این دو خط، اندازه گیری گردید و میانگین گرفته شد. به علت نوع بررسی (مورد شاهدی) لزومی به انجام آزمون آماری نبود.یافته ها: از میان 398 کلیشه پرتونگاری استاندارد بررسی شده در این پژوهش آشکار گردید که، خمیدگی ریشه در دندان های پشتی بیشتر از خمیدگی ریشه در دندان های جلویی است. بیشتر ریشه ها (در حدود 80 درصد) دارای اندازه ای از خمیدگی به سمت مزیال یا دیستال بودند. در حالی که، خمیدگی به سمت دیستال شایع تر بود. خمیدگی ریشه در بیشتر دندان ها ملایم تا متوسط (کمتر از 25 درجه) بود، بجز ریشه مزیال مولر نخست پایین که، دارای خمیدگی شدید (بیشتر از 25 درجه) بود. کم ترین خمیدگی ریشه در دندان سانترال فک بالا و بیشترین آن در ریشه مزیال مولر نخست پایین بود. میانگین خمیدگی ریشه در دندان های دایمی بررسی شده از 2.76 تا 27.28 درجه بود.نتیجه گیری: از این بررسی، می توان نتیجه گرفت که، خمیدگی ریشه یک پدیده شایع در دندان ها بوده و دندانپزشک به هنگام درمان ریشه دندان، باید همواره آگاه بوده و آمادگی رویارویی و برخورد درست با رخدادهای احتمالی هنگام درمان را داشته باشد و در صورت ناتوانی، بهتر است به متخصص ارجاع داده شود.

بیان مساله: مواد سرامیکی سازگاری بسیار خوب با بافت دهان داشته و در ترمیم های زیبایی کاربردی گسترده دارند. گر چه این مواد از نظر زیبایی با اهمیت هستند، اما امکان شکست نیز، در این گونه ترمیم ها وجود دارد. اگر امکان تعویض سرامیک، به هر دلیل، نباشد، می توان با استفاده از کامپوزیت، آنان را ترمیم کردد. برای این کار سطح پرسلن را به وسیله زبر کردن سطحی با هوا (Air Abrasion)، فرز الماسی و یا اسید هیدروفلوریک آماده کرده و سپس، سایلن زده و سرانجام کامپوزیت افزوده می گردد.هدف: هدف از این بررسی مقایسه بیرون دهانی استحکام خمشی پیوند سه نوع کامپوزیت با یک گونه سرامیک (پرسلن) است.مواد و روش: در این بررسی تجربی آزمایشگاهی، توان پیوند خمشی سه گونه کامپوزیت با یک گونه پرسلن به وسیله دستگاه اینسترون ارزیابی شده است. شمار 50 عدد قطعه پرسلن 8´5´3 میلی متر فراهم شد. سه گروه 15 تایی آزمایش و یک گروه پنج تایی شاهد برگزیده شدند که، در گروه های آزمایش، سه گونه کامپوزیت به پرسلن پیوند گردید.یافته ها: بررسی کنونی نشان داد که، قدرت توان پیوند خمشی سه گونه ماده ی کامپوزیت استفاده شده، به ترتیب زیر XR-Bond/Herculite > Scotch Bond MultiPurpose/Brilliant > Synatc Single Component/Tetric Flow می تواند درمان کننده را در انتخاب ماده مطلوب یاری دهد. توان پیوند در گروه یک، به گونه ای معنادار، بیشتر از دو گروه دیگر بود، اما تفاوتی چشمگیر میان گروه های 2 و 3 مشاهده نگردید.نتیجه گیری: ویژگی های مکانیکی و فیزیکی کامپوزیت استفاده شده، از عوامل مهم توان استحکام خمشی پیوند هستند. اندازه، حجم و شمار فیلر، عوامل تعیین کننده هستند. کامپوزیت های با فیلر بالا، پیوندی بهتر می دهند. همچنین، انقباض پلیمریزاسیون و حباب، در توان پیوند اثر گذار هستند.

بیان مساله: شایع ترین نقصی که در ارتباط با لب و کام وجود دارد وجود شکاف در ناحیه لب و کام یا سایر ساختمان های صورت می باشد. در افرادی که شکاف لب و کام یا هر دو را دارند ناهنجاری در اندازه، شکل و زمان تشکیل و رویش دندان ها بیشتر از سایر افراد است و سیستم دندانی شیری و دایمی هر دو متاثر می شوند. آمارهایی که در مورد ناهنجاری های دندانی در افراد دارای شکاف لب و کام ارایه شده است بیانگر تفاوت در جمعیت های گوناگون است و در واقع بیشترین تفاوت ناشی از اختلاف نژادی است.هدف: هدف از این مطالعه، بررسی فراوانی ناهنجاری های دندانی در بیماران دارای شکاف لب و کام در شماری از مراکز درمانی شهر شیراز در سال 1383 می باشد.مواد و روش: برای بدست آوردن فراوانی ناهنجاری های دندانی، یک بررسی مقطعی (Cross Sectional) با استفاده از رکوردهای بیماران شامل قالب های دندان، پرتونگاری های سفالومتری، جانبی، ارتوپانتوگراف، پری اپیکال و عکس بیماران انجام گرفت. این بررسی بر روی پرونده های قبل از درمان 51 بیمار دارای شکاف انجام شد. سپس داده ها همراه با فرضیات به برنامه نرم افزاری SPSS داده شد و با معنایی آزمون بین سمت شکاف و سمت نرمال توسط آزمون Binominal و آزمون t مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: بر پایه یافته های بررسی کنونی انواع شکاف در پسران بیشتر از دختران دیده شد. فراوانی بودن شکاف در سمت چپ در شکافهای یکطرفه بیشتر از سمت راست بود. از میان انواع متفاوت ناهنجاری های دندانی که در بیماران دارای شکاف دیده شد فراوانی نبود دندانی از همه بیشتر و بیشترین فراوانی مرتبط به دندان لترال بالا در سمت شکاف بود.نتیجه گیری: در نظرگرفتن همسانی نزدیک یافته های بررسی با بررسی های همسان دیگر که از فراوانی ناهنجاری های متفاوت در بیماران شکاف کام و لب به دست آمده است به نظر می رسد این بیماران جدای از تفاوت نژادی از یک الگوی مشابه در ناهنجاری ها پیروی کرده و عوامل مشابهی بر ناهنجاری های این بیماران اثرگذار است.

بیان مساله: پرتونگاری درون دهانی معمول ترین ابزار تشخیصی استفاده شده در بررسی تحلیل استخوان آلوئولر ایجاد شده در نتیجه پریودنتیت است. اما این گونه پرتونگاری ها در بیشتر موارد، قادر به تعیین دقیق عمق و شکل آسیب پریودنتال نیستند. ابداع و استفاده از پرتونگاری های دیجیتال، گامی مثبت برای فراهم کردن تصاویر دقیق تر با امکان اصلاح تصاویر به دست آمده، بوده است.هدف: هدف از پژوهش کنونی بررسی دقت ارزیابی خطی (Linear Measurement) آسیب های درون استخوانی ناحیه میان دندانی در پرتونگاری های پری اپیکال معمولی (Conventional PA) با پرتونگاری های دیجیتال غیر مستقیم، پس از دیجیتالیز کردن پرتونگاری و انجام دستکاری به صورت تنظیم گاما (Gamma Indirect Digital Radiography) و مقایسه آنها با یکدیگر و با ارزیابی هنگام جراحی است.مواد و روش: در این بررسی کاربردی، شمار 35 پرتونگاری پری اپیکال معمولی با روش استاندارد (روش موازی) از 50 ناحیه ضایعه پریودنتال از بیماران مورد بررسی، فراهم شد. هنگام جراحی، ارزیابی خطی عمق آسیب درون استخوانی از کرست الوئل تا اپیکالی ترین نقطه آسیب انجام شد. سپس، ارزیابی خطی بر روی پرتونگاری های پری اپیکال معمولی و دیجیتالیز شده که، با برنامه نرم افزاری فتوشاپ (Photoshop version 7) 7 تنظیم گاما دستکاری شده بود، توسط سه مشاهده گر کارشناس انجام گردید. یافته های این دو ارزیابی به وسیله آزمون دونت (Dunnett) با ارزیابی هنگام جراحی مقایسه شد.یافته ها: برای هر سه مشاهده گر، پرتونگاری های پری اپیکال معمولی در مقایسه با ارزیابی خطی هنگام جراحی که، به عنوان استاندارد طلایی (Gold Standard) به شمار می آید، عمق آسیب درون استخوانی را کمتر از میزان واقعی نشان دادند. ارزیابی خطی پرتونگاری های دیجیتالیز و دستکاری شده به وسیله مشاهده گرهای نخست و دوم در مقایسه با استاندارد طلایی، تفاوتی معنی دار نشان نداد، اما این ارزیابی به وسیله مشاهده گر سوم، با استاندارد طلایی تفاوت معنی دار نشان داد (p<0.05). با این حال، میزان تفاوت در ارزیابی خطی پرتونگاری های دیجیتالیز شده با استاندارد طلایی به مراتب کمتر از تفاوت در پرتونگاری های پری اپیکال معمولی با این استاندارد بوده است.نتیجه گیری: در این بررسی، پرتونگاری های دیجیتالیز شده که، تنظیم گاما برای آنها انجام شده بود، در مقایسه با پرتونگاری پری اپیکال معمولی، در تعیین عمق آسیب درون استخوانی از اعتباری بیشتر برخوردار بوده است. پرتونگاری های پری اپیکال معمولی عمق آسیب درون استخوانی را آشکارا کمتر از میزان واقعی نشان دادند.

بیان مساله: سرطان های سر و گردن از دو تا پنج درصد سرطان های بدن را در بر می گیرند که، این درصد، در برخی کشورها بالاتر است. برای نمونه، در کشور هند، در حدود 50 درصد سرطان های بدن را سرطان های با منشا دهانی و گلو تشکیل می دهند. این تومورها، به طور کلی، در مردان شایع تر بوده، اما این حالت در برخی بخش های دهان وارونه می شود. سن ابتلا معمولا بالای 40 سال گزارش شده است.هدف: هدف از این بررسی، تعیین شمار بیماران مبتلا به سرطان های سر و گردن بوده است که، در سال های 1381 تا 1382 در بخش پرتودرمانی بیمارستان نمازی شیراز درمان شده اند.مواد و روش: در این بررسی، در سال های 1381 تا 1382، شمار 496 بیمار مبتلا به سرطان های سر و گردن از میان مراجعه کنندگان به بخش پرتودرمانی بیمارستان نمازی برگزیده شدند. همه بیماران از لحاظ سن، جنس، میزان دریافتی پرتو و جای تومور رده بندی گردیدند.یافته ها: در میان مبتلایان به سرطان های سر و گردن، میانگین سن ابتلا برای مردان، 49 سال و زنان، 43 سال بود. شایع ترین جای درگیری در هر دو جنس، مغز با 228 مورد (46 درصد) و در درجات بعدی، گردن با 57 مورد (11.5 درصد) و حنجره با 56 مورد (11.3 درصد) بودند. اسکواموس سل کارسینوما (Squamous Cell Carcinoma) (SCC) شایع ترین تومور بوده و در درجات بعدی آن، استروماسینوما (Astrocytoma)، منینژیوما (Meningioma) و لیمفوما (Lymphoma) جا گرفتند. یافته های این بررسی از برخی لحاظ، همانندی هایی و از لحاظ دیگر، تفاوت هایی با دیگر بررسی ها و کتب مرجع را نشان داد.نتیجه گیری: این بررسی نشان داد که، شماری چشمگیر (در حدود 13.5 درصد) بیماران مراجعه کننده به بخش پرتودرمانی را مبتلایان به سرطان های سر و گردن تشکیل می دهند. با توجه عوارض بالای پرتودرمانی، به ویژه خطر Osteoradionecrosis در این بیماران، انجام برنامه ریزی درست، پیش و پس از درمان، برای کاهش عوارض ایجاد شده به پایین ترین اندازه ممکن الزامی است.

بیان مساله و هدف: با توجه به مصرف روز افزون نوشیدنی های دارای قند (نوشابه ها، آب میوه های َمصنوعی و ...) در میان کودکان و حتی بزرگسالان و اثرات ویرانگر این مواد بر روی ساختار دندانی و اهمیت بالای سلامت و بهداشت دهان و دندان در میان کودکان 12ساله و از سویی، وجود شاخص DMFT، به عنوان شاخص سلامت دهان و دندان و نیز، مساله افت PH پلاک دندانی، به عنوان زمینه ساز آغاز روند پوسیدگی، پژوهشگران را بر آن داشت تا پژوهشی را با هدف بررسی تغییرات َPH پلاک دندانی بر حسب DMFT در کودکان 12 ساله در پی مصرف نوشیدنی قندی در سال تحصیلی 1382 تا 1383 انجام دهند.مواد و روش: این بررسی به صورت تجربی از گونه filed trial و به شیوه درون محیط طبیعی (invivo) بر روی دو گروه 30 نفری از کودکان 12ساله بخش شده در دو گروه با DMFT>5 و DMFT=0 انجام گرفت. یافته ها به وسیله آزمون آماری t زوجی مقایسه شدند.یافته ها: یافته ها نشان می دهد که، میزان PH پلاک دندانی به دست آمده در گروه DMFT>5، پیش از مصرف نوشیدنی قندی، برابر با 6.21+0.06 بود و پس از مصرف، به 5.56+0.07 رسید و در گروه DMFT=0، پیش از مصرف، برابر با 6.66+0.06 بود و پس از مصرف، به 6.43+0.07 رسید. به این ترتیب، میزان PH پلاک دندانی در گروه DMFT>5، چه پیش و چه پس از مصرف نوشیدنی، کمتر از گروه DMFT=0 بود. همچنین، میزان افت PH پلاک دندانی به دنبال مصرف در گروه DMFT>5، برابر با 0.65+0.07 و در گروه DMFT=0 برابر با 0.23+0.06 بود که، نشان دهنده میزان افت PH پلاک دندانی بیشتر در گروه DMFT>5 است.نتیجه گیری: آمادگی بیشتر نسبت به پوسیدگی دندانی بر پایه میزان افت PH پلاک دندانی و نزدیک شدن آن به PH بحرانی (5.5) درگروه DMFT>5 نسبت به گروه DMFT=0 آشکار گردید. آنچه دارای اهمیت است، لزوم نظارت پیگیر و مناسب پدران و مادران بر روی بهداشت دهان و دندان کودکان خود و بر میزان مصرف مواد قندی در گروه های با میزان DMFT بالاتر در کودکان است. از سویی، دندانپزشکان نیز، می توانند با سفارش های لازم در بالا بردن بهداشت دهان و دندان و لزوم برتری پیشگیری بر درمان دندانی و آگاهی دادن در باره زیان های مصرف مواد قندی و اسیدی، روند پیشگیری از پوسیدگی و خطرات ایجاد شده به دنبال آن را کاهش دهند.

بیان مساله: عفونت گوش میانی، یکی از شایع ترین بیماری ها در سنین کودکی به شمار آمده و به دلیل عوارض جانبی ناشی از درمان نامناسب، این بیماری می تواند به عنوان یک بیماری ناتوان کننده مطرح باشد. عفونت گوش میانی مهم ترین عامل تکرار دیدارهای پزشکی در کودکان است و سالیانه، هزینه ای بالا برای درمان آن صرف می گردد.هدف: پژوهش کنونی برای بررسی عوامل خطر آماده کننده ابتلا به این بیماری و یافتن راهکارهایی در شناساندن عوامل احتمالی آماده کننده این بیماری به پدران و مادران کودکان در سنین زیر دو سال (شایع ترین سن بروز بیماری) انجام شده است.مواد و روش: در این پژوهش شمار 200 کودک زیر سن دو سال در 39 مهد کودک معرفی شده از سوی سازمان بهزیستی شهرستان شیراز، بررسی شدند. با توجه به محدودیت شمار کودکان زیر دو سال که، در مهد کودک ها هستند، با نظر کارشناس آمار، هیچگونه نمونه گیری انجام نشد و همه کودکان زیر سن دو سال که، در مهد کودک ها بودند بررسی شدند. شمار 200 پرسشنامه برای بررسی کودکان فراهم شد که، در این پرسشنامه ها پرسش هایی درباره بروز عفونت گوش میانی، عادت مکیدن پستانک، مکیدن انگشت، به دهان گرفتن پتو، مکیدن شیشه شیر و شیر مادر در طول خواب، سیگار کشیدن پدر و مادر، میزان تحصیلات پدر و مادر و شمار روزهای نگهداری کودک در مهد کودک مطرح گردید. از آزمون آماری پیرسون و مجذور کای برای بررسی ارتباط میان متغیرها و بروز این بیماری استفاده شد.یافته ها: بیشتر از 75 درصد کودکان مورد بررسی یکبار یا بیشتر با عفونت گوش میانی در طول دو سال نخست زندگی خود رو به رو شده بودند. یافته های این بررسی گویای آن بود که، عادت مکیدن پستانک، مکیدن شیشه شیر و شیر مادر در طول خواب، به دهان گرفتن پتو و ملحفه به هنگام خواب، شمار روزهای نگهداری کودک در مراکز نگهداری، سیگار کشیدن پدر و مادر و میزان تحصیلات آنها، با بروز عفونت گوش میانی مرتبط بوده و ارتباط هر یک از متغیرهای یاد شده با بروز عفونت گوش میانی از لحاظ آماری معنی دار است.نتیجه گیری: عفونت گوش میانی یک بیماری شایع در طول دو سال نخست زندگی به شمار می آید و با عاداتی چون، مکیدن پستانک، مکیدن شیشه شیر و به دهان گرفتن پتو، ارتباط آشکار دارد، هر چند که مکیدن انگشت شست و به دهان گرفتن اسباب بازی، با بروز این بیماری ارتباطی چشمگیر ندارد.

بیان مساله: شیوع مال اکلوژن کلاس سه در جامعه های گوناگون، متفاوت بوده و از سه تا پنج درصد گزارش شده است. درمان زود هنگام این ناهنجاری از اهمیتی به سزا برخوردار بوده و به آنها سفارش شده است.هدف: در این پژوهش، اثر درمانی چین کپ بر روی بیماران دارای ناهنجاری کلاس سه بررسی شده است.مواد و روش: در این بررسی که، از گونه کارآزمایی خودکنترل (Self-Controlled Clinical Trial) بوده است، شمار 40 بیمار دختر و پسر (55 درصد دختر و 45 درصد پسر) با مال اکلوژن اسکلتی کلاس سه با معیار سنجش نیمرخ صاف یا مقعر و اورجت وارونه که با چین کپ درمان شده بودند برگزیده شدند. میانگین سنی بیماران، 8.5±2 سال و میانگین دوره درمان، 22±12 ماه بود که، درمان تا دستیابی به نیمرخ طبیعی و از میان رفتن اورجت منفی تا حداکثر 34 ماه ادامه یافت و سفالوگرام های نخستین و پایانی از هر بیمار فراهم شد. در این بررسی از آزمون آماری رتبه هم علامتی ویلکاکسون (Wilcoxon Signed Rank test) استفاده گردید.یافته ها: واکاوی سفالومتریک نمایانگر میزان تغییرات زیر بر روی این بیماران بود. تغییر اندازه در شاخص ماگزیلا (SNA=0.5±1.3) و ماندیبل (SNB=-1.7±1.5)، تغییر الگوی رشد مندیبل از افقی به عمودی (LAFH=2.8±2.8)، تصحیح ناهنجاری کلاس سه (Wit's=2.7±1.9), (ANB=1.1±1.3) و تغییر زاویه دندان های جلویی فک بالا و پایین (1 to NA=3.1±5.1, IMPA=-3.1±4.3). تغییرات فضای بالایی و پایینی فارینکس (Upper and  Lower pharynx) معنی دار نبود.نتیجه گیری: بودن رابطه منفی میان سن درمان و اثرات چین کپ نشان داد که، هر چه سن استفاده پایین تر باشد اثرات اسکلتی آن آشکارتر است. اثر استفاده از دستگاه بیشتر در مراحل آغازین به کارگیری آن پدیدار می شود.

بیان مساله: در ایران با وجود انجام بررسی های سفالومتریک گوناگون و ارایه معیار استانداردهای بافت سخت، به بررسی و واکاوی بافت نرم کمتر توجه شده است.هدف: این پژوهش با هدف بررسی بافت نرم صورت بزرگسالان دارای اکلوژن و رابطه اسکلتی طبیعی استان فارس انجام گردیده است.مواد و روش کار: در این پژوهش، 1500 دانشجو با دامنه سنی 18 تا 24 سال و میانگین سنی 21 سال زاده شده در استان فارس، معاینه بالینی شدند که، 44 نفر با اکلوژن طبیعی و صورت متناسب برای فراهم کردن پرتونگاری سفالومتری جانبی استاندارد برگزیده شدند. پس از انجام واکاوی، این افراد (23 زن و 21 مرد) که، دارای اندازه های طبیعی نرمال سفالومتریک بودند، بافت نرم صورت آنها با آنالیزهای اشتاینر (Steiner)، ریکتز Ricketts))، مریفیلد (Merrifield) و هالدوی (Holdaway) بررسی گردید و مقادیر به دست آمده، پس از انجام آزمون های آماری (تی تست و لون) با مقادیر استاندارد این آنالیزها مقایسه شد.یافته ها: در آنالیز مریفیلد، اندازه ی زاویه ی Z در دو گروه زن و مرد، تفاوتی چشمگیر نداشت و تقریبا یکسان بود. در آنالیز ریکتز، میانگین فاصله لب های بالا و پایین از خط E، در دو گروه زن و مرد، تفاوتی نداشت و در هر دو جنس، مقادیری همسان به دست آمد. در بررسی اشتاینر دیده شد که، مردان لبهایی جلو زده و برجسته تر از زنان دارند و میانگین به دست آمده برای گروه مردان، بیشتر از زنان بود. در حالی که در آنالیز هالدوی، از 11 متغیر اندازه گیری شده، تنها سه متغیر، ضخامت چانه، لب بالا و میزان کشش لب بالا، در میان دو گروه تفاوت آماری معنی دار داشت و دیگر متغیرهای اندازه گیری شده، تفاوت آماری معنی دار با هم نداشتند. بررسی این سه متغیر نشان داد که، ضخامت چانه، لب بالا و میزان کشش لب بالا در مردان بیشتر از زنان است.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش معیارهای بافت نرم را در جمعیت مورد بررسی به دست داد و نشان داد که، به جز آنالیز اشتاینر و هالدوی و آن هم تنها در سه مورد از اندازه گیری ها، تفاوتی معنی دار آماری میان افراد این پژوهش، با نمونه های ارایه شده ی خارجی، وجود ندارد.