تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
سال:1396 | دوره:25 | شماره:3 (پیاپی 69) |تعداد مقالات:20

یکی از چالش های اساسی در مدیریت توده های ناهمسال صدمات بهره برداری بر درختان باقی مانده در جنگل است که به طور معمول با گذشت زمان افزایش می یابد.در این پژوهش، فراوانی و حجم پوسیدگی تنه درختان پس از گذشت 15 سال از زمان ایجاد زخم تنه با استفاده از نمونه برداری از درختان توده به روش منظم- تصادفی و قطعه نمونه های 10 آری در جنگل ناو اسالم مورد بررسی قرار گرفت. وضعیت تنه درختان به دو حالت سالم و زخمی و وضعیت زخم ها به دو حالت زخم باز و زخم پوسیده ثبت و حجم پوسیدگی تنه با استفاده از رابطه اسمالیان محاسبه شد. نتایج نشان داد که 16.1 درصد از زخم ها منجر به پوسیدگی تنه شده بودند. فراوانی و حجم پوسیدگی به ترتیب 5.5 اصله و 1.7 متر مکعب در هکتار برآورد شد که 1.96 درصد درختان و 0.72 درصد حجم سرپای جنگل را شامل می شد. ضریب های فراوانی و حجمی پوسیدگی با توجه به فراوانی صدمات اولیه بهره برداری (12.2 درصد) به ترتیب 0.16 و 0.06 محاسبه شد. فراوانی پوسیدگی تنه درختان زخمی در ارتباط با گونه، محل زخم، قطر درخت، موقعیت درخت زخمی و جهت شیب زمین بود. همچنین، فراوانی و حجم پوسیدگی در درختان نمدار و بلندمازو بیشتر از سایر گونه ها بود. با کاهش ارتفاع زخم ها از سطح زمین فراوانی پوسیدگی آن ها افزایش یافته بود. فراوانی و حجم پوسیدگی تنه در درختان زخمی قطور بیشتر از درختان زخمی کم قطر بود. زخم های ایجاد شده بر روی تنه درختان واقع در حاشیه مسیرهای چوبکشی بیشتر از دیگر زخم ها پوسیده شده بودند و فراوانی پوسیدگی زخم های تنه درختان در شیب های شمالی بیشتر از شیب های جنوبی بود. درمجموع، به حداقل رساندن صدمات بهره برداری بر درختان باقی مانده، کاهش شدت بهره برداری، افزایش طول دوره بهره برداری و برداشت درختان پوسیده در دوره های بعدی بهره برداری پیشنهاد می شود.

کوبیدگی خاک یکی از عامل های ایجاد تنش است که تاثیر منفی بر رشد گیاه دارد. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر کوبیدگی خاک بر سیستم ریشه نونهال های توسکای ییلاقی (Alnus subcordata C. A. Mey.) در شرایط کنترل شده بود. بذرهای توسکای ییلاقی پس از کاشت در گلدآن های پلاستیکی، در خاک لومی تا لوم- رسی و رژیم رطوبتی ثابت و در شش سطح کوبیدگی خاک مورد بررسی قرار گرفتند و فاکتورهای قطر یقه، طول، زی توده و نسبت های تخصیص سیستم ریشه نونهال ها اندازه گیری و محاسبه شدند. بر اساس نتایج، فاکتورهای بررسی شده با افزایش جرم مخصوص خاک به طور معنی داری کاهش یافتند و به جز نسبت طول ریشه جانبی به اصلی به صورت تابع درجه دوم کاهش یابنده بودند. مقایسه مقادیر در تیمار شاهد نسبت به تیمار با کوبیدگی شدید، 36 درصد کاهش در میانگین طول ریشه جانبی، 31 درصد کاهش در میانگین طول ریشه اصلی، 37 درصد کاهش در میانگین قطر ریشه اصلی، 27 درصد کاهش در میانگین زی توده ریشه و 36 درصد کاهش در میانگین زی توده خشک ریشه را نشان داد. درمجموع، نتایج حاکی از تاثیر منفی تنش کوبیدگی بر ویژگی های سیستم ریشه ای نونهال های توسکای ییلاقی بود.

مطالعه ساختار توده های طبیعی و همچنین شناخت مراحل تحولی و روند پویایی در جنگل های بکر در راستای به کارگیری روش های همگام با طبیعت، وظایف چندگانه جنگل از قبیل تعادل اکولوژیک و برآورد نیازهای اقتصادی- اجتماعی را تضمین می کند. پژوهش پیش رو با هدف کمی سازی ویژگی های ساختاری توده های طبیعی آمیخته راش شرقی (Fagus orientalis Lipsky) در مرحله تحولی بلوغ انجام شد. سه قطعه نمونه یک هکتاری (100 ´ 100 متر) در پارسل 326 سری گرازبن جنگل آموزشی- پژوهشی خیرودکنار دانشگاه تهران انتخاب شد و قطر برابر سینه، ارتفاع درختان سرپا و ویژگی های کمی و کیفی خشک دارهای واقع در قطعات نمونه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که ممرز و راش به ترتیب با متوسط 52.8 و 37.7 درصد، بیشترین فراوانی را نسبت به گونه های دیگر داشتند. متوسط حجم سرپا و خشک دار به ترتیب 629.2 و 13.4 متر مکعب در هکتار محاسبه شد. نمودارهای پراکنش قطری درختان و خشک دارها نشان دهنده حضور بیشینه درختان و همچنین خشک دارها در طبقه قطری کوچکتر از 35 سانتی متر بود. همچنین، راش و ممرز به ترتیب بیشترین فراوانی را در طبقه ارتفاعی کمتر از 15 متر و 15 تا 30 متر داشتند و راش از نظر ارتفاعی به عنوان گونه غالب در اشکوب بالا بود. با توجه به این که پژوهش پیش رو در قطعات شاهد انجام شد، نتایج به دست آمده می تواند به عنوان مبنایی در توده های جنگلی دیگر مورد استفاده مدیران جنگل در عملیات جنگل شناسی، بهره برداری و احیای جنگل قرار گیرد.

در دهه های اخیر صنوبرکاری در شمال ایران به منظور زراعت چوب تا سطح 50 هزار هکتار توسعه یافته و صنوبر دلتوئیدس (Populus deltoides Bartre. ex Marsh.77.51) یکی از گونه های غیربومی تند رشد کاشته شده در این اراضی است. این پژوهش با هدف انتخاب بسترهای مناسب تر این گونه برای افزایش رشد و تولید چوب انجام شد. در اراضی جلگه ای شهرستان نور، سه عرصه جنگل کاری 20 ساله این گونه با بافت خاک سیلتی- رسی- لومی، سیلتی- لومی و لومی انتخاب شدند. اندازه گیری ها در قطعه نمونه های 400 متر مربعی با چهار تکرار انجام شد. تجزیه و تحلیل داده های کمی و کیفی درختان، تفاوت معنی داری را بین عرصه هایی که دارای بافت های مختلف خاک بودند، نشان داد. درختان در بافت لوم، بیشترین رویش ارتفاعی سالانه (1.27 متر)، بیشترین حجم درخت متوسط (0.956 متر مکعب)، بیشترین متوسط قطر (29.01 سانتی متر)، بیشترین رویه زمینی در هکتار (32.59 متر مربع) و بیشترین حجم در هکتار (443 متر مکعب) را داشتند. متوسط ارتفاع درختان در خاک سیلتی- لومی (24.47 متر) اختلاف معنی داری با ارتفاع در خاک سیلتی- رسی- لومی داشت. رویش قطری و رویه زمینی درختان صنوبر در خاک دارای بافت سیلتی- رسی- لومی نسبت به خاک سیلتی- لومی بیشتر بود. خاک لومی شرایط بهتری را برای رشد و تولید درختان صنوبر فراهم کرده بود. پیشنهاد می شود به منظور شناخت اولیه از وضعیت رویشگاه و انتخاب کلن و برنامه ریزی اجرای عملیات اصلاحی، حتما پیش از کاشت، آزمایش خاک انجام شود تا موفقیت صنوبرکاری تضمین و سرمایه گذاری در این راستا با خطر کمتری مواجه شود.

برای رفع مشکلات موجود در محیط های کار به ویژه در امور جنگل داری که از مشاغل سخت به شمار می آید، لازم است سلامت جسمانی افراد مورد مطالعه و پایش قرار گیرد. هدف از این پژوهش، پایش سلامت جسمانی کارکنان طرح های جنگل داری غرب استان گلستان بود. چهل و دو نفر از کارکنان طرح های جنگل داری در سه گروه قرق بانان، کارکنان اداری و رانندگان ماشین آلات سنگین انتخاب شدند. اطلاعات پیکرشناسی (آنتروپومتری) آن ها شامل سن، قد و وزن به صورت سالانه اندازه گیری و شاخص توده بدنی و نرخ متابولیسم پایه آن ها محاسبه شد. سپس، فشارخون این افراد در پنج سال متوالی (1389 تا 1393) به کمک دستگاه فشارسنج جیوه ای و کلسترول، تری گلیسیرید و قند خون آن ها در سه سال متوالی (1391 تا 1393) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که فراوانی افراد با چاقی مفرط در گروه اداری به طور معنی داری بیشتر از سایر گروه ها بود. قرق بانان بیش از سایر گروه ها دارای وزن ایده آل و طبیعی بودند. نرخ متابولیسم پایه رانندگان ماشین آلات سنگین 1804.88، کارکنان اداری 1766.63 و قرق بانان 1747.98 کالری به دست آمد. طی سال های 1391 تا 1393، قند و کلسترول کل خون افراد به طور معنی داری افزایش پیدا کرد. قرق بانان دارای بیشترین قند خون و رانندگان ماشین آلات سنگین دارای بیشترین کلسترول خون در مقایسه با سایر گروه ها بودند. کمترین مقدار تری گلیسیرید در کارکنان اداری مشاهده شد. 91 درصد کارکنان اداری دارای فشار خون سیستولیک نرمال و 100 درصد آن ها دارای فشار دیاستولیک نرمال بودند که از این نظر وضعیت بهتری نسبت به سایر گروه ها داشتند.

این پژوهش به منظور مطالعه نیاز رویشگاهی درختان گز پرشاخه (Tamarix ramosissima Ledeb.) در استان ایلام انجام شد. در ابتدا رویشگاه هایی که گز گونه غالب آن ها بود، شناسایی شدند که شامل رویشگاه های ظهیری، دار بلوط، چم جنگل، پل سیمره، بانروشان، گلان و کنجانچم بودند. سپس، در هر رویشگاه پنج نمونه خاک از عمق صفر تا 30 سانتی متری به روش کاملا تصادفی برداشت شد و متغیرهای فیزیکی- شیمیایی خاک شامل بافت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، ماده آلی، ازت کل، فسفر، پتاسیم، رطوبت و جرم مخصوص اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که این گونه در شوری بین 0.92 تا 9.03 دسی زیمنس بر متر، اسیدیته بین 6.98 تا 7.99، کربن آلی بین 0.09 تا 3.39 درصد، ازت کل بین صفر تا 0.29 درصد، فسفر قابل جذب بین 17.17 تا 23.14 (ppm)، پتاسیم بین 2.35 تا 402.35(ppm) و رطوبت وزنی خاک بین 0.06 تا 30.56 درصد رویش دارد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که از نظر درصد شن، سیلت و رس، رطوبت وزنی خاک، هدایت الکتریکی، اسیدیته، فسفر، پتاسیم، ازت کل و کربن آلی در رویشگاه های مختلف تفاوت معنی داری وجود داشت. تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی و تحلیل دوطرفه TWINSPAN نیز نشان داد که فاصله از رودخانه، درصد کربن آلی، هدایت الکتریکی خاک، رطوب خاک، فسفر قابل جذب و درصد سیلت مهم ترین عامل های موثر بر استقرار و پراکنش این گونه بودند.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثرهای اجتماعی زوال جنگل های بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) از دیدگاه جنگل نشینان بود. جامعه آماری پژوهش، 216 نفر از جنگل نشینان شهرستان ملکشاهی استان ایلام بودند که با استفاده از فرمول کوکران برآورد و به روش نمونه گیری طبقه ای- تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ای بود که بر اساس بررسی پیشینه پژوهش و مصاحبه با کارشناسان تدوین شد. بر اساس تحلیل عاملی، اثرهای اجتماعی زوال جنگل های بلوط بر زندگی روستاییان شهرستان ملکشاهی در هشت عامل خلاصه شدند، بدین ترتیب که 12.60 درصد از واریانس کل به عامل کاهش کیفیت زندگی، 10.64 درصد به کاهش مسوولیت پذیری، 9.88 درصد به کاهش مشارکت اجتماعی، 9.70 درصد به کاهش اعتماد اجتماعی، 8.56 درصد به کاهش شبکه روابط اجتماعی، 6.94 درصد به تغییر نگرش به شغل کشاورزی و دامپروری، 6.78 درصد به کاهش رضایت از دولت و 4.91 درصد به عامل افزایش مهاجرت مرتبط بودند. عامل های مذکور 70.02 درصد از کل واریانس را تبیین کردند. بنابراین، بیشترین تاثیر اجتماعی زوال جنگل های بلوط بر کاهش کیفیت زندگی جنگل نشینان بود.

پاسخ گیاهان به مقدار آب در دسترس برای تدوین برنامه های مربوط به مدیریت منابع آب و آبیاری از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، مقدار تبخیر و تعرق، ضریب گیاهی، عملکرد و کارایی مصرف آب در دو گونه اکالیپتوس (Eucalyptus flocktoniae (Maiden) Maiden, E. leucoxylon F. Muell) از طریق آزمایش های لایسیمتری و در شرایط سطوح مختلف تیمارهای رطوبتی (100، 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی) بررسی شد. پژوهش در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی و در سه تکرار در شرایط اقلیمی یزد انجام شد. نتایج نشان داد که در هر دو گونه با افزایش رطوبت خاک، مقدار تبخیر و تعرق افزایش یافت و بین سطوح مختلف اختلاف معنی داری مشاهده شد. نیاز آبی E. flocktoniae و E. leucoxylon در شرایط رطوبتی 100 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب 1185 و 1617 میلی متر و ضریب گیاهی نیز به ترتیب 0.65 و 0.88 اندازه گیری شد. مقدار ماده خشک تولیدی در تمامی بخش های گیاه و مقدار کارایی مصرف آب در E. leucoxylon به طور معنی داری بیشتر از E. flocktoniae بود. کارایی مصرف آب در E. flocktoniae معادل 1.22 گرم بر لیتر و در E. leucoxylon معادل 1.41 گرم بر لیتر اندازه گیری شد. گرچه E. leucoxylon تندرشد تر بوده و برای عملکرد بیشتر به آب زیادتری نیاز دارد، با این وجود به دلیل به کارگیری سازوکارهای مناسب برای سازگاری در شرایط خشک و بهبود کارایی مصرف آب، برای جنگل کاری و تولید چوب در شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک قابل توصیه است.

طی سال های اخیر پدیده زوال بلوط به جنگل های زاگرس آسیب جدی رسانده است. برای مقابله و مدیریت این بحران قبل از هر چیزی نیاز به اطلاعات دقیقی از وضعیت و گستره وقوع این پدیده در سطح جنگل است. یکی از راه های موثر برای دستیابی به اطلاعات مربوط به گستره و شدت وقوع خشکیدگی در جنگل در محدوده های وسیع استفاده از داده های ماهواره ای است. در این پژوهش که در قسمتی از جنگل های شهرستان ایلام انجام شد، با استفاده از داده های ماهواره ای Worldview-2 به تهیه نقشه شدت خشکیدگی جنگل در چهار طبقه پرداخته شد و از چهار الگوریتم طبقه بندی حداکثر احتمال، بیز ساده، نزدیک ترین همسایه و شبکه عصبی مصنوعی برای طبقه بندی داده های ماهواره ای استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین روش های مختلف، روش الگوریتم شبکه عصبی مصنوعی با صحت کلی 72.83 درصد بهترین نتایج را داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که داده های سنجنده WV-2 می توانند به خوبی شدت وقوع زوال بلوط را نشان دهند.

الگوی پراکنش مکانی یکی از جنبه های مهم بوم شناسی جامعه های گیاهی است. درختان وی ول (Quercus libani Oliv.) حدود 24 درصد جنگل های زاگرس شمالی را تشکیل می دهند و در سایر مناطق زاگرس مشاهده نمی شوند. به دلیل اهمیت اجتماعی و اکولوژیک این گونه و همچنین به منظور مدیریت و پایش بهتر آن، بررسی الگوی مکانی این گونه با روش نمونه برداری فاصله ای مربع تی، هدف این مطالعه درنظر گرفته شد. برای جمع آوری اطلاعات لازم، منطقه ای 40 هکتاری از جنگل های بلکه شهرستان بانه، استان کردستان انتخاب شد. عرصه مطالعاتی ابتدا به قطعه های 25 ´25 متر مربع شبکه بندی شد و آماربرداری در قالب یک شبکه منظم و نمونه برداری ها به صورت منظم- تصادفی انجام شد. در مجموع، 43 نقطه با فاصله 100 متر از یکدیگر اندازه گیری شدند. برای بررسی الگوی پراکنش مکانی از شاخص های ابرهات، هینز، هاپکینز، شاخص C و شاخص پراکنش استفاده شد. شاخص های ابرهات، هینز، هاپکینز و شاخص پراکنش، الگو را پراکنده و شاخص C الگو را کپه ای نشان داد، اما فقط نتیجه شاخص ابرهات معنی دار شد. نتایج به دست آمده از این پژوهش می تواند در برنامه های مدیریتی توسعه، جنگل کاری و برنامه های احیای جنگل به منظور حفاظت بهتر از این بوم سازگان در معرض خطر، مفید واقع شود.

محلب (Cerasus mahaleb L.) به دلیل پراکنش اکولوژیک محدود، تجدید حیات طبیعی ضعیف و مشکلات تکثیر نهال در معرض تهدید قرار دارد. به منظور یافتن شیوه نامه مناسب برای ریشه زایی و تولید نهال این گونه از طریق قلمه چوب سخت با تیمارهای اکسینی در دو زمان آذر و اسفند، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در بستر شاسی گرم انجام شد. تیمارها شامل کاربرد ایندول بوتیریک اسید (IBA) با غلظت های صفر (شاهد)، 500، 1000، 2000، 3000، 5000 و 8000 میلی گرم در لیتر و نفتالین استیک اسید (NAA) با غلظت های صفر (شاهد)، 500، 1000، 2000، 3000، 4000 میلی گرم در لیتر بودند. پس از ریشه زایی، قلمه های ریشه دار شده به عرصه باز در جوی پشته هایی با فاصله 70 سانتی متر انتقال یافتند و پس از گذشت یک فصل رویش و خارج کردن پنج نهال، مشخصه های مورد نظر ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که غلظت 2000 میلی گرم در لیتر IBA و 1000 میلی گرم در لیتر NAA در هر دو زمان آذر و اسفند مطلوب ترین تیمار از نظر مشخصه های مورد مطالعه (ریشه زایی، وزن خشک کل، سطح ریشه، سطح برگ، ارتفاع، محتوای نسبی آب برگ و کلروفیل) بود. غلظت زیاد اکسین ها سبب کاهش مطلوبیت کلیه مشخصه های مورد مطالعه شد. ریشه زایی و کلروفیل در تیمارهای اکسین به طور معنی داری در آذر بیشتر از اسفند بودند. در مجموع، بهترین تیمار برای ریشه زایی قلمه های خشبی محلب، هورمون IBA با غلظت 2000 میلی گرم در لیتر بود.

این پژوهش به بررسی اثرات پنج توده جنگل کاری شده 20 ساله با گونه های پلت (Acer velutinum Boiss.)، کریپتومریا (Cryptomeria japonica D. Don.)، زربین (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis (Mill.) Gord.)، کاج تدا (Pinus taeda L.) و یک توده آمیخته بر حاصل خیزی خاک می پردازد. همچنین، مقایسه کیفیت توده های مذکور با جنگل طبیعی به منظور انتخاب گونه مناسب برای کاشت در مناطق پایین بند جنگل های هیرکانی از اهداف این پژوهش بود. در هر توده، پنج قطعه نمونه مربعی شکل (400 متر مربعی) به صورت منظم- تصادفی مشخص شدند و مشخصه های کمی و کیفی درختان ثبت شد. همچنین، از سه عمق صفر تا 15، 30-15 و 45-30 سانتی متری خاک به صورت ترکیبی نمونه برداری شد و مشخصه های فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه گیری شدند. نتایج نشان دهنده تاثیر معنی دار توده های مورد مطالعه بر مشخصه های مورد بررسی بود. توده کاج تدا بیشترین (6.4) و توده پلت کمترین (5.5) مقدار اسیدیته، توده طبیعی بیشترین (ds/m2 0.18) و توده کریپتومریا کمترین (0.06ds/m2) مقدار هدایت الکتریکی را داشتند. در توده کاج تدا بیشترین مقدار کربن آلی (1.29 درصد) و ازت کل (0.36 درصد) و در توده طبیعی کمترین مقدار کربن آلی (1.03 درصد) و ازت کل (0.08 درصد) مشاهده شد. توده آمیخته بیشترین (1.9g/Kg) و توده کریپتومریا کمترین (1.8g/Kg) مقدار فسفر را داشتند. همچنین، توده پلت بیشترین (292830t/ha) و توده طبیعی کمترین (223920t/ha) مقدار ترسیب کربن را داشتند. نتایج این پژوهش نشان داد که توده های سوزنی برگ از نظر ویژگی های کیفی و عناصر غذایی موفق تر عمل کرده اند، در حالی که از نظر ویژگی های کمی و مقدار انباشتگی کربن خاک، توده های پهن برگ موفق تر بودند. در مجموع و با توجه به شرایط منطقه، توده های پهن برگ در مقایسه با توده های سوزنی برگ از موفقیت بیشتری برخوردار بودند.

ساختار توده و تنوع گونه ای دو ویژگی مفید برای اندازه گیری ترکیبی تنوع زیستی جنگل هستند و اطلاعات مهمی برای تصمیم گیری، مدیریت و انتخاب شیوه های مناسب جنگل شناسی فراهم می کنند. برای اجرای پژوهش پیش رو، ابتدا در واحدهای اکولوژیک همگن موجود در تیپ راش- ممرز ناو اسالم گیلان، پنج قطعه نمونه یک هکتاری به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای تعیین شاخص تنوع ساختاری ترکیبی (SI) تیپ، شاخص های زاویه یکنواخت، آمیختگی و تمایز قطر برابر سینه محاسبه شدند. همچنین، به منظور تعیین تراکم درختان در این تیپ از شاخص فاصله تا نزدیک ترین همسایه ها استفاده شد. با توجه به نتایج، میانگین شاخص فاصله تا نزدیک ترین همسایه ها برای تیپ مورد بررسی 5.58 متر به دست آمد. همچنین، میانگین شاخص زاویه یکنواخت 0.52 محاسبه شد که بیانگر توزیع کپه ای درختان بود. شاخص آمیختگی با میانگین 0.45 نشان دهنده سطح متوسط آمیختگی تیپ بود. شاخص تمایز قطر برابر سینه نیز 0.47 محاسبه شد که بیانگر اختلاف متوسط بین درختان از نظر قطر برابر سینه بود. شاخص تنوع ساختاری ترکیبی که بیانگر سه جنبه مختلف ساختار (تنوع موقعیت مکانی، تنوع گونه ای و تنوع ابعاد قطر برابر سینه) است، با ارزش 0.475 نشان داد که تیپ مورد مطالعه دارای سطح تنوع درختی زیادی است. نتایج این مطالعه اطلاعات کلیدی برای مدیریت و حفظ سطح تنوع درختی در تیپ راش- ممرز را با استفاده از شاخص تنوع ساختاری ترکیبی فراهم می کند. همچنین، با پایش و مدیریت سطح تنوع درختی توده های جنگلی می توان از اثرات منفی فاکتورهای طبیعی و انسانی کاست.

جنس ارس (Juniperus) در ایران از نظر گستره پراکنش پس از بنه رتبه دوم را در میان گونه های درختی به خود اختصاص می دهد. وسعت رویشگاه های ارس به دلیل زاد آوری طبیعی محدود آن در حال کاهش است، بنابراین احیای رویشگاه های آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش، اثر فنوتیپ پایه مادری و دوره آبیاری بر زنده مانی و مشخصه های رویشی نهال های ارس در ایستگاه سیراچال به مدت چهار سال مطالعه شد. بیست نهال تولید شده از سه گروه از درختان با فنوتیپ پایه مادری A (تنه صاف)، B (تنه خمیده) و C (توان بذردهی زیاد) در قالب بلوک های کامل تصادفی و به صورت کرت های خرد شده در سه تکرار در سال 1389 کاشته شدند. تیمار آبیاری نهال ها در چهار سطح شاهد (بدون آبیاری)، 15 روز یک بار (6 نوبت در سال)، 30 روز یک بار (سه نوبت در سال) و 45 روز یک بار (دو نوبت در سال) در سال اول پس از کاشت اعمال شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که در سال اول، تاثیر تیمار آبیاری بر متغیرهای رویش جاری قطر، ارتفاع و سطح تاج و تیمار فنوتیپ پایه مادری فقط بر رویش جاری قطر معنی دار بود. در سال دوم نیز فقط اثر فنوتیپ پایه مادری برسطح تاج معنی دار بود. در مجموع پس از گذشت چهار سال، فقط اثر تیمار آبیاری بر سطح تاج معنی دار بود. یافته ها نشان داد که یک نوبت آبیاری در زمان کاشت به عنوان یک ضرورت مهم در استقرار نهال های ارس است و در احیای رویشگاه ها باید مورد توجه قرار گیرد. با توجه به نتایج به نظر می رسد، نوع درخت مادری نیز در احیای رویشگاه تاثیرگذار بوده و انتخاب بذر از درختان گروه C می تواند در موفقیت برنامه احیای رویشگاه سیراچال موثر باشد.

تصمیم گیری در منابع طبیعی اغلب به پیچید گی هایی فراتر از روش های تجربی آماری منجر می شود، بنابراین نیاز به راهکارهای نوین دارد. تکنیک شبکه های عصبی مصنوعی با تقلید از مغز انسان و الگوبرداری از آن به فرآیند حل مشکل می پردازد. در این پژوهش به پیش بینی حجم صنعتی و هیزمی درختان با استفاده از تکنیک هوش مصنوعی پرداخته شد. برای این منظور، 367 اصله از درختان نشانه گذاری شده جنگل آموزشی- پژوهشی خیرودکنار نوشهر انتخاب و متغیرهای قطر برابر سینه، قطر کنده، ارتفاع کنده، ارتفاع کل، طول صنعتی، حداقل قطر میانه گرده بینه، وضعیت درخت، گونه و عامل های توپوگرافی شامل شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا اندازه گیری شدند. کلیه متغیرها به عنوان ورودی شبکه درنظر گرفته شدند. برای مدل سازی از شبکه پرسپترون چندلایه استفاده شد. نتایج نشان داد که شبکه MLP با مقدار خطای جذر میانگین مربعات 0.233 و ضریب تبیین های 0.94 و 0.71 به ترتیب برای حجم های صنعتی و هیزمی دارای دقت قابل قبولی برای پیش بینی بود.

محصولات غیرچوبی جنگل به طور مستقیم و غیرمستقیم نقش مهمی در اقتصاد خانوارهای روستایی بازی می کنند. زندگی حدود 600 میلیون نفر از افراد کشورهای در حال توسعه به این محصولات وابسته است. در این پژوهش به بررسی وضعیت تولید و برداشت میوه آلوچه (Prunus divaricata Ledeb.) و نقش آن در افزایش درآمد خانوارها در شهرستان رودسر استان گیلان پرداخته شد. برای برآورد مقدار تولید از 30 قطعه نمونه یک هکتاری (با ابعاد 100 در 100 متری) به صورت تصادفی سیستماتیک آماربرداری انجام شد. برای برآورد مقدار برداشت و تعیین سهم درآمد به دست آمده از میوه آلوچه در درآمد کل خانوارها از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته و مشاهده مستقیم و سرشماری از 120 خانوار سه روستای مورد مطالعه در تابستان سال 1394 استفاده شد. تحلیل همبستگی بین مشخصات درخت و مقدار میوه تولیدی نشان داد که قطر برابر سینه همبستگی مثبت و معنی داری (0.638) با میوه تولیدی داشت. میانگین میوه تولیدی هر پایه 8.5 کیلوگرم و میانگین تعداد در هکتار 13 پایه بود. مقدار کل برداشت بهره برداران از میوه آلوچه درسال 3500 کیلوگرم بود و میانگین برداشت سالانه خانوارها حدود 29 کیلوگرم برآورد شد. درآمد خالص سالانه خانوار از محل برداشت میوه آلوچه در روستاهای مورد مطالعه از 500 هزار ریال تا 2600 هزار ریال تغییر داشت و برای 11 نفر در سال از طریق برداشت میوه شغل ایجاد می شد. با توجه به اینکه درآمد به دست آمده از میوه آلوچه زیاد نبود، می توان با فرآوری و رساندن محصول به بازارهای اصلی، درآمد به دست آمده را افزایش داد.