پژوهش در علوم کشاورزی (JOURNAL OF RESEARCH IN AGRICULTURAL SCIENCE)
سال:1387 | دوره:4 | شماره:1 |تعداد مقالات:13

به منظور مطالعه اثرات تنش شوری بر جوانه زنی و صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک و رشد گیاهچه های 24 ژنوتیپ نخود این بررسی در سه بخش در شرایط گلخانه انجام شد. در هر سه بخش آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه 100 میلی مول کلرید، کاملا تصادفی و در سه تکرار انجام شد که در بخش اول، آزمون جوانه زنی تحت (غلظت های صفر، 50 100 میلی مول کلرید سدیم) بخش دوم آزمون غربال گری (غلظت های صفر، 40، 60، 80، 100 میلی مول کلرید سدیم) جهت شناسایی لاین های، حساس و مقاوم به تنش شوری و در بخش سوم برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی ژنوتیپ های حساس و مقاوم تحت (غلظت های صفر، 30، 60 و 90 میلی مول کلرید سدیم) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین درصد نهایی جوانه زنی به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های FLIP95-64C و FLIP95-58C و حداکثر و حداقل سرعت جوانه زنی به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های FLIP95-64C و FLIP95-57C بود. تمامی ژنوتیپ ها در غلظت 50 میلی مول حداقل به میزان 76 درصد جوانه زدند. نتایج حاصل از آزمون غربا لگری نشان داد که ژنوتیپ FLIP95-50C جزء مقاوم ترین ژنوتیپ ها (آستانه شوری 4.32 سی زیمنس بر متر) و ژنوتیپ های FLIP95-57C و FLIP93-174C جزء حساس ترین ژنوتیپ ها (آستانه شوری 1.02 دسی زیمنس بر متر) به تنش شوری بودند. نتایج تجزیه واریانس بخش سوم مطالعه نشان داد که ژنوتیپ مقاوم (FLIP95-50C) در صفت وزن خشک کاهش کمتری داشت، همچنین این ژنوتیپ طول ریشه چه بیشتری داشت. تجمع یون های سدیم و کلر در ژنوتیپ مقاوم کمتر بود که احتمالا حاکی از وجود مکانیسمی در این گیاه است که در هنگام مواجه شدن با تنش شوری، موجب دفع یون ها از گیاه و یا عدم جذب آن ها می شود. همچنین مشخص گردید که واکنش گیاه نخود به تنش شوری در مرحله جوانه زنی با مرحله گیاهچه متفاوت است.

به منظور تعیین مناسبترین شاخص های تحمل به تنش خشکی و شناسائی ژنوتیپ های مقاوم، تعداد ده رقم گلرنگ بهاره در دو محیط تنش و بدون تنش خشکی و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان واقع در منطقه خاتون آباد کشت شدند. تجزیه واریانس شاخص های تحمل بیانگر وجود تفاوت معنی دار و تنوع ژنتیکی بین ارقام از نظر این شاخص ها بود. بررسی همبستگی ساده بین شاخص های تحمل به خشکی و عملکرد ارقام در دو محیط تنش و بدون تنش خشکی نشاندهنده این بود که شاخص های میانگین هندسی بهره وری (GMP) تحمل به تنش (STI) قادر به شناسائی ارقام دارای پتانسیل عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی بوده و لذا به عنوان بهترین شاخص های تحمل شناخته شدند. مقایسه میانگین ارقام مختلف از نظر بهترین شاخص های تحمل به تنش خشکی و همچنین نمایش گرافیکی بای پلات مبین این مطلب بود که ارقام استرلینگ، نبراسکا 10، محلی کوسه و Gila متحمل ترین و رقم U.S.10 حساس ترین رقم نسبت به تنش خشکی می باشند. نتایج حاصل از دسته بندی ارقام با استفاده از تجزیه خوشه ای نشان داد که تلاقی بین رقم U.S.10 با ارقام اصفهان 28، اراک 2811 و C111 که دارای بیشترین فاصله ژنتیکی می باشند به عنوان والدین بهترین تلاقی ها در جهت بهبود ژنتیکی تحمل به تنش خشکی در ارقام گلرنگ بهاره قابل توصیه می باشد.

برای برآورد همبستگی بین عملکرد و برخی صفات زراعی از تلاقی دای آلل یک طرفه نه رقم گندم استفاده گردید. در این بررسی، نتایج F2 به همراه والدها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند .سپس عملکرد دانه در بوته و برخی صفات زراعی شامل طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در سنبله اصلی، طول سنبله اصلی، وزن دانه در سنبله اصلی، طول آخرین میانگره و وزن آخرین میانگره در هر واحد آزمایشی اندازه گیری شدند. برآوردها حاکی از این بود که همبستگی منفی بین عملکرد دانه در بوته و تمام صفات مورد بررسی به جز وزن دانه در سنبله اصلی و طول آخرین میان گره وجود دارد. اثرات مستقیم و غیر مستقیم صفات بر روی عملکرد از طریق روش تجزیه علیت بدست آمد. نتایج حاصل از روش تجزیه علیت و رگرسیون مرحله ای مشخص کرد که صفات وزن دانه در سنبله اصلی، تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته و وزن آخرین میانگره بخش عمده ای از تنوع عملکرد دانه را توجیه کردند.

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و سطوح مختلف کود نیتروژن بر ماده مؤثره و صفات مورد بررسی گیاه بابونه آلمانی در کشت بهاره در منطقه اصفهان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلو ک های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال زراعی 84-83 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان اجراء گردید. تیمارهای مورد بررسی در این آزمایش شامل سه تاریخ کاشت 15 اسفند ماه، اول و 15 فروردین ماه و سه سطح کود نیتروژن شامل 75، 150 و 225 کیلوگرم کود اوره در هکتار بودند. تعداد گل، وزن تر گل و وزن خشک گل در سه چین، تعداد روز تا غنچه دهی، تعداد روز تا 50% گلدهی، تعداد روز تا 100% گلدهی، طول ساقه، تعداد ساقه، قطر ساقه، تعداد ساقه فرعی، تعداد پنجه، درصد اسانس و وزن اسانس از مهمترین صفات اندازه گیری شده در مطالعه حاضر بودند. نتایج تجزیه واریانس آزمایش نشان می دهد که عامل تاریخ کاشت اثر بسیار معنی داری (در سطح احتمال 1%) بر روی صفاتی همچون تعداد گل، وزن تر، وزن خشک، تعداد روز تا غنچه دهی، تعداد روز تا 50% گلدهی، تعداد روز تا 100% گلدهی، طول و قطر ساقه دارد. همچنین درصد اسانس تحت تاثیر عامل تاریخ کاشت در مطالعه حاضر گردید. به طور کلی نتایج آزمایش حاکی از آن است که تاخیر در تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر تعداد ساقه، تعداد ساقه فرعی، تعداد پنجه، درصد اسانس و وزن اسانس ندارد. در رابطه با اثر عامل نیتروژن بر صفات مورد ارزیابی در تحقیق حاضر مشخص گردید که تنها صفات تعداد روز تا 50 % گلدهی و تعداد ساقه فرعی تحت تاثیر (در سطح احتمال 5%) سطوح مختلف نیتروژن قرار گرفتند. بررسی اثر متقابل بین تاریخ کاشت و سطوح مختلف کود نیتروژن بر درصد اسانس و وزن اسانس گیاه بابونه معنی دار بود؛ به طوری که بیشترین وزن اسانس در تاریخ کاشت اول و با مصرف 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و بالاترین درصد اسانس مربوط به تاریخ کاشت سوم و میزان 75 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به دست آمدند. بنابراین با توجه به نتایج تحقیق حاضر چنین به نظر می رسد که کشت بابونه در اواسط اسفند ماه و مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در شرایط آب و هوایی اصفهان مناسب می باشد. انتظار می رود که بیشترین میزان عملکرد گیاه بابونه در شرایط اصفهان با کاشت گیاه در نیمه اسفند ماه و کاربرد سطوح کود ازت کمتر از 75 کیلوگرم در هکتار حاصل شود.

به منظور بررسی اثرات عصاره آبی دو گونه گیاه زراعی چاودار و گندم بر جوانه زنی و رشد اولیه علف های هرز تاج ریزی و سلمه تره، آزمایشی در آزمایشگاه تحقیقات بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران به صورت فاکتوریل و قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. غلظت های مختلف عصاره آبی ( صفر شاهد، 25، 5، 10 و 40 درصد)، گونه گیاه زراعی (چاودار و گندم) و گونه علف هرز (سلمه تره و تاج ریزی) به عنوان فاکتورهای آزمایشی در نظر گرفته شدند. به جز اثرات متقابل گیاه زراعی × گونه علف هرز بر صفات طول ریشه چه و ساقه چه و اثرات متقابل غلظت عصاره آبی × گیاه زراعی گونه علف هرز بر صفت طول ریشه چه، اثرات تیمارهای اصلی و متقابل آنها بر صفات مورد ارزیابی (درصد جوانه زنی،سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و طول ساقه چه) معنی دار بود. درصد جو انه زنی علف هرز سلمه تره حساسیت بیشتری را نسبت به علف هرز تاج ریزی نشان داد. سرعت جوانه زنی بذور سلمه تره تاثیر کمتری از مواد آللوکیمیکال پذیرفت و غلظت های پایین عصاره آبی نتوانست تاثیر چندانی بر سرعت جوانه زنی آنها اعمال نمایید. در حالی که سرعت جوانه زنی بذور تاج ریزی در غلظت های پایین به میزان قابل توجهی کاهش یافت. رشد اولیه علف هرز تاج ریزی در مقایسه با علف هرز سلمه تره نسبت به مواد آللوپاتیک عصاره آبی تحمل بیشتری نشان داد. همچنین رشد ریشه- چه بیشتر از ساقه چه تحت تاثیر خواص آللوپاتیک گیاهان زراعی چاودار و گندم قرار گرفت. نتایج بدست آمده در این آزمایش نشان داد که عصاره آبی گیاهان زراعی مورد آزمایش بر صفات مورد ارزیابی علف های هرز تاج ریزی و سلمه تره اثر بازد ارندگی دارد. بنابراین به نظر می رسد مواد آللوپاتیک موجود در عصاره آبی بقایای چاودار و گندم می تواند به عنوان عاملی موثر در ممانعت از جوانه زنی و رشد اولیه علف های هرز مذکور مطرح گردد.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و مقادیر مختلف نیتروژن خاک بر میزان جذب برخی عناصر غذایی ماکرو و میکرو در گیاه ذرت رقم 704، پژوهشی در سال زراعی 1383 با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از مقادیر 150، 300، 450 کیلوگرم در هر هکتار نیتروژن از منبع اوره ( 46 درصد) و تنش های رطوبتی شامل T0: آبیاری مطلوب (آبیاری معادل نیاز آبی گیاه)، T1: تنش در مرحله رویشی پیش از گرده افشانی و 50 درصد گلدهی، T2: تنش رطوبتی درمرحله زایشی دو هفته قبل از ظهور گل نر و زمانی که 50 درصد گل نر ظاهر شده است، T3: تنش رطوبتی در مرحله پر شدن دانه بلافاصله بعد از خاتمه گرده افشانی و انتهای شیری شدن دانه. نیاز آبی گیاه و میزان آب مورد نیاز گیاه با استفاده از تشت تبخیر و روش FAO محاسبه شد. نتایج نشان داد کود نیتروژن در سطح احتمال 1% در میزان جذب عناصر فسفر، نیتروژن، پتاس، منگنز، روی، آهن و مس موثر است. با افزایش کود نیتروژن میزان جذب عناصر نیتروژن، فسفر، پتاس و منگنز افزایش یافت اما جذب آهن کاهش یافت. از بین تیمارهای مختلف اعمال تنش خشکی، تنش خشکی در مرحله دو هفته قبل از ظهور گل نر و هم زمان با 50% ظهور گل نر بیشترین اثر کاهشی را بر میزان جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاس بر جای گذاشت و کمترین اثر مربوط به تیمار آبیاری مطلوب بود. جذب پتاس، روی و مس با بروز تنش خشکی افزایش یافت اما تنش خشکی باعث کاهش جذب عنصر منگنز شد. جذب منگنز و آهن با هم نسبت عکس داشت.

در این پژوهش، تأثیر آبیاری با پساب ثانویه تصفیه خانه شاهین شهر بر برخی ویژگی های چمن در سه بافت خاک بررسی شد. آزمایش در داخل گلدان به صورت طرح آزمایشی فاکتوریل با سه فاکتور و سه تکرار در قالب بلوک های کامل تصادفی در مدت ده ماه اجرا شد. فاکتور اول میزان اختلاط آب و پساب (شامل 100% آب، 25% پساب و 75% آب، 50% پساب و 50% آب، 75% پساب و 25% آب و 100% پساب)، فاکتور دوم بافت خاک (لوم شنی، لوم و لوم رسی) و فاکتور سوم ارقام چمن (DALZJ1, DALZM3, DALZM2, DALZM1 و MAYCO) بود. استفاده از پساب باعث افزایش رنگ، ارتفاع و وزن خشک چمن گردید. حداکثر رنگ و ارتفاع با کاربرد 75% پساب و 25% آب و حداکثر وزن خشک با آبیاری با 100 % پساب به دست آمد. بیشترین درجه رنگ (5.53) مربوط به رقم DALZM3بوده و رقم DALZJ بیشترین ارتفاع (12.5 سانتی متر) و ماده خشک (180.7 گرم در گلدان) را داشت. اثر درصد پساب و رقم نشان داد که بیشترین درجه رنگ (5.73) را واریته DALZM3 تحت آبیاری 100% پساب و واریته DALZJ1 بیشترین ارتفاع (13.5 سانتی متر) و وزن خشک (248.3 گرم در گلدان) را تحت تیمار آبی 75% پساب و 25% آب داشت. بنابراین استفاده از پساب تأثیر منفی روی) خصوصیات اندازه گیری شده نداشت.

به منظور تعیین زمان گل انگیزی و اثر محلول پاشی عناصر ازت (اوره)، روی (سولفات روی) و بور (اسید بوریک) بر ویژگیهای کیفی و عملکرد انگور سیاه، طی سال های 1382 تا 1385 دو آزمایش جداگانه درمنطقه سی سخت انجام شد. در آزمایش اول جهت تعیین زمان گل انگیزی، از نیمه اول خرداد ماه تا اواخر مرداد ماه سال 1383 به فاصله هر 15 روز 3 بوته و روی هر بوته 3 شاخه انتخاب و عمل حلقه برداری و قطع برگ ها روی آنها صورت گرفت. با بررسی این شاخه ها در بهار سال بعد، مشخص گردید که انگیزش گل حدودا در نیمه اول تیرماه است. در آزمایش دوم، تیمارهای محلول پاشی عناصر ازت، روی و بور در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تیمار (شاهد، ازت، روی، بور، ازت + روی، ازت + بور، روی + بور، ازت + روی + بور با غلظت 5 در هزار) و 4 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که، اثر تیمارهای محلول پاشی بر صفات مواد جامد محلول، اسیدیته، نسبت قند به اسید، واکنش آب میوه و عملکرد در سطح احتمال 1% معنی دار بود. بنابراین کاربرد تیمار ترکیبی ازت و بور با غلظت %./5 کیفیت میوه را نسبت به سایر تیمارها افزایش داد. همچنین کاربرد تمام تیمارهای محلول پاشی میزان عملکرد را در سال تیمار و سال بعد از آن نسبت به شاهد افزایش داد.

جهت تعیین محیط کشت مناسب و نوع و غلظت مواد تنظیم کننده رشد، آزمایش هایی با استفاده از غلظت های مختلف بنزیل آدنین (BA) (صفر، 0.5، 1 و 1.5 میلی گرم در لیتر) ایندول بوتیریک اسید (IBA) (صفر، 0.005، 0.01 و 0.02 میلی گرم در لیتر) روی یاس چمپا (Jasminum grandiforum) در شرایط کشت درون شیشه ای با استفاده از دو غلظت محیط کشت موراشیگی و اسکوگ (MS) و (1/2 MS) انجام گرفت. ریزنمونه های تک گره حاوی جوانه گونه یاد شده با استفاده از کلراکس 20% به مدت 15 دقیقه گندزدایی شدند. در این پژوهش درصد رشد جوانه و میزان پرآوری (تعداد شاخساره تولیدی) مورد ارزیابی قرار گرفت. شاخساره ها پس از یک هفته قرارگیری در محیط کشت های MS حاوی صفر، 0.25، 0.5، 0.75، 1، 1.25، 1.5، 1.75 و 2 میلی گرم در لیتر IBA جهت ریشه زایی به محیط کشت MS بدون هورمون انتقال یافتند. به طور کلی در تمام موارد بررسی شده محیط کشت 1/2 MS بهتر از محیط کشت MS بود. نتایج نشان داد که بهترین ترکیب جهت پرآوری شاخساره یاس چمپا یک میلی گرم در لیتر BA همراه با 0.005 میلی گرم در لیتر IBA و بهترین غلظت برای ریشه زایی شاخساره ها 1 و 1.25 میلی گرم در لیتر IBA بود.

زنگ زرد با عامل Puccinia striiformis f. sp. Tritici از بیماریهای مهم قارچی گندم در سراسر دنیا بویژه در نواحی آسیای مرکزی و غربی بوده و سالانه خسارت های سنگینی به گندم وارد می سازد. اهمیت زنگ زرد از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت بوده و به شرایط آب و هوایی و ارقام مورد کشت بستگی دارد. برای کنترل این بیماری مهم استفاده و تولید ارقام ولاین های مقاوم بهترین روش کنترل می باشند. برای این منظور 20 ژنوتیپ از لاین های گندم امیدبخش اقلیم سرد به همراه شاهد حساس در اردبیل ارزیابی شدند. هر یک از ژنوتیپ های مورد آزمایش در دو خط یک متری روی یک پشته به فاصله 30 سانتی متر از یکدیگر تحت شرایط آبیاری مه پاش و آلودگی مصنوعی کشت گردید. آزمایش در طی سالهای زراعی 1381 و 1382 و بر اساس طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. به منظور استقرار بهتر بیماری، علاوه بر کاشت رقم حساس بولانی در فاصله هر 10 لاین، اطراف قطعه آزمایش نیز به وسیله دو خط از رقم مذکور کشت گردید. عملیات مایه زنی مصنوعی خزانه در فصل بهار و در فاصله بین زمان ساقه دهی تا قبل از ظهور برگ پرچم با مخلوط اسپور زنگ زرد و پودر تالک (به نسبت 1 به 50) به کمک گردپاش و در هنگام غروب انجام شد. یادداشت برداری از شدت بیماری بر اساس مقیاس اصلاح شده کب و همچنین از واکنش گیاه به آلودگی (تیپ آلودگی) طبق روش رولفز و همکاران انجام گردید. سپس از ترکیب این دو ضریب آلودگی (Coefficient of Infection= CI) محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بین ارقام مورد بررسی از نظر مقاومت به بیماری زنگ زرد تفاوت معنی دار وجود دارد و بیشترین مقاومت در لاین هایC-80-16, C-80-12, C-80-11, C-80-5, C-80-4, C-80-3 و C-80-20 مشاهده گردید، در حالی که لاین هایC-80-18, C-80-13, C-80-2 و C-80-21 (شاهد)، حساس ترین بودند و بقیه لاین ها حد واسط بین دو گروه قرار گرفتند.

در این تحقیق تعیین LD50 ترکیبات بازدارنده سنتز کیتین بر روی لارو سن دوم سوسک کلرادوی سیب زمینی Leptinotarsa decemlineata نسبت به ترکیبات بازدارنده سنتز کیتین Lufenuron با فرمولاسیون امولسیون 25% و Diflubenzuron با فرمولاسیون پودر وتابل 25 %) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور ضمن جمع آوری تخم این حشره از مزارع اطراف دانشگاه ارومیه و روستای نازلو، سن دوم لاروی با اندازه گیری عرض کپسول سر مجزا گردیده و مورد آزمایش قرار گرفت. جهت تعیین LD50 این سن لاروی از بوته های سیب زمینی کاشته شده در گلدان استفاده گردید و برای بررسی حساسیت لاروها در یک سطح مشخص و با مقدار مشخصی از محلول سمی با توجه به سطح تغذیه آنها قفس هایی تهیه شد و لاروها در این قفس ها رهاسازی شدند. در این آزمایشات مقدار LD50 ترکیبات مذکور بر روی لارو سن دوم با استفاده از نرم افزار رایانه ای Mstatc و روش Probit تعیین گردید. میزان LD50 ترکیب Lufenuron و Diflubenzuron بر روی لارو سن دوم به ترتیب 139.56ppm و 913.67 محاسبه گردید. مشاهده شد که Lufenuron نسبت به Diflubenzuron تاثیر بیشتری روی آفت دارد. بر اساس داده های این تحقیق و به دلیل انتخابی عمل نمودن ترکیبات بازدارنده سنتز کیتین نتیجه گرفته شد که می توان این ترکیبات را در کنترل سوسک کلرادوی سیب زمینی به کار برد.

به منظور تعیین مناسب ترین رقیق کننده های منی از بین رقیق کننده های بلتسویل، رینگر وشیر و مقایسه نسبت های مختلف رقیق کننده های جهت رقیق سازی (نسبت یک به یک، یک به دو منی به رقیق کننده های)، بر باروری و نیز بررسی تاثیر زمان نگهداری منی (بدون نگهداری و یا 24 ساعت نگهداری) بر درصد باروری، در مرکز اصلاح نژاد مرغ بومی واقع در استان اصفهان، این مطالعه انجام شد. این تحقیق شامل 11 تیمار و در هر تیمار 3 قطعه خروس به عنوان تکرار و 24 قطعه مرغ و جمعا 264 قطعه مرغ بود. پس از جمع آوری منی، مایع بدست آمده به نسبت های یک به یک و یا یک به دو با رقیق کننده های مختلف رقیق شده و تلقیح بلافاصله یا پس از 24 ساعت نگهداری در دمای 5 درجه سانتی گراد انجام شد. نگهداری منی بعد از 24 ساعت باعث کاهش باروری شد. اثر رقیق کننده های مختلف و همچنین زمان های تلقیح بر صفت باروری معنی دار بود (P<0.01). بین نسبت های یک به یک و یک به دو رقیق کننده ها اختلاف معنی داری وجود نداشت. در بین رقیق کننده ها زمانی که از منی تازه بهره گرفته شد، استفاده از رینگر یک به یک بالاترین درصد باروری را موجب گردید (P<0.01) و بین بلتسویل با شاهد اختلاف معنی داری وجود نداشت ولی استفاده از شیر به عنوان رقیق کننده ها باعث کاهش باروری گردید (P<0.01). به نظر می رسد که برای نگهداری منی هیچ کدام از رقیق کننده های ذکر شده مناسب نبوده و استفاده از رینگر به عنوان رقیق کننده باعث بالاترین درصد باروری می شود.