گام های توسعه در آموزش پزشکی
سال:1396 | دوره:14 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

زمینه و هدف: مطالعه عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی، مساله پیچیده ای است، چرا که پیشرفت تحصیلی عنصری چند بعدی می باشد و به گونه ای ظریف، به رشد جسمی، اجتماعی، شناختی و عاطفی دانشجویان ارتباط دارد. مطالعه حاضر با هدف پیش بینی پیشرفت تحصیلی با توجه به شیوه های یادگیری و با میانجی گری خودکارامدی تحصیلی بر روی دانشجویان مقطع دکتری حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام گرفت.روش کار: این پژوهش از نوع همبستگی بود که به صورت توصیفی- مقطعی انجام شد. جامعه آماری مطالعه، همه دانشجویان مشغول به تحصیل در مقطع پزشکی حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی کرمان بودند که با استفاده از فرمول Cochran، 286 نفر به روش نمونه گیری تصادفی- طبقه ای انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه شیوه های یادگیری Kolb و پرسش نامه خودکارامدی تحصیلی McIlroy و Bunting مورد استفاده قرار گرفت. همچنین، برای سنجش پیشرفت تحصیلی، از معدل کل جاری دانشجویان استفاده گردید. داده ها با استفاده از معادلات ساختاری و معیارهای برازش مدل در نرم افزار AMOS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته های به دست آمده نشان داد که بین شیوه های یادگیری با میانجی گری خودکارامدی تحصیلی بر پیشرفت تحصیلی رابطه ساختاری وجود داشت و همچنین، نتایج حاکی از برازندگی مدل در جامعه بود.نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر بیان کننده تاثیر مثبت شیوه های یادگیری مختلف در ارتقای پیشرفت تحصیلی دانشجویان بوده، از شیوه های یادگیری متفاوتی می توان برای آموزش دانشجویان استفاده نمود. همچنین، نقش میانجی گری خودکارامدی تحصیلی دانشجویان، موجب افزایش پیشرفت تحصیلی آنان می شود. به کمک این شیوه ها، مدرسان از استراتژی های متعدد آموزشی برای ارایه مطلب بهره مند می شوند و یادگیری فعال در فراگیران رخ می دهد.

زمینه و هدف: تاثیرات منفی اضطراب اطلاع یابی بسیار حائز اهمیت است، تا جاییکه تاکنون موضوع چندین پژوهش در دنیا بوده است. به واسطه نتایج حاصل از این قبیل مطالعات می توان انواع اضطراب را شناسایی، ابزارهای مختلف جهت سنجش اضطراب را طراحی، و عوامل فردی و اجتماعی موثر بر آن و شیوه های گوناگون مهار و کاهش اضطراب را مورد بررسی قرارداد. از این رو، تحقیق حاضر با هدف تعیین اثر بخشی آموزش آشنایی با شیوه های جستجوی علمی و بانک های اطلاعاتی بر کاهش میزان اضطراب دانشجویان دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان انجام شد.روش کار: روش تحقیق حاضر پیمایشی بوده و جامعه آماری دربردارنده کلیه دانشجویان دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در سال تحصیلی 95-1394 بود. تعداد 60 نفر از متقاضیان به روش تصادفی در دسترس به عنوان نمونه آماری انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه 30 نفره کنترل و آزمایش قرار داده شدند. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه سنجش اضطراب اطلاع یابی استفاده شد.یافته ها: نتایج پژوهش حاضر با استفاده از آزمون t مستقل نشان داد که مداخله آموزشی توانسته اثرات مفیدی بر کاهش اضطراب اطلاع یابی دانشجویان داشته باشد. این مداخله توانست میزان اضطراب ناشی از موانع مربوط به منابع اطلاعاتی (t=3.79، P=0.001)، رایانه و اینترنت (t=5.35، P=0.001)، و جستجوی اطلاعات و انتخاب موضوع (t=2.50، P=0.015) را کاهش دهد. همچنین این مداخله هیچ تاثیری بر میزان اضطراب ناشی از موانع مربوط به کتابخانه (t=0.89، P=0.373) و موانع فنی (t=0.68، P=0.495) نداشت.نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر، می توان اقداماتی در زمینه کاهش اضطراب اطلاع یابی دانشجویان، به خصوص در مراکز دانشگاهی، انجام داد. بنابراین، به منظور کاهش این نوع اضطراب در دانشجویان دانشگاه ها توصیه می شود مداخلات دیگری نیز طراحی، و اضطراب اطلاع یابی مورد بررسی قرار گیرد.

زمینه و هدف: افکار و اعمال دانشجویان در دانشگاه، تحت تاثیر انتظارات آن ها از محیط دانشگاهی و تصوری که از محیط دانشگاه دارند، قرار دارد. به گونه ای که اگر تصور کنند قادر به پاسخگویی به انتظارات نیستند، حتی ممکن است تحصیل خود را نیمه کاره رها نمایند. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی رابطه نگرش دانشجویان به دانشگاه و فرسودگی تحصیلی با توجه به نقش میانجی گری اهمال کاری تحصیلی بود.روش کار: روش این پژوهش از نوع مقطعی بود. جهت تعیین حجم نمونه، از فرمول تعیین حجم نمونه بر اساس حجم معلوم جامعه استفاده شد و به این ترتیب، 384 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری به عنوان نمونه، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر حسب محل دانشگاه، انتخاب شدند و در این تحقیق شرکت نمودند. اطلاعات با کمک پرسش نامه های استاندارد نگرش دانشجویان به دانشگاه Weinstein و همکاران (Perceptions، Expectations، Emotions and Knowledge یا PEEK)، اهمال کاری تحصیلی سواری (Academic procrastination) و فرسودگی تحصیلی Bresó و همکاران جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از آزمون Independent t، آزمون ضریب همبستگی و روش تحلیل مسیر با استفاده از مدل های رگرسیون تکراری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: بین نگرش دانشجویان به دانشگاه با اهمال کاری تحصیلی (r=0.298) و فرسودگی تحصیلی (r=0.491) رابطه معنی داری مشاهده شد. بین نگرش دانشجویان به دانشگاه و فرسودگی تحصیلی آنان با توجه به نقش میانجی گری اهمال کاری تحصیلی در دو بعد اهمال کاری عمدی و ناشی از خستگی جسمی و روانی، رابطه معنی داری وجود داشت (P<0.05). همچنین، مقایسه متغیرهای مورد مطالعه در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری حاکی از وجود تفاوت معنی دار در بعد تحصیلی، بعد شخصی و در کل نگرش دانشجویان به دانشگاه و بعد ناکارامدی تحصیلی از فرسودگی تحصیلی بود و تفاوت معنی داری در مقایسه بقیه متغیرها مشاهده نشد.نتیجه گیری: توجه بیشتر به بهبود نگرش دانشجویان به دانشگاه در جهت کاهش و رفع دو معضل اهمال کاری و فرسودگی تحصیلی، ضروری به نظر می رسد تا از این طریق عملکرد تحصیلی و بهزیستی روان شناختی دانشجویان افزایش یابد.

زمینه و هدف: این مطالعه با هدف تعیین معیارهای معتبر و پایا جهت ارزشیابی راهبردهای آمادگی دانش جویان برای امتحان در دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال تحصیلی 95-94 به انجام رسید.روش کار: برای مطالعه توصیفی–اکتشافی حاضر، ابتدا با تجزیه و تحلیل پیشینه های موجود و الهام از آن ها، فرم 25 گویه ای بر اساس مقیاس لیکرت تدوین شد. روایی صوری ابزار با استفاده از نظر استادان صاحب نظر رشته علوم تربیتی تعیین گردید و سه نوع شاخص ارزیابی اعتبار شامل اعتبارگویه، اعتبار مرکب، و همگونی درونی مورد استفاده قرار گرفت. علاوه بر بررسی ساختار عاملی-تاییدی جهت روایی یابی، بررسی های دیگری مانند روایی همگرا و روایی واگرا نیز مورد استفاده قرار گرفت.یافته ها: تحلیل عاملی-اکتشافی برای تعیین عوامل زیربنایی ابزار اندازه گیری منجر به تعیین دو عامل راهبردهای عمیق آمادگی امتحان، شامل 12 گویه با دامنه ضریب عاملی 0.60 تا 0.80 و مقدار ویژه 12.4، و راهبردهای سطحی آمادگی امتحان، شامل 13 گویه با دامنه ضریب عاملی 0.61 تا 0.76، و مقدار ویژه 2.15 شد. مقدار آلفای کرونباخ برای عامل اول 0.94 و برای عامل دوم برابر با 0.92 بود. روایی همگرا از طریق برآورد میانگین تبیین شده برای عامل ها در این ابزار بین 0.50 و 0.57 بدست آمد که نشان از روایی همگرا در این دو عامل است. شاخص (Average Variance Extracted) AVE برای عوامل از مجذور همبستگی بین دو عامل بزرگتر بود، بنابراین روایی واگرا در این ابزار نیز تایید گردید.نتیجه گیری: ابزار ارزشیابی راهبردهای آمادگی دانشجویان برای امتحان با 25 گویه شامل دو عامل راهبردهای عمیق آمادگی امتحان با 12 گویه و راهبردهای سطحی آمادگی امتحان با 13 گویه طراحی شد که از روایی و پایایی خوبی برخوردار بود. پیشنهاد می شود این ابزار توسط استادان و دانشجویان جهت ارزشیابی راهبردهای آمادگی دانشجویان برای امتحان به کار گرفته شود.

زمینه و هدف: آزمون های زیادی در مقاطع و رشته های مختلف علوم پزشکی برگزار می شوند که هدف آنها اندازه گیری میزان توانمندی دانشجویان است. در آزمون هایی که به نوعی بحث قبولی یا مردودی (ملاک مرجع) دانشجویان مطرح است و قرار است توسط ممتحنین متعددی نمره دهی شود، مهم است که «حداقل نمره قبولی» یا «حد نصاب قبولی» آزمون تعیین گردد تا مرز بین دانشجویان رد و قبول مشخص شود، به این نمره، «نقطه برش» یا «استاندارد» گفته می شود. در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، سنجش نهایی دانشجویان در درس نشانه شناسی 1 بوسیله آزمون بالینی ساختارمند عینی (objective structured clinical examination; OSCE) انجام می گیرد. روش معمول تعیین حدنصاب قبولی در این آزمون جهت درس نشانه شناسی1، استفاده از روش نمره ثابت است که در مواردی نتایج ردی و قبولی دانشجویان در آزمون مورد بحث و اختلاف نظر امور آموزش و اساتید قرار می گیرد، به همین منظور، در این تحقیق از چهار روش کوهن، گروه مرزی، رگرسیون مرزی، و هافستی جهت تعیین حدنصاب قبولی در این آزمون استفاده شده و نتایج آن با روش نمره ثابت (روش مورد استفاده) مقایسه گردید.روش کار: آزمونی که جهت درس نشانه شناسی 1 در سال 1394 در دانشکده پزشکی مشهد برگزار شد، یک OSCE شش ایستگاهه است. جهت انجام تحقیق، برای تعیین نمره دانشجویان علاوه بر چک لیست نمرات، فرم شماره 1 و شماره 2 نیز تکمیل گردید. در فرم شماره 1 از یک مقیاس درجه بندی پنج تایی لیکرت استفاده شد که از ضعیف تا عالی درجه بندی شده بود. نتایج بدست آمده از این فرم در روش های رگرسیون مرزی و گروه مرزی کاربرد دارد. فرم شماره 2، فرمی چهار گزینه ای است که برای روش هافستی مورد استفاده قرار می گیرد. پس از برگزاری آزمون، نتایج حاصله از فرم ها استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزار SPSS نسخه 16 استفاده گردید.یافته ها: نتایج حاصله نشان داد که نقطه برش بدست آمده به روش کوهن بسیار به عدد مورد استفاده در روش متداول نزدیک است. این بدین معنی است که بین نقطه برش بدست آمده با روش کوهن (73.11) و عدد 12 که به عنوان نقطه برش در استفاده از روش ثابت در نظر گرفته می شود، اختلاف معناداری وجود ندارد، در حالی که روش های گروه مرزی و رگرسیون مرزی نمره حد نصاب قبولی بالاتری را به دست می دهند که اختلاف معناداری را با نقطه برش روش متداول دارد و در واقع دانشجویان بیشتری در این درس مردود می شوند. از روش هافستی در این آزمون نمی توان استفاده کرد، زیرا نتایج معنی داری به دست نمی دهد.نتیجه گیری: با توجه به اینکه اختلاف فاحشی در تعداد قبول شدگان در آزمون میان روش نمره ثابت و کوهن، و روش گروه مرزی و رگرسیون مرزی وجود دارد، توصیه می شود از این دو روش به طور مرسوم استفاده نشود. همچنین، پیشنهاد می گردد که از چند روش جهت تعیین حد نصاب قبولی میانگین گرفته شده، و این عدد به عنوان حد نصاب قبولی آزمون استفاده شود، زیرا در آمار برای بدست آوردن پارامترهای جامعه نیاز به برآوردگری است که کوچکترین واریانس را از میان تمامی برآوردگرهای خطی به دست آورده، دقیق و کارا باشد، در آمار نظری، برآوردگر میانگین از این سه خصوصیت بهره منداست.

زمینه و هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان انطباق برنامه آموزشی دوره کارآموزی و کارورزی پزشکی اجتماعی با نقش ها و وظایف پزشکان عمومی شاغل در مراکز بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز از دیدگاه خودشان انجام گرفت.روش کار: مطالعه مقطعی - تحلیلی حاضر باروش پیمایشی در سال 1393 روی 80 نفر از پزشکان عمومی شهرهای استان آذربایجان شرقی با روش نمونه گیری تصادفی ساده انجام شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته با استفاده از کوریکولوم آموزشی مقطع کارآموزی و کارورزی بهداشت و پزشکی اجتماعی و نتایج بدست آمده از جلسه بحث گروهی متمرکز، شامل وظایف و انتظارات از پزشکان عمومی طراحی گردید، و از نظر روایی محتوایی و پایایی توسط متخصصان و دست اندرکاران آموزش پزشکی اجتماعی تائید شد. داده ها با نرم افزار SPSS و آماره های توصیفی (میانگین و انحراف معیار، میزان فراوانی و درصد) و آزمون آماری تی تک نمونه ای تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: بطور متوسط بیش از 83% از پزشکان عمومی شرکت کننده در مطالعه حاضر خواستار باقیماندن محتواهای دوره های کارآموزی و کارورزی پزشکی اجتماعی در برنامه آموزشی شان شدند. بیش از 60% از پزشکان عمومی خواستار اضافه شدن درس رفتار و اخلاق حرفه ای و درس رویکرد به عوامل خطر بیماری ها و طب پیشگیری به دوره کارآموزی شدند. همچنین، بیش از 50% از افراد تحت مطالعه خواستار اضافه شدن دروس تجویز منطقی دارو و آزمایشات به دوره کارورزی شدند. بطور کلی، پاسخ دهندگان میزان انطباق محتوای آموزشی دوره کارآموزی (میانگین 3.3±0.74، حداقل 1.1 و حداکثر امتیاز 5) با دوره کاروزی (3.13±0.77، حداقل 1 و حداکثر 4.92 امتیاز) را در حد متوسط به بالا ارزیابی کردند.نتیجه گیری: بنابر نتایج مطالعه حاضر، میزان انطباق کلی محتواهای آموزشی در دوره کارآموزی و کارورزی توسط پزشکان عمومی درحد متوسط به بالا ارزیابی گردید. همچنین، آنان خواستار اضافه شدن برخی از دروس به برنامه آموزشی شان شدند. بنابراین، هماهنگ نمودن نیازهای واقعی آموزش پزشکی با دروس ارائه شده به منظور ارتقا توانمندی پزشکان عمومی در عرصه خدمات رسانی امری ضروری است که به واسطه آن می توان گامی موثر در جهت جامعه نگر ساختن آموزش پزشکی برداشت.

زمینه و هدف: امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش مهمی در توسعه کیفیت آموزش ایفا می نماید. بخشی از پژوهش های حوزه آموزش، معطوف به آموزش الکترونیکی است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی سهم پژوهش های مرتبط با آموزش الکترونیکی علوم پزشکی در نشریات آموزش علوم پزشکی کشور است.روش کار: به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز، نشریات آموزش پزشکی فارسی و انگلیسی زبان با رتبه علمی-پژوهشی از وزارت بهداشت، به ترتیب در بازه زمانی 1390 تا پایان نیمه اول 1394 و بازه زمانی 2011 تا پایان 2015 مورد بررسی قرار گرفت. با بررسی عنوان، کلمات کلیدی، و روش پژوهش، مقالات مرتبط با هدف پژوهش شناسایی شده و داده های به دست آمده با استفاده از آمار توصیفی و نرم افزار اکسل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: تنها یکی از نشریات مورد بررسی بیش از 10% (14.6%) مقالات خود را به حوزه آموزش الکترونیکی علوم پزشکی اختصاص داده بود. بالاترین نسبت مقالات آموزش الکترونیکی به کل مقالات مربوط به مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی (0.146) و مجله گامهای توسعه در آموزش پزشکی (0.094)، و کمترین آن مربوط به مجله (0.031) Journal of Advances in Medical Education & Professionalism بود.نتیجه گیری: محدودیت هایی همچون زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری به همراه عدم علاقه و نداشتن وقت کافی در بین اساتید از موانع توسعه پژوهش های مرتبط با آموزش و یادگیری علوم الکترونیک و نهادینه شدن آن در برنامه درسی است.

زمینه و هدف: بیشتر دانشجویان نوروآناتومی را درسی دشوار قلمداد می کنند. راهکار های مختلفی ارائه شده تا مسیر یادگیری نوروآناتومی را هموارتر کند. با این حال به نظر می رسد هیچ یک از راهکارهای موجود برای تسهیل یادگیری ارتباطات آوران و وابران ساختارهای سیستم عصبی طراحی نشده باشند. در مقاله حاضر، نتایج روشی ابتکاری ارائه شده که امید است به حل این مشکل کمک کند.روش کار: در پژوهش حاضر تعداد 140 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران شرکت کردند، از این میان 69 نفر به روش سنتی آموزش دیدند (گروه شاهد) و برای آموزش 71 نفر باقیمانده از روش جدیدی استفاده شد (گروه مداخله)، به این صورت که ابتدا برای هر کدام از ساختارهای سیستم عصبی یک نام و تصویری جایگزین در نظر گرفته شد که به نوعی تداعی کننده یک رابطه با آن ساختار اصلی بود. سپس دانشجویان با این نام ها عباراتی سه قسمتی و تا حد ممکن طنزآلود ساختند که در بخش اول هر عبارت از نام جایگزین ساختار، و در بخش دوم و سوم به ترتیب از نام جایگزین ساختارهایی که به آن رشته عصبی می فرستند (آوران ها) و از آن رشته عصبی دریافت می کنند (وابران ها) استفاده شد، و از طریق به خاطر سپردن این عبارت ها، ارتباطات آوران و وابران به دانشجویان آموخته شد. هر دو گروه در یک پیش آزمون و پس آزمون 12 سوالی شرکت کرده و نتایج با آزمون جفتی t به کمک نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرارگرفت و P ≤0.05 به عنوان سطح معنی داری داده ها در نظر گرفته شد.یافته ها: میان نمرات پیش آزمون گروه شاهد و مداخله (به ترتیب 0.89±1.60 و 0.86±1.64) تفاوت معنی داری مشاهده نشد (P=0.40). نمره پس آزمون گروه مداخله (1.16 ± 8.15) در مقایسه با گروه شاهد (0.77 ± 3.75) افزایش چشمگیری داشت (P<0.001).نتیجه گیری: روش پیشنهادی می تواند یادگیری ارتباطات آوران و وابران سیستم عصبی را تسهیل کند.