گام های توسعه در آموزش پزشکی
سال:1383 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

مقدمه: ضرورت پرداختن به تعالی آکادمیک و کیفیت آموزش عالی، به ویژه در دانشگاه های علوم پزشکی و افزایش کارایی در بخش بهداشت و درمان امری آشکار است. مراکز توسعه آموزش پزشکی در جهت رسالت و دستیابی به اهداف و با توجه به حوزه عملکرد خود که شامل برنامه ریزی آموزشی، آموزش اساتید، آموزش مداوم، ارزشیابی و پژوهش در آموزش می باشد، فعالیت می نمایند.هدف: این مطالعه به منظور بررسی نظرات اعضای هیات علمی دانشگاه نسبت به فعالیت های مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی صورت گرفت.روش کار: پژوهش حاضر مطالعه ای مقطعی است که در سال 82 انجام شد. جامعه پژوهش را اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان (N= 307 نفر) تشکیل دادند که حدود نیمی از آنان (n=145 نفر) به روش نمونه گیری تصادفی ساده در مطالعه منظور شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه پژوهشگر - ساخته، پس از کسب روایی محتوی از طریق نظرخواهی از صاحب نظران و محاسبه پایایی ثبات درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ (r=0.79) جمع آوری گردید.یافته ها: یافته های این مطالعه نشان داد که بیشترین توافق با فعالیت های مرکز مطالعات و توسعه دانشگاه مربوط به «تدوین و اجرای برنامه آموزش مهارت های بالینی ویژه دانشجویان پزشکی» (%96.6)، «مشارکت فعال در بازنگری برنامه های آموزش پزشکی» (%93.1)، «همکاری با گروه های آموزشی در تدوین طرح درس بر اساس منابع جدید» و «برگزاری کارگاه های آموزشی جهت آشنا ساختن اعضای هیات علمی با نرم افزارهای مختلف و کاربرد آنها در علوم پزشکی» (هر کدام %92.4) و کمترین میزان توافق با «تسهیل دسترسی به منابع، کنفرانس ها و همایش ها در زمینه آموزش پزشکی»، «استفاده از تجربیات اساتید مجرب در طراحی برنامه های مرکز توسعه» (هر کدام %61.4)، «مشارکت در ارزیابی طرح های پژوهشی و پایان نامه ها» و «کمک به درک بهتر جامعه پزشکی نسبت به نیازهای در حال تغییر جامعه» (هر کدام %67) بود. در مجموع اعضای هیات علمی با کسب %78.7 از نمره کل دیدگاه نسبتا مثبتی نسبت به فعالیت های جاری مرکز توسعه دانشگاه داشته و این در حالی است که %87.5 از آنان تمایل به مشارکت در فعالیت های مرکز توسعه را بیان کردند.بحث و نتیجه گیری: در مجموع دیدگاه نسبتا مثبت اعضای هیات علمی نسبت به فعالیت های جاری، نقطه عطفی است در توستعه بیشتر این مرکز و همچنین بستری مناسب برای ایجاد واحد مطالعات و توسعه آموزش پزشکی در کلیه دانشکده ها به منظور پیشبرد اهداف توسعه آموزش پزشکی می باشد.

زمینه: شناسایی و اولویت بندی نیازهای آموزشی، گام اول برنامه ریزی است. ارزیابی برنامه های موجود به منظور بهینه سازی و رفع نواقص احتمالی از ضروریات ارتقا کیفیت آموزش می باشد.هدف: هدف از این مطالعه تعیین اولویت های آموزشی و تعیین تطابق بین نیاز و محتوای آموزشی دو برنامه باز آموزی اطفال و روانپزشکی از دیدگاه پزشکان مشمول قانون آموزش مداوم بوده است.روش کار: این پژوهش مطالعه ای مقطعی است و جامعه پژوهش را مشمولین قانون آموزش مداوم تشکیل داده است. از 100 پزشک تحت آموزش که به روش نمونه گیری آسان در مطالعه وارد شدند قبل از برگزاری دوره در مورد میزان احساس نیاز و بعد از برگزاری دوره در مورد میزان تطابق محتوای برنامه جاری آموزشی با میزان نیاز نسبت به بیش از 20 عنوان آموزشی بالینی در طب اطفال (50 نفر) و روانپزشکی (50 نفر) نظرخواهی شد.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد در هر یک از گروه ها 22 درصد مونث و 78 درصد مذکر بودند. میانگین سن و سابقه کار افراد به ترتیب 34 و 7 سال بود. بیشترین میانگین نمره نیاز آموزش در طب روانپزشکی مربوط به عنوان آموزشی «اعتیاد، الگوهای مصرف، درمان های دارویی و غیر دارویی» (4.43) و بیشترین تطابق نیاز با محتوا در این گروه مربوط به «اعتیاد (تعاریف، عوامل و پیشگیری) (4.36) بود. کمترین نیاز به آموزش مربوط به «اختلالات فشار روانی و آسیب زا» (3.48) و کمترین تطابق نیاز با محتوا مربوط به «سبب شناسی» (3.07) بوده است. در گروه اطفال بیشترین نیاز، همچنین بیشترین تطابق مربوط به «عفونت حاد تنفسی» به ترتیب 4.32 و 4.43 و کمترین نیاز مربوط به لیشمانیوزیس با میانگین نمره 3.16 و کمترین تطابق نیاز و محتوا مربوط به عنوان آموزشی «بیماری متابولیکی کودکان» با میانگین نمره 3.24 بود. همبستگی در دو بخش «نیازسنجی» و «تطابق نیاز با محتوا» در هر دو گروه اطفال و روانپزشکی معنی دار بود (P<0.001). همچنین همبستگی آماری معنی داری بین سن و نیاز در طب اطفال (P<0.05، r= 0.42) و بین سابقه کار با تطابق نیاز با محتوا P<0.05، r= -0.43 در طب روانپزشکی به دست آمد.نتیجه گیری: همبستگی مثبت بین نیاز و محتوا در هر دو برنامه مورد بررسی بیانگر دقت و توجه مدیران و مجریان برنامه به نیازهای آموزشی فراگیران و تطابق این نیازها با محتوای آموزشی جهت دست یافتن به نتایج بهتر بوده است. با درک واضح تر وضعیت کنونی برنامه های بازآموزی می توان به مدیران کمک کرد تا در تدوین برنامه ها با کیفیتی بالاتر، نیازهای بالقوه پزشکان را برطرف نمایند.

زمینه: آموزش مداوم یکی از بهترین روش های روزآمد نمودن اطلاعات و معلومات دانش آموختگان، ضمن خدمت است و در طول دو دهه اخیر در اکثر کشورهای دنیا مورد توجه قرار گرفته است.هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین کارایی و ارزیابی نتایج سه کارگاه بهترین تجویز برگزار شده جهت پزشکان عمومی بود.روش کار: نمونه پژوهش شامل 82 پزشک عمومی شرکت کننده در سه کارگاه بهترین تجویز بود. ابزار جمع آوری داده ها مشتمل بر دو بخش ویژگی های فردی و ده سوال دو گزینه ای طراحی گردید که بعد از بررسی روایی مورد استفاده قرار گرفت. پرسشنامه قبل و بعد از برگزاری کارگاه توسط کلیه شرکت کنندگان تکمیل گردید.یافته ها: یافته ها نشان داد %49 از شرکت کنندگان مونث و بقیه مذکر بودند. محل تحصیل بیشتر آزمودنی ها استان کرمان (دانشکده پزشکی کرمان %44 و رفسنجان %9.7) بود. میانگین و انحراف معیار نمرات قبل از برگزاری کارگاه به ترتیب 5.95 و 1.4 با حداقل صفر و حداکثر 9 بود که بعد از برگزاری کارگاه میانگین و انحراف معیار نمره به ترتیب به 7.62 و 1.95 رسید. حداقل و حداکثر نمرات بعد از برگزاری کارگاه صفر و ده بود. مقایسه میانگین نمرات قبل و بعد از کارگاه، تفاوت معنی داری را نشان داد (P<0.001). مقایسه میانگین نمرات قبل و بعد از برنامه آموزشی با توجه به برخی ویژگی ها، تفاوت معنی داری را نشان نداد.نتیجه گیری: با توجه به یافته های تحقیق، کارگاه های برگزار شده تحت عنوان بهترین تجویز توانسته است سطح اطلاعات مشمولین آموزش مداوم شرکت کننده در کارگاه را تا حدودی افزایش دهد. لذا تداوم این برنامه ها توام با افزایش ارتقا کیفیت آنها امری ضروری می باشد.

زمینه: پرستاری حرفه ای پر استرس است. دانشجویان این رشته علاوه بر استرس های محیط آموزشی در معرض استرس های محیط بالینی نیز قرار می گیرند. میزان زیاد استرس یکی از عواملی است که باعث افت تحصیلی و بروز اختلالات جسمی و روحی در این گروه دانشجویان می گردد.هدف: این پژوهش به منظور تعیین منابع استرس زا و میزان استرس دانشجویان دانشکده های پرستاری شهرهای کرمان؛ زرند، بم و جیرفت انجام شده است.روش کار: نمونه این پژوهش 274 دانشجوی پرستاری مراکز فوق است که مایل به شرکت در پژوهش بوده و به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسش نامه و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار پارامتریک صورت گرفت.یافته ها: میانگین میزان استرسی که دانشجویان در معرض آن قرار دارند 2.96 در دامنه 1-5 می باشد. بیشترین میزان ها مربوط به کنار آمدن با مشکلات شخصی (x=3.40)، احساس مضطرب بودن (x=3.34) و زود عصبی و مشوش شدن (x=3.31) می باشد. بیشترین منابع ایجاد کننده این استرس ها نیز مربوط به: اختلاف بین آموزش های تئوری کلاسی با آنچه در بیمارستان اجرا می شود (x=3.50)، امکان پیشرفت تحصیلی و کسب کفایت لازم در شغل آینده (x=3.40) و نگرش و انتظارات سایرین نسبت به حرفه پرستاری (x=3.30) می باشد. در این پژوهش بین میزان استرس با زنده بودن مادر و تحصیلات پدر رابطه معنی داری مشاهده گردید (p<0.05). همچنین بین منابع استرس و شهر محل تحصیل، جنس، زنده بودن مادر، سن و وضعیت سکونت تفاوت معنی داری مشاهده گردید (p<0.05). رابطه معکوسی بین سن و میزان استرس دانشجویان مشاهده شد به نحوی که با افزایش سن میزان استرس کاهش پیدا می کند. همچنین میانگین منابع استرس زا در دانشجویان پسر کمتر از دانشجویان دختر می باشد.نتیجه گیری: به منظور کاهش میزان استرس دانشجویان پرستاری و به وجود آوردن شرایط لازم برای پیشرفت تحصیلی در آنها توصیه می شود منابع استرس زا در آنها تا حد امکان کاهش یافته و راه های مقابله با استرس به آنها آموزش داده شود.

زمینه: یکی از مهمترین مشکلات بهداشتی کشور بیماری های دهان و دندان می باشد، لذا تربیت دندانپزشکانی کارآمد، متعهد و علاقمند از اولویت های آموزشی وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی می باشد. توجه به چگونگی تربیت نیروی انسانی مورد نیاز جهت اداره و انجام خدمات بهداشتی – درمانی در جامعه از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.هدف: این مطالعه به منظور تعیین رضایتمندی دانشجویان دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان نسبت به رشته تحصیلی خود و برخی عوامل مرتبط با آن صورت گرفت.روش کار: این بررسی مطالعه ای توصیفی - مقعطی است که جامعه آن را دانشجویان رشته دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان تشکیل می دادند. جهت گردآوری داده ها از پرسش نامه پژوهشگر - ساخته که با استفاده از منابع معتبر علمی تهیه شده بود، استفاده گردید. داده ها با استفاده از آزمون من ویتنی یو و ضریب همبستگی اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد %55.7 دانشجویان مذکر و بقیه مونث بودند. %74.3 از دانشجویان میزان علاقه فعلی به رشته تحصیلی خود را زیاد یا خیلی زیاد، %17.1  متوسط و بقیه کم یا خیلی کم مطرح کردند. در مورد رضایتمندی تنها %8.6 زیاد به انصراف از تحصیل فکر می کردند و اغلب آنها تمایل به انتخاب رشته را در صورت شرکت مجدد در کنکور (%75.7) اظهار داشتند. از بین عوامل مرتبط با رضایتمندی عواملی که بیشترین تاثیر را داشتند (خیلی زیاد و زیاد) مربوط به «امکان خدمت به مردم و جامعه» (%76)، "موقعیت اجتماعی مناسب" (%65.7) و "علاقه به رشته قبل از انتخاب آن" (%65.6) بود.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که اکثر دانشجویان دندانپزشکی به رشته تحصیلی خود علاقه داشته و با قرار گرفتن در بطن این رشته نه تنها علاقه شان کمتر نشده بلکه علاقمندتر شدند. از آنجا که یکی از عوامل مهم در آموزش، داشتن علاقه و رضایت از رشته تحصیلی است، توجه به این موضوع باید در صدر اولویت های برنامه ریزی آموزشی قرار گیرد.

زمینه: نوجوانی دوران پر تلاطمی است که با تغییرات ژرف روانشناختی، زیست شناختی و اجتماعی همراه می باشد. عدم شناخت نوجوان در رابطه با مسایل این دوره می تواند پایه گذار بسیاری از مشکلات جسمی و اختلالات رفتاری گردد. اجرای برنامه های آموزش بهداشت مستمر و طراحی شده با ایجاد مهارت و توانمندی های لازم تاثیر محسوس در نحوه برخورد صحیح نوجوان با تغییرات دوره نوجوانی دارد.هدف: پژوهش حاضر مطالعه ای نیمه تجربی از نوع قبل و بعد است که با هدف تعیین تاثیر آموزش بهداشت بر آگاهی و عملکرد دختران سال سوم مدارس راهنمایی شهرستان شهر بابک در زمینه بهداشت قاعدگی انجام گرفت.روش کار: نمونه این پژوهش 200 دانش آموز بود که با روش نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی از مدارس راهنمایی شهرستان شهر بابک انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای حاوی 23 سوال بود که در دو بخش آگاهی و عملکرد تنظیم گردید و پس از تعیین روایی و پایایی بین آزمودنی ها توزیع و پرسش نامه اولیه تکمیل گردید. سه ماه پس از اجرای برنامه آموزشی در زمینه بهداشت قاعدگی آزمون نهایی انجام گردید.یافته ها: یافته های مطالعه حاضر نمایانگر افزایش معنی دار میانگین نمرات آگاهی و عملکرد دانش آموزان مورد مطالعه بعد از اجرای برنامه آموزش نسبت به قبل از آن می باشد (P<0.0001)، به گونه ای که میانگین نمره آگاهی از 5.8 (%41.4) قبل از آموزش به 12.7 (%90.7) بعد از آموزش، و همچنین میانگین نمره عملکرد از 23.7 (%65.8) قبل از آموزش به 28.3 (%78.6) بعد از آموزش ارتقا یافت. مقایسه تفاوت میانگین نمرات عملکرد قبل و بعد از آموزش برحسب بعد خانوار و منبع کسب اطلاعات تفاوت معنی داری را نشان داد (P<0.05)، به طوری که کمترین تفاوت میانگین نمره (21.7) به دانش آموزانی تعلق گرفت که بیشترین بعد خانوار (>8) را داشتند. از نظر متغیر منبع کسب اطلاعات بیشترین تفاوت میانگین نمره (6) به گروهی تعلق گرفت که منبع کسب اطلاعات خود را دوستان و معلمین گزارش کردند.نتیجه گیری: بر اساس یافته های این مطالعه، طراحی برنامه آموزش منظم و مستمر در زمینه مسایل بلوغ به ویژه بهداشت قاعدگی پیشنهاد می گردد، بدیهی است که آگاهی دانش آموزان در این زمینه به عنوان حق طبیعی و همچنین یکی از اولویت های بهداشتی محسوب می شود.

تدریس فعالیتی بین الاشخاصی و تعاملی است که مبتنی بر ارتباط کلامی و معطوف به یادگیری یا تغییر روش های رفتار کردن یک یا چند شاگرد می باشد. گرچه در این تعریف ویژگی عمده «جریان، تعامل و تعمد» به وضوح دیده می شوند، اما پاسخگویی به سه پرسش اساسی آن چندان سهل و روشن نمی باشد: 1) تدریس چگونه فعالیتی است؟ 2) در فعالیت تدریس چه کسانی مشارکت دارند؟ 3) سهم و نقش هر یک از افراد شریک در تدریس چیست؟سه پرسش مطرح شده گر چه با جواب های متفاوتی مواجه شده اند، اما در عین حال مبنایی را برای سامان بخشی پژوهش ها نظریه های مطرح شده فراهم می آورند. در پاسخ به پرسش اول از علم یا هنر بودن تدریس سخن به میان می آید، در پاسخ به پرسش دوم از معلم و شاگرد و تعاریف هر یک از آنها بحث می شود؛ و در پاسخ به پرسش سوم از میزان فعالیت و درگیری هر یک از مشارکت کنندگان می توان سخن گفت، که فعال بودن یا غیر فعال بودن معلم و شاگرد مورد نظر قرار می گیرد و روش های مختلف تدریس بر آن اساس شکل می گیرند.