الجمعیه العلمیه الایرانیه للغه العربیه و آدابها
سال:1391 | دوره:8 | شماره:25 |تعداد مقالات:7

چکیده عربی:دعبل الخزاعی أکبر شعراء الشیعة فی العصر العباسی الأول وبدایة العصر الثانی، ذلک العصر الذی عرف بالثبات والاستقرار من الناحیة السیاسیة، وکثرة المذاهب والنحل من الناحیة الفکریة والعقیدیة، نشأ الشاعر فی الکوفة، و قد غذت روحه من ینابیع الشیعة و انطبعت بطابعها، شب دعبل علی الإحساس بالظلم و الاضطهاد، و لقب بالشاعر الهجاء الذی حمل خشبته علی عاتقه منذ خمسین سنة باحثا عمن یصلبه علیها. تصدی الشاعر فی کثیر من أشعاره للانحراف و الأوضاع السیاسیة الفاسدة، و قام بتنویر الرأی العام و توعیة المجتمع العباسی. من خلال نظرتنا إلی أشعاره تبین أنه استخدم فی أدبه السیاسی روحا تهکمیة ساخرة فی هجاء الخلفاء العباسیین، و وزرائه و ولاته و نقد النظم السیاسیة القائمة، و استطاع أن یصور الحکم المتقلب و الحالة القلقة و الانحطاط السائد و تبلبل الأمور و فوضی الأعمال فی هذه الفترة. کما تبین أن الشاعر لم یقصد من هجائه الساخر، الإضحاک و الهزل، بل کانت سخریته ذات أهداف سیاسیة و اجتماعیة بناءة. من هذا المنظور جاء هذا البحث لدراسة الجانب الساخر فی شعره السیاسی. چکیده فارسی:لطفا برای مشاهده چکیده فارسی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده عربی: عرف الشاعر الفلسطینی المعاصر سمیح القاسم بأشعاره السیاسیة أثناء مراحل الإنتاج الشعری و هو أحد من ثالوث المقاومة الفلسطینیة التی تألق نجمه الشعری فی سماء الأدب فترة من الزمن، إلا أن المتأمل فی تجربته الشعریة یواجه تغییرا ملحوظا فیما نظمه قبل حرب 1967م و ما أنتجه بعدها. حیث إن خطاب الشاعر یتحول بتغییر الظروف السیاسیة التی تسود العالم العربی بعد الحرب. و هذا الأمر أدی إلی وجود الآراء المختلفة المتناقضة إلی حد ما، حول إتجاهه السیاسی.و نظرا لمکانة الدراسات اللسانیة (منها تحلیل الخطاب) کمنهج لتحلیل النص الأدبی من جهة و أهمیة الکشف عن إتجاه الشاعر و أفکاره من جهة أخری، یستهدف المقال إستخدام تحلیل الخطاب و تطبیقه علی النماذج الشعریة لسمیح قبل الحرب و بعدها و یترکز علی المستوی الصرفی فی قصائد من دیوان "مواکب الشمس" لقبل الحرب و من دیوان "لا أستأذن أحدا" لبعد الحرب حتی یکشف عما یسمی فکرة الشاعر أو إیدئولوجیته علی أساس الإحصائیات الصرفیة فی الأفعال المستخدمة فی الأشعار المنشودة للفترتین و یتطرق إلی أبواب الأفعال الموجودة و أزمنتها فی إطار المنهج الوصفی التحلیلی حتی یوصلنا إلی کیفیة تغییر إتجاهه السیاسی مؤکدا علی التزام الحیاد و علی أساس ما یوجد فی أشعاره. چکیده فارسی:لطفا برای مشاهده چکیده فارسی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:قرآن کریم و مفاهیم ارزنده و والای آن، همواره حضوری چشمگیر در آثار و نوشته های شاعران و ادیبان در هر دوره از زمان داشته است. متن قرآن و زیبایی های به کاررفته در آن به گونه ای است که قرآن را از انحصار به دوره ای مشخص، خارج می سازد، از این رو ادیبان و شاعران، پیوسته توجه ویژه ای به ساختار بی نظیر آیات و نکات بلاغی نهفته در متن آن داشته و کوشیده اند تا با پیوند کلام خود به کلام الهی، بر انسجام سخن خویش بیفزایند.محمد عفیفی مطر ازجمله شاعران معاصر عرب است که در سروده های خویش، متاثر از قرآن کریم و آیات الهی است و در بیشتر موارد، جنبه های ادبی آیات را با متون شعری خود درهم آمیخته و تصاویری بدیع، فراروی مخاطب خویش قرار می دهد. وی نیز مانند بسیاری از شاعران گذشته و معاصر با الهام گیری از ساختار و ظرافت های به کاررفته در بافت روایی آیات و نیز متاثر از حافظه ذهنی خود، در سرودن اشعار خویش در تعامل و ارتباط مستقیم با قرآن کریم است. تامل در دیوان عفیفی مطر، گویای حضور گسترده آیات و واژگان قرآنی در متن شعری مطر است که در بیشتر نمونه ها، بلاغت قرآن و آرایه های به کاررفته در آن را در کلام خود به تصویر می کشد. آنچه در این مقاله بدان پرداخته می شود، بررسی نمونه های بلاغی قرآن در سروده های محمد عفیفی مطر از دیدگاه قواعد هنجارگریزی معنایی (استعاره، کنایه، تشبیه و مجاز) است. براین اساس، استفاده شاعر از زیبایی های بلاغی آیات قرآن در قالب محورهای جانشینی و هم نشینی ارزیابی می شود. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:ابراهیم نصرالله، یکی از رمان نویسان و شاعران برجسته ادبیات معاصر است که در هر دو زمینه شعر و رمان، صاحب قلم و پرآوازه است. وی از رمان نویسان نوگرای معاصر عرب است که در آثار خود با استفاده از اسالیب و شیوه های نوین رمان نویسی به بیان دردها و رنج های ملت فلسطین می پردازد.رمان «طیور الحذر» اولین شاهکار نصرالله در مجموعه شش جلدی «الملهاة الفلسطینیة» و یکی از نمونه های برجسته ادبیات داستانی معاصر عربی است.یکی از ویژگی های مضمونی و ساختاری رمان «طیور الحذر» به کارگیری انواع میراث به ویژه، میراث دینی در آن است. ابراهیم نصرالله در این رمان با شیوه های مختلف، ازجمله بازخوانی شخصیت های قرآنی از میراث دینی استفاده کرده است. شخصیت های میراثی بازخوانی شده در «طیور الحذر» غالبا شخصیت های دینی و قرآنی هستند.نصرالله با استفاده از به کارگیری میراث دینی و بازخوانی شخصیت های قرآنی به تحلیل عوامل و حوادثی می پردازد که باعث اسارت و آوارگی انسان فلسطینی شده اند. مفهوم احتیاط و عبرت گرفتن، محور تمامی حوادث و حکایات رمان است که نصرالله با درآمیختن آن با مفاهیم موروثی در یک قالب کمدی، اندیشه و افکار خود را بیان می کند.در این پژوهش، تلاش شده است که با استفاده از روش توصیفی و شیوه تحلیل محتوا بازتاب شخصیت های قرآنی و شیوه به کارگیری آن ها در رمان «طیور الحذر» ابراهیم نصرالله بررسی شود. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:جذابیت، عامل حیاتی روایت ها و مقصود نهایی آن محسوب می شود و نویسندگان برای تحقق آن از تمامی ظرفیت ها استفاده می کنند که از جمله آن می توان به مولفه زمان، اشاره کرد که با ظهور نظریات دانشمندانی هم چون ژرار ژنت فرانسوی، اهمیتش بیش از پیش، آشکارتر شد.این جستار با روش تحلیل محتوا بر آن است تا اهمیت و تاثیرات زمان و انواع مختلف آن یعنی نظم، تداوم و بسامد را از نظر ژرار ژنت در ایجاد جذابیت داستان کوتاه «الافق وراء البوابه» غسان کنفانی، نویسنده مبارز فلسطینی، مورد بررسی و تحلیل قرار دهد تا نشان دهد که چگونه نویسنده در نظم با گذشته نگری، آینده نگری و ایجاد دگرگونی در نظم خطی روایت و نیز، شروع آن از نیمه داستان، بازی های زمانی، وارد کردن نوعی عاطفه و احساس و استفاده از ساخت برون گرا و در تداوم با فضاسازی، شتاب منفی نسبت به حوادث جذاب، شتاب مثبت نسبت به بخش های تکراری و خسته کننده روایت و نزدیک کردن و دور کردن خواننده از داستان و در بسامد با تمرکز بر قسمت های برانگیزنده عواطف و احساسات مخاطب و تعلیق آفرین، تکرار آن ها و بیان کشمکش روانی شخصیت روایتش، به آشنایی زدایی در روایت پرداخته و نوعی ابهام و پیچیدگی را در آن وارد کرده به گونه ای که خواننده را برای دانستن ادامه روایت، کنجکاو و مشتاق ساخته و او را در هول و ولا و فرضیه سازی نگه داشته است، هم چنین عواطف و احساسات خواننده را به کار گرفته و نسبت به سرنوشت شخصیت های روایتش، حساس می کند و بدین وسیله، پیرنگ مطلوب و پیچیده داستانی خود را بنا می سازد و آن را برای خواننده، جذاب جلوه می دهد. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:ادبیات کودکان به عنوان یکی از ابزارهای تربیتی، علاوه بر تامین نیازهای جسمی، روحی و عاطفی، نقش انکارناپذیری در افزایش سطح آگاهی و گسترش افق انتظار کودک از جامعه و برنامه ریزان نظام های حکومتی دارد. بی شک، نظام فکری انسان از کودکی بنا می شود، لذا توجه به آثاری که در حوزه ادبیات کودکان خلق می شود، می تواند در برنامه های آینده نگر جوامع، سهمی ارزنده داشته باشد. ادبیات کودکان از نیمه قرن نوزده، حرکت روبه رشد خود را در سرزمین های عربی با پیشگامی مصر آغاز کرد.در این میان «نبیل سلیمان سلیمان خلف»، مشهور به «نبیل خلف»، نویسنده و شاعر معاصر مصری، سهمی ارزنده در بالندگی این نوع ادبی و حرکت فعال و هدف دار آن در تربیت و هدایت رفتاری کودکان دارد. یافته های پژوهش، نشان می دهد داستان پرداز موردنظر، با نگارش آثار متعدد در حوزه ادبیات کودکان و نوجوانان، ازجمله آفرینش داستان ثورة الأطفال (انقلاب کودکان)، به دنبال نهادینه کردن آرمان ها و ارزش های انسانی ای همچون حق تعیین سرنوشت، صلح، آزادی، عدالت، امید به آینده ای روشن، مبارزه با بیداد، شجاعت و نوع دوستی در نسل نوپای مصر است. بیداری و انقلاب مردم مصر باتوجه به زمان نشر داستان مذکور (2002)، سند به ثمر نشستن تلاش های نبیل خلف در رشد فکری و فرهنگی کودکان دیروز و جوانان انقلابی امروز مصر است. شیوه پژوهش، توصیفی- تحلیلی است که بر اساس تحلیل تصویری شخصیت ها و موجودات داستان و طبیعت های انسانی آن ها پی ریزی می شود. چکیده عربی: لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیده فارسی:هزارویک شب به عنوان مشهورترین مجموعه افسانه های پریان، با ویژگی خاص چندفرهنگی بودن، همواره مورد توجه نویسندگان بزرگ شرق و غرب قرار داشته است. در این میان، نجیب محفوظ، برنده جایزه نوبل ادبیات در سال 1988 میلادی، یکی از برترین آثار خویش را برپایه هزارویک شب و در امتداد آن نگاشته است که در این پژوهش بررسی تطبیقی میان این دو اثر، تبیین شباهت ها و افتراقات آن ها از جنبه ساختار و عناصر داستانی، نیز از جنبه محتوایی و مضامین حکایت های دو کتاب، انجام گرفته است. بررسی ساختار کلی هر دو کتاب و تطبیق حکایت ها و شخصیت هایی که محفوظ از هزارویک شب وام گرفته است، نشان می دهد او در این اثر توانسته است ضمن حفظ چارچوب اصلی حکایت ها، شخصیت ها، قهرمانان و عناصر داستانی کتاب اصلی، آن ها را در زمانه ای دیگر روایت کند. اقتباساتی که محفوظ از هزارویک شب انجام داده است، رنگی از تکرارهای ملال آور ندارد و هرجا که اشکالات تکنیکی و فنی در متن کتاب اصلی وجود داشته، در اثری که محفوظ به رشته تحریر درآورده، مرتفع شده است. چکیده عربی:لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.