سفینه
سال:1388 | دوره:6 | شماره:24 (ویژه قرآن) |تعداد مقالات:11

قرآن در موارد فراوان، به زبان حجاز در عصر رسالت سخن میگوید و از تشبیهات و تمثیلات آن زمان بهره می گیرد، در عین حال، کتابی جاودانه و برای تمام زمان ها و مکان هاست. این دو مطلب چگونه با هم قابل جمع است؟ برخی از صاحب نظران، به دلیل نکته اول، قرآن را بازتاب فرهنگ زمانه میدانند و نسبت به جاودانگی آن تردید میکنند. نویسنده در این گفتار، دو دیدگاه کلی در این زمینه بیان می دارد و آن ها را نقد و بررسی می کند.همچنین نمونه هایی از بازتاب فرهنگ زمانه را در این تشبیه و تمثیل ها می آورد و هدف قرآن را از این گونه تشبیه ها توضیح می دهد و نشان می دهد که طرح آنها با جاودانگی قرآن منافات ندارد.

تفسیر منهج الصادقین از مشهورترین تفسیرهای فارسی است که ملافتح اله کاشانی دانشمند شیعه قرن دهم (م 988) آن را نوشته است. نگارنده در این گفتار، به شرح حال مختصر کاشانی، استاد مشهور او علی بن حسن زواره ای و آثارش، تالیفات کاشانی و ویژگی های تفسیر منهج الصادقین پرداخته است.

این گفتار در باب جایگاه صحابه پیامبر (ص) در تبیین قرآن و حجیت اقوال آنان در این زمینه است. نگارنده حجیت مطلق سخنان صحابه را رد می کند و در این مورد، از آثار دانشمندان اهل تسنن، سند می آورد. وی با اشاره به اختلافات صحابه با یکدیگر، عدالت مطلق آنان را نمی پذیرد و بیان می کند که آنها خود درباره خویشتن چنین نظری نداشته اند.سخنان طه حسین، احمد امین، ناصرالدین البانی، از دانشمندان معاصر اهل تسنن، و علا مه سید محمدحسین طباطبایی از دانشمندان معاصر امامی، پایان بخش این گفتار است. این گفتار در نقد دیدگاه های آیت اله شیخ محمدهادی معرفت در باب حجیت آرا و اقوال تفسیری صحابه نوشته شده است.

آیت اله شیخ محمدرضا جعفری بر ترجمه انگلیسی کتاب اصول کافی، تعلیقاتی نگاشته اند که ترجمه فارسی بخشهایی از آن در شماره های پیش سفینه منتشر شد.در این گفتار، ترجمه تعلیقات ایشان بر یک باب از کتاب اصول کافی را می خوانیم. در این تعلیقات، درباره جنگ جمل و معرکه گردانان آن (طلحه و زبیر)، محمدبن حنفیه، آزمون هایی برای شناخت امامان به حق از مدعیان، نکاتی آمده است.

معرفت خدا در عالم ذر و اقرار بر معرفت، در آیات و روایات مطرح شده و اندیشمندان بزرگ در این مورد سخن گفته اند. در این نوشتار، نظریه های پنج تن از دانشمندان قرن 14 با دیدگاه های مختلف، نقل و نقد و بررسی شده است: سید حبیب اله خویی، میرزا مهدی اصفهانی، سید عبدالحسین شرف الدین، شیخ مجتبی قزوینی، علامه عبدالحسین امینی.

این مجموعه شامل رساله های مختصر و کم حجم قرآنی از میان نسخه های خطی آثار قرآنی شیعه امامیه است. از آنجا که این رساله ها معمولا به صورت مستقل، چاپ و نشر نمی شود، محققان بر آن شدند که در هر مجلد، چند رساله را در کنار هم جای دهند. درباره این مجموعه – که در حکم دانشنامه ای است- در فرصتی مبسوط باید سخن گفت؛ اما در این مجال اندک، به معرفی نام رساله ها، مولف و مصحح آنها و توضیحی مختصر، بسنده می شود. این توضیحها مبتنی بر مقدمه های پنج مجلد یاد شده است. باید دانست که پرونده این مجموعه همچنان گشوده است و محققان، مجلدات دیگر را در دست تدوین و نشر دارند.

علامه حلی (648-726 ه ق.) مشهورتر از آن است که به معرفی نیاز داشته باشد. بزرگ مردی که به تربیت دهها دانشمند دیگر- به ویژه فرزندش فخرالمحققین- همت گمارد. علاوه بر این، دهها اثر در زمینه های مختلف- به ویژه فقه و کلام- به جای نهاد. در شرح حال او، برخی از دانشمندان شرقی و غربی، تک نگاریهایی دارند، مانند: مکتبة العلامه الحلی/ سید عبدالعزیز طباطبایی؛ مقدمه جامع و مبسوط کتاب الالفین/ سید محمدمهدی خرسان نجفی، اندیشه های کلامی علامه حلی/ زابینه اشمیتکه. و این غیر دهها مورد منابع دیگر از دانشوران شیعه و سنی است که درباره او در ضمن کتابهای خود سخن گفته اند.

1.       معرفی مجله 1-1-            شماره 4 این دو فصلنامه تخصصی مربوط به بهار و تابستان 1387 ویژه نقد دایره المعارف قرآن چاپ لیدن هلند است. 1-2-            این نشریه با اشراف علمی مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی و موسسه فرهنگی پژوهشهای قرآنی المهدی، به سامان رسیده و این ویژه نامه با همکاری همایش تشیع از دیدگاه خاورشناسان، انتشار یافته است. 1-3-            صاحب امتیاز، مدیر مسوول و سردبیر نشریه دکتر محمدعلی رضایی اصفهانی است و هیات تحریریه را گروهی از استادیاران و دانشیاران دانشگاهها و مراکز علمی حوزوی تشکیل می دهند.

نگارنده در این گفتار، مقاله «ساز و کار خداوند در معرفت بخشی» نوشته دکتر محمدرضا ارشادی نیا (در سفینه شماره )23 را نقد می کند که خود در پاسخ گفتار آقای بیابانی اسکویی است.به گفته نگارنده، ناقد (ارشادی نیا) میان مباحث نویسنده قبلی (بیابانی) خلط کرده است. وی در این گفتار، درباره جبر واختیار، معرفه اله و فطری بودن آن، تاثیر علل در بهره مندی از معرفت و سخنان ناقد در این موارد، توضیح می دهد و بر مطالبی از نویسنده قبلی تاکید می کند.

این گفتار به نقد و بررسی قسمت هایی از بخش دوم و سوم کتاب «مکتب در فرآیند تکامل» نوشته دکتر سید حسین مدرسی طباطبایی می پردازد. محورهای اصلی بحث چنین است: نقدهایی بر نوع برداشت نویسنده کتاب از نصوص روایی و تاریخی، استناد به پاره ای از رویدادهای جزئی و تعمیم آن به عنوان نظریه اکثر جامعه شیعی، کتاب کافی و اعتبار احادیث آن، ویژگی های امامان معصوم: به ویژه، نص بر امامت آن بزرگواران، تردیدهایی که پس از رحلت برخی امامان: رخ داد.

رشد روز افزون تولید اطلاعات، ایجاب می کند تا برای بازیابی اطلاعات از شیوه ها و روشهای مختلفی استفاده شود. یکی از ابزارها و روشهای بسیار موثر در امر شناسایی، جستجو و بازیابی اطلاعات مورد نیاز از میان انبوه اطلاعات، نمایه است.