آفات و بیماریهای گیاهی
سال:1391 | دوره:80 | شماره:1 (پیاپی 94) |تعداد مقالات:15

طی نمونه برداری های انجام شده در سال 90 به منظور بررسی فون زنبورهای پارازیتوئید خانواده Pteromalidae در مزارع یونجه در شهرستان مراغه، یک گونه زنبور پارازیتوئید از این خانواده جمع آوری گردید. جمع آوری این زنبور با استفاده از روش تور زدن بر سطح گیاهان و به وسیله آسپیراتور انجام شد. این گونه توسط نگارنده دوم با نامAnogmus laricis (Boucek)  شناسایی گردید که برای فون ایران جدید است.

خانواده Pteromalidae با بیش از 3500 گونه توصیف شده و 390 جنس یکی از بزرگترین خانواده های پارازیتوئید در راسته بال غشائیان و بالاخانواده Chalcidoidea است. این خانواده همچنین دارای 31 زیرخانواده می باشد. گونه های متعلق به این خانواده شامل دشمنان طبیعی بسیاری از حشرات مضر از جمله سخت بالپوشان، دوبالان، بال غشائیان و جوربالان هستند. طی جمع آوری زنبورهای متعلق به این خانواده از مزارع یونجه منطقه مراغه واقع در استان آذربایجان شرقی در بهار و تابستان سال 90، تعداد 2 نمونه ماده از جنس Arthrolytus جمع آوری شد.

در چارچوب اجرای پروژه شناسایی فلور قارچی راشستان های شمال کشور نمونه هایی از سرشاخه های Fagus sylvatica، آلوده به گونه ای قارچ سلومیست طی سال های 1390-1389 از شمال کشور جمع آوری گردید. بررسی های آزمایشگاهی نشان داد که سرشاخه های آلوده توسط اندام قارچی از نوع آسروول پوشانده شده بودند. آسروول قارچ روی شاخه ها قطری بیش از 1.5 میلی متر داشت. این اندام به صورت برآمده در سطح سرشاخه های آلوده قرار گرفته و اندام بالغ با شکاف طولی شکوفا شده بودند.

شارکا یا بیماری آبله آلو بوسیله Plum pox virus (PPV) عضو جنس Potyvirus ایجاد می شود. این بیماری از لحاظ اهمیت اقتصادی یکی از مخرب ترین بیماری های درختان میوه هسته دار می باشد. کاهش کیفیت میوه ها و ریزش پیش از موقع آنها سبب شده است که این بیماری یکی از فاکتورهای محدود کننده در تولید هسته داران خصوصا درختان زردآلو، هلو و آلو به حساب آید. بیماری آبله آلو در قسمت های وسیعی از قاره اروپا، حوزه مدیترانه و برخی از کشورهای خاورمیانه گسترش یافته است.

به منظور مطالعه اثرات رقابتی سلمه تره بر عملکرد ذرت دانه ای رقم 604 آزمایشی در تبریز در سال زراعی 1387 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورها شامل 5 سطح تراکم سلمه تره (1، 4، 8، 12 و 16 بوته در هر متر از ردیف کاشت ذرت) و چهار سطح زمان نسبی سبز شدن سلمه تره (همزمان، 10، 20 و 30 روز پس از سبز شدن ذرت) همراه با تیمار شاهد عاری از علف هرز بود. اثر متقابل بین دو عامل تراکم و زمان سبز شدن سلمه تره از نظر تاثیر روی شاخص سطح برگ آن در 75 روز پس از سبز شدن ذرت معنی دار گردید. شاخص سطح برگ سلمه تره از حداکثر 2 در شدیدترین حالت رقابت تا حداقل 0.19 در ضعیف ترین حالت رقابت با ذرت تغییر پیدا کرد. با افزایش تراکم و تاخیر در زمان سبز شدن سلمه تره، بیوماس اندام های هوایی آن کاهش یافت. رقابت سلمه تره موجب کاهش معنی دار عملکرد دانه ذرت شد و شدت تاثیر زمان سبز شدن سلمه تره بر عملکرد دانه بیشتر از تراکم آن بود. کاهش عملکرد دانه ذرت در زمان های اول تا چهارم سبز شدن سلمه تره نسبت به شاهد به ترتیب 64%، 38%، 15% و 8% و در تراکم های مختلف سلمه تره به ترتیب صفر، 23%، 35%، 46% و 53% بود. آستانه خسارت اقتصادی سلمه تره در ذرت از مرحله ای شروع می شود که حداقل 4 بوته علف هرز قبل از روز بیستم سبز شدن ذرت در مزرعه ظاهر شده و رشد کند.

سوسک توتون، Lasioderma serricorne، یکی از حشرات زیان آور فرآورده های انباری در سراسر دنیا می باشد. تعیین نسبی ویژگی های بیوشیمیایی کربوهیدرازها در سامانه گوارشی لارو آفت انجام گرفت. بهینه فعالیت آلفا - گلوکوزیداز، بتا - گلوکوزیداز و آلفا - آمیلاز عصاره روده میانی لارو به ترتیب در pH های 5، 6 و 7 بدست آمد. آلفا - گلوکوزیداز در شرایط اسیدی (pH 4 تا 6) نسبت به شرایط خیلی اسیدی و بازی پایداری بیشتری داشت. با این حال، وقتی که زمان انکوباسیون افزایش یافت، آنزیم در شرایط کمی اسیدی (5 pH) پایدارتر بود. بتا - گلوکوزیداز نیز در شرایط اسیدی پایدار بود و بیشترین پایداری در 6 pH مشاهده گردید. دامنه پایداری آمیلاز در شرایط کمی اسیدی تا کمی بازی (pH 6 تا 8) بدست آمد. بیشترین فعالیت آلفا - گلوکوزیداز، بتا - گلوکوزیداز و آلفا - آمیلاز به ترتیب در دمای 35، 40 و 50 درجه سلسیوس تعیین گردید. مقدار KM و Vmax برای آلفا - گلوکوزیداز و بتا - گلوکوزیداز به ترتیب 2.77 میلی مولار و 0.017 میلی مول بر دقیقه بر میلی گرم پروتئین، و 0.6961 میلی مولار و 0.0004 میلی مول بر دقیقه بر میلی گرم پروتئین برآورد گردید. مقدار KM و Vmax برای آلفا - آمیلاز 3.2 میلی گرم بر میلی لیتر و 0.017 میلی مول بر دقیقه بر میلی گرم پروتئین بدست آمد. آنالیز زایموگرام وجود یک باند با فعالیت آلفا - آمیلازی، یک باند با فعالیت آلفا - گلوکوزیدازی و بتا - گلوکوزیدازی در روده میانی لارو را مشخص نمود. .اصل مقاله به صورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است

نماتدهای مولد غده ریشه (Meloidogyne spp.) یکی از مهمترین نماتدهای بیماریزای توتون در تمام مناطق کشت توتون می باشند. در این تحقیق، به منظور تعیین میزان خسارت ن‍‍ژاد دو گونه نماتد مولد غده ریشهMeloidogyne incognita  آزمایشی به صورت فاکتوریل با بکارگیری دو عامل، با شش سطح جمعیت های 0، 1، 3، 5، 7 و 9 تخم و لارو سن دو نماتد به هر گرم خاک گلدان و ارقام تجاری توتون (کوکر 347، بارلی 21 و کا 326) در قالب طرح کاملا تصادفی با 18 تیمار در 4 تکرار در سال 1388 در مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش بررسی شد. بعد از 4 چین برداشت، ارزیابی از ریشه ها و استخراج و شمارش نماتد از خاک و ریشه انجام شد و صفات نمره گال، ضریب تولیدمثل، تعداد نماتد، وزن خشک و تر برگ، ارتفاع بوته، وزن ریشه، درآمد ناخالص و متوسط قیمت توتون محاسبه و تجزیه و تحلیل آماری با نرم افزار MSTAT-C انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش جمعیت، رشد گیاه کاهش بیشتری یافته و حداکثر کاهش در جمعیت 9 نماتد در هر گرم خاک مشاهده گردید. آستانه خسارت نماتد برای هر سه رقم 3 نماتد در هر گرم خاک تعیین شد. حداکثر میزان ضریب تولیدمثلی نماتد (Rf) به میزان 69.83 برای جمعیت اولیه 5 نماتد در هر گرم خاک بود. حداکثر خسارت، برای جمعیت 9 نماتد در هر گرم خاک برای ارقام کوکر 347، بارلی 21 و کا 326 به میزان 84، 80 و 73 درصد بود.

در میان نماتودهای پارازیت گیاهی، نماتودهای ریشه گرهی Meloidogyne spp. از لحاظ خسارت اقتصادی دارای اهمیت بیشتری هستند. در سال های اخیر، استفاده از فرآورده های گیاهان دارویی به عنوان یکی از روش های موثر در کنترل آفات و بیماریها توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است. در این تحقیق اثر فرآورده های مختلف میخک هندی (اسانس، عصاره آبی و الکلی) روی مراحل تخم و لارو سن دو نماتود ریشه گرهیMeloidogyne javanica  در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفتند. در شرایط گلدانی اثر حفاظت کنندگی اسانس این گیاه در کنترل نماتود ریشه گرهی ارزیابی شد. عصاره الکلی میخک هندی با LC50=510ppm برای تخم و LC50=646ppm برای لارو نسبت به دیگر فرآورده های این گیاه بیشترین سمیت را دارا بود. در بررسی دیگر اسانس میخک بر تحرک و جابجایی لارو تاثیر منفی گذاشته و در غلظت500ppm  به میزان 37.1 درصد اثر بازدارندگی بر مهاجرت لارو سن دو نماتود ریشه گرهی داشته است. نتایج آزمایش گلخانه ای نیز نشان داد که گیاهان تیمار شده با اسانس میخک هندی (در غلظت 200ppm) در مقایسه با شاهد کاهش چشمگیری را در میزان آلودگی ریشه به نماتود ریشه گرهی داشته است. همچنین از نظر تعداد توده تخم موجود در روی ریشه بر اساس آزمون LSD تفاوت معنی داری در سطح 5% بین تیمارها مشاهده شد.

نماتد سیستی سویاHeterodera glycines  یکی از مهمترین عوامل خسارتزای سویا در دنیا به شمار می آید، در ایران نیز این نماتد در مزارع سویای استان های مازندران و گلستان گسترش دارد. برهمکنش تیپ غالب نماتد سیستی سویا Hg Type 0 (نژاد سه) و باکتری هم زیست Bradyrhizobium japonicum بر روی رقم مقاوم DPX و رقم حساسJK  سویا در خاک سترون با آلودگی مصنوعی و خاک مزرعه با آلودگی طبیعی مطالعه شد. در زمان برداشت، فاکتورهای رشدی و عملکردی گیاه، تعداد و وزن گره های باکتری، تعداد سیست در ریشه و خاک و میزان جمعیت تخم و لارو سن دوم ارزیابی شدند. نماتد سیستی سویا روی رقم حساس JK به خوبی تکثیر یافت. باکتری B. japonicum در هر دو رقم قادر به ایجاد گره های تثبیت ازت بود و تیمارهائی که فقط با باکتری تیمار شده بودند، تفاوت های معنی داری با تیمار بدون باکتری و ترکیب باکتری و نماتد از نظر شاخص های باکتری و رشدی گیاه داشتند. حضور تیپ صفر نماتد سیستی سویا موجب کاهش معنی دار شاخص های رشدی باکتری و متعاقب آن کاهش فاکتورهای رشدی در گیاه سویا شد و در خاک های شدیدا آلوده، گیاه نه تنها از جمعیت بالای نماتد آسیب دید، بلکه تاثیر منفی این جمعیت روی فاکتورهای رشدی باکتری به طور غیرمستقیم نیز باعث خسارت به گیاه می شود.

کرم غوزه پنبه Helicoverpa armigera آفت جدی محصولات مختلف کشاورزی در ایران و سایر نقاط جهان است. تاثیر هیبریدهای مختلف ذرت شامل SC700، SC704، SC500، DC370 و SC260 در قالب رژیم غذایی مصنوعی روی پارامترهای رشد جمعیت H. armigera در اتاقک رشد (دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) بررسی شد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) روی هیبریدهای مختلف از 0.1039 تا 0.1394 بر روز در نوسان بود که کمترین مقدار را روی SC700 و بیشترین مقدار را روی SC500 داشت. بیشترین مقدار نرخ خالص تولیدمثل (R0) روی SC500 (203.90 ماده به ازاء هر فرد ماده در هر نسل) و کمترین مقدار روی SC700 (68.30) به دست آمد. نتایج نشان داد که طولانی ترین زمان دو برابر شدن جمعیت (DT) روی SC700 (6.59 روز) و کوتاه ترین آن روی SC500 (4.96 روز) بود. به دلیل بالاتر بودن ضریب تبیین (r2) در مدل Gompertz، داده های به دست آمده روی هیبریدهای مختلف برازش مناسب تری با این مدل در مقایسه با مدلWeibull  داشتند. نرخ بقاء افراد در زمان ورود افراد هم سن اولیه به مرحله حشره کامل 0.36، 0.44، 0.56، 0.46 و 0.48 به ترتیب روی هیبریدهای DC370، SC704، SC260، SC500 و SC700 بود. در زمان ظهور اولین حشره کامل، امید به زندگی H. armigera روی هیبریدهای فوق به ترتیب 13.55، 16.45، 13.53، 13.43 و 13.76 روز بود. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که SC700 میزبان نامناسب و SC500 میزبان مناسبی برای H. armigera بود.

فرمولاسیون پودر قابل تعلیق از قارچ L. muscarium روی پوره سن دوم شته جالیزA. gossypii ، مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمارها شامل بلاستوسپور تازه تولید شده و بلاستوسپور فرموله شده تازه بود. آزمایش یک ماه و هفت ماه بعد با بلاستوسپور فرموله شده و نگهداری شده در قفسه آزمایشگاه (دمای 2±22 درجه سانتی گراد) و یخچال (دمای 1±4 درجه سانتی گراد) به صورت جداگانه تکرار شد. تجزیه آماری داده ها نشان داد که شش نمونه قارچ و غلظت های بکار رفته با همدیگر اختلاف معنی دار داشتند (p<0.01). مقایسه میانگین ها نشان داد که قارچ فرموله شده (نگهداری در یخچال به مدت یک ماه) با 56.19±7.28 درصد بیشترین و قارچ فرموله شده (نگهداری در قفسه آزمایشگاه به مدت هفت ماه) با 15.15±1.83 درصد کمترین درصد تلفات را داشتند. مقایسه حدود بالا و پایین LC50 نشان داد که فقط قارچ فرموله شده ای که هفت ماه در قفسه آزمایشگاه نگهداری شده بود با 5 نمونه دیگر اختلاف معنی دار داشت. مقایسه حدود بالا و پایین LT50 نشان داد که تنها در غلظت 108 بلاستوسپور در میلی لیتر قارچ فرموله شده که یک ماه در یخچال نگهداری شده بود با سایر تیمارها اختلاف معنی دار وجود داشت. بطور کلی نتایج آزمایش های اخیر نشان داد که بلاستوسپور تولید شده در عصاره سیب زمینی و فرمولاسیون انتخاب شده، روی شته جالیز زهرآگینی داشت.

به منظور شناسایی گونه های Passalora،9  نمونه گیاهی با علایم لکه برگی از نقاط مختلف استان های اردبیل، آذربایجان شرقی و استان های شمالی در طول بهار سال های 90-1389 جمع آوری و جهت مطالعه به آزمایشگاه منتقل شدند. علاوه بر این نمونه های موجود در مجموعه قارچ های وزارت جهاد کشاورزی واقع در موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور نیز بازبینی شدند و کلید تشخیص برای 14 گونه فراهم گردید. با بررسی نمونه ها، 8 گونه از روی 9 میزبان گیاهی شناسایی شدند که عبارتند از: P. chaetomium (روی Euphorbia marschalliana)، P. circumscissa (روی Cerasus vulgaris, Prunus domestica)، P. dubia (روی Chenopodium album)، P. graminis (روی Agropyron sp., Poa annua, Stipa sp.)، P. rosae (روی Rosa persica) و P. ziziphi (روی Ziziphus spina-christi). از بین این گونه ها، P. chaetomium و P. ziziphi برای اولین بار از ایران گزارش می شوند و Chenopodium album و Rosa persica به ترتیب میزبان های جدیدی برای P. dubia و P. rosae در ایران هستند. همچنین P. graminis روی میزبان های Agropyron sp.،Poa annua  و Stipa sp. برای اولین بار از ایران معرفی می گردد. سایر گونه ها قبلا از ایران گزارش شده اند، اما اطلاعات کافی جهت شناسایی دقیق آنها در منابع فارسی وجود ندارد.

این مقاله برگرفته از یک پژوهش میدانی است که به منظور بررسی چالش ها و تنگناهای توسعه کنترل بیولوژیک در مدیریت مبارزه با کرم ساقه خوار برنج به عنوان آفت کلیدی در مدیریت مبارزه با آفات برنج در استان مازندران در سال 1385 انجام شده است. برای انجام این مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده، 200 بهره بردار برنج انتخاب شدند. از این تعداد 100 بهره بردار از روش مبارزه بیولوژیک و 100 بهره بردار دیگر از سم برای مبارزه با کرم ساقه خوار برنج استفاده نموده بودند. اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از بهره برداران نمونه بدست آمد و مورد تجزیه و تحلیل قرا گرفت. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از یک مدل اقتصادسنجی به نام لاجیت استفاده شد. نتایج نشان می دهد مهمترین عوامل در پذیرش این تکنولوژی به ترتیب عبارتند از ریسک گریزی شالیکاران، ارزش محصول در هکتار، تعداد قطعات اراضی، تعداد دفعات رهاسازی زنبور تریکوگراما، بکارگیری این تکنولوژی در زمین های مجاور، سطح زیر کشت، تجربه بکارگیری این تکنولوژی، سن زارع و شرکت در کلاس های ترویجی. به غیر از دو عامل سن و تعداد قطعات زراعی که اثر منفی در احتمال پذیرش این تکنولوژی داشتند بقیه عوامل دارای تاثیر مثبت بودند.

زرالنون مایکوتوکسین استروژنیک غیر استروئیدی است که سبب بروز اختلال در فعالیت دستگاه تناسلی و سرطان می شود و مهمترین گونه تولید کننده آن Fusarium graminearum می باشد. در این تحقیق اثر ضد قارچی و توکسین زدایی اسانس های آویشن(Thymus vulgaris) ، نعناع (Mentha sativa)، مرزه (Satureja hortensis) شوید (Anethum graveolens) و فلفل قرمز (Capsicum annum) با غلظت های 250-25 ml/100 ml به محیط کشتPDA  و در غلظت های 10-200 ml/100 ml به محیط کشت PDB افزوده شد. درصد بازدارندگی از رشد هیف جدایه ها بعد از هفت روز در دمای 25oC با اندازه گیری قطر رویش در محیط جامد و توزین وزن خشک توده میسلیومی در محیط مایع در مقایسه با شاهد محاسبه گردید. اثر اسانس های فوق با غلظت های 5000-80 ml/100 ml در محیطPDB  بر تولید زرالنون بررسی و میزان زرالنون تولید شده با دستگاه HPLC اندازه گیری شد. بازدارندگی کامل از رشد قارچ در محیط PDB برای آویشن، نعناع، مرزه و شوید به ترتیب در غلظت های 80 ml/100 ml، 200، 150 و 200 محیط کشت رخ داد. غلظت های مختلف اسانس فلفل قرمز هیچ گونه اثر بازدارندگی از رشد نداشت. تولید زرالنون به میزان 88%، 87%، 91%، 89% و 93% به ترتیب در محیط حاوی اسانس های آویشن، نعناع، مرزه، شوید و فلفل قرمز کاهش یافت.