پژوهش در برنامه ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه ریزی درسی)
سال:1393 | دوره:11 | شماره:14 (پیاپی 41) |تعداد مقالات:24

مطالعه حاضر با هدف بررسی سبک های یادگیری دانش آموزان پیرامون طراحی برنامه درسی نظام آموشی فنی و حرفه ای صورت پذیرفت. روش مورد استفاده توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری کلیه دانش آموزان فنی و حرفه ای شهر مشهد سال 91-1390 هستند. بدین منظور، تعداد 193 دانش آموز فنی و حرفه ای با استفاده از فرمول حجم نمونه و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و پرسشنامه سبک های یادگیری وارک را تکمیل نمودند که روایی و پایایی آن احراز شده بود. داده های حاصل با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و آزمون های آماری تحلیل واریانس یک طرفه دورن آزمودنی ها، تحلیل واریانس چند متغیری، همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده تفسیر شدند. یافته ها نشان داد که بین سبک های یادگیری دانش آموزان فنی و حرفه ای تفاوت معناداری وجود دارد (P<0.000) و سبک غالب گروه مورد بررسی سبک شنیداری است. دانش آموزان دختر به سبک دیداری و دانش آموزان پسر به سبک های خواندنی - نوشتنی و شنیداری گرایش داشتند (P<0.05) دانش آموزان پایه دوم به سبک دیداری و دانش آموزان پایه سوم به سبک های خواندنی - نوشتنی و شنیداری گرایش داشتند (P<0.05) و از بین سبک های یادگیری تنها بین سبک دیداری و موفقیت تحصیلی رابطه معناداری وجود داشت. به نظر می رسد با توجه به ماهیت رشته های فنی و حرفه ای و حاکمیت سبک شنیداری بر این نظام، عناصر برنامه های درسی نیاز به بازنگری داشته باشند.

هدف از انجام این پژوهش که به روش آزمایشی انجام شده است، مقایسه تاثیر آموزش راهبردهای تصویر سازی ذهنی، تفکر بلند، بازنمایی کتبی و بازنمایی حرکتی بر عملکرد دانش آموزان پسر پنجم ابتدایی در حل مسائل کلامی ریاضی بوده است. بدین منظور، از طریق روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی دو مدرسه ابتدایی پسرانه از ناحیه 3 آموزش و پرورش شهر اصفهان انتخاب شد. .به صورت تصادفی 75 نفر از دانش آموزان این 2 مدرسه انتخاب و به صورت تصادفی نیز به 5 گروه 15 نفری شامل گروه تصویر سازی ذهنی، گروه تفکر بلند، گروه بازنمایی کتبی یا نوشتاری (رسم شکل، تصویر، جدول، نوشتن کلمات و نمادها)، گروه بازنمایی حرکتی (استفاده از دست ها) و گروه کنترل تقسیم شدند. به تمامی دانش آموزان 5 گروه یک پیش آزمون شامل 12 مساله کلامی ریاضی وآزمون ماتریس های پیشرونده ریون داده شد. تفاوت معناداری بین میانگین نمره های کسب شده توسط دانش آموزان 5 گروه در پیش آزمون و آزمون هوشی ریون مشاهده نشد. به هر یک از گروه های آزمایشی به مدت 10 جلسه 45 دقیقه ای آموزش داده شد. گروه کنترل هیچ آموزشی را دریافت نکرد. پس از اتمام جلسات آموزشی، تمامی افراد 5 گروه، به پس آزمون حل مسائل کلامی ریاضی که فرم مشابه و همتای پیش آزمون بوده است، پاسخ دادند. تحلیل واریانس یک طرفه بر روی تفاضل نمره های پیش آزمون - پس آزمون دانش آموزان گروه های آزمایشی و کنترل، تفاوت های قابل ملاحظه و معناداری را بین گروه ها نشان داد. دانش آموزان گروه بازنمایی کتبی و گروه تصویر سازی ذهنی، در مقایسه با گروه کنترل، عملکرد بهتری در پس آزمون نشان دادند. نتایج به دست آمده، تاثیرمثبت استفاده از روش های بازنمایی کتبی و تصویرسازی ذهنی را در حل مسائل کلامی ریاضی، تایید می کنند.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی توسعه حرفه ای معلمان در زمینه فناوری نانو در شهر اصفهان اجرا شد. روش پژوهش حاضر از نوع پژوهش های توصیفی - پیمایشی است که به ارزیابی توسعه حرفه ای معلمان در زمینه فناوری نانو می پردازد. جامعه آماری را دبیران شهر اصفهان تشکیل داده که تعداد آنها 4379 نفر است. با روش نمونه گیری، طبقه ای متناسب با حجم (بر حسب تعداد معلمان در نواحی 6 گانه شهر اصفهان) و با استفاده از فرمول کوکران 354 نفر انتخاب گردید و به منظور جمع آوری داده های پژوهش در بین آنان پرسشنامه محقق ساخته ارزیابی توسعه حرفه ای معلمان در زمینه فناوری نانو با 4 بعد توزیع شد. اعتبار پرسشنامه برای کلیه ابعاد ارزیابی توسعه حرفه ای معلمان در زمینه فناوری نانو از طریق آلفای کرونباخ 0.82 به دست آمد. پس از جمع آوری در مرحله اول گویه های 4 بعد توسعه حرفه ای مربوط به هدف، محتوا، روش و ارزشیابی شناسایی گردید. در مرحله دوم سوالات پرسشنامه تهیه و اجرا شدند. داده های حاصل از پرسشنامه های پژوهش استخراج گردید و این داده ها با استفاده از t تک متغیره، آزمون فریدمن و تحلیل واریانس چند راهه و با استفاده از نرم افزار spss 19 تحلیل شد. یافته های به دست آمده از تحلیل های آماری به شرح زیر است. همه گویه های مربوط به ابعاد چهارگانه هدف، محتوی، روش و ارزشیابی، بالاتر از حد متوسط (میانگین فرضی 3) برآورد شدند. ویژگی های برنامه درسی در جهت توسعه حرفه ای معلمان در زمینه نانو برحسب میزان تحصیلات تفاوت معناداری را نشان داد، ولی بر حسب متغیر رشته تحصیلی و جنسیت بین نظرات پاسخ گویان تفاوت معناداری مشاهده نشد.

پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی اجرای برنامه درسی با رویکرد معنوی در دوره متوسطه صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل 1813 نفر از دبیران زن دوره متوسطه (شاخه نظری) استان مازندران بود. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 317 نفر بود که به شیوه نمونه گیری طبقه ای تناسبی انتخاب گردید. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جهت سنجش اعتبار پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که برابر با a=%75 بر آورد شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون t تک گروهی، تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) و آزمون همبستگی پیرسون انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که دانش و مهارت دبیران در مقوله های هنر و زیبایی شناختی، اخلاق و روح همچنین نگرش اخلاق در سطح بالاتر از متوسط، است. همچنین امکانات مدارس برای اجرای برنامه درسی معنوی، در سطح زیاد ارزیابی شد. همچنین نگرش هنر و زیبایی شناختی و نگرش روح در حد کمتر از متوسط است. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) نشان داد که بین نمرات دانش، نگرش و مهارت دبیران و امکانات مدرسه در شهرهای مختلف تفاوت معنادار وجود دارد. نتایج همبستگی پیرسون نیز نشان داد که بین امکانات مدارس و نگرش و مهارت دبیران رابطه معنادار وجود دارد و بیشترین میزان رابطه بین امکانات مدارس و مهارت روح است، اما بین امکانات مدارس و دانش اخلاق و دانش روح رابطه معناداری مشاهده نشد.

زیبایی شناسی علمی است که در مورد ادراک مسائل مربوط به زیبایی بحث می کند. دیویی، فیلسوف بزرگ تعلیم و تربیت، در قرن بیستم زیبایی شناسی را وارد مباحث تعلیم و تربیت کرد. وی با نگارش آثار متعددی پیرامون تجربه و هنر، برآن شد تا هنر و تجربه زیباشناسانه را به متن جریان زندگی عادی بازگرداند. پژوهش حاضر تلاش دارد تا با تاکید بر مولفه های زیباشناسانه تجربه از نگاه دیویی، تجربه زیبایی شناسی را روشن سازد و ارتباط آن با تربیت را در این اندیشه بیابد. روش مطالعه به صورت تحلیلی است، بدین نحو که پس از توصیف مفاهیم کلیدی، تجربه زیبایی شناسی و مولفه های آن مورد تحلیل قرار گرفته، نقش آن در تربیت بیان شده است. نتایج نشان داد که در تجربه زیبایی شناسی عوامل موثر و هنرمندانه ای مانند احساس، ابراز و تخیل در کنار خردورزی از اجزای ضروری تربیت به شمار می آید و موجب تکمیل تجربه، درک، معنی و فهم ارزش در افراد می شود. این تجربه منجر به برانگیختن حساسیت و همدردی در بین افراد شده، به بهبود و درک روابط جهان طبیعی و اجتماعی می انجامد و رفتار و قضاوت های اخلاقی را افزایش می دهد.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر روش های آموزشی نقشه مفهومی، یادگیری مشارکتی و روش سنتی بر انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی درس زیست شناسی بود. جامعه آماری این پژوهش همه دانش آموزان پسر رشته تجربی شهرستان ورامین بودند. در یک طرح نیمه آزمایشی 60 دانش آموز به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به طور تصادفی در سه گروه جایگزین شدند. گروه های آزمایش به طور مجزا 15 جلسه تحت آموزش به کمک روش نقشه مفهومی و یادگیری مشارکتی قرار گرفتند و گروه کنترل با روش سنتی آموزش دید. همه گروه ها پرسشنامه انگیزه پیشرفت هرمانز (1970) و آزمون معلم ساخته پیشرفت تحصیلی را به عنوان پیش تست و پس تست تکمیل کردند. داده ها با روش واریانس چند متغیره (مانوا) تحلیل شدند. یافته ها نشان داد روش نقشه مفهومی برخلاف روش سنتی باعث افزایش انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی شده است. همچنین روش یادگیری مشارکتی برخلاف روش سنتی باعث افزایش پیشرفت تحصیلی شده، اما میان آن دو در انگیزه پیشرفت تفاوت معناداری وجود نداشت. علاوه بر آن روش نقشه مفهومی بیشتر از روش یادگیری مشارکتی باعث افزایش پیشرفت تحصیلی شده، اما میان آن دو در انگیزه پیشرفت تفاوت معناداری وجود نداشت (P<0.05) بنابراین روش نقشه مفهومی از روش های یادگیری مشارکتی و سنتی موثرتر است.

فرایند یاددهی - یادگیری در هر فرهنگ با نظر به ادراکات و برداشت های کنشگران اصلی آن متفاوت است. این مقاله فرهنگ تدریس خلاق را در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد مورد شناسایی و تحلیل قرار داده است. با استفاده از روش تحقیق کیفی، نمونه گیری هدفمند و بر اساس منطق اشباع نظری، دیدگاه های 16 نفر از اساتید دانشکده مذکور شناسایی شد. داده ها با استفاده از ابزار مصاحبه غیرساختارمند یا عمیق جمع آوری گردید و از طریق روش کدگذاری تحلیل شد. یافته ها در پنج مقوله شامل: ویژگی های دانشجویان، فاصله قدرت استاد - دانشجو، وابستگی دانشجو به استاد، نگرش ستایشگرانه به علم و تاکید بر پژوهش و فقدان دانش تربیتی اساتید دسته بندی شد. نتایج نشان داد که اساتید تصورات متفاوتی نسبت به ویژگی های دانشجویان دارند و بر وجود یک مرز مشخص بین دانشجو و استاد تاکید می کنند. علاوه بر این، یافته ها نشان داد که از نظر اساتید، دانشجویان تمایل دارند درس را مستقیما از استاد بیامورند و همچنین به بحث و چالش در فرایند تدریس تمایلی ندارند. تاکید بر پژوهش و فقدان دانش تربیتی نیز از جمله عوامل موثر دیگر بر فرایند تدریس خلاق شناسایی شد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش وضعیت اقتصادی - اجتماعی خانواده، فعالیت های خواندن در خانه و متغیرهای مربوط به دانش آموز (خودپنداره خواندن و نگرش به خواندن دانش آموز) بر پیشرفت سواد خواندن، بر اساس داده های پرلز 2006 است. پرلز از یک طرح سه مرحله ای خوشه ای طبقه ای برای نمونه گیری استفاده کرده است. نمونه آماری استفاده شده در این پژوهش، پس از پالایش 5411 دانش آموز چهارم ابتدایی است که در آزمون پرلز شرکت کرده بودند. ابزار مورد استفاده در مطالعه پرلز 2006 به دو دسته سوالات آزمون سواد خواندن و پرسشنامه تقسیم می شود. با استفاده از روش مدل معادلات ساختاری، اثر مستقیم، اثر غیر مستقیم و اثرکل متغیر وضعیت اقتصادی - اجتماعی خانواده (متغیر نهفته برونزا) بر فعالیت های خواندن در خانه، خودپنداره خواندن و نگرش به خواندن دانش آموز (متغیر نهفته درونزا) مورد بررسی قرار گرفت. پس از تایید مدل های اندازه گیری متغیرهای نهفته و برازش مدل تابع ساختاری، نتایج نشان داد که مدل مورد آزمون، برازش مناسبی با داده ها دارد. ضمن این که نقش وضعیت اقتصادی - اجتماعی، فعالیت های خواندن در خانه خودپنداره خواندن و نگرش به خواندن دانش آموز بر پیشرفت سواد خواندن تایید شد. در مجموع، نتایج پژوهش نشان داد که وضعیت اقتصادی - اجتماعی نقش مهمی در تبیین و پیش بینی واریانس پیشرفت خواندن دارد. همچنین با توجه به مقدار قابل اهمیت واریانس تبیین شده از متغیرهای درون زا، نتایج این تحقیق می تواند مورد استفاده محققان و دست اندرکاران آموزش و پرورش قرار گیرد.

کیفیت و محتوای همه نظام های آموزشی تا حد زیادی متاثر از برنامه ریزی دقیق و کاربرد ابزار وسبک های تربیتی متناسب است که بتواند در پیشبرد اهداف آموزشی جامعه نقش آفرینی کند. پژوهش حاضر، بررسی و مقایسه نقش سبک های تربیتی خانواده های سنتی ومدرن برعملکرد تحصیلی فرزندان است که بیان کننده سبک علمی - کاربردی خانواده های سنتی و مدرن در تربیت و عملکرد تحصیلی و ارائه راهکار به آنهاست که مربیان اصلی فرزندان هستند. روش پژوهش حاضر از نوع همبستگی پیرسون است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر و پسر دوره دبیرستان منطقه 8 آموزش و پرورش شهر تهران که در سال تحصیلی 91 - 92 مشغول به تحصیل بودند، شامل می شود که از بین آنها 428 نفر (192 دختر و 236 پسر) به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ملاک عملکرد، بر اساس معدل کتبی سال قبل یا ترم گذشته شان بود. برای جمع آوری اطلاعات از یک پرسشنامه محقق ساخته با تعداد 42 پرسش استفاده شد. به منظور برآورد همسانی درونی، ازروش آلفای کرانباخ ابتدا بر روی یک نمونه 50 نفری که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، اجرا گردید و ضریب اعتبار محاسبه شده 0.871 به دست آمد. نتایج نشان دادند که 1 - سبک های تربیتی می توانند پیشرفت تحصیلی را پیش بینی کنند. 2 - بین متغیرهای سبک های تربیتی و عملکرد تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد. (P<0.05) 3- بین میانگین نمره های دختران و پسران تفاوت معناداری وجود دارد؛ یعنی پسران بیشتر از دختران به سبک تربیتی مدرن پرورش می یابند. 4 – در سبک تربیت ترکیبی (سنتی و مدرن) تفاوت معناداری بین دختران و پسران وجود نداشته است.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین مولفه های برنامه درسی پنهان با ابعاد نگرش جامع پژوهشگری دانشجویان علوم تربیتی دانشگاه های دولتی شهر تهران در سال تحصیلی 91-90 بوده است. از جامعه آماری دانشجویان مذکور در 6 دانشگاه دولتی شهر تهران شامل؛ علامه طباطبایی، شهید بهشتی، تهران، تربیت معلم (خوارزمی)، شاهد و الزهرا با حجم 596 نفر، با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، تعداد 234 نفر نمونه برآورد و به شیوه طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و به منظور گردآوری داده ها از دو ابزار محقق ساخته؛ مقیاس سنجش ابعاد برنامه درسی پنهان دانشگاهی و همچنین مقیاس سنجش ابعاد نگرش جامع پژوهشگری دانشجویان، استفاده شده است. یافته ها نشان داد که بین مجموع مولفه های مثبت برنامه درسی پنهان دانشگاهی با ابعاد شناختی، عاطفی و عملکردی و نیز مجموع ابعاد نگرش جامع پژوهشگری دانشجویان، رابطه معنادار و مستقیم برقرار است. همچنین رابطه مذکور بین مجموع مولفه های منفی برنامه درسی پنهان دانشگاهی با ابعاد شناختی، عاطفی و عملکردی و نیز مجموع ابعاد نگرش جامع پژوهشگری دانشجویان، معنادار و غیر مستقیم بوده است. تحلیل سهم نسبی هر یک از جنبه های مثبت و منفی مولفه های برنامه درسی پنهان دانشگاهی در پیش بینی ابعاد سه گانه و نیز کل ابعاد نگرش جامع پژوهشگری دانشجویان نشان داد که متغیرهای پیش بین در مجموع توانسته اند 28.4 درصد از واریانس کل ابعاد نگرش جامع پژوهشگری دانشجویان را به نحو خاص خود اعم از رابطه معنادار منفی (معکوس) و مثبت (همسو)، تبیین نمایند.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه سبک های تفکر و راهبردهای یادگیری با عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد یزد انجام گرفت. روش پژوهش، توصیفی - همبستگی بود و سه پرسشنامه سبک های تفکر استرنبرگ - واگنر (Sternberg-Wagner)، راهبردهای یادگیری ASSIST و عملکرد تحصیلی درتاج (Dortaj)، توسط 350 نفر از دانشجویان (220 پسر و 130 دختر) که به صورت نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده بودند، تکمیل و بررسی شد. داده ها با استفاده از روش ضریب همبستگی پیرسون (Pearson)، رگرسیون چندگانه مدل ورود(ENTER)  و آزمون t تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان دادند که بین سبک های تفکر و راهبردهای یادگیری عمیق و راهبردی با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و تنها بین راهبرد یادگیری سطحی با عملکرد تحصیلی رابطه معناداری به دست نیامد. از متغیر سبک های تفکر سه سطح و از متغیر راهبردهای یادگیری یک سطح در پیش بینی عملکرد دانشجویان سهیم بودند. دو جنس در متغیر سبک های تفکر قانونی، محافظه کار، سلسله مراتبی، آنارشی و درونی تفاوت معنادار نشان دادند.

هدف از این پژوهش، ارزیابی کیفیت برنامه درسی گروه علوم تربیتی دانشگاه کاشان است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی - پیمایشی است که به ارزشیابی کیفیت برنامه درسی موجود رشته علوم تربیتی می پردازد. جامعه آماری پژوهش شامل اعضای هیات علمی و دانشجویان رشته علوم تربیتی است. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز درباره افراد جامعه از طریق شمارش کامل افراد (سرشماری کامل) استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود که از طریق محاسبه آلفای کرانباخ پایایی پرسشنامه دانشجویان 0.934، و پایایی پرسشنامه اعضای هیات علمی 0.878 به دست آمد. تجزیه و تحلیل یافته ها نشان داد که کیفیت کلی برنامه درسی دوره کارشناسی رشته علوم تربیتی از دیدگاه اعضای هیات علمی و دانشجویان، در حد نسبتا مطلوب بوده است. بر اساس داده های جمع آوری شده، ملاک های ارزیابی اهداف، محتوا، وضعیت فعالیت های پژوهشی، مواد و وسایل، وضعیت گروه های پژوهشی و فضای آموزشی، از نظر اعضای هیات علمی و دانشجویان در سطح نسبتا مطلوبی است. اعضای هیات علمی زمان در نظر گرفته شده را مطلوب، ولی دانشجویان معتقدند که در سطح نامطلوبی است. از نظر اعضای هیات علمی روش تدریس و وضعیت ارزشیابی؛ مطلوب گزارش شده در حالی که دانشجویان معتقدند که در سطح نسبتا مطلوبی قرار دارد.