پیک نور- علوم انسانی
سال:1382 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:13

تطابق اراده سیاسی دولت با تقاضای اجتماعی برای آموزش عالی و عدم تطابق موقعیت اقتصادی کشور برای تحمل هزینه ها و ایجاد اشتغال برای دانش آموختگان، حالت تنش و عدم تعادلی به وجود آورده است که تغییر گسترده ای رانسبت به شرایط محیطی قدیم ایجاب می کند. متخصصان مدیریت آموزش دراین شرایط چاره را دربرنامه ریزی راهبردی می دانند. این برنامه ـ ریزی راهبردی در درجه اول دربرگیرنده ایجاد یک تغییر بنیادی درسیاستهای آموزشی و دست کشیدن از روشهای سنتی و در درجه دوم روی آوردن به رویکردهای صنعتی از طریق استفاده از فناوری مناسب برای کاهش هزینه ها و افزایش کارایی است. مدیران و مسوولان برنامه ریزی این گونه دانشگاهها و موسسات آموزشی می توانند با استفاده موثر از عوامل برون ـ سازمانی و درون سازمانی درجهت ایجاد این تغییر راهبردی، سازمان خود را رهبری و اداره کنند. این مقاله تلاش دارد، راهکارهایی را برای مدیریت این تغییر راهبردی جستجو کند.

نظریه های نوسازی و همگرایی محصول دوره بعد از جنگ جهانی دوم هستند. هر دوی آنها در پاسخ به طرح جدید تقسیم جامعه انسانی به ”سه“ جهان متمایز صورت بندی شده اند. جهان اول از جوامع صنعتی توسعه یافته، جهان دوم از جوامع سوسیالیست ]پیشین[ و جهان سوم مرکب از جوامع پسا استعماری جنوب و شرق است. در حالی که توجه نظریه های کلاسیک نوسازی معطوف به تضاد جهان اول و سوم است، نظریه های همگرایی و نظریه های نوظهور متاخرگذار پسا کمونیسم و شکاف بین جهان اول و دوم را مورد توجه قرار می دهند. مفهوم نوسازی، سازوکارهای نوسازی، نقد ایده نوسازی و گزارش خلاصه ای از نظریه های نوسازی و همگرایی جدید محورهای اصلی بحث حاضرند.

دراین مقاله کوشش شده است که نشان داده شود مهاتماگاندی، رهبر سیاسی و مردمی هند، درباره آموزش عالی هم نظرات خاصی داشت و معتقد بود که سوادآموزی بدون آموزش حرفه ای برای جامعه مفید نیست. گاندی معتقد بود که تحصیلات عالی منطبق با واقعیات اجتماعی و اقتصادی هند نیست. وی می گفت که کار دستی با کار ذهنی برابر است و در اثنای کار هم می توان عبادت کرد. او دلیل بیکاری فارغ التحصیلان را عدم نیاز جامعه به تخصص آنان می دانست و معتقد بود که تعلیمات آزاد باید برچیده شود و تعلیمات مبتنی برحرفه جای آن را بگیرد. تعلیم و تربیت باید در اختیار دولت باشد. مردان و زنان باید امکان یکسانی برای تحصیل داشته باشند. تعلیمات عالی باید به وسیله بخش خصوصی حمایت شود.

شیوه های نوین تعلیم و تربیت معطوف به انتقال مسوولیت یادگیری از یاددهنده به یادگیرنده است. خودآموزی و مطالعه مستقل یکی از شیوه های یادگیری فعال است که در پایداری یادگیری (یادداری) برخی درسها و رشته های تحصیلی موثر است.هدف این پژوهش نیمه تجربی بررسی اثر خودآموزی و یادگیری فردی در یادداری دانش آموختگان تربیت بدنی است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش به وسیله 8 پرسشنامه پاسخ بسته (240 سوال) حاصل شده و جامعه آماری تحقیق دانش آموختگان تربیت بدنی دانشگاههای دولتی در نیمسال دوم 79-78 بوده است.نتایج این مطالعه نشان می دهد که به طور کلی خودآموزی و مطالعه مستقل دریادگیری دانش آموختگان موثر است و کسانی که تحت شرایط خودآموزی و مطالعه فردی آموزش دیده اند دارای سطح یادداری بالاتری نسبت به گروه حضوری (معلم ـ محور) بوده اند.

برگزاری جشن هزاره تولد حکیم ابوالقاسم فردوسی در 1313 شمسی سبب شد که اثر جاودان حکیم توس، شاهنامه، مورد توجه قرارگیرد و گامهایی در راه تدوین شاهنامه ای مورد اطمینان و نزدیک به آنچه حکیم فردوسی سروده بوده است، برداشته شود. محققان و ادیبان درصدد برآمدند که در کتابخانه های سراسر جهان، قدیمترین نسخه های شاهنامه را شناسایی کنند، عکسها و میکروفیلمهایی از آنها فراهم آورند، اعتبار و صحت نسخه ها را مورد ارزیابی قرار دهند و برای فراهم آوردن نسخه منقح و مصحح شاهنامه به رایزنی بپردازند.درمقاله حاضر، شش نامه از مرحوم محمد قزوینی، مرحوم عباس اقبال و تیمورتاش به عنایت خان سمیعی و ابراهیم پورداود درباره شاهنامه، نسخه ها و نحوه تصحیح آنها آمده است. نویسندگان نامه ها که چندتن از رجال برجسته تحقیق درادب فارسی بوده اند، نظرات خودرا درباره شاهنامه و کیفیت چاپ آن ابراز کرده اند که بعضی از آن نظرات درچاپ متون دیگر فارسی هم می تواند راهنمای محققان جوان باشد.

منصب کلانتر از جمله مهمترین مناصب اداری شهرها در دوره قاجاریه است. این منصب تا حد زیادی جانشین مناصب رییس شهر در دوره مغول و پیش از آن است. هدف این مقاله بررسی مختصر جایگاه و ویژگیهای این منصب در اوایل دوره قاجار (1264- 1210 هـ ق) با نگاهی به سابقه آن در دوره های گذشته است. امیداست این بررسی بتواند در شناسایی بیشتر بخشی از تشکیلات اداری ایران دراین دوره موثر واقع شود.

پیرنگ، طرح، شالوده و اسکلت بندی هر داستان است. ارتباط پیرنگ با عناصر داستانی بدین قرار است که حادثه و شخصیت پس از تاثیرگذاری بر یکدیگر و شکل گیری جریان داستان، پیرنگ (هسته) داستان را پدید می آورند. پیرنگ در دو سبک ادبی تراژدی و کمدی نمود می یابد. داستان سیاوش درشاهنامه فردوسی نیز داستانی دراماتیک و تراژیک است. نگارنده پیرنگی داستان سیاوش را از دو منظر ”ادبیات نوین داستانی“ و” ادبیات کلاسیک داستانی “ بررسی می کند. دربخش اول، جنبه دراماتیک داستان ( ترک وطن سیاوش) و جنبه تراژیک آن (ورود سیاوش به توران و سوگ او در پایان) تحلیل می گردد. در بخش دوم، پیرنگ درسه قصه سیاوش و سودابه، سیاوش و کیکاوس، سیاوش و افراسیاب شرح می شود.

از آنجا که قم یکی از شهرهای تاریخی ایران و نیز مرکزیت جهان تشیع است، شناخت ساختار تاریخی و چگونگی پیدایش و مراحل تکوین آن به عنوان الگوی شهر ایران باستان و، از سوی دیگر، الگوی اولیه شهر اسلامی دارای اهمیت خاصی است. باوجود تحقیقات ارزشمند مهندس احمد سعیدنیا و مارسل بازن در مورد قم همچنان در بررسی تاریخی ابهاماتی باقی مانده است. این مقاله در صدد روشن نمودن نقاط ابهام در مورد تاریخ پیدایش شهر قم، با توسل به منابع اصیل تاریخی است. بنابراین، مروری کوتاه در دوره های مختلف تاریخ قم، با ردّ فرضیه مارسل بازن و احمد سعیدنیا در مورد تاریخ پیدایش شهر قم و تکوین آن ضروری می نماید. بنابراین، به زعم نگارنده قم مدتها قبل از ظهور اسلام شهری بزرگ و آباد بوده و سپس در طول تاریخ بارها به دلیل حوادث و اتفاقات تاریخی ویران گشته است.

هدف از درافکندن این طرح درمجله پیک نور، به عنوان یگانه مجله تخصصی در زمینه آموزش باز و از راه دور در ایران، معرفی آثارمرجع و نیز تازه های نشر (اعم ازکتاب و مقاله) در ایران و جهان و نیز انعکاس اخبار علمی کنفرانسها و سمینارها و مجامع علمی در زمینه آموزش از راه دور و دانشگاههای باز است. به عنوان مقدمه، اشاره به پیشینه فعالیتهای پژوهشی در این حوزه ضروری می نمود. از این رو، در آغاز به معرفی آثار تخصصی آموزش از راه دور، که به همت دانشگاه پیام نور، تنها متولی نظام آموزش از راه دور در ایران، انتشار یافته پرداختیم. مجله پیک نور امیدوار است این بخش سنگ بنای بایگانی تخصصیِ اطلاعات مرجع در این زمینه در ایران باشد. از این رو، همه پژوهندگان، محققان و اعضای هیات علمی را به همکاری در این حوزه تحقیقاتی دعوت می کند.

دراین بخش درصدد معرفی اجمالی تازه ترین دستاوردهای فرهنگی در زمینه آموزش از راه دور هستیم. بنابراین، دراین شماره به معرفی کتاب ”به سوی الکترونیکی کردن آموزش باز واز راه دور“ (دهلی نو، 2002 م) پرداخته ایم. برای آگاهی خوانندگان خلاصه ای از مقدمه و پیش گفتارِ سرویراستار و آغاز بحث گردآورندگان تحت عنوان ”بافت متغیر تحصیلات عالیه در قرن 21“ ترجمه شده است.

سیستم آموزش از راه دور، به دلیل ‏ویژگیهای خاص خود، بیش از نظام سنتی، قابلیت انطباق با رهاوردهای تکنولوژیک را دارد. بنابراین، ارتباط با شبکه‏ های ‏اینترنتی و آشنایی بادانشگاههای مجازی (”دانشستان“)، که از طریق ‏شبکه اینترنت، برنامه خود را ارایه ‏می‏ کنند، ضروری می ‏نماید.

نظام آموزش از راه دور از آغاز نیمه دوم قرن بیستم پا به عرصه وجود گذاشت. یکی از عوامل پیدایی این شیوه آموزش را می توان پیشرفت فناوری دانست. هدفها، نظام آموزشی، تعداد دانشجویان و روش کار این دانشگاهها با دانشگاههای سنتی تفاوت فراوان دارد. در ایران نیز این نظام با تحول در آموزش مکاتبه ای درسال 1352 آغاز شد. دانشگاه پیام نور در مهرماه 1367 با 28 مرکز فعالیت خود را آغاز کرد. این تعداد در سال تحصیلی 80-79 به 129 مرکز و 56 واحد فعال رسید. این مراکز از نظر طبقه بندی استانی به 10 منطقه تقسیم شده است.

دانشگاه پیام نور با هدف ارتقا سطح علمی جامعه و پاسخگویی به نیازهای تخصصی از طریق آموزش نیمه حضوری، درسال 1367 بامجوز شورای عالی انقلاب فرهنگی شروع به کارنموده و نقش موثری را درتوسعه آموزش عالی کشور به عهده گرفته است. دانشگاه درابتدای فعالیت آموزشی خود با 29 مرکز آموزشی در شهرهای مختلف کشور و در 4 رشته تحصیلی اقدام به پذیرش دانشجو نمود. پس از گذشت 14 سال از شروع فعالیت این دانشگاه، درحال حاضر با 10 منطقه دانشگاهی و 185 مرکز / واحد ویک مرکز برون مرزی به فعالیت آموزشی خود ادامه داده و هر سال نیز تعداد مراکز و واحدهای آن افزایش می یابد. دانشگاه در مقاطع مختلف تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می پذیرد. پذیرش دانشجو از طریق کنکور سراسری و دوره های فراگیر انجام می پذیرد. دانشجویان در 24 رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی، 14 رشته در مقطع کارشناسی ارشد و یک رشته در مقطع دکتری مشغول به تحصیل می باشند.